Przejdź do zawartości

4 Warszawski Pułk Strzelców Pieszych

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
4 Pułk Strzelców Pieszych
Ilustracja
Barwy pułku
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

listopad 1939

Nazwa wyróżniająca

Warszawski

Tradycje
Rodowód

2 Pułk Piechoty (zbiorczy)

Kontynuacja

4 Warszawski Batalion Strzelców Pieszych

Dowódcy
Pierwszy

ppłk Antoni Cieszkowski

Ostatni

ppłk Aleksander Gembal

Działania zbrojne
kampania francuska 1940
Organizacja
Dyslokacja

Camp de Coëtquidan (organizacja)

Rodzaj wojsk

Piechota

Podległość

2 Dywizja Strzelców Pieszych

4 Warszawski Pułk Strzelców Pieszychoddział piechoty Wojska Polskiego we Francji.

Formowanie i zmiany organizacyjne

[edytuj | edytuj kod]

Formowanie 4 pułku piechoty rozpoczęto 17 listopada 1939 r., w obozie Coëtquidan, na bazie rozwiązanego 2 pułku piechoty (zbiorczego) i pułku szkolnego. Wchodził w skład 2 Dywizji Strzelców Pieszych. Głównym źródłem pochodzenia żołnierzy byli ochotnicy narodowości polskiej spośród emigracji z Francji i Belgii oraz żołnierze ewakuowani z obozów internowania w Rumunii, na Węgrzech, Litwy i Łotwy, ponadto poborowi z Francji. Z dniem 18 grudnia 1939 roku 4 pułk piechoty został dyslokowany do Parthenay w departamencie Deux-Sevres, liczył wówczas ok. 3200 żołnierzy. W dniu 14 lutego 1940 roku z 4 pułku piechoty wydzielono zawiązki dla 5 i 6 pułków piechoty, 2 i 202 pułków artylerii, ponadto zmieniono dyslokację części pododdziałów pułku. W miejsce przeniesionych żołnierzy do innych jednostek tworzonej 2 dywizji, przybyli poborowi spośród Polonii z terenu Francji, uzupełnianie pułku trwało do końca maja 1940 roku. Ponadto z pułku odesłano 283 żołnierzy jako niepożądanych ze względu na zły stan zdrowia lub niewłaściwą postawę moralną[1]. Pułk przez cały okres istnienia prowadził szkolenie. Uzbrojenie i wyposażenie bojowe i ekwipunek żołnierze pułku zaczęli otrzymywać dopiero od dnia 23 kwietnia 1940 i do czasu wyjazdu na front nie otrzymano pełnego ekwipunku bojowego. Tabory pułku zostały całkowicie zmotoryzowane poprzez przydzielenie 109 samochodów ciężarowych i ciągników. Zakwaterowanie szeregowych było bardzo złe, żołnierze kwaterowali w stajniach, strychach, stodołach i garażach w okresie srogiej zimy.

Działania zbrojne

[edytuj | edytuj kod]

Od 17 maja 1940 roku pułk został postawiony w stan gotowości bojowej i od dnia 19 maja 1940 roku rozpoczęto transportem kolejowym przewóz stanu osobowego wraz otrzymanym uzbrojeniem i sprzętem na zaplecze linii Maginota do Wassy i Doulevant de Chateau, gdzie znalazł się 21 maja. Następnie od 25 do 29 maja pułk odbył 100 km marsz pieszy w rejon Colombey-les-Belles i wraz z dywizją znalazł się w odwodzie 3 armii francuskiej. W dniu 30 maja 1940 roku nadano pułkowi oficjalną nazwę 4 Warszawski Pułk Strzelców Pieszych. Od 30 maja do 9 czerwca pułk intensywnie szkolił się i pobierał brakujące wyposażenie. Od 17 maja do końca działań we Francji nie dołączyła większość pułkowej kompanii broni towarzyszącej por. Jana Kantego Roehra, wraz z batalionowymi plutonami ppanc. (przy pułku była część komp. br. tow. z plutonem dowodzenia i moździerzy), została przydzielona do 11 francuskiej DP[2]. W dniu 9 czerwca w pułku zarządzono pogotowie transportowe, 11 czerwca przewieziono koleją go w rejon Belfortu. Pułk wraz z 2 Dywizją Strzelców Pieszych wszedł w skład 45 Korpusu Armijnego 8 Armii francuskiej. Kwaterował w rejonie Hericourt. W dniach 13-16 czerwca najpierw organizował obronę na kanale Montbeliard, a następnie w rejonie wcześniejszego zakwaterowania. W dniu 17 czerwca 1940 roku pozostawiając 6 kompanię strzelecką jako pododdział osłonowy, pułk wykonał marsz i zaczął organizować obronę w rejonie; Maiche-Trevillers-Damprichard. 6 kompania podstępem niemieckim została zaskoczona, rozbrojona i częściowo wzięta do niewoli. I batalion pułku w dniu 18 czerwca stoczył całodzienne walki z czołowymi oddziałami niemieckiej 29 DP Zmot. o Maiche i wieczorem na rozkaz wycofał się do Fessevillers. W dniu 19 czerwca od rana II i III bataliony pułku broniły do wieczora swoich pozycji przy skutecznym wsparciu całej artylerii dywizyjnej. W trakcie walk na pozycjach obronnych wzgórz Clos du Doubs, do pułku przydzielono II batalion 5 psp. Odcinek pułku został utrzymany. W godzinach nocnych 19/20 czerwca w kierunku granicy francusko-szwajcarskiej rozpoczął odwrót tabor pułku i przekroczył granicę ok. północy, ok. godz. 2 granicę przekraczały pododdziały bojowe pułku. Straty pułku w walkach; 15 zabitych, 40 rannych i 242 wziętych do niewoli i zaginionych[3].

Dalsze losy warszawskich strzelców pieszych

[edytuj | edytuj kod]

Od 20 czerwca 1940 4 Warszawski pułk strzelców pieszych został rozbrojony i internowany w Szwajcarii. Internowanych zostało 2469 żołnierzy. W okresie od sierpnia 1944, do maja 1945 roku ewakuowanych zostało ok. 600 żołnierzy i oficerów pułku do Francji, z tego niespełna 300 przybyło do Wielkiej Brytanii i odtwarzało 2 Brygadę Strzelców Pieszych 4 DP, natomiast kilkudziesięciu trafiło do 2 Korpusu Polskiego we Włoszech[4]. Pułk formalnie rozwiązany w 1945. Jego tradycje kultywował w Wielkiej Brytanii 4 Warszawski Batalion Strzelców Pieszych.

Obsada personalna

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: oficerowie 4 Warszawskiego Pułku Strzelców Pieszych.
Dowódcy pułku
Obsada personalna pułku w maju 1940[6]
Stanowisko etatowe Stopień, imie i nazwisko Uwagi
dowództwo
dowódca pułku ppłk piech. Aleksander Gembal
szef sztabu mjr dypl. piech. Jan II Nowaczyński
adiutant kpt. piech. Antoni Bem
oficer informacyjny kpt. adm. (piech.) Stanisław Brunon Otwinowski
oficer łącznikowy por. Bolesław Ordon-Skwarczyński

(por. kaw. rez. Bolesław Zygmunt Skwarczyński?)

oficer gazowy por. Stanisław Suszkiewicz
naczelny lekarz pułku kpt. lek. dr Kazimierz Szulc
lekarz weterynarii por. lek. wet. rez. Aleksander Wojciech Jezierski
kwatermistrz kpt. Marian Białasik
oficer gospodarczy por. int. rez. Feliks Piotr Plenkiewicz
oficer ds. samochodowych por. br. panc. Aleksander Stanisław Petzen
kompania dowodzenia
dowódca kompanii kpt. Zygmunt Jagodziński
dowódca plutonu łączności por. Jerzy Włodzimierz Karasiński[a] †23 XII 1941[8]
dowódca plutonu łączności ppor. rez. Adam Marcin Ignacy Kastner
dowódca plutonu pionierów por. Emund Witkowski ?

ppor. sap. rez. Władysław Malinowski[9]

dowódca plutonu zwiadu mot. ppor. rez. Roman Ludwik Zdrowski
dowódca plutonu plot. ppor. art. Henryk Szperka
kompania broni towrzyszących
dowódca kompanii kpt. Marian Kuźniewicz 5 pappanc
dowódca plutonu moździerzy por. rez. Jan Kanty Roehr
dowódca I plutonu działek ppanc. ppor. Bronisław Nitka
dowódca II plutonu działek ppanc. ppor. rez. Antoni Maciej Data[10]
kompania gospodarcza
dowódca kompanii por. rez. Kazimierz Panaś[11]
dowódca plutonu zaopatrzenia ppor. rez. Józef Franciszek Śmietana
dowódca plutonu żywnościowego por. rez. Aleksander Wasung
dowódca plutonu reperacyjnego ppor. rez. Henryk Dawid
dowódca plutonu sanitarnego ppor. farm. rez. mgr Wincenty Kołodziejczyk
kapelmistrz mjr kplm. Juliusz Ludwik Rudolf Schreyer
oficer broni pułku ppor. rez. Tadeusz Józef Rapaczyński[12] internowany w Szwajcarii
I batalion
dowódca batalionu mjr piech. Antoni Chudzikiewicz
zastępca dowódcy kpt. Stanisław Getter internowany w Szwajcarii
adiutant por. Władysław Polaszek[13]
lekarz ppor. lek. dr Jan Koszyk
dowódca 1 kompanii kpt. Józef Wieteska internowany w Szwajcarii
dowódcy plutonów por. Zdzisław Dubicki[14]
por. rez. Zdzisław Tadeusz Białas
ppor. rez. Longin Kubiakowski
dowódca 2 kompanii por. Leon Zalasiński
dowódcy plutonów por. Zdzisław Korabiowski
ppor. Tadeusz Michniowski-Michniewski
ppor. Bolesław Fijałkowski
ppor. Jerzy Binek
dowódca 3 kompanii por. rez. Władysław Andrzej Szyjkowski
dowódcy plutonów por. Józef Wiktor Emil Blumski
ppor. rez. Michał Biedroń
ppor. rez. Jan Wojnas
por. Zenon Minkiewicz
dowódca 1 kompanii ckm por. Kazimierz Matyjaszewski
dowódcy plutonów
II batalion
dowódca batalionu mjr piech. Tadeusz Zarzycki
dowódca 4 kompanii por. Czesław Kruk
dowódca plutonu ppor. Paweł Miglus
dowódca 5 kompanii por. Bolesław Serednicki
dowódcy plutonów ppor. Jan Sawka
ppor. Adam Polański
ppor. Edward Kryszyn
III batalion
dowódca batalionu mjr piech. Franciszek Raczek
zastępca dowódcy kpt. Jan Tomicki
adiutant ppor. Józef Nahaczewski
lekarz ppor. dr Zbigniew Godłowski
dowódca 7 kompanii kpt. Tomasz Srokowski
dowódca 8 kompanii por. Zygmunt Starczynowski
dowódca 9 kompanii por. Tadeusz Jaworski
dowódcy plutonów ppor. Wilhelm Kohlman
ppor. Stanisław Łuczyński
ppor. Stanisław Kaprocki
dowódca 3 kompanii ckm kpt. Tadeusz Daniszewski
  1. Por. Jerzy Włodzimierz Karasiński (ur. 27 grudnia 1909) w marcu 1939 pełnił służbę w batalionie KOP „Orany” na stanowisku dowódcy plutonu łączności[7].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Smoliński 1994 ↓, s. 3-6.
  2. Blum (red.) 1983 ↓, s. 109-110.
  3. Smoliński 1994 ↓, s. 14-29.
  4. Smoliński 1994 ↓, s. 41-43.
  5. a b Smoliński 1994 ↓, s. 4.
  6. Smoliński 1994 ↓, s. 30–32.
  7. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 84, 936.
  8. Wykaz poległych 1952 ↓, s. 15.
  9. Władysław Malinowski. [w:] Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w rejonowych komendach uzupełnień, sygn. II.56.4953 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-06-04].
  10. Data Antoni Maciej. Fundacja Historyczna Lotnictwa Polskiego. [dostęp 2024-08-15].
  11. Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 22, 492.
  12. Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 77, 497.
  13. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 97, 614.
  14. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 95, 562.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Witold Biegański, Zaczęło się w Coëtquidan, Z dziejów polskich jednostek regularnych we Francji, Wydawnictwo MON, Warszawa 1977, wyd. I, s. 72,
  • Aleksander Blum (red.): Artyleria polska.Kampania francuska 1940. Materiały do księgi pamiątkowej artylerii polskiej na zachodzie 1940-1945. Londyn: Koło Oficerów Artylerii, 1983.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
  • Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939; Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-204-3299-2.
  • Józef Smoliński: 2 Dywizja Strzelców Pieszych : (Francja - Szwajcaria). Warszawa: [s. n], 1992. ISBN 83-00-03620-2.
  • Józef Smoliński: 4 Warszawski Pułk Strzelców Pieszych. Pruszków: Wydawnictwo Ajaks, 1994, seria: Zarys historii wojennej pułków Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. ISBN 83-85621-47-4.
  • Wykaz poległych i zmarłych żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na obczyźnie w latach 1939–1946. Londyn: Instytut Historyczny im. gen. Sikorskiego, 1952.
  • Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.