Przejdź do zawartości

Bitwa pod Dziuńkowem

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bitwa pod Dziuńkowem
Wojna polsko-bolszewicka
Ilustracja
Czas

29 maja 1920

Miejsce

pod Dziuńkowem[a]

Terytorium

Ukraińska Republika Ludowa

Przyczyna

wyprawa kijowska

Wynik

zwycięstwo Polaków

Strony konfliktu
 Polska  Rosyjska FSRR
Dowódcy
Wacław Piekarski
Zygmunt Piątkowski
Siły
43 pułk piechoty 11 Dywizja Kawalerii
brak współrzędnych
Gen. Tadeusz Kutrzeba
Wyprawa kijowska 1920 roku[2].
Mieczysław Biernacki
Działania armji konnej Budiennego w kampanii polsko – rosyjskiej 1920 r.[3]

Bitwa pod Dziuńkowem – walki polskiego 43 pułku piechoty mjr. Wacława Piekarskiego z oddziałami sowieckiej 11 Dywizji Kawalerii toczone w okresie operacji kijowskiej w czasie wojny polsko-bolszewickiej.

Sytuacja ogólna

[edytuj | edytuj kod]

25 kwietnia rozpoczęła się polska ofensywa na Ukrainie[4][5]. Przeprowadzona w dwóch fazach operacja zaczepna polskich armii zakończyła się spektakularnym sukcesem. 7 maja, w zasadzie bez walki, Kijów został zdobyty[6], a bezpośrednio po zajęciu miasta dowództwo 3 Armii tworzyło na wschodnim brzegu Dniepru obszerne przedmoście[4]. Zajęcie Kijowa i utworzenie przedmościa zakończyło polską ofensywę na Ukrainie[7].

Po zakończeniu ofensywy większość uczestniczących w niej jednostek polskich zorganizowała obronę punktową obsadzając ważniejsze węzły komunikacyjne i wybrane miejscowości[8]. Front ustabilizował się na linii od Prypeci, wzdłuż Dniepru, przez Białą Cerkiew, Skwirę, Lipowiec, Bracław, Wapniarkę do Jarugi nad Dniestrem. 3 Armia obsadzała odcinek od Prypeci do Skwiry, a od Skwiry do Dniestru biegł front 6 Armii[9]. 13 Dywizja Piechoty ze składu 6 Armii obsadzała odcinek frontu od Lipowca po Samhorodek[1]. 26 maja 1 Armia Konna Siemiona Budionnego uderzyła na polskie linie obronne. 13 Dywizja Piechoty zaatakowana została w momencie, gdy jej oddziały znajdowały się częściowo w ruchu, dążąc do poprawy położenia i zajęcia dogodniejszych stanowisk nad rzekami Rosią i Rośką[10][11].

Walki pod Dziuńkowem

[edytuj | edytuj kod]

Zgodnie z planem obrony dowódcy 13 Dywizji Piechoty, w trzeciej dekadzie maja 43 pułk piechoty urządził trzy ośrodki oporu. „Dziuńków” obsadził I batalion wzmocniony 4 baterią 13 pułku artylerii polowej por. Kowalskiego, „Rozkopane” – II batalion z 5 baterią i „Nowochwastów” – III batalion z 6 baterią. Dowództwo pułku stacjonowało w Pawłówce. Ośrodki oporu były systematycznie rozbudowywane i otoczone drutem kolczastym[12].

Broniący Dziuńkowa I batalion 43 pułku piechoty kpt. Zygmunta Piątkowskigo liczył 400 żołnierzy, a na wyposażeniu posiadał 12 ciężkich karabinów maszynowych. Miejscowość otaczały dwie linie okopów osłoniętych drutem kolczastym[1][13].
W tym czasie 1 Armia Konna, zgrupowana na linii TalneHumańTeplik, szykowała się do uderzenia w kierunku Koziatyna. Nocą z 28 na 29 maja sowiecka kawaleria ruszyła ku pozycjom 13 Dywizji Piechoty[14]. Maszerujące oddziały kozaków Budionnego natknęły się pod Nowo-Żywotowem na pododdziały 50 pułku piechoty. Uderzenie mas kawalerii zmiotło z pozycji I/50 pp ppłk. Leona Juchniewicza[15], a w nierównej walce pod Medówką rozbity został II/50 pp[16][17].

 Osobny artykuł: Bitwa pod Nowym Żywotowem.

Po rozbiciu batalionów 50 pułku piechoty, dwie brygady sowieckiej 11 Dywizji Kawalerii zaatakowały Dziuńków. Jedna rozpoczęła natarcie w szyku pieszym, druga zaczęła obchodzić Dziuńków od północy. Działania Kozaków wspierały trzy baterie artylerii i samochody pancerne. Tyraliery spieszonej kawalerii parokrotnie podchodziły do polskich okopów i były odpierane ogniem karabinowym i granatami ręcznymi. Około południa przeciwnik zmusił batalion do wycofania się na drugą linię obrony, zorganizowaną pod samym Dziuńkowem[1][18]. Po południu od północy uderzyła druga brygada 11 Dywizji Kawalerii i wdarła się do miasteczka. Polski kontratak prowadzony przez kpt. Zygmunta Piątkowskiego, a sformowany z żołnierzy rozmaitych służb, zmusił Kozaków do odwrotu. Wieczorem Sowieci przegrupowali siły i po zmroku uderzyli na prawe skrzydło batalionu. Doszło do zażartych walk wręcz. Piechurów wspierali skutecznie taboryci, ordynansi, telefoniści i łącznicy. Po tym ataku Sowieci wycofali się spod Dziuńkowa do rejonu ZbereżówkaDołholówka[1].

Bilans walk

[edytuj | edytuj kod]

Walki o Dziuńków związały na jeden dzień siły główne sowieckiej 11 Dywizji Kawalerii. Na polu bitwy znaleziono ciała kilkudziesięciu Kozaków i blisko 300 padłych koni. Polacy utracili około 40 poległych i rannych[1].

Sowiecki meldunek sytuacyjny podpisany przez szefa sztabu 11 Dywizji Kawalerii zawiera taką oto ocenę działań[19][18]:

Oddziały całej 11-ej dywizji kawalerji zostały wciągnięte w bój pod Dziunkowem, który trwał przez całą noc 29 maja. Polacy trzymają się bardzo uporczywie; kiedy jazda natarła, została spotkana silnym ogniem karabinowym i zarzucona granatami ręcznemi, których nieprzyjaciel posiadał bardzo dużo. Dywizja kilka razy nacierała, przełamując okopy nieprzyjaciela. Ilość sił nieprzyjaciela, zajmującego Dzionkom, jest obliczona na 2000 bagnetom regularnych wojsk, wspaniale uzbrojonych w karabiny, granaty, przy 13 działach i małej ilości jazdy. W dywizji bardzo dużo strat. Wypróbowawszy wszystkie sposoby i możliwe środki, dywizja nie mogła złamać nieprzyjaciela. Będąc zmęczona okresem ubiegłej doby, została odprowadzona na tyły.

  1. Dziunków, miejscowość i stacja na Ukrainie, na południowy wschód od Pohrebyszcza nad rzeką Sarniec u jej ujścia do rzeki Roś[1].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]