hand

Niet te verwarren met: Hand

Nederlands

Een hand.

Uitspraak

• Geluid:  hand    (hulp, bestand)
• IPA: / hɑnt / (1 lettergreep); /ɦɑnt/

Woordafbreking

• hand

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘lichaamsdeel aan uiteinde van arm’ voor het eerst aangetroffen in 701
• uit Middelnederlands: hant verwant aan Engels: hand en Duits: Hand, Gotisch handus. Niet buiten Germaans bekend.

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	hand	handen
verkleinwoord	handje	handjes

Zelfstandig naamwoord

de hand v

1. (anatomie) uiterste deel van de arm, voorbij de pols

   • Zij heeft in haar hand een groot boek. 

   ▸ Ik duwde de deur met beide handen open en zag dat er ’s nachts een dik pak sneeuw was gevallen, waarvan een stukje geel kleurde toen ik er mijn waterfles in leegde.

Hyperoniemen

• extremiteit, ledemaat, lichaamsdeel

Meroniemen

• handpalm, handrug, vinger

Holoniemen

• lichaam, lijf

Verwante begrippen

• knuist, vuist

Hyponiemen

   

aan de hand achterhand allengerhand ankerhand backhand beterhand bijdehand blootshands bovenhand bovenhands broederhand derdehand derdehands eerstehands forehand gewapenderhand goederhand hogerhand kinderhand klauwhand klomphand koetsiershand kunstenaarshand kushand lagerhand langerhand langzamerhand linkerhand mannenhand meesterhand meisjeshand mensenhand middelhand middenhand moederhand moordenaarshand muishand naderhand onderhand onderhands ondershands onthand overhand overheidshand pianohand rechterhand reuzenhand robothand schildershand schrijfhand slopershand stormenderhand vaderhand vandehands vanderhand vechtenderhand voorhand voorkeurshand voorshands vrouwenhand washand zweethand

Afgeleide begrippen

   

alien-handsyndroom behendig eigenhandig hand-en-spandiensten hand-oogcoördinatie hand-out handaanbeeld handaandrijving handafdruk handalfabet handappel handarbeid handarbeider handatlas handbad handbagage handbak handbal handballen handbed handbediend handbediende handbediening handbeen handbeentje handbeitel handbel handbereik handberrie handbeschilderd handbeugel handbeweging handbezem handbibliotheek handbieding handbijbel handbijl handbike handblessure handblusapparaat handblusser handboei handboeien handboek handboog handboom handboor handboord handboormachine handborstel handbraak handbrandspuit handbreed handbreedte handbuiger handcamera handchirurgie handcijfer handcirkelzaag handclap handcomputer handcomputeren handcontact handcrème handdadig handdelig handdienst handdik handdoek handdouche handdraaier handdroog handdruk handdrukking handdrum handdweil handdynamo handeg handeloos handen handenarbeid handenbinder handencrème handenklappend handenschuddend handenstand handenvol handenvrij handenwerk handenwrijven handenwrijvend handenwringen handenwringend handeuvel handexemplaar handfabriek handformaat handfysiotherapie handgalop handgaren handgebaar handgebruik handgeklap handgekleurd handgeklokt handgeknoopt handgeld handgemaakt handgemeen handgeometrie handgepeld handgeplukt handgereedschap handgeschakeld handgeschept handgeschilderd handgeschreven handgesmeed handgesneden handgetekend handgetouw handgevormd handgeweven handgewricht handgift handgranaat handgreep handgroot handhaak handhabiliteit handhamer handharmonica handhaven handhei handheld handhygiëne handig handijzer handjicht handkaart handkar handkijker handklap handklavier handkoffer handkoud handkraan handkracht handkruis handkus handkwetsuur handlanger handleder handleiding handletter handlezen handlichting handlier handlijn handlijst handlobbig handlood handloos handmachine handmatig handmixer handmof handmolen handmortier handnervig handomdraai handopening hand-op-handcontact handophouder handoplegger handoplegging handopsteken handopsteking handpaard handpalm handpapier handpeer handpeillood handpenning handpers handplaat handpomp handpop handradar handrasp handreiken handreiking handrem handroer handrug handruiker handrust handsbal handscanner handschaaf handschaar handschakeling handscherm handschoen handschol handschrift handschroef handset handsfree handshake handsikkel handsinaasappel handslag handslede handsloop handsmering handspaak handspel handspiegel handspier handspil handspinnen handspletig handspuit handstand handsteen handstoel handstoffer handstrekker handtam handtammig handtas handtastelijk handtasting handteken handtekenen handtelefoon handterminal handteugel handtherapie handtransplantatie handtrouw handvaardig handvaardigheid handvast handvat handvatsel handveger handvergroting handvergulden handverjonging handvervaardigd handvest handvleugelig handvleugelige handvogel handvol handvorm handvormig handvuurscherm handvuurwapen handwagen handwapen handwarm handwarmer handwas handwassing handwater handweefstof handweigeren handwerk handwerken handwever handwiel handwijzer handwissel handwoordenboek handwortel handzaag handzeep handzender handzetten handzijde hardhandig knaphandig linkshandig onderhands onhandzaam oog-handcoördinatie rechtshandig ter hand nemen terhandstelling voor de hand liggend

Uitdrukkingen en gezegden

   

twee handen op één buik hand in hand gaan Samengaan, altijd samen voorkomen hand over hand toenemen Steeds erger worden Als de ene hand de ander wast worden ze allebei schoon. Wanneer je samenwerkt en elkaar helpt, is hetgeen gebeuren moet sneller gedaan Als je hem een vinger geeft, neemt hij de hele hand. Als je iemand een beetje helpt, wil diegene altijd je hulp Beter één vogel in de hand dan tien in de lucht. Kleine concrete resultaten zijn beter dan grootse plannen De hand aan de ploeg slaan. Flink aan het werk gaan De hand in eigen boezem steken De schuld (ook) bij zichzelf zoeken De hand met iets lichten Minder streng zijn dan normaal De hand op iets leggen Ergens aan kunnen komen De hand over zijn hart strijken De laatste hand aan iets leggen Iets afmaken/voltooien Een gat in zijn hand hebben Geld te gemakkelijk uitgeven Een kolfje naar zijn hand zijn Dingen die hij erg graag doet Ergens de hand voor in het vuur steken Heel erg zeker weten dat iets zo is Iemand de hand boven het hoofd houden Hem/haar beschermen Iemand iets aan de hand doen Iemand een suggestie geven Iemand naar zijn hand zetten Iemand precies laten doen wat hij wil Iemand op z'n hand hebben Iemand hebben die hem steunt Iets achter de hand hebben Iets ter beschikking hebben voor wanneer het nodig mocht zijn (bv nood) Iets uit de eerste hand hebben Ergens zelf bij zijn geweest of hebben meegemaakt Iets van de hand doen Iets weggeven of verkopen In de hand werken Iets helpen erger worden In handen vallen van In de macht komen van iets of iemand ∗ Toen Myra in handen viel van de Mohammedanen, brachten Italiaanse kooplieden in 1087 het kostbare gebeente van Nicolaas naar Bad in Apulië ( Zuid-Italië ). Met de hand op het hart Eerlijk en gemeend Met de hoed in de hand komt men door het ganse land. Iemand die vriendelijk is bereikt meer in het leven dan iemand die onaardig en onbeleefd is niets in de handen, niets in de zakken Van de hand in de tand leven Zo gauw iets verdiend is het meteen weer uitgeven Zich met hand en tand verzetten Zich zich heftig verzetten en er alles aan doen om het niet te laten doorgaan Zijn hand in een wespennest steken Zich bemoeien met een problematisch onderwerp en wellicht daardoor zelf moeilijkheden krijgen Zwaar op de hand zijn Allerlei risico's zien en met vele bezwaren (of dit aan moeten horen) Aan de hand zijn Gebeuren Aan de beterende hand zijn Herstellende zijn De hand / handen aftrekken van Zich niet meer bezighouden met, zich afkeren van De hand aan de ploeg slaan Flink aan het werk gaan De hand aan zichzelf slaan 1)Masturberen 2) Zelfmoord plegen De hand boven het hoofd houden in bescherming nemen, (ten onrechte) buiten schot houden De handen in onschuld wassen De verantwoordelijkheid (voor iets vervelends) geheel van zich afschuiven De handen wassen Naar het toilet gaan Een hand geven Begroeten door middel van het vasthouden van elkaars hand ∗ Er waren volwassenen die kinderen geen hand gaven. Maar dat deed zij wel. Er zijn hand voor in het vuur steken Iets overtuigend garanderen Ergens de hand in hebben Iets veroorzaakt hebben, (mede)verantwoordelijk voor iets zijn Iemand de hand reiken een poging tot verzoening doen, iemand tegemoet komen Iets van de hand doen iets verkopen Met de hand gemaakt niet machinaal gemaakt Uit de hand lopen onbeheersbaar worden ∗ In de afgelopen dagen liepen de protesten van de boeren uit de hand. Snelwegen werden geblokkeerd, minister Christianne van der Wal en Kamerleden Derk Boswijk en Tjeerd de Groot werden thuis opgezocht en bedreigd. Bij Van der Wal braken boze boeren met geweld door een politieblokkade. Voor de hand liggen vanzelfsprekend zijn •  Klimaatverandering is een voor de hand liggend gevaar voor de Malediven, waarvan het grootste deel nauwelijks boven de zeespiegel uitstijgt.   ∗ Hierover viel niet met een Zweed te praten, terwijl het onderwerp onaangenaam voor de hand lag. zijn hand niet omdraaien voor zonder enige moeite doen

Vertalingen

    1. uiterste deel van de arm, voorbij de pols   

Afrikaans: hand (af) Akkadisch: qâtu Albanees: dorë (sq) Angelsaksisch: hand (ang) v, folm (ang) v Arabisch: يَد (ar), يد (ar) (yad) Baskisch: esku (eu) Bretons: dorn (br) m Catalaans: mà (ca) v Chinees: 手 (zh) (shuǒ) Cornisch: luf (kw) Deens: hånd (da) Duits: Hand (de) v Engels: hand (en) Erzja: кедь (ked) Esperanto: mano (eo) Estisch: käsi (et) Faeröers: hond (fo) v Fins: käsi (fi) Frans: main (fr) v Fries: hân (fy) Georgisch: ხელი (ka) Grieks: χέρι (el) o (khéri) Guarani: po (gn) Hawaïaans: lima Hebreeuws: יד (he) v (yad) , כף יד (he) Hindi: हाथ (hi) Hongaars: kéz (hu) Ido: manuo (io) Iers: lámh (ga) v IJslands: hönd (is) Iloko: ima Indonesisch: tangan (id) Interlingua: mano (ia) Italiaans: mano (it) v Japans: 手 (ja) (て) (te) Karelisch: käsi Kituba: nkoko (meervoud moko)

Koerdisch: dest (ku) m, lep (ku) m, kef (ku) v Koongo: diboko Koreaans: 손 (ko) (son) Latijn: manus (la) v Litouws: ranka (lt) Malayalam: കൈ (ml) (kai) Maleis: tangan (ms) Manx: laue (gv) v Maori: ringa (mi) Nahuatl: maitl (nah) Nedersorbisch: ruka (dsb) Noors: hånd (no) g, hand (no) g Nynorsk: hand (nn) v Oppersorbisch: ruka (hsb) Perzisch: دَست (fa) (dæst) Pools: dłoń (pl) v Portugees: mão (pt) v Quechua: maki (qu) Roemeens: mână (ro) v Russisch: рука (ru) v, кисть руки (ru) v (kist’ rukí) Sardisch: manu (sc) v Schots-Gaelisch: làmh (gd) v (meervoud làmhan) Shuar: ewéj, uwej Sloveens: roka (sl) v Slowaaks: ruka (sk) v Spaans: mano (es) v Swahili: mkono (sw) Tagalog: kamáy (tl) Thai: มือ (th) (meu) Tsjechisch: ruka (cs) v Tupinambá: pó Turks: el (tr) Vietnamees: tay (vi), bàn tay (vi) Welsh: llaw (cy) v Wepsisch: käzi (vep) Xhosa: isandla Zweeds: hand (sv) g

    het heft in handen nemen   

Duits: die Sache selbst in die Hand nehmen

    iets van de hand doen   

Duits: etwas verkaufen (de)

    uit de hand lopen   

Afrikaans: handuit ruk (af) Duits: außer Kontrolle geraten (de) Engels: run out of control (en)

Werkwoord

vervoeging van
handen

hand

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van handen
   

   • Ik hand. 

2. gebiedende wijs van handen
   

   • Hand! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van handen
   

   • Hand je? 

Gangbaarheid

• Het woord hand staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "hand" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Achterhoeks

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	hand	hande / hende
verkleinwoord	händjen / händeken

Zelfstandig naamwoord

hand

1. hand

Engels

Uitspraak

• Geluid:  hand    (hulp, bestand)
• IPA: /hænd/

enkelvoud	meervoud
hand	hands

Zelfstandig naamwoord

hand

1. (anatomie) hand

Werkwoord

vervoeging
onbepaalde wijs	to  hand
he/she/it	hands
verleden tijd	handed
voltooid deelwoord	handed
onvoltooid deelwoord	handing
gebiedende wijs	hand

hand

1. overgankelijk overhandigen
2. overgankelijk aanreiken, reiken

Uitdrukkingen en gezegden

at hand

1. dichtbij

to lend a hand

1. helpen

shake hands

1. de handen schudden

Frans

Uitspraak

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?

Woordherkomst en -opbouw

• (verkorting) van handball

Zelfstandig naamwoord

hand m

1. (spreektaal) handbal

Nedersaksisch

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	hand	hande / hende
verkleinwoord	händjen / händeken

Zelfstandig naamwoord

hand

1. hand

Veluws

Zelfstandig naamwoord

hand

1. hand

Zweeds

Zelfstandig naamwoord

hand g

1. (anatomie) hand