3 Brygada Strzelców (PSZ)

3 Brygada Strzelców
	Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1943
Rozformowanie	1947
	Tradycje
Kontynuacja	34 Brygada Kawalerii Pancernej
	Dowódcy
Pierwszy	płk Marian Wieroński
Ostatni	płk dypl. Władysław Dec
	Działania zbrojne
	II wojna światowa
	Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska lądowe
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	1 Dywizja Pancerna
	Multimedia w Wikimedia Commons

3 Brygada Strzelców (3 BS) – wielka jednostka zmotoryzowanej piechoty Polskich Sił Zbrojnych w latach 1943–1947.

Brygada została sformowana z dniem 5 listopada 1943 w okresie przeformowania 1 Dywizji Pancernej na nowy etat wojenny. Historia brygady opisana jest na stronach oddziałów i pododdziałów wchodzących w jej skład.

Tradycje brygady kultywuje 34 Brygada Kawalerii Pancernej.

Struktura organizacyjna

W ramach reorganizacji utworzono Kwaterę Główną 3 BS, a w skład brygady włączono następujące pododdziały 1 DPanc.:

Batalion Strzelców Podhalańskich (wyłączony z 16 Brygady Pancernej),
1 Batalion Strzelców (wyłączony z Grupy Wojsk Wsparcia i przemianowany na 8 Batalion Strzelców),
9 Batalion Strzelców Flandryjskich (sformowany na bazie żołnierzy 2 i 3 batalionów strzelców 1 Dywizji Grenadierów i kilku oficerów 1 batalionu strzelców podhalańskich oraz żołnierzy z 14 pułku kawalerii pancernej, szwadronu sztabowego 1 DPanc. kompanii przeciwpancernej 1 DGren. 3 szwadronu żandarmerii i wpływających uzupełnień z K.U. nr 1.),
Batalion Broni Wsparcia (sformowany na bazie 1 Pułku Rozpoznawczego, a następnie przeformowany na 1 Samodzielny Szwadron CKM).

Znak na pojazdach Kwatery Głównej:

Żołnierze brygady

Dowódcy brygady

ppłk/płk Marian Wieroński (4 XII 1943 - 24 VIII 1944)^[1]^[2]
płk dypl. Franciszek Skibiński (26 VIII 1944 - 18 I 1945)^[3]
płk dypl. Władysław Dec (19 I 1945 - 1 IV 1947)^[4]
płk dr Zdzisław Szydłowski (26 IV - 10 VI 1947)^[4]

Zastępca dowódcy brygady

ppłk/płk dypl. Władysław Dec (5 XI 1943 - 18 I 1945)^[5]
ppłk dr Zdzisław Szydłowski (19 I 1945 - 25 VI 1947)^[6]

Szef sztabu brygady

kpt./mjr dypl. Stefan Nowara (5 XI 1943 - 26 VIII 1944^[7])
mjr Hieronim Kurek (26 VIII - 14 IX 1944^[8])
rtm./mjr dypl. Jan Stachowicz (15 IX 1944 - ?^[9])
mjr dypl. Zygmunt Chojnowski (? - 10 VI 1947^[4])

Przypisy

↑ Obsada personalna 1 Dywizji Pancernej na przełomie sierpnia i września 1944 r.. brukselanato.msz.gov.pl. [dostęp 2015-08-18].
↑ Tym 2015 ↓, s. 12, 13, 42, 63, 64.
↑ Tym 2015 ↓, s. 43, 71.
↑ ^a ^b ^c Wysocki 1994 ↓, s. 267.
↑ Tym 2015 ↓, s. 12, 13, 44.
↑ Tym 2015 ↓, s. 45.
↑ Gaj 2015 ↓, s. 92.
↑ Kutzner i Tym 2010 ↓, s. 522, 555.
↑ Skibiński 1979 ↓, s. 382.

Bibliografia

Witold Biegański: Wojsko Polskie : krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 5, Regularne jednostki Wojska Polskiego na Zachodzie : formowanie, działania bojowe, organizacja, metryki dywizji i brygad. Warszawa : Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1967.
Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie 1939-1945: barwa i broń. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984. ISBN 83-223-2055-8.
Jerzy Murgrabia: Symbole wojskowe Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Wydawnictwo Bellona, 1990. ISBN 83-11-07825-4.
Bohdan Królikowski: Kres ułańskiej epopei : szkice do dziejów kawalerii rozpoznawczej i pancernej Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie 1939–1947. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 2007. ISBN 83-7306-332-3.
Jacek Kutzner, Juliusz S. Tym: Polska 1 Dywizja Pancerna w Normandii. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm, 2010. ISBN 978-83-7399-404-1.
Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945. Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne Na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-2043299-2.
Henryk Smaczny: Księga kawalerii polskiej 1914-1947: rodowody, barwa, broń. Warszawa: TESCO, 1989. ISBN 83-00-02555-3.
Franciszek Skibiński, Wojska pancerne w II wojnie światowej, Warszawa 1982.
Tadeusz Antoni Wysocki: 1 Polska Dywizja Pancerna 1939-1947 : geneza i dzieje. Warszawa: Bellona, 1994. ISBN 83-11-08219-7.
Zbigniew Wawer, Organizacja Polskich Wojsk Lądowych w Wielkiej Brytanii 1940-1945, Bellona, Warszawa 1992, ISBN 83-11-08218-9.
Zbigniew Wawer, Wojsko Polskie w Wielkiej Brytanii 1940-1947, Warszawa 1992,
Polski czyn zbrojny w II wojnie światowej, tom II, Walki formacji polskich na zachodzie 1939-1945, Warszawa 1981, opracowanie zbiorowe pod redakcją Witolda Biegańskiego,
Stefan Kazimierczak: Żołnierz losu nie wybierał. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06697-3.
Juliusz Tym: 3 Brygada Strzelców 1. Dywizji Pancernej 1943-1947. Polskie oddziały pancerne na zachodzie.Tom 21 Śladami polskich gąsienic 1939-1947. Warszawa: Edipresse-Kolekcje, 2015. ISBN 978-83-7989-120-7.
Krzysztof Gaj: 1. Dywizja Pancerna (organizacja Wielkiej Jednostki pancernej PSZ na Zachodzie - sierpień 1944 r.). Oświęcim: Napoleon V, 2015. ISBN 978-83-7889-283-0.
Franciszek Skibiński: Pierwsza Pancerna. Warszawa: Czytelnik, 1979.

[1] Obsada personalna 1 Dywizji Pancernej na przełomie sierpnia i września 1944 r.. brukselanato.msz.gov.pl. [dostęp 2015-08-18].

[CITEREFTym201512,_13,_42,_63,_64-2] Tym 2015 ↓, s. 12, 13, 42, 63, 64.

[CITEREFTym201543,_71-3] Tym 2015 ↓, s. 43, 71.

[CITEREFWysocki1994267-4] Wysocki 1994 ↓, s. 267.

[CITEREFTym201512,_13,_44-5] Tym 2015 ↓, s. 12, 13, 44.

[CITEREFTym201545-6] Tym 2015 ↓, s. 45.

[CITEREFGaj201592-7] Gaj 2015 ↓, s. 92.

[CITEREFKutznerTym2010522,_555-8] Kutzner i Tym 2010 ↓, s. 522, 555.

[CITEREFSkibiński1979382-9] Skibiński 1979 ↓, s. 382.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Dywizje	1DG 2 DSP 3 DP 3 DSK 4 DP(F) 4 DS 4 DP 5 KDP 5 WDP 6 LDP 7 DP 8 DP 9 DP 10 DP 11 DP
Brygady piechoty i strzelców	1 SBS 2 BS 3 BS 3 BS 3 BKS 4 BKS 4 BS 5 BKS 7 BKS 7 BS 8 BS 8 BKS BSz 1 BSpad SBSK SBSPodh 1 BGr 2 BSP 8 BP 4 BP 5 BP 6 BP 7 BP 1 BSK 2 BSK 3 BSK 16 BP 17 BP
Pułki	1 pgren 2 pgren 3 pgren 4 psp 5 psp 6 psp 7 pp 8 pp 9 pp 10 pp 11 pp 12 pp 13 pp 14 pp 15 pp 16 pp 17 pp 18 pp 19 pp 20 pp 21 pp 22 pp 23 pp 24 pp 25 pp 26 pp 27 pp 28 pp
Bataliony	1 bgren 1 bsk 2 bgren 2 bsk 3 bgren 3 bsk 4 bsk 4 bsp 5 bsk 5 bsp 6 bsk 6 bsp 7 bsk 8 bs 8 bsk 9 bsf 9 bsk 10 bs 11 bs 12 bs 13 bs 14 bs 15 bs 16 bs 17 bs 18 bs 19 bzap. 20 bp 21 bp 22 bp 23 bp 24 bp 24 bp 25 bp 26 bp 64 bp 65 bp 66 bp
Bataliony kadrowe strzelców	19 20 21
Bataliony strzelców podhalańskich	Batalion Strzelców Podhalańskich 7 Brygady Kadrowej Strzelców Batalion Strzelców Podhalańskich 3 Brygady Strzelców
Bataliony ckm, samodzielne szwadrony i kompanie ckm	3 b ckm 4 b ckm 5 b ckm 1 szw ckm 7 b ckm 16 kwsp. 7/17 k ckm

Wojska	WP we Francji 1939–1940 PSZ w Wielkiej Brytanii 1940–1947 PSZ w ZSRR 1941–1942 WP na Środkowym Wschodzie 1941–1942 AP na Wschodzie 1942–1947
Rodzaje wojsk	artyleria broń pancerna Polskie Siły Powietrzne Polskie Siły Powietrzne we Francji Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii
Wielkie jednostki	Baza Armii Polskiej na Wschodzie I Korpus 2 Korpus III Korpus 1 DPanc 2 DPanc 1DG 2 DSP 3 DP 3 DSK 4 DP(F) 4 DS 4 DP 5 KDP 5 WDP 6 LDP 7 DP 8 DP 9 DP 10 DP 11 DP