Placówka wywiadowcza KOP nr 12

Placówka wywiadowcza KOP nr 12

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1933; 1939
Rozformowanie	1934; 1939
Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Numer	kryptonimowy: 203
Dyslokacja	Słobódka Sanok Jasło
Formacja	Korpus Ochrony Pogranicza
Podległość	Ekspozytura nr 1 Oddziału II SG Ekspozytura nr 5 Oddziału II SG

Placówka wywiadowcza KOP nr 12 – organ wykonawczy wywiadu Korpusu Ochrony Pogranicza.

Historia

Placówka w Słobódce
Placówka utworzona została w styczniu 1933 w Słobódce. Podlegała Ekspozyturze Nr 1 Oddziału II Sztabu Głównego w Wilnie. 29 października 1934, wobec nikłego zagrożenia penetracji przy granicy polsko-łotewskiej, została zlikwidowana.

Placówka w Sanoku i Jaśle
W marcu 1939 zorganizowano placówkę wywiadowczą KOP nr 12 w Sanoku. Genezą powołania jednostki był zamiar zwiększenia czujności na południowej granicy Polski po zajęciu Czechosłowacji i uzależnieniu Słowacji przez III Rzeszę na przełomie 1938/1939. Jej zadaniem było prowadzenie pracy wywiadowczej na kierunku Słowacji. W tym celu powstały dwie dodatkowe placówki wywiadu, w tym nr 12 w Sanoku, utworzone w wyniku wydzielenia personelu ekspozytury Oddziału II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Rozkazem z 20 czerwca 1939 do placówki został przydzielony w charakterze oficera technicznego Tadeusz Hołówkiewicz, który dwa dni później przybył do lokalu jednostki, zlokalizowanego przy ulicy Ogrodowej w sanockiej dzielnicy Błonie. Wówczas personel placówki stanowili: kpt. aeron. Józef Robak, kpt. Neumayer, wizytator cywilny Cajdler, urzędniczka Sajblówna, a po kilku dniach dołączył rtm. Stanisław Franciszek Basiński. Od tego czasu żołnierze placówki podjęli działania organizujące sieć informacyjną, nawiązywali łączność z kierownikami analogicznych placówek w Stryju, Nowym Targu i Cieszynie oraz z oficerami informacyjnymi batalionów KOP będących w składzie 2 Pułku KOP „Karpaty”, jak również z kierownikami placówek Straży Granicznej. Hołówkiewicz prowadził szkolenie techniczne agentów i kurierów, którzy przekazywali informacje ze Słowacji, dowodzące o przygotowaniach do wojny. Uzyskiwane informacje były przekazywane do Centrali SG przez Ekspozyturę nr 50 we Lwowie oraz do sztabu Korpusu w Przemyślu i do sztabu 29 Dywizji Piechoty w Jaśle. W połowie lipca 1939 został zwerbowany do pracy wywiadowczej oficer informacyjny słowackiej Straży Granicznej.

Z dniem 1 sierpnia 1939 placówka nr 12 została przeniesiona z Sanoka do Jasła i została umieszczona w domu Gembarowskiego przy ul. Floriańskiej. Jej miejsce w Sanoku przejęła placówka nr 11, przeniesiona ze Stryja. W sierpniu 1939 placówka wywiadowcza KOP nr 12 „Jasło” podlegała szefowi ekspozytury Oddziału II nr 5 „Lwów”.

Kierownicy placówki

• p.o. kpt. Klemens Szymkiewicz (15 IV 1934 − )
• kpt. aeron. Józef Robak (VI 1939)

Bibliografia

• Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939. Wybór dokumentów. Warszawa–Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 8388067488.
• Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
• Jerzy Prochwicz. Wywiad Korpusu Ochrony Pogranicza 1924-1939. „Problemy Ochrony Granic”. 22, 2002. 
• Regina Czarnecka: Oddział II Sztabu Głównego (Generalnego) w latach 1921-1939. [dostęp 2016-03-04].
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Wykazy imienne całkowitej obsady oficerskiej oraz zmian stanu oficerów Szefostwa Wywiadu Korpusu Ochrony Pogranicza w latach 1933–1935 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/260.)