Przejdź do zawartości

Strażnica KOP „Dzisna”

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Strażnica KOP „Dzisna”
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1924

Rozformowanie

1939

Organizacja
Dyslokacja

Dzisna[a]

Formacja

Korpus Ochrony Pogranicza

Podległość

Kompania graniczna KOP „Małaszki”

Batalion KOP „Łużki” w 1931
Koszary KOP w Dzisnej

Strażnica KOP „Dzisna” – zasadnicza jednostka organizacyjna Korpusu Ochrony Pogranicza pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-sowieckiej.

Geneza

[edytuj | edytuj kod]

Do czasu zakończenia wojny polsko-bolszewickiej, czyli do jesieni 1920, wschodnią granicę państwa polskiego wyznaczała linia frontu. Dopiero zarządzeniem z 6 listopada 1920 utworzono Kordon Graniczny Ministerstwa Spraw Wojskowych[1]. W połowie stycznia 1921 zmodyfikowano formę ochrony granicy i rozpoczęto organizowanie Kordonu Granicznego Naczelnego Dowództwa WP. Obsadzony on miał być przez żandarmerię polową i oddziały wojskowe[2]. Latem 1921 ochronę granicy wschodniej postanowiło powierzyć Batalionom Celnym[3]. W Dzisnej rozmieszczono dowództwo i pododdziały sztabowe 11 batalionu celnego. W drugiej połowie 1922 przeprowadzono kolejną reorganizację organów strzegących granicy wschodniej[4]. 1 września 1922 bataliony celne przemianowano na bataliony Straży Granicznej[5]. W rejonie odpowiedzialności przyszłej strażnicy KOP „Dzisna” służbę graniczną pełnili żołnierze 11 batalionu Straży Granicznej. Już w następnym zlikwidowano Straż Graniczną, a z dniem 1 lipca 1923 pełnienie służby granicznej na wschodnich rubieżach powierzono Policji Państwowej[6]. W sierpniu 1924 podjęto uchwałę o powołaniu Korpusu Ochrony Pogranicza – formacji zorganizowanej na wzór wojskowy, a będącej etacie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych[7].

Formowanie i zmiany organizacyjne

[edytuj | edytuj kod]

W 1924, w składzie 3 Brygady Ochrony Pogranicza, został sformowany 5 batalion graniczny. W 1928 w skład batalionu wchodziło 13 strażnic[8]. Strażnica KOP „Dzisna” w latach 1928 – 1939 znajdowała się w strukturze 1 kompanii KOP „Małaszki”[9][10][11][12][13][14][15] batalionu KOP „Łużki”[16]. Strażnica liczyła około 18 żołnierzy i rozmieszczona była przy linii granicznej z zadaniem bezpośredniej ochrony granicy państwowej[17].

W 1932 obsada strażnicy zakwaterowana była w budynku popolicyjnym[12]. Strażnicę z macierzystą kompanią łączył trakt długości 11 km[14].

Służba graniczna

[edytuj | edytuj kod]

Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi[18]. Strażnice KOP stanowiły pierwszy rzut ugrupowania kordonowego Korpusu Ochrony Pogranicza[17].

Strażnica KOP „Dzisna” w 1932 ochraniała pododcinek granicy państwowej szerokości 9 kilometrów 150 metrów od słupa granicznego nr 62 do 72[12], a w 1938 pododcinek szerokości 11 kilometrów 300 metrów od słupa granicznego nr 60 do 72[14].

Sąsiednie strażnice:

Walki w 1939

[edytuj | edytuj kod]

Rankiem 17 września, ze względu na brak przepraw przez Dźwinę Sowieci nie zaatakowali strażnicy „Hrychorowicze” oraz odwodu kompanii w Małaszkach. W tym samym czasie trzykompanijny oddział st. lejtn. Jermoczenkowa uderzył na strażnicę KOP w „Dzisna”. Przy niej przebywał por. Domalewski oraz dziśnieński nauczyciel por. rez. Zygmunt Gergovich. Sowieci, prowadzeni przez miejscowego działacza komunistycznego Szulmana, przepłynęli na łodziach przez Dźwinę i wylądowali na polskim brzegu, rozpoczynając atak od strony południowej i wschodniej. Do walki z Sowietami włączyli się policjanci oraz uczniowie gimnazjum. Starcie trwało kilka godzin. Ranni zostali por. Domalewski i por. rez. Gergovich. Ostatecznie obrońcy złożyli broń. Do niewoli dostało się 3 (?) oficerów i 10 szeregowych. Sowieci mieli 2 ciężko rannych oficerów, w tym st. lejtn. Jermoczenkow. Lżejsze rany odniósł młodszy politruk oraz 15 szeregowych. Natomiast według innego sowieckiego dokumentu poległ jeden żołnierz WP, a 14, w tym 6 policjantów, dostało się do niewoli. Straty sowieckie – 6 rannych. Według polskiego opracowania – wspomagana przez osadników placówka KOP aż przez 7 godzin udaremniała wszelkie usiłowania sforsowania rzeki przez nieprzyjacielską piechotę. Obronę Polaków miano złamać dopiero po wprowadzeniu do walki artylerii[19].

  1. miasto Dzisna, gminie Dzisna, powiat dziśnieński, województwo wileńskie

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]