Przejdź do zawartości

Obrona Wilna (1920)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Obrona Wilna
Wojna polsko-bolszewicka
Ilustracja
Czas

14 lipca 1920

Miejsce

Wilno

Przyczyna

ofensywa Frontu Zachodniego

Wynik

zwycięstwo Sowietów

Strony konfliktu
 Polska  Rosyjska FSRR
Dowódcy
gen. Aleksander Boruszczak
płk. Bronisław Wędziagolski
komkor. Gaja Gaj
Siły
2 Dywizja L-B 3 KK Gaja
brak współrzędnych
Adam Przybylski
Wojna Polska 1918–1921[1]

Obrona Wilna – walki 2 Dywizji Litewsko-Białoruskiej z sowieckim 3 Korpusem Kawalerii Gaja w czasie lipcowej ofensywy Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego w okresie wojny polsko-bolszewickiej.

Położenie wojsk przed bitwą

[edytuj | edytuj kod]

W pierwszej dekadzie lipca przełamany został front polski nad Autą, a wojska Frontu Północno-Wschodniego gen. Stanisława Szeptyckiego cofały się pod naporem ofensywy Michaiła Tuchaczewskiego[2]. Naczelne Dowództwo nakazało powstrzymanie wojsk sowieckiego Frontu Zachodniego na linii dawnych okopów niemieckich z okresu I wojny światowej[3]. 10 lipca dowództwo polskie rozpoczęło przygotowania do obrony Wilna.

Ściągnięta z polsko-litewskiej linii demarkacyjnej, 2 Dywizja Litewsko-Białoruska gen. Aleksandra Boruszczaka[4] obsadzała rubież obrony SkajtaszyleKorkożyszkiDubinki. Wspierał ją pułk jazdy ochotniczej rotmistrza Dąbrowskiego. W naprędce sformowano także Wileńską Ochotniczą Legię Kobiet i inne oddziały ochotnicze[5].

W obliczu zagrożenia zarysowały się różnice zdań w polskim dowództwie. 11 lipca dowództwo obrony Wilna objął etatowy dowódca III Brygady Litewsko-Białoruskiej płk Bronisław Wędziagolski. Nominacji tej nie uznał gen. Boruszczak, który na to stanowisko wyznaczył dowódcę Lidzkiego pułku strzelców ppłk. Witolda Huperta[6].

Działania wojsk

[edytuj | edytuj kod]
Działania oddziałów 4 KK Gaja

12 i 13 lipca oddziały 3 Korpusu Kawalerii odrzuciły piechotę polską pod Korkożyszkami i Podbrodziem[7] i 14 lipca kawaleria Gaja ruszyła na Wilno. 15 Dywizja Kawalerii nacierała jednym pułkiem na stację Landwarów, dwa kolejne maszerowały prawym brzegiem Wilii, a pozostałe dwa nacierały traktem NiemenczynWilno. 10 Dywizja Kawalerii nacierała na RubnoWilejkę, wysyłając równocześnie dwa pułki kawalerii z zadaniem przecięcia linii kolejowej Wilno – Mołodeczno[8].

Na miasto uderzyła spieszona 3 Brygada Kawalerii i zdobyła Zielony Most. Prowadząc zacięte walki uliczne, Sowieci opanowali Antokol i wyszli na tyły oddziałów polskich broniących miasta[8].

Działania wojsk polskich

Około 8.00 gen. Boruszczak, grupa kawalerii rtm. Dąbrowskiego oraz pododdziały z różnych pułków piechoty, jazdy, baterie artylerii, batalion harcerski i Legia Kobiet opuściły Wilno. Nieświadome tego faktu było zarówno dowództwo 1 Armii, ale i podległe dowódcy DL-B oddziały. Jednolite dowodzenie obroną miasta przestało istnieć.

Walki lidzkiego pułku strzelców

W myśl rozkazu dowódcy dywizji, generała Boruszczaka, od 11 lipca w Wilnie zgrupowały się II i III bataliony lidzkiego pułku strzelców. Batalion II został przydzielony do grupy pułkownika Leona Zawistowskiego i 13 lipca obsadził odcinek MickunyJosówka. Tu powstrzymywał natarcie nieprzyjaciela do późnej nocy i dopiero na rozkaz dowódcy grupy cofnął się na pozycje na wschód od Nowej Wilejki[9]. Jednakże wobec zagrożenia miasta od północy pułkownik Zawistowski nakazał dalszy odwrót. Batalion stanowił ariergardę i osłaniał odwrót Grupy w kierunku na Wilno[9]. W południe 14 lipca osiągnięto Zarzecze, ale batalion pomaszerował w kierunku dworca kolejowego, gdzie wszedł w kontakt taktyczny z II i III batalionem kowieńskiego pułku strzelców[10]. W tym czasie pozostający w Wilnie III/ lidzkiego ps po utarczkach z wkraczającymi oddziałami sowieckimi wycofywał się z miasta w kierunku Ponar. To samo uczynił II batalion[10].

Walki pułku kowieńskiego

Do 13 lipca pododdziały kowieńskiego pułku strzelców zgrupowały się w okolicach Nowej Wilejki. Zbyt duża przewaga nieprzyjaciela, brak łączności z sąsiadami, przemęczenie krwawymi walkami spowodowało, że pułk rozpoczął wycofywanie w kierunku Wilna. Wcześniej stracił całą 7 kompanię, która została rozbrojona przez Litwinów i internowana[11]. Kilka kilometrów od Wilna szef sztabu dywizji kapitan Alfred Mitschke nakazał dowódcy pułku, by wspólnie z batalionem lidzkiego ps bronić dworca kolejowego. Idący na prawem skrzydle II batalion został ostrzelany silnym ogniem karabinów maszynowych w okolicach dworca. W odpowiedzi, uderzenie polskiego batalionu spowodowało, że Polacy zdobyli w walce zarówno stację towarową, jak i osobową[12]. Jednocześnie III batalion wkroczył do miasta ulicą Polerką. Tocząc ciężkie i niedogodne walki w ciasnych uliczkach, wypierał nieprzyjaciela do centrum. Chwilowe powadzenie odniesione przez strzelców kowieńskich nie doprowadziło jednak do odebrania bolszewikom Wilna. Z powodu zbyt szczupłych sił, oddziały 2 DL-B nie mogły ubezpieczyć wszystkich ulic, musiały część ulic bocznych obsadzić niewielkimi pododdziałami, lub pozostawić w ogóle bez ubezpieczeń[13].

Utrata Wilna

Walki trwały do późnych godzin wieczornych. Trudności w nawiązaniu i utrzymaniu łączności pomiędzy oddziałami broniącymi miasta spowodowały, że w powstałe luki wchodziły silne oddziały czerwonoarmistów. Oskrzydliły one pułki strzelców kowieńskich i lidzkich. Na skutek groźnego położenia polskie oddziały rozpoczęły wycofanie w kierunku Landwarowa. Po nawiązaniu łączności z będącym tam dowódcą 2 Dywizji Litewsko-Białoruskiej pułkownikiem Boruszczakiem, prowadzono dalszy odwrót wzdłuż toru kolejowego Wilno – Grodno[14].

Wkraczające do Wilna oddziały Armii Czerwonej zdobyły duże zapasy broni i amunicji. Wyczerpane walkami, nie podjęły jednak pościgu. 10 Dywizja Kawalerii zatrzymała się na południowo-wschodnim skraju miasta, a 15 Dywizja Kawalerii na zachód od Wilna[14].

Bilans walk

[edytuj | edytuj kod]

Bitwa o Wilno została przez oddziały polskie przegrana. Klęska pociągnęła za sobą daleko idące skutki. Walczące na silnie umocnionej linii dawnych okopów niemieckich, 10. i 17. Dywizje Piechoty utraciły oparcie na swoim północnym skrzydle i rozpoczęły odwrót[14]. W ślad za nimi wycofywały się pozostałe jednostki 1 Armii, a potem 4 Armii broniącej linii Szczary. Sama 2 Dywizja Litewsko-Białoruska po porażce pod Wilnem w toku dalszego odwrotu została otoczona przez oddziały Armii Czerwonej oraz oddziały litewskie, straciła całą artylerię, a większość jej oddziałów została rozbita lub internowana na Litwie[14]. Nieudolne dowodzenie gen. Boruszczaka i kpt. Mitschke znalazło swój epilog w sądzie wojskowym[15].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]