GAZ-69

GAZ-69
	; GAZ-69
Inne nazwy	UAZ-69
Producent	GAZ (1953–1956); UAZ (1954–1972)
Okres produkcji	1952–1972
Miejsce produkcji	Gorki; Uljanowsk
Poprzednik	GAZ-67
Następca	UAZ 469
	Dane techniczne
Segment	samochód terenowy
Typy nadwozia	otwarte
Silniki	2120 cm³ R4 M-20 55 KM
Skrzynia biegów	3-biegowa manualna
Napęd	silnik z przodu, dołączany napęd na 4 koła, reduktor
Długość	3850 mm
Szerokość	1750 mm
Wysokość	2030 mm
Rozstaw osi	2300 mm
Masa własna	1525 kg
Zbiornik paliwa	48+27 l (wersja 2-drzwiowa); 60 l (wersja 4-drzwiowa)
Liczba miejsc	8
	Dane dodatkowe
Modele ; bliźniacze	IMS 57
Konkurencja	ARO M 461; IFA P2M; IFA P3; Land Rover Series I/II
	Multimedia w Wikimedia Commons

GAZ-69 (ГАЗ-69) – radziecki samochód terenowy produkowany w latach 1952–1955 w zakładach GAZ w Gorkim, a od 1954 do 1972 roku w zakładach UAZ w Uljanowsku (znany też jako UAZ-69)^[1].

Historia i opis modelu

Prace nad konstrukcją nowego samochodu terenowego, będącego następcą GAZ-67, rozpoczęto w zakładach GAZ w Gorkim wkrótce po zakończeniu II wojny światowej, w 1946 roku, pod kierownictwem Grigorija Wassermana. Pierwszy prototyp powstał w październiku 1947 roku, a w kolejnym roku trzy dalsze^[2]. Podstawowa wersja nadwoziowa GAZ-69 (kod nadwozia 76) była dwudrzwiowa, z dwoma miejscami z przodu i sześcioma na dwóch ławkach umieszczonych wzdłuż burt z tyłu. Po złożeniu ławek można było przewozić 500 kg ładunku, korzystając z tylnej opuszczanej klapy. W 1951 roku opracowano drugą i zarazem ostatnią wersję nadwoziową – czterodrzwiową, pięciomiejscową, oznaczoną GAZ-69A (kod 77)^[2]. Obie wersje miały odkryte nadwozie z brezentowym zdejmowanym dachem, rozpinanym na stelażu w wersji GAZ-69 i składanym w wersji GAZ-69A. Również górne części drzwi były zdejmowane, brezentowe na stelażu, z celuloidowymi oknami. Rama z szybą przednią była składana do przodu, na maskę. Produkcja seryjna obu wersji rozpoczęła się w Gorkim 25 sierpnia 1953 roku^[3]. Według części publikacji, dwudrzwiowy GAZ-69 trafił do produkcji już w 1952 roku^[4].

W celu potanienia produkcji i ułatwienia napraw, większość podzespołów samochodu była zunifikowana z już produkowanymi. Napęd stanowił dolnozaworowy czterocylindrowy rzędowy silnik benzynowy o mocy 55 KM, unifikowany z silnikiem osobowej Pobiedy. Z Pobiedy było również adaptowane sprzęgło, układ hamulcowy i trzybiegowa skrzynia biegów, aczkolwiek z innymi przełożeniami. Dobre własności terenowe zapewniała dwustopniowa skrzynia rozdziału mocy (reduktor terenowy), dająca łącznie 6 przełożeń do przodu^[2]. W roku 1954 produkcja GAZa-69 została przeniesiona do zakładów UAZ w Uljanowsku, gdzie powstała większość samochodów tego modelu (samochody produkcji UAZ nazywane są także UAZ-69, chociaż oficjalną nazwą modelu był nadal GAZ-69)^[5]. Zewnętrznie różniły się literami: УАЗ (UAZ) wytłoczonymi na masce, w miejsce ГАЗ (GAZ)^[6].

Od 1959 roku produkowano równolegle, głównie na eksport, wersje oznaczone dodatkową literą M (GAZ-69M i AM) z silnikiem o pojemności 2,43 l zaadaptowanym z wczesnego modelu samochodu M-21B Wołga, oznaczonym GAZ-69B lub GAZ-69W w zależności od stopnia sprężania (odpowiednio 6,7 i 7,2) i mocy (odpowiednio 62 i 66 KM)^[5]. Podczas produkcji wprowadzano pewne modyfikacje techniczne. W 1968 roku samochód nieco zmodernizowano, dodając m.in. mufy odłączające przedni napęd (oznaczenie fabryczne UAZ-69-68)^[5]. W 1970 zmieniono nieco brezentowy dach i ulepszono hamulce przednie z dwoma cylindrami^[5].

Był podstawowym lekkim samochodem terenowym w wojskach i służbach bloku państw socjalistycznych oraz innych będących w gospodarczej lub wojskowej sferze wpływów ZSRR. W Polsce głównym użytkownikiem było pierwotnie Wojsko Polskie, które masowo je użytkowało w każdym rodzaju wojsk, ponadto Milicja Obywatelska i w niewielkim zakresie firmy i instytucje państwowe^[7]. Wycofane samochody sprzedawano na rynek cywilny, a masowo wojsko zaczęło się ich pozbywać po 1990 roku^[7]. W wojsku służył w podstawowej wersji do transportu ośmiu żołnierzy z uzbrojeniem, w tym kierowca; używany był też do transportu zaopatrzenia, rannych, holowania lekkich dział, jako wóz dowodzenia z radiostacją^[7]. Czasem montowano na nim uzbrojenie w postaci karabinu maszynowego DSzK 12,7 mm^[7]. W siłach zbrojnych większości krajów Układu Warszawskiego zastępowany od lat 70. przez samochody UAZ-469. Potocznie znany był zdrobniale, w Rosji jako "kozioł" (rus. "ГАЗ 69 козёл")^[8], w Polsce jako "gazik"^[9]. W 1972 roku zakończono produkcję i zastąpiono samochód nowocześniejszym – UAZ 469/469b. Produkowany w dwóch wersjach nadwoziowych: 2-drzwiowej (GAZ-69, GAZ-69M) i 4-drzwiowej (GAZ-69A, GAZ-69AM) tak zwana „komandorka”^[1]. Istniały także modyfikacje pozafabryczne, np. z zamkniętym metalowym nadwoziem dla radzieckiej milicji^[5]. Na bazie GAZ-69 zbudowano samobieżną wyrzutnię 2P26 pocisków przeciwpancernych 3M6 Trzmiel.

Łącznie wyprodukowano 634 285 samochodów tej rodziny – w zakładach GAZ: 16 382 GAZ-69 i 20 543 GAZ-69A, w zakładach UAZ: 356 624 GAZ-69, 230 185 GAZ-69A, 10 551 eksportowych modyfikacji GAZ-69M i GAZ-69AM^[3].

Model wzorowany blisko na GAZ-69 produkowany był przez IMS/UMM w Rumunii w latach 1957–1975 jako IMS 57, później jako IMS M59, a następnie ARO M 461 (potocznie znany jako Muscel)^[10]. Prawdopodobnie produkowany też w Korei Północnej.

Dane techniczne

silnik: M-20, dolnozaworowy, poj. 2120 cm³, benzynowy czterosuwowy, gaźnikowy^[1]
sprzęgło: suche, jednotarczowe
hamulce hydrauliczne bębnowe, jednoobwodowe bez wspomagania
wymiary: 3,85 x 1,72
pojemność zbiorników paliwa:
- dla wersji 2-drzwiowej: 48 l (główny) i 27 l (zapasowy)
- dla wersji 4-drzwiowej: 60 l
napęd: 4x4 (tylny stały, przedni dołączany)^[1]
prędkość max: 100km/h
zużycie paliwa: 14l/100 km^[1]
liczba miejsc oraz ładowność:
- dla wersji 2-drzwiowej: 8 osób lub 2 osoby i 500 kg ładunku
- dla wersji 4-drzwiowej: 5 osób i 50 kg ładunku
moc maksymalna przy 3600obr/min: 55 KM^[1]
stopień sprężania: 6,2-6,5:1^[1]
maksymalny moment obrotowy: 12,7 kG*m
skrzynia biegów: 3 + wsteczny (2 i 3 synchronizowane), przełożenia: I-3,115, II-1,772, III-1,00, R-3,738
reduktor: bieg szosowy (1,15) i terenowy (2,78), dołączenie przedniego napędu (załączenie biegu terenowego możliwe tylko przy dołączonym przednim napędzie)
zawieszenie: cztery resory piórowe, półeliptyczne, cztery amortyzatory hydrauliczne, dwustronnego działanie, tłoczkowe
prześwit (na oryginalnym ogumieniu): 210mm
masa własna: 1525 kg^[1]
dopuszczalna masa całkowita: 2135 kg
ogumienie: 210 x 75R16

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Encyklopedia samochodów terenowych. Jiří Fiala. Warszawa: Bellona, 2010, s. 98. ISBN 978-83-11-11912-3.
↑ ^a ^b ^c GAZ-69/GAZ-69A, "Awtolegiendy SSSR" Nr 11, ss.3-4
↑ ^a ^b GAZ-69/GAZ-69A, "Awtolegiendy SSSR" Nr 11, s.15
↑ Szczerbicki 2015 ↓, s. 72.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e S.W. Kanunnikow: Otieczestwiennyje legkowyje awtomobili. 1896–2000 gg., Za Rulom, 2013. ISBN 978-5-9698-0275-9, s. 428 (ros.) (Google books
↑ Szczerbicki 2015 ↓, s. 73.
↑ ^a ^b ^c ^d Szczerbicki 2015 ↓, s. 75-76.
↑ Советские боевые «Козлы» ГАЗ-69: штабные, артиллерийские, противотанковые и не только - КОЛЕСА.ру – автомобильный журнал [online], kolesa.ru [dostęp 2024-04-23] (ros.).
↑ Szczerbicki 2015 ↓, s. 75.
↑ IMS M461. „Awtolegiendy SSSR i Socstran”. Nr 168, s. 3-5, 2015. DeAgostini. ISSN 2071-095X. (ros.).

Bibliografia

GAZ-69/GAZ-69A. „Awtolegiendy SSSR”. Nr 11, 2009. DeAgostini. ISSN 2071-095X. (ros.).
GAZ-69A. „Awtolegiendy SSSR”. Nr 59, 2011. DeAgostini. ISSN 2071-095X. (ros.).
Tomasz Szczerbicki. Wojskowy osobowy samochód terenowy GAZ-69. „Jeep” Układu Warszawskiego. „Poligon”. Nr 3(50)/2015, maj – czerwiec 2015. Magnum-X.

Linki zewnętrzne

[fiala_98-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Encyklopedia samochodów terenowych. Jiří Fiala. Warszawa: Bellona, 2010, s. 98. ISBN 978-83-11-11912-3.

[avto11-3-2] GAZ-69/GAZ-69A, "Awtolegiendy SSSR" Nr 11, ss.3-4

[avto11-15-3] GAZ-69/GAZ-69A, "Awtolegiendy SSSR" Nr 11, s.15

[CITEREFSzczerbicki201572-4] Szczerbicki 2015 ↓, s. 72.

[kanun-5] S.W. Kanunnikow: Otieczestwiennyje legkowyje awtomobili. 1896–2000 gg., Za Rulom, 2013. ISBN 978-5-9698-0275-9, s. 428 (ros.) (Google books

[CITEREFSzczerbicki201573-6] Szczerbicki 2015 ↓, s. 73.

[CITEREFSzczerbicki201575-76-7] Szczerbicki 2015 ↓, s. 75-76.

[koziol1-8] Советские боевые «Козлы» ГАЗ-69: штабные, артиллерийские, противотанковые и не только - КОЛЕСА.ру – автомобильный журнал [online], kolesa.ru [dostęp 2024-04-23] (ros.).

[CITEREFSzczerbicki201575-9] Szczerbicki 2015 ↓, s. 75.

[10] IMS M461. „Awtolegiendy SSSR i Socstran”. Nr 168, s. 3-5, 2015. DeAgostini. ISSN 2071-095X. (ros.).

[:1-11] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al ^am ^an ^ao ^ap ^aq ^ar ^as ^at ^au ^av ^aw ^ax ^ay Produkcji polskiej.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[A]

Czołgi	PT-76 IS-3 IS-4 IT-1 T-10 T-34-85 T-44 T-54 T-55 T-62 T-64 T-72 T-80 T-90 T-14
Działa samobieżne i moździerze	SU-122-54 ASU-57 ASU-85 2S1 2S3 2S4 2S5 2S7 2S9 2S19 2S23 2S25 2S31 2S34 2S35 2S39 2S40 2S41 2S42 2S43
Pojazdy przeciwlotnicze	ZSU-23-4 Szyłka ZSU-57-2 2K11 Krug 2K12 Kub 2K22 Tunguska 9K31 Strieła-1 9K33 Osa 9K35 Strieła-10 9K37 Buk 9K330 Tor Pancyr 2S38
Samobieżne wyrzutnie rakietowe	2K5 Korszun BM-14 BM-21 Grad BM-24 BM-27 Uragan BM-30 Smiercz BMD-20 9A52-4 Tornado TOS-1 TOS-2
Transportery opancerzone	BTR-152 BTR-40 BTR-50 BTR-60 BTR-70 BTR-80 BTR-82 BTR-90 Bumierang BTR-D Witiaź BPM-97 BTR-22 MT-LBu
Bojowe wozy piechoty	BMP-1 BMP-2 BMP-3 BMD-1 BMD-2 BMD-3 BMD-4 BMPT Kurganiec-25 T-15
Pojazdy rozpoznawcze	BRDM-1 BRDM-2 BRM-1 BRM-3K PRP-3 PRP-4 PRP-5
Samochody ciężarowe	GAZ-51 GAZ-63 GAZ-66 ZiS-5 ZiS-151 ZiŁ-157 ZiŁ-131 Ural-375 Ural-4320 KrAZ-214 KrAZ-255 KrAZ-260 ZiŁ-135
Inne pojazdy	ATS-59 BAW MT-LB PTS UR-77 Meteorit GAZ-46 MAW GAZ-67 GAZ-69 UAZ 469 UAZ Hunter GAZ Tigr GAZ 3927 GAZ-3937 MAZ-535 MAZ-537 GMZ-3 MTU-12 MTU-20 PMR-3
Pociągi pancerne	BP-1
Konstrukcje doświadczalne i prototypowe	1K17 IS-7 BTR-T Czarny Orzeł Obiekt 477
Pojazdy bezzałogowe	Uran-6 Uran-9

Czołgi	T-34-85^[A] IS-2 IS-3 T-54^[A] T-55^[A] T-55AM Merida^[A] T-70 PT-76 T-72^[A] PT-91 Twardy^[A] Leopard 2 Leopard 2PL M1 Abrams K2 Black Panther
Działa pancerne i samobieżne	2S1 Goździk^[A] 2S7 Pion Krab^[A] Loara^[A] M17 SU-57 SU-76 SU-85 SU-100 SU-152 ASU-85 ISU-122 ISU-152 ZSU-23-4 ZSU-23-4MP Biała^[A] ZSU-57-2 wz. 77 Dana Hibneryt^[A] M120 Rak K9 Thunder
Bojowe wozy piechoty i transportery opancerzone	BWP-1 BMP-2 BWR-1D BWR-1S Half-track KTO Rosomak^[A] KTO Ryś^[A] BTR-60 SKOT^[A] BTR-152 BTR-40 TOPAS MT-LB^[A] Łowcza-3 Opal^[A] M113/M557 Cougar H MaxxPro LPG^[A] Waran^[A] Heron^[A]
Samochody pancerne	BA-64 BRDM-1 BRDM-2 BRDM-2 Żbik/Szakal^[A] FUG Dzik^[A] Żubr^[A] Łoś^[A] Oshkosh M-ATV
Pojazdy techniczne	WZT-1^[A] WZT-2^[A] WZT-3^[A] WPT Mors^[A] Bergepanzer 2
Pojazdy saperskie	BAT SUM-Kalina^[A] Keiler Bożena^[A] BLG-67^[A] Leopard Biber Daglezja^[A] PTS MID/MID-M^[A] TRI^[A]
Ciągniki artyleryjskie	Komintern Woroszyłowiec Mazur D-350^[A]
Samochody terenowe	UAZ 469B Honker^[A] UAZ-452 GAZ-46 MAW GAZ-67 GAZ-69 Mercedes-Benz G Daewoo Musso Mitsubishi Pajero Toyota Hilux Toyota Land Cruiser Land Rover Defender HMMWV (potocznie Humvee) Skorpion-3^[A] Willys MB Ford Ranger PWA Aero LPU-1 Wirus
Motocykle i quady	M-72 Yamaha FZ6 Yamaha XT 660 Honda TRX-300 FW Honda TRX 400 4x4 Polaris Sportsman Arctic Cat 400
Samochody ciężarowe	Star 266^[A] Star 660^[A] Star 744^[A] Star 944^[A] Star 1466^[A] Studebaker US-6 KrAZ-255 GAZ-66 Ural-375D Ural-4320 BAW SLT 50 Elefant ZiŁ-130 ZiŁ-131 ZiŁ-157 SCAM Unimog Iveco EuroTrakker Iveco Eurocargo Mercedes-Benz Atego Mercedes-Benz Actros Mercedes-Benz 1017A Tatra 148 Tatra 815 Scania R480 AMZ SCAM^[A] Volvo FM Volvo FL Star 266M2^[A] Jelcz 800^[A] Jelcz C642 C662^[A] Jelcz 442.32 Jelcz P662
Samochody inne	Fiat Ducato^[A] Ford Transit Autosan A1112T^[A] Autosan A1012T^[A] Autosan A1010T^[A] Solbus C 10,5^[A] Volkswagen Transporter Volkswagen Crafter MAN TGE
Polskie konstrukcje prototypowe^[A]	LPT Anders BWP-2000 BWP-40 BWP-1M „Puma” PT-94 PT-97 Goryl PT-2001 CV90 PL Jenot Tur Tur 2 Tur 3 Lewiatan Świstak PMC-90 MTS-360 Hipopotam PL-01 Concept AHS Kryl BWP Borsuk AMZ Bóbr-3

Osobowe	GAZ-A GAZ-M1 GAZ-11-73 GAZ-12 ZIM GAZ-13 Czajka GAZ-14 Czajka GAZ-M20 Pobieda GAZ-21 Wołga GAZ-22 Wołga GAZ-24 Wołga GAZ-24-10 Wołga GAZ-3102 Wołga GAZ-31029 Wołga GAZ-3105 Wołga GAZ-3110 Wołga GAZ-31105 Wołga GAZ-3111 Wołga GAZ Wołga Siber
Dostawcze i ciężarowe	GAZ-AA GAZ-AAA GAZ-MM GAZ-51 GAZ-52 GAZ-53 GAZ-55 GAZ-60 GAZ-62 GAZ-63 GAZ-66 GAZ-415 GAZ Gazela GAZelle Next GAZon Next
Osobowo-terenowe	GAZ-61 GAZ-64 GAZ-67 GAZ-69 GAZ-M73 GAZ 2308 Ataman GAZ-3120 Kombat
Specjalne wojskowe	GAZ-46 MAW GAZ-49 (BTR-60) GAZ-98 GAZ-2330/2331 Tigr GAZ-34039 GAZ-3937 Wodnik
Prototypy	GAZ-2332 CityVan GAZ-3106 GAZ-TK