Przejdź do zawartości

183 Pułk Piechoty (1939)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
183 Pułk Piechoty
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1939

Rozformowanie

1939

Tradycje
Rodowód

83 Pułk Strzelców Poleskich

Dowódcy
Pierwszy

ppłk Władysław Seweryn

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
bitwa pod Kockiem (2–6 X 1939)
Organizacja
Rodzaj wojsk

piechota

Podległość

60 Dywizja Piechoty

183 Pułk Piechoty (183 pp) – oddział piechoty Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej, improwizowany w trakcie kampanii wrześniowej.

Pułk walczył w kampanii wrześniowej na szlaku bojowym Grupy/Dywizji „Kobryń”, 60 Dywizji Piechoty „Kobryń”, Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie”. W dokumentach sztabowych z działań we wrześniu i październiku 1939 roku posługiwano się numeracją 83 pp II rzutu mobilizacyjnego. W relacjach i wspomnieniach posługiwano się nazewnictwem 83 i 183 pułk piechoty. W okresie powojennym przyjęto nazwę 183 pułk piechoty[1].

Formowanie pułku

[edytuj | edytuj kod]

W związku z mobilizacją alarmową zarządzoną 23 marca 1939 roku i wyjazdem macierzystego 83 pułku piechoty w zachodnie rejony kraju, w garnizonie Kobryń pozostali rekruci wcieleni w marcu oraz niezbędna kadra do szkolenia. Ponadto pozostały drobne pododdziały starszego rocznika do pełnienia służby wartowniczej i obsługi instytucji garnizonowych oraz pozostałości kadry i rezerwistów. W okresie od marca do 30 sierpnia istniał w Kobryniu batalion piechoty młodego rocznika. Z chwilą ogłoszenia mobilizacji powszechnej dowództwo nad pozostałościami objął były I zastępca dowódcy 83 pp ppłk Władysław Seweryn, który nadzorował i kierował mobilizacją batalionu marszowego 83 pp i dowodził Ośrodkiem Zapasowym 30 Dywizji Piechoty w Kobryniu. Z żołnierzy służby czynnej młodego rocznika sformowano I batalion, z rezerwistów II i III batalion[2]. Z uwagi na bombardowania Kobrynia od 7 września dalszą organizację, szkolenie i zgrywanie batalionów prowadzono w okolicznych wsiach, Ostromecz Szlachecki i Osowce. W dniu 10 września dokonano reorganizacji, rozwiązano batalion marszowy 83 pp por. rez. Jana Roszkowskiego, wcielając większość żołnierzy do obecnego I batalionu kpt. Sroczyńskiego, z części rezerwistów utworzono pododdziały dyspozycyjne dowódcy pułku i Grupy/Dywizji „Kobryń” płk. Eplera tj. łączności, zwiadowców, pionierów. Dowieziono autobusami z magazynów w Stawach pod Dęblinem zespołową broń maszynową, pistolety, granatniki i moździerze[3].

Działania bojowe 183 pułku piechoty

[edytuj | edytuj kod]

Walki o Kobryń

[edytuj | edytuj kod]

W dniach 10–13 września II batalion kpt. Ścisłowskiego osłaniał Kobryń w rejonie Netreba-Raczki. I batalion od 11 do 14 września budował umocnienia na przedmieściach Kobrynia od strony szosy włodawskiej i szosy brzeskiej wzdłuż Kanału Królowej Bony. Z uwagi na zagrożenie atakiem niemieckiego XIX Korpusu Armijnego sformowano Dywizję „Kobryń” pod dowództwem płk. Adama Eplera w skład której wszedł zorganizowany 183 pułk piechoty ppłk. W. Seweryna. 14 września zgrupowanie pułkowe ppłk. Seweryna zajęło stanowiska obronne na przedpolu Kobrynia frontem na północ i zachód. I/183 pp zajął obronę samego miasta na południowym brzegu Muchawca i odcinek nad Kanałem Królowej Bony, II/183 zabezpiecza podejście do miasta od strony zachodniej. Jako odwód pułku wyznaczony był I/184 pp kpt. Bilczewskiego rozmieszczony w rejonie wsi Hajkówka, Kotasze[4]. O godz.18.00 II batalion nawiązał kontakt ogniowy z niemiecką czołówką pancerną korpusu gen. Guderiana. 15 września wydzielonym pododdziałem II batalion osłaniał wypad nocny batalionu I/184 pp na Żabinkę. 16 września nieprzyjacielska piechota zmotoryzowana z 2 DP Zmot. uderzyła na Chwedkowicze wypierając kolarzy i spychając II batalion ze stanowisk obronnych do rejonu Perki-Suchowczyce. Natarcie niemieckie zostało powstrzymane na szosie brzeskiej. Próba obejścia polskiej obrony II batalionu przez wieś Jahołki została powstrzymana przez batalion I/184 pp. Po całodziennej walce batalion II/183 pp wycofał się nocą 16/17 września do odwodu do Kisielowiec, straty batalionu to ok. 30% stanu batalionu. Nocą w lukę po II batalionie z odwodu dywizji został wprowadzony samodzielny batalion 179 pp mjr. Bartuli. Od godzin porannych główne uderzenie niemieckiego 5 pp zmot. skutecznie powstrzymywał I batalion 183 pp. Batalion ten bronił leżących bezpośrednio na przedpolu Kobrynia folwarków Gubernia. Gdy walki przeniosły się na przedmieścia miasta obronę wsparła 6 kompania II batalionu oraz ochotniczy pluton Przysposobienia Wojskowego ppor. B. Dietricha z Kobrynia. Natarcie niemieckie na folwarki Gubernia i na Kobryń wspierała niemiecka artyleria i lotnictwo. Część I i II batalionów wykonała kontratak w kierunku folwarku Gubernia, powstrzymany przez niemiecką obronę. O godz. 17.00 ponowny kontratak całego 183 pp, I/184 pp odrzucił oddziały niemieckiej 2 DP Zmot. z przedmieść Kobrynia i miejscowości na jej przedpolu. Walki o folwark Gubernia II trwały do późnych godzin nocnych 17 września 1939 roku. Z uwagi na informację o napaści na Polskę wojsk ZSRR niemieckie oddziały wycofały się w kierunku ustalonej linii demarkacyjnej, a polskie jednostki Dywizji „Kobryń” na rozkaz gen. bryg. F. Kleeberga podjęły odwrót w kierunku południowym. 183 pułk piechoty w walkach 16 i 17 września poniósł duże straty osobowe, amunicja była w dużej części na wyczerpaniu[5].

Pułk wykonał marsz nocny 17/18 września przez Nowosiółki w kierunku Dywin, Mokrany. W tym miejscu bataliony odpoczywały do 20 września, uzupełniono szeregi i amunicję. Podjęto dalszy marsz nocą 20/21 września. W zgrupowaniu 183 pp ppłk. Seweryna maszerowały II/183 pp, I i II/184 pp oraz jednostki dywizyjne ppanc i artylerii, W zgrupowaniu 182 pp ppłk. Targowskiego maszerował I/183 pp i oddział zwiadowców pułkowych. Poprzez Ratno oba zgrupowania dotarły do rejonu Dubeczno–Rzeczyca. Następnie uporządkowano oddziały i dalszy marsz prowadzono w jednej kolumnie dywizyjnej po osi Ratno–Zamszany–Piaseczno-Wyżwa Nowa–Rudnia i lasy na południe od tej miejscowości. Idący w straży przedniej dywizji 183 pp toczył ze wsparciem kawalerii dywizyjnej walki z grupami dywersyjnymi komunistycznymi i nacjonalistów ukraińskich. W walkach poległ jeden oficer, a ciężko ranny został oficer i strzelec. Walczono we wsiach i lasach np. Kamieniu Koszyrskim, Piasecznie i Borzowie. Atakowany był w trakcie marszu dowódca pułku, a jego samochód został zniszczony. 23 września pułk wraz z dywizją osiągnął rejon Kamienia Koszyrskego i Małoryty. Na postoju dokonano reorganizacji pododdziałów i przesunięć broni, uzupełniano ją od rozbitków i maruderów, część ochotników wcielano do pododdziałów[6]. Kolejny etap marszu w dniach 25 i 26 września to Krymno, Szack, Piszcza i Tomaszówka. 27 września pułk dotarł do rzeki Bug, którą przekroczył po moście kolejowym we Włodawie. Następnie pułk maszerował jako ariergarda głównych sił dywizji, był atakowany przez lotnictwo sowieckie. 30 września w godzinach popołudniowych część II batalionu wsparła w walce z oddziałami sowieckimi samodzielny batalion 179 pp mjr. Bartuli, w walkach pod Milanowem z piechotą sowiecką. II batalion utracił 5 żołnierzy zabitych i rannych, na wrogu zdobył 2 ckm, i zadał straty osobowe w zabitych i jeńcach, walka trwała do późnych godzin nocnych.

W bitwie pod Kockiem

[edytuj | edytuj kod]

Pułk pomaszerował 1 października do rejonu stacja Krzywda, Hordzieżka. 2 października I batalion osiągnął wieś Wola Ossowińska. 3 października pułk przejął obronę w rejonie Gułowa od oddziałów 50 DP „Brzoza”, II batalion bronił skraju lasów od strony Woli Gułowskiej, był pod ostrzałem artylerii niemieckiej. I batalion i oddziały pułkowe zajęły stanowiska bojowe w miejscowości Niedźwiedź, skąd 5 października podjęły próbę oskrzydlenia pozycji niemieckich w Woli Gułowskiej i wyjścia na tyły obrony. W trakcie manewru I batalion stoczył walki z pododdziałami niemieckimi. W godzinach wieczornych 5 października na rozkaz dowódcy dywizji zaprzestano działań bojowych. 6 października pułk zakopał część broni, resztę złożył przy kapitulacji w Woli Gułowskiej[7].

Żołnierze 183 pułku piechoty

[edytuj | edytuj kod]
  • dowódca pułku – ppłk Władysław Seweryn[8]
  • I adiutant pułku – kpt. Franciszek Pietrzkiewicz
  • II adiutant pułku – ppor. rez. Kazimierz Kłoczewiak
  • oficer łączności – por. Leon Nowerski
  • kwatermistrz – mjr Michał Leszczak
  • dowódca kompanii gospodarczej – kpt. Kazimierz Slizewicz
  • dowódca plutonu łączności – ppor. rez. Stanisław Kiernik
  • dowódca plutonu konnych zwiadowców – ppor. rez. Zygmunt Osiński
  • dowódca plutonu kolarzy – ppor. rez. Wiesław Opalski
  • dowódca I batalionu – kpt. Władysław Sroczyński
    • adiutant batalionu – ppor. rez. Fryderyk Palkiewicz
    • dowódca 1 kompanii strzeleckiej – Karol Kucharczyk
    • dowódca 2 kompanii strzeleckiej – por. rez. Antoni Andruszko
    • dowódca 3 kompanii strzeleckiej – por. rez. Henryk Jasionowski
    • dowódca 1 kompanii ckm – por. rez. Jan Roszkowski, ppor. Bronisław Szejko
  • dowódca II batalionu – kpt. Marian Ścisłowski (do 4 X 1939), mjr Marian Benedykt Janowski
    • adiutant batalionu – chor. Marian Pilarski
    • dowódca 4 kompanii strzeleckiej – por. Stanisław Maksimowicz
    • dowódca 5 kompanii strzeleckiej – ppor. Kazimierz Wagner
    • dowódca 6 kompanii strzeleckiej – ppor. rez. Stefan Karpiński
    • dowódca 2 kompanii ckm – ppor. Franciszek Bolesław Magiera

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Andrzej Wesołowski (red.): SGO „Polesie” w dokumentach i wspomnieniach cz.1 Dowództwo. Warszawa: Centralne Archiwum Wojskowe im. mjr. Bolesława Waligóry, Wydawnictwo Tetragon, 2013. ISBN 978-83-64475-04-7.
  • Andrzej Wesołowski (red.): SGO „Polesie” w dokumentach i wspomnieniach cz.3 Dywizja „Kobryń”. Warszawa: Centralne Archiwum Wojskowe im. mjr. Bolesława Waligóry, Wydawnictwo Tetragon, 2014. ISBN 978-83-64475-12-2.
  • Andrzej Wesołowski, Tadeusz Zawadzki: 60 Dywizja Piechoty „Kobryń”. Wielka księga piechoty polskiej 1918-1939. Tom nr 36. Edipresse Polska S.A., 2019. ISBN 978-83-7945-433-4.