SPG-2
 Transporter Lotos na podwoziu SPG-2 | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Typ pojazdu | |
| Trakcja |
gąsienicowa |
| Załoga |
2 + 11 |
| Dane techniczne | |
| Silnik |
SW680 diesel |
| Długość |
6,454 m |
| Szerokość |
2,86 m |
| Wysokość |
1,865 m |
| Prześwit |
0,4 m |
| Masa |
9700 kg |
| Moc jedn. |
20,16 KM/t |
| Osiągi | |
| Prędkość |
na lądzie: 60 km/h |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| 1 x wkm NSWT kalibru 12,7 mm | |
| Użytkownicy | |
 Polska
| |
SPG-2 – uniwersalny gąsienicowy opancerzony pływający pojazd bojowy produkowany przez Hutę Stalowa Wola, znany też w piśmiennictwie pod nazwą Opal. Skrót oznaczał szybkobieżne podwozie gąsienicowe drugiego modelu. SPG-2 jest polskim bezpośrednim rozwinięciem radzieckiego transportera MT-LB, produkowanego na licencji przez HSW od 1976 roku. Główne zmiany to przebudowany kadłub w przedniej części i dodanie śrub napędowych pozwalające na zwiększenie prędkości w wodzie, oraz wymiana starej wieżyczki uzbrojonej w PKT na nową, uzbrojoną w wkm NSWT. Transporter stanowił bazę dla wielu pojazdów specjalistycznych. Wyróżnia się dwie wersje podwozia-bazy: SPG-2 Opal, będący odpowiednikiem MT-LB, oraz SPG-2A (Opal 2A) będący wersją wydłużoną z siedmioma kołami nośnymi, odpowiadający podwoziom 2S1 Goździk i MT-LBu, oraz wzmocnionym silnikiem SW680T o mocy 300 KM (220 kW).
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pod koniec lat 70. Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Maszyn Ziemnych i Transportowych przy HSW opracował na bazie licencyjnego MT-LB ulepszony pojazd SPG-2 Opal (szybkobieżne podwozie gąsienicowe 2), w którym skupiono się na poprawie pływalności transportera. Pojazd otrzymał przebudowany kadłub o większej wyporności[1]. Różnice widoczne są głównie w inaczej wyprofilowanym, szerszym i wyżej podniesionym nosie kadłuba, a także załamanych pod kątem bocznych ścianach przedziału kierowania, zamiast płaskich. Ponadto wyposażono go w dwie śruby o napędzie hydraulicznym w charakterystycznych ażurowych osłonach w tylnej części kadłuba[1]. Oryginalny MTLB poruszany był w wodzie przez przewijanie gąsienic, do czego potrzebne było montowanie w ich przedniej części bocznych osłon hydrodynamicznych[2]. Modyfikacja pozwoliła na zwiększenie prędkości poruszania się w wodzie. .
Na podwoziu SPG-2 (Opal), skonstruowano transporter rozpoznania inżynieryjnego TRI Hors, produkowany od 1983 roku. Od 1985/86 roku zastosowano w nim zamiast oryginalnego silnika konstrukcji radzieckiej mocniejszy silnik produkowany w Polsce SW 680[1]. Od 1986 roku na podwoziu tym produkowano także wóz pogotowia technicznego WPT Mors II (wcześniejsza wersja Mors oparta była na podwoziu MT-LB)[1]. W obu pojazdach wzmocniono uzbrojenie, zamieniając wieżyczkę umieszczoną z przodu po prawej stronie z karabinem maszynowym 7,62 mm PKT przez większą, uzbrojoną w montowany zewnętrznie wkm 12,7 mm NSW[1].
W 1985 roku rozpoczęto prace nad wydłużonym o jedną oś kół – do siedmiu kół na stronę podwoziem (Opal 2A) SPG-2A[1]. Miało ono stać się podwoziem dla wozu dowodzenia artylerii Opal-540, nad którym prace prowadzono od 1986 roku[1]. W 1990 roku zbudowano cztery prototypy wersji Opal ( SPG2) i dwa prototypy Opal II (SPG2A), lecz w 1994 roku prace nad nimi wstrzymano[1][a]. Wozy te miały ponadto kadłub o większej objętości, ze zbliżonymi do pionu ścianami bocznymi. Na podwoziu SPG-2A zbudowano także dwa prototypy wozu dowodzenia artylerii przeciwlotniczej Łowcza, lecz w 1990 roku program przerwano[1] (według innych źródeł, prototyp zbudowano w 1992 roku)[3]. Prototypem pozostał również oparty na tym podwoziu transporter amunicji Bor dla 122 mm haubic samobieżnych 2S1 zbudowany w 1987 roku[1]. Kadłub Opal 2A posłużył w 1993 roku do skonstruowania prototypu (demonstratora) bojowego wozu piechoty BWO-40 ze szwedzką wieżą z armatą Bofors 40 mm[4]. Na kadłubach Opal 2A (SPG2A), powstały też prototypy zestawów przeciwlotniczych rakietowo-artyleryjskich: Sopel z dwoma działkami 23 mm i wyrzutniami pocisków Strzała-2M z 1993 roku i Stalagmit/Sopel z pociskami Grom z 1999 roku[5][6].
Na podwoziu SPG-2 z sześcioma parami kół, z podwyższonym dachem w tylnej części, powstał jeszcze w latach 1999–2000 małoseryjny wóz dowodzenia obrony przeciwlotniczej Łowcza-3 (trzy egzemplarze)[3][7]. Na przedłużonym do 7 kół podwoziu Opal II (SPG2A), z przedziałem transportowym zastąpionym przez platformę powstało od 2005 roku 6 transporterów Kroton z systemem minowania narzutowego[8].
Wersje
[edytuj | edytuj kod]
- Opal-I – zmodernizowana wersja – m.in. przód wozu i silnik[9]
- WPT Mors WPT/DTP – wóz pogotowia technicznego – wyposażony m.in. w żuraw o stałym wysięgu i udźwigu 15 kNm, wyciągarka hydrauliczna o sile uciągu 60 kN, zestaw spawalniczy, urządzenie holujące z dwustronnym mechanizmem amortyzującym, zestaw ewakuacyjno-remontowy, przyrządy do spawania elektrycznego i gazowego, lemiesz okopowy.
- Bor – prototypowy wóz amunicyjny (dla pododdziałów artylerii samobieżnej)
- TRI Hors – transporter rozpoznania inżynieryjnego
- TRI-D Durian – transporter inżynieryjny rozwinięcie TRI Hors wyposażone dodatkowo w UZR-3 system wykrywania min
- ZWD-10R Łowcza 3 – zautomatyzowany wóz dowodzenia obroną przeciwlotniczą
- Lotos – opancerzony transporter sanitarny
- Opal-II – wydłużona o jedno koło jezdne, wersja z silnikiem 300 KM (220 kW)[9]
- LSPZRA Sopel – lekki samobieżny zestaw przeciwlotniczy – prototyp z 1993 roku wyposażony w podwójne działko 23 mm i dwie wyrzutnie przeciwlotniczych rakiet 9M32M Strzała-2M[5].
- Stalagmit/Sopel – lekki samobieżny zestaw przeciwlotniczy – prototyp zaprezentowany w 1999 roku, z podwójnym działkiem przeciwlotniczym 23 mm model 4216 i 4 wyrzutniami rakiet przeciwlotniczych Grom oraz głowicą optoelektroniczną[6].
- ISM Kroton – inżynieryjny system minowania – z systemem UMN (zestawem do minowania narzutowego) na zewnątrz – 4 kontenery z 20 pojemnikami na wyrzucane miny przeciwpiechotne lub przeciwpancerne. Załogę stanowią 2 osoby. Od 2005 roku zbudowano 6 pojazdów[8].
- BWO-40 – prototypowy bojowy wóz piechoty z 1993 roku wykorzystujący wydłużone podwozie Opal- 2A i wieżę BWP CV90 z działkiem 40 mm Bofors[4].
- Na początku lat 90 XX w. na bazie Opal II (SPG-2A), powstał też dla oddziałów piechoty górskiej, lekki wóz bojowy LWB-23 „Krak”[9].
- LPG – Lekkie Podwozie Gąsienicowe – głęboko zmodernizowane, wielozadaniowe podwozie Opal-II A ze współczesnym zestawem napędowym.
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Podwozie SPG-2 utożsamiane jest popularnie z pojazdem Opal. Dostępna literatura nie opisuje bliżej wozów dowodzenia Opal i różnic między wersjami I i II, lecz Tomasz Szulc. Przeciwlotniczy Sopel. „Nowa Technika Wojskowa”. 2-3/94. s. 12-15. sugeruje, że oba miały wydłużone podwozia z siedmioma parami kół, ale Opal I nie miał śrub napędowych (podobnie jak oparty na nim pierwszy prototyp Sopel), które otrzymał Opal II.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j Kajetanowicz 2010 ↓, s. 15-18.
- ↑ Siergiej Suworow. MT-LB. Służba prodołżajetsia. „Tiechnika i Woorużenije”. Nr 5/2005, s. 22, maj 2005. (ros.).
- ↑ a b Andrzej Kiński. Łowcza-3. Wóz automatyzacji dowodzenia obroną przeciwlotniczą. „Nowa Technika Wojskowa”. 9/2000, s. 15-16, 2000. Warszawa: Magnum-X. ISSN 1230-1655.
- ↑ a b Tomasz Szulc. Nowości z Kielc. „Nowa Technika Wojskowa”. 10/93, s. 25, 32, 1993. Warszawa: Lampart s.c.. ISSN 1230-1655.
- ↑ a b Tomasz Szulc. Przeciwlotniczy Sopel. „Nowa Technika Wojskowa”. 2-3/94, s. 12-15, 1994. Warszawa: Lampart s.c.. ISSN 1230-1655.
- ↑ a b Andrzej Kiński. Dzień przeciwlotnika. „Nowa Technika Wojskowa”. 10/99, s. 8-9, 1999. Warszawa: Magnum-X. ISSN 1230-1655.
- ↑ Andrzej Kiński. Czym bronimy polskiego nieba. „Nowa Technika Wojskowa”. 11/2000, s. 13, 2000. Warszawa: Magnum-X. ISSN 1230-1655.
- ↑ a b Powtórka z minowania, „Raport - Wojsko Technika Obronność” nr specjalny Raport MSPO Kielce 1, 3 września 2019, s. 32
- ↑ a b c 80 lat HSW "Gdzie te wozy z tamtych lat...", „SZTAFETA”, 14 czerwca 2018 [dostęp 2020-08-18] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-13].