Przejdź do zawartości

Bitwa pod Hajsynem

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bitwa pod Hajsynem
Wojna polsko-bolszewicka
Czas

27–28 maja
7 czerwca 1920

Miejsce

pod Hajsynem

Terytorium

Ukraińska Republika Ludowa

Przyczyna

ofensywa Frontu Płd.-Zach.

Wynik

zwycięstwo Sowietów

Strony konfliktu
 Polska  Rosyjska FSRR
Siły
145 pułk piechoty oddziały 63 BS
brak współrzędnych
Adam Przybylski,
Wojna Polska 1918–1921[1]

Bitwa pod Hajsynem – walki polskiej 18 Dywizji Piechoty z oddziałami sowieckiej 21 Dywizji Strzelców, toczone w okresie ofensywy Frontu Południowo-Zachodniego w czasie wojny polsko-bolszewickiej.

Geneza

[edytuj | edytuj kod]

Po spektakularnym sukcesie wojsk polskich na Ukrainie i zajęciu 7 maja 1920 Kijowa, front ustabilizował się na linii od Prypeci, wzdłuż Dniepru, przez Białą Cerkiew, Skwirę, Lipowiec, Bracław, Wapniarkę do Jarugi nad Dniestrem[2][3][4].

 Osobny artykuł: wyprawa kijowska (1920).

Armia Czerwona wykorzystała okres zastoju na reorganizację sił i przygotowanie ofensywy. W rejon działań przybyła 1 Armia Konna Siemiona Budionnego. 27 maja rozpoczęła się sowiecka ofensywa na Ukrainie[5][6]. 1 Armia Konna miała uderzyć na styk polskich 3. i 6 Armii, rozbić 13 Dywizję Piechoty, wejść na tyły 3 Armii i współdziałając z 12 Armią zamknąć i rozbić ją w Kijowie. Na kierunku polskiej 6 Armii uderzenie pomocnicze wykonać miała 14 Armia, z zadaniem opanowania rejonu Winnica-Zmierzynka[7].

Walczące wojska

[edytuj | edytuj kod]
Jednostka Dowódca Podporządkowanie
Wojsko Polskie
18 Dywizja Piechoty 6 Armia
145 pułk piechoty ppłk Karol Steinbach 18 Dywizja Piechoty
→ I/145 pułku piechoty kpt. Jan Uldanowicz
— 1/145 pułku piechoty
— 4/145 pułku piechoty
→ III/145 pułku piechoty
⇒ dywizjon 18 pułku artylerii polowej
Armia Czerwona
21 Dywizja Strzelców G.I. Owczinnikow 14 Armia
⇒ 63 Brygada Strzelców
→ 188 pułk strzelców

Walki pod Hajsynem

[edytuj | edytuj kod]
Stanisław Rutkowski, Pierwsze walki z Armią Konną pod Koziatynem[8]

25 maja 145 pułk piechoty Strzelców Kresowych z 18 Dywizji Piechoty zluzował 19 pułk piechoty ze składu 5 Dywizji Piechoty odchodzącej na front północny i zajął odcinek od Kropiwny do Hajsyna[9]. Północnego skrzydła rejonu obrony bronił II batalion. Tam też zgrupowane były odwody pułkowe. Zgrupowaniem tym dowodził osobiście dowódca pułku ppłk Karol Steinbach. Południowego skrzydła (odcinek „Hajsyn”) bronił I i III batalion pod ogólnym dowództwem kpt. Jana Uldanowicza. Wsparcie artyleryjskie zapewniał dywizjon 18 pułku artylerii polowej. Oddziały dywizji były mocno osłabione niedawną demobilizacją tzw. „amerykanów” - żołnierzy „Błękitnej Armii” nie będących obywatelami Polski oraz starszych roczników[10][11].

28 maja do sowieckiej ofensywy przystąpiła 14 Armia Ijeronima Uborewicza i uderzyła na centrum i prawe skrzydło polskiej 6 Armii. 21 Dywizja Strzelców nacierała na Hajsyn. W tym dniu wszystkie ataki jej 63 Brygady Strzelców załamywały się przed linią okopów bronionych przez I i III/145 pułku piechoty[12]. Następnego dnia Sowieci ponowili natarcie i około południa opanowali stację kolejową oraz zabudowania cukrowni. Kpt. Jan Uldanowicz kontratakował odwodowymi kompaniami i odzyskał utracone okopy pierwszej linii. Po południu, po silnym przygotowaniu artyleryjskim, nieprzyjaciel sforsował pod Kuną Sob i wyszedł na tyły polskich batalionów. Kontratak pod dowództwem ppor. Teodora Serednickiego wyrzucił przeciwnika za rzekę. Polskie pozycje zostały obronione[13][14].

W kolejnych dniach na odcinku obrony 145 pułku piechoty nieprzyjaciel nie atakował. Wykorzystał to ppłk Steinbach i zorganizował kilka wypadów na wschodni brzeg rzeki celem rozpoznania zamiarów wroga. 5 czerwca wypadu na Czeczelówkę dokonał III batalion. We wsi zaskoczono pododdziały 188 pułku strzelców, rozbito je, biorąc jeńców i sprzęt. Podczas drogi powrotnej we wsi Kuszczenice batalion rozproszył sowiecki oddział, który próbował odbić jeńców[15]. W tym samym czasie wypadu na Tymar dokonała grupa kapitana Uldanowicza i rozbiła nieprzyjaciela grupującego się w tej miejscowości. Jego resztki wycofały się na południe[14].

Dzięki przeprowadzonym wypadom strona polska była dobrze zorientowana w planach Sowietów i odpowiednio wzmocniła odcinek „Hajsyn”. 7 czerwca piechota 21 Dywizji Strzelców uderzyła na Hajsyn od wschodu i południa. Sowieci nacierali kolejnymi falami tyralier nie zważając na straty i po kilku godzinach wdarli się do Hajsyna. Kontrataki 1 i 4 kompanii wyparły przeciwnika z miasta[10][16].

Bilans walk

[edytuj | edytuj kod]

W czerwcowych walkach pod Hajsynem Polacy stracili 12 poległych i 60 rannych. Na polu bitwy znaleziono ponad 120 poległych czerwonoarmistów. W związku z wycofywaniem się wojsk polskich z Ukrainy, 12 czerwca 1920 oddziały polskie opuściły Hajsyn[13][17].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]