Kamionka (powiat lubartowski)

Kamionka
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Zabytkowa plebania
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	lubartowski
Gmina	Kamionka
Prawa miejskie	ok. 1450-1870 i od 2021
Burmistrz	Karol Ługowski
Powierzchnia	5,89 km²
Populacja (2022); • liczba ludności; • gęstość	; 1702; 289 os./km²
Strefa numeracyjna	81
Kod pocztowy	21-132
Tablice rejestracyjne	LLB
	Położenie na mapie gminy Kamionka Kamionka
	Położenie na mapie Polski Kamionka
	Położenie na mapie województwa lubelskiego Kamionka
	Położenie na mapie powiatu lubartowskiego Kamionka
	51°28′14″N 22°27′47″E/51,470556 22,463056
TERC (TERYT)	0608054
SIMC	0382480
	Urząd miejskiul. Lubartowska 1; 21-132 Kamionka
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Kamionka – miasto w Polsce, położone w województwie lubelskim, w powiecie lubartowskim, na Wysoczyźnie Lubartowskiej, nad strugą Parysówką^[3]. Siedziba miejsko-wiejskiej gminy Kamionka. Leży w historycznej Małopolsce, w ziemi lubelskiej^[4].

Prywatne miasto szlacheckie, lokowane ok. 1450–1458^[5]. W drugiej połowie XVI wieku Kamionka leżała w powiecie lubelskim, w województwie lubelskim^[6]. Prawa miejskie utraciła 13 stycznia 1870 r.^[7]. Miejscowość uzyskała ponownie status miasta 1 stycznia 2021 r.^[8].

1874–1954 siedziba gminy Kamionka^[9]^[10]^[11], 1954–1972 gromady Kamionka^[12], a od 1973 ponownie gminy Kamionka^[13]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa lubelskiego.

Historia

Najstarsza zachowana wzmianka o mieście Camon’ka pochodzi z 1415 roku.

W 1450 r. Jan z Oleśnicy za zgodą króla Kazimierza IV Jagiellończyka przekształcił system prawny miasta z prawa polskiego na niemieckie, co bardzo poprawiło sytuację ekonomiczną i prawną mieszkańców.

W XVI wieku ponownie rozmierzono miasto i zbudowano ratusz. Istniał też wtedy dwór obronny należący do Szamotulskich, a potem Orzechowskich^[14]. Miasto i dwór spalili Kozacy w 1649 roku^[14].

W 1656 r. Kamionka została splądrowana i spalona przez wojska szwedzkie. Wtedy straciła m.in. dawne przywileje królewskie. Jacek Michałowski – ówczesny właściciel, starosta krzepicki, przywilejem Jana II Kazimierza z 1659 r. przywrócił miastu prawo magdeburskie. Nękające miasteczko epidemie zdziesiątkowały ludność, a pożary w 1806 i 1845 r. zniszczyły jego zabudowania. Powstanie styczniowe było dla miasta wielkim ciosem: wielu mieszkańców zginęło w bitwach i potyczkach, wielu innych aresztowano i wywieziono na Syberię.

13 stycznia 1870 r. pozbawiono Kamionkę praw miejskich^[15]. Otrzymała status osady i stała się siedzibą gminy.

27 stycznia 2020 roku, Radni Rady Gminy Kamionka podjęli uchwałę w sprawie przeprowadzenia konsultacji społecznych, w przedmiocie odzyskania praw miejskich przez Kamionkę, które zakończyły się 16 marca 2020. 72,04% głosujących opowiedziało się za odzyskaniem praw miejskich, 12,73% przeciw, 14,60% wstrzymało się od głosu, 0,63% głosów nieważnych^[16]. Kamionka uzyskała ponownie status miasta 1 stycznia 2021 r.^[8]

Zabytki

Kościół parafialny pod wezwaniem św. św. Piotra i Pawła – murowany kościół wzniesiony pod koniec XV w. lub początku XVI, najstarszy w powiecie lubartowskim, należy do najstarszych w województwie lubelskim. Zachował swoją gotycką bryłę, przez co na Lubelszczyźnie jest unikatem. W drugiej połowie XVI w. użytkowany przez ewangelików reformowanych (kalwinów).
Kaplica grobowa rodziny Weyssenhoffów z 1848, miejsce pochówku m.in. zasłużonego dla Polski gen. Jana Weyssenhoffa, uczestnika insurekcji kościuszkowskiej, wojen napoleońskich i powstania listopadowego; adiutant gen. Jana Henryka Dąbrowskiego.
Zabytkowe domy mieszkalne i budynki gospodarskie
Cmentarz rzymskokatolicki: kaplica grobowa rodziny Zamoyskich z lat 1890–1893 oraz zabytkowe nagrobki
Cmentarz żydowski
miejsce po zamku należącym w XVI wieku do Szamotulskich, a potem w XVII wieku do Orzechowskich. Zamek spalili w 1649 roku Kozacy podczas Powstania Chmielnickiego^[14]. Zamek był murowany, dwukondygnacyjny, trójdzielny^[14].

Galeria

Kościół pw. św. św. Piotra i Pawła
Kaplica grobowa Zamoyskich na cmentarzu parafialnym (1890-93)
Kaplica grobowa rodziny Weyssenhoffów

Części miejscowości

Integralne części wsi przed nadaniem statusu miasta^[17]^[18]
SIMC	Nazwa	Od 2021
0382496	Grabowy Las	część wsi Ciemno
0382504	Kokosz	część wsi Kierzkówka-Kolonia
0382510	Krzywy Dąb	część wsi Ciemno
0382527	Laski	przysiółek wsi Ciemno
0382533	Nowy Skrobów	część wsi Siedliska
0382540	Ostrów	część wsi Samoklęski
0382579	Polny Młyn	część wsi Kierzkówka
0382585	Stare Pole	część wsi Kozłówka

Ludzie związani z Kamionką

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Kamionce (powiat lubartowski).

Zobacz też

Kozłowiecki Park Krajobrazowy

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 417 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ Hydroportal. wody.isok.gov.pl. [dostęp 2023-10-21]. (pol.).
↑ Księga sądowa miasta Kamionki w ziemi lubelskiej 1481-1559, oprac. Anna Sochacka i Grzegorz Jawor. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2009. ISBN 978-83-227-2924-3.
↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 157.
↑ Województwo lubelskie w drugiej połowie XVI wieku, Warszawa 1966, mapa.
↑ Postanowienie z 19 (31) grudnia 1869, ogłoszone 1 (13) stycznia 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, s. 465).
↑ ^a ^b (Dz.U. z 2020 r. poz. 1332) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 lipca 2020 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, zmiany nazwy gminy oraz siedziby władz gminy.
↑ Skorowidz Królestwa Polskiego, czyli Spis alfabetyczny miast, wsi, folwarków, kolonii i wszystkich nomenklatur w guberniach Królestwa Polskiego, z wykazaniem: gubernii, powiatu, gminy, parafii, sądu pokoju lub gminnego, oraz najbliższej stacyi pocztowej, wraz z oddzielnym spisem gmin podług najświeższej ich liczby i nazwy ułożony, wykazujący: odległość każdej danej gminy od miasta powiatowego i sądu swojego gminnego; czy i jakie znajdują się w gminie zakłady fabryczne lub przemysłowe, szkoły itp. oraz ludność każdej gminy, obejmujący także podział sądownictwa krajowego świeżo urządzonego. T. 2.
↑ Powiat lubartowski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 381 .
↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom IV – Województwo Lubelskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924.
↑ Uchwała Nr 11 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu lubartowskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 23 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 3 grudnia 1954 r., Nr. 15, Poz. 64).
↑ Uchwała Nr XXI/92/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 5 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie lubelskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 20 grudnia 1972, Nr 12, Poz. 239).
↑ ^a ^b ^c ^d JanJ. Gancarski JanJ. (red.), Zamki w Karpatach, Krosno: Muzeum Podkarpackie, 2014, ISBN 978-83-936970-3-8 [dostęp 2024-10-22] .
↑ Postanowienie z 19 (31) grudnia 1869, ogłoszone 1 (13 stycznia) 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, s. 471).
↑ GminaG. Kamionka GminaG., Wyniki konsultacji społecznych w sprawie nadania praw miejskich dla miejscowości Kamionka [online], Gmina Kamionka [dostęp 2020-03-22] (pol.).
↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2023

Linki zewnętrzne

Kamionka (19), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 778 .
Oficjalna strona gminy Kamionka. kamionka.lubelskie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-03-19)].
Muzeum Zamojskich w Kozłówce. muzeumkozlowka.lublin.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-07-25)].
Cmentarz żydowski. izrael.badacz.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-07-20)].

[gus2022-1] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .

[poczta-2] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 417 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[3] Hydroportal. wody.isok.gov.pl. [dostęp 2023-10-21]. (pol.).

[4] Księga sądowa miasta Kamionki w ziemi lubelskiej 1481-1559, oprac. Anna Sochacka i Grzegorz Jawor. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2009. ISBN 978-83-227-2924-3.

[5] Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 157.

[6] Województwo lubelskie w drugiej połowie XVI wieku, Warszawa 1966, mapa.

[7] Postanowienie z 19 (31) grudnia 1869, ogłoszone 1 (13) stycznia 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, s. 465).

[miasto-8] (Dz.U. z 2020 r. poz. 1332) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 lipca 2020 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, zmiany nazwy gminy oraz siedziby władz gminy.

[9] Skorowidz Królestwa Polskiego, czyli Spis alfabetyczny miast, wsi, folwarków, kolonii i wszystkich nomenklatur w guberniach Królestwa Polskiego, z wykazaniem: gubernii, powiatu, gminy, parafii, sądu pokoju lub gminnego, oraz najbliższej stacyi pocztowej, wraz z oddzielnym spisem gmin podług najświeższej ich liczby i nazwy ułożony, wykazujący: odległość każdej danej gminy od miasta powiatowego i sądu swojego gminnego; czy i jakie znajdują się w gminie zakłady fabryczne lub przemysłowe, szkoły itp. oraz ludność każdej gminy, obejmujący także podział sądownictwa krajowego świeżo urządzonego. T. 2.

[10] Powiat lubartowski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 381 .

[11] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom IV – Województwo Lubelskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924.

[12] Uchwała Nr 11 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu lubartowskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 23 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 3 grudnia 1954 r., Nr. 15, Poz. 64).

[13] Uchwała Nr XXI/92/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 5 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie lubelskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 20 grudnia 1972, Nr 12, Poz. 239).

[:0-14] JanJ. Gancarski JanJ. (red.), Zamki w Karpatach, Krosno: Muzeum Podkarpackie, 2014, ISBN 978-83-936970-3-8 [dostęp 2024-10-22] .

[15] Postanowienie z 19 (31) grudnia 1869, ogłoszone 1 (13 stycznia) 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, s. 471).

[16] GminaG. Kamionka GminaG., Wyniki konsultacji społecznych w sprawie nadania praw miejskich dla miejscowości Kamionka [online], Gmina Kamionka [dostęp 2020-03-22] (pol.).

[R2013-17] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).

[18] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2023

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

Miasto	Kamionka
Wsie	Amelin Biadaczka Bratnik Ciemno Dąbrówka Grabowy Las Kierzkówka Kozłówka Nowy Skrobów Ostrów Polny Młyn Rudka Gołębska Samoklęski Samoklęski-Kolonia Druga Samoklęski-Kolonia Pierwsza Siedliska Stanisławów Duży Stare Pole Starościn Syry Wólka Krasienińska Zofian
Kolonie	Kierzkówka-Kolonia Kokosz Krzywy Dąb Starościn-Kolonia
Części wsi	Borek Folwark Justynów Kąty Kolonia Kozłówka Koszary Kruk Laski Łucjanówka Milin Nowiny Okrągłe Olszyna Ożarów Rososz Sachalin Stara Wieś Ujmy Wielocha Zaolszynie

Miasta	Kamionka Kock Lubartów Ostrów Lubelski
Gminy miejskie	Lubartów
Gminy miejsko-wiejskie	Kamionka Kock Ostrów Lubelski
Gminy wiejskie	Abramów Firlej Jeziorzany Lubartów Michów Niedźwiada Ostrówek Serniki Uścimów

Przynależność wojewódzka	gubernia lubelska (1867–1915)* woj. lubelskie (II RP) (1919–39) woj. lubelskie (PRL) (1945–75)
Miasta	Czemierniki (do 1870) Firlej (do 1870) Kamionka (do 1870) Lubartów Łęczna (do 1948 →) Michów (do 1870) Ostrów Lubelski (← od 1955)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Abramów (od 1948) Berejów (do 1877) Chudowola (do 1929) Czemierniki (do 1954) Firlej (od 1870) Kamionka (od 1874) Kozłówka (do 1874) Krasienin (1952–54) Leszkowice (1948–54) Lubartów (od 1973) Ludwin (od 1874) Luszawa (1877–1948) Łęczna (do 1874) Łuck(a) (do 1954) Michów (od 1929) Niedźwiada (od 1973) Nasutów (do 1874) Niemce (1874–1954) Ostrów Lubelski (od 1973) Ostrówek (do 1877 i od 1973) Rudno (do 1954) Samoklęski (1877–1954) Serniki (Syrniki) (od 1874) Spiczyn (od 1877) Starościn (do 1877) Tarło (1877–1954) Wielkie (do 1948) Wola Skromowska (do 1870) Wola Syrnicka (do 1874) Wólka Zawieprzycka (do 187?) Zawieprzyce (do 1877)
Gromady (1954–72)	Abramów (1954–72) Bełcząc (1954–56 →) Brzeźnica Bychawska (1954–61) Brzostówka (1954–61) Ciecierzyn (1954–56 →) Czemierniki (1954–56 →) Firlej (1954–72) Kamiennowola (1960–68) Kamionka (1954–72) Katarzyn (1954–59) Kolechowice (← 1955–61) Kozłówka (1954–59) Krasienin (1954–56 →) Krupy (1954–59) Leszkowice (1954–59) Lisów (1956–72) Lubartów (1954–56) Ludwin (1954–72) Łucka (1954–72) Michów (1954–72) Nasutów (1954–59) Niedźwiada (1954–72) Niemce (1954–72) Nowawola (1954–59) Nowodwór (1954–61) Ostrów Lubelski (1962–72) Ostrówek (1954–59) Ostrówek (1969–72) Pałecznica (1954–59) Piaseczno (1960–68) Rogóźno (1954–59) Rozkopaczew (1954–72) Rozpłucie-Grabów (1954–59) Rudno (1954–72) Samoklęski (1954–72) Serniki (1954–72) Sobolew (1954–59) Spiczyn (1954–72) Starawieś (1954–59 →) Starościn (1954–59) Stoczek (1954–56 →) Tarkawica (1954–68) Tarło (1960–68) Wielkie (1954–59) Wielkolas (1954–61) Wola Skromowska (1954–68) Wólka Rokicka (1954–59) Wólka Zabłocka (1954–59) Wypnicha (1954–59) Zawieprzyce (1954–61) Zezulin (1954–61)
Legenda	* W 1912 część gminy Ludwin weszła w skład guberni chełmskiej (1912–15)