Cegłów

Cegłów
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Kościół katolicki pw. św. Jana Chrzciciela w Cegłowie
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	miński
Gmina	Cegłów
Prawa miejskie	1621–1870, 2022
Burmistrz	Marcin Uchman
Powierzchnia	7,67 km²
Populacja (2023); • liczba ludności; • gęstość	; 2 294; 299,0 os./km²
Strefa numeracyjna	25
Kod pocztowy	05-319
Tablice rejestracyjne	WM
	Położenie na mapie gminy Cegłów Cegłów
	Położenie na mapie Polski Cegłów
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Cegłów
	Położenie na mapie powiatu mińskiego Cegłów
	52°08′49″N 21°44′20″E/52,146944 21,738889
TERC (TERYT)	1412044
SIMC	0668956
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Cegłów – miasto w Polsce położone w województwie mazowieckim, w powiecie mińskim, w gminie Cegłów^[4]^[5]. Leży nad rzeką Mienią, w oddaleniu 55 km od Warszawy oraz 42 km od Siedlec. Siedziba gminy Cegłów.

Administracyjnie na terenie Cegłowa funkcjonują dwa sołectwa Cegłów 1 i Cegłow 2^[6]

Położenie

Cegłów leży w prawobrzeżnej części dawnej ziemi czerskiej na historycznym Mazowszu^[7], w pierwszej połowie XVI wieku położony był w powiecie czerskim w województwie mazowieckim^[8]. Położony jest około 5 km na południe od drogi krajowej nr 92 oraz około 8 km od wjazdu na autostradę A2 (na węźle Ryczołek). W mieście znajduje się również przystanek kolejowy na linii kolejowej nr 2 Warszawa Zachodnia – Terespol.

Historia

Pierwotna nazwa miejscowości brzmiała Cebrowo i wymieniana jest w dokumentach do I poł. XVI w. Zamieszkująca ją ludność zajmowała się m.in. produkcją cegieł, co stało się źródłem obecnej nazwy Cegłowa^[9]. O tym że miejscowość wzbogaciła się na tym, świadczy zabytkowy kościół rzymskokatolicki z 1525. Należała ona do dóbr, którymi książęta mazowieccy uposażyli kościół augustianów w Warszawie, później zaś kapitułę kolegiacką św. Jana Chrzciciela w Warszawie.

W 1621 miejscowości zostały nadane prawa miejskie przez Zygmunta III Wazę. Po upadku powstania styczniowego, w 1869 Cegłów prawa te utracił. Miasto rządowe Królestwa Kongresowego w 1827 położone było w powiecie siennickim, obwodzie stanisławowskim województwa mazowieckiego^[10].

Na początku XX wieku Cegłów stał się drugim po Płocku ośrodkiem ruchu religijnego mariawitów.

1 stycznia 1992 do Cegłowa przyłączono wieś Cisie^[11]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa siedleckiego. W wyniku reformy administracyjnej, od 1999 znajduje się w powiecie mińskim, województwie mazowieckim.

1 stycznia 2022 miejscowość odzyskała prawa miejskie^[12].

Architektura

Zabytki

Kościół rzymskokatolicki św. Jana Chrzciciela i św. Andrzeja Apostoła – kościół gotycki z 2 ćw. XVI wieku nawiązujący kształtem do późnogotyckich kościołów z charakterystycznymi kolistymi skarpami będącymi rodzimym elementem architektury mazowieckich i kujawskich kościołów wieku XVI. W latach 1603–1629 rozbudowany w stylu późnorenesansowym, co widoczne jest na sklepieniu zakrystii z kominkiem, szczycie wschodnim prezbiterium, portalach. W XVIII wieku zbudowano obok dzwonnicę. W XIX wieku wprowadzono we wnętrzu drewniane podpory. Wewnątrz tryptyk z 1510 r. z cennymi rzeźbami, które wykonał mistrz Lazarus, w stylu Wita Stwosza – ołtarz ten przeniesiony tu został z kolegiaty (dziś archikatedry) św. Jana w Warszawie. Na wschodniej ścianie prezbiterium tablica epitafijna kanonika warszawskiego Wojciecha Oczko, słynnego lekarza królów Stefana Batorego i Zygmunta III Wazy

.

Kościół mariawicki św. Jana Chrzciciela – zbudowany w stylu neogotyckim w I dekadzie XX w., jest najwyższą budowlą w mieście i siedzibą miejscowej parafii. W latach 1986–1992 pełnił funkcje katedralne – był główną świątynią diecezji lubelsko-podlaskiej.
Pomnik Niepodległości – znajdujący się w centralnej części rynku pomnik został wzniesiony w celu upamiętnienia odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918. Ma kształt trójbocznego obelisku, zwieńczonego kulą, z której wzbija się orzeł w koronie, zwrócony w stronę Warszawy. Uroczyste odsłonięcie pomnika nastąpiło 10 maja 1934 r. Orzeł nigdy nie utracił swej korony, także w okresie PRL^[13].

Turystyka

Przez teren Cegłowa przebiegają dwa szlaki turystyczne PTTK^[14]: niebieski (m.in. przez rezerwat przyrody Rudka Sanatoryjna) i zielony (m.in. przez rezerwat przyrody Jedlina), a także szlak rowerowy VeloMazovia^[15]. Z Cegłowem związane są dwa produkty regionalne wpisane na listę produktów tradycyjnych: Sójka Mazowiecka oraz Kozi Ser Twarogowy z Cegłowa^[16].

Oświata i nauka

Znajduje się tu przedszkole i szkoła podstawowa wchodzące w skład Zespołu Szkolnego w Cegłowie^[17]. W marcu 2009 zostało przeprowadzone referendum mające na celu wybór patrona zespołu. Mieszkańcy wybrali propozycję nazwania szkoły imieniem Bohaterskich Harcerzy Cegłowa^[18]. W 2010 szkoła została odznaczona złotym krzyżem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej^[19].

Religia

Kościół Rzymskokatolicki

Parafia św. Jana Chrzciciela i św. Andrzeja Apostoła (w dekanacie mińskim – Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, diecezji warszawsko-praskiej)
- Kościół św. Jana Chrzciciela i św. Andrzeja Apostoła, wybudowany w 1525 roku
- Cmentarz (miejsce pochówku m.in. Augusta Hallera^[20]^[21])

Kościół Starokatolicki Mariawitów

Parafia św. Jana Chrzciciela (w diecezji lubelsko-podlaskiej)
- Kościół św. Jana Chrzciciela
- Cmentarz

Kościół Katolicki Mariawitów

Diaspora pozostająca pod opieką parafii w Goździe (w kustodii warszawskiej). Społeczność Kościoła Katolickiego Mariawitów z Cegłowa odprawia adorację ubłagania 24. dnia każdego miesiąca^[22].

Ludzie związani z Cegłowem‎

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Cegłowem‎.

Zobacz też

Parafia rzymskokatolicka w Cegłowie
Parafia starokatolicka mariawitów w Cegłowie
Cmentarz mariawicki w Cegłowie
Cegłów (powiat grodziski)

Przypisy

↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .
↑ Strona gminy Cegłów, dane statystyczne. Liczba mieszkańców w dn. 31.12.2023
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 137 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ ^a ^b ^c GUS. Wyszukiwarka TERYT.
↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
↑ Strona gminy, sołectwa
↑ Lokalne wzory kultury politycznej. Szkice ogólne i opracowania monograficzne. Jacek Kurczewski (red.). Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2007, s. 192. ISBN 978-83-7436-129-3. [dostęp 2023-01-02]. Cytat: Pierwsze zapiski w dokumentach wzmiankowały o Cegłowie zawsze w kontekście jego położenia na prawobrzeżnej części ziemi czerskiej, siedziby książąt mazowieckich. (pol.).
↑ Marta Piber-Zbieranowska. Księstwo Mazowieckie u progu inkorporacji. Charakterystyka obszaru około 1526 r. (część południowa). „Studia Geohistorica”. nr 9, s. 109, 2021. Warszawa: Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk. ISSN 2300-2875. [dostęp 2023-01-02]. Cytat: […] powiat czerski (część prawobrzeżna): Cebrowo (potem: Cegłowo) […]. (pol.).
↑ MarianM. Benko MarianM., Cegłów – renesansowe miasteczko mazowieckie i jego zagadnienia konserwatorskie, „Ochrona Zabytków” (2), 1955, s. 89–101, ISSN 0029-8247 [dostęp 2020-06-13] (pol.).
↑ Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego, z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowéy Spraw Wewnętrznych i Policyi. T. 1 : A-Ł, Warszawa 1827, s. 61.
↑ M.P. z 1991 r. nr 46, poz. 327
↑ Na mapie Polski może pojawić się dziesięć nowych miast. Oto lista [online], TVN24 Biznes [dostęp 2021-08-03] (pol.).
↑ Gminna Biblioteka Publiczna w Cegłowie. [dostęp 2008-07-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-25)].
↑ Cegłów. pttk.pl. [dostęp 2022-05-14].
↑ Jesteśmy na rowerowym szlaku. minskmaz.com, 2021-12-14. [dostęp 2022-05-14].
↑ Produkty regionalne. ceglow.pl. [dostęp 2022-05-14].
↑ Statut [online], Zespół Szkolny w Cegłowie [dostęp 2020-06-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-13] (pol.).
↑ Protokół z XXVII sesji Rady Gminy w dniu 23.04.2009 r. pod przewodnictwem Pani Teodory Wójcik – Przewodniczącej Rady Gminy w Cegłowie [online] [dostęp 2020-06-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-13] .
↑ Historia [online], Zespół Szkolny w Cegłowie [dostęp 2020-06-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-13] (pol.).
↑ Opieka nad grobem Augusta Hallera. sphaller.szkolnastrona.pl. [dostęp 2022-09-07].
↑ Pamięć o Auguście Hallerze. sphaller.szkolnastrona.pl. [dostęp 2022-09-07].
↑ Kalendarz Mariawicki na rok 2022 (Felicjanów).

Bibliografia

Gajowniczek Z.T. 1999. Na tropach tajemnic historii Cegłowa i okolic.

Linki zewnętrzne

Strona internetowa o miejscowości Cegłów. [dostęp 2007-08-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-25)].
Cegłów (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 530 .

[gus2022-1] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .

[rap-2] Strona gminy Cegłów, dane statystyczne. Liczba mieszkańców w dn. 31.12.2023

[poczta-3] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 137 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[teryt-4] GUS. Wyszukiwarka TERYT.

[roz-5] Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).

[sol-6] Strona gminy, sołectwa

[7] Lokalne wzory kultury politycznej. Szkice ogólne i opracowania monograficzne. Jacek Kurczewski (red.). Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2007, s. 192. ISBN 978-83-7436-129-3. [dostęp 2023-01-02]. Cytat: Pierwsze zapiski w dokumentach wzmiankowały o Cegłowie zawsze w kontekście jego położenia na prawobrzeżnej części ziemi czerskiej, siedziby książąt mazowieckich. (pol.).

[8] Marta Piber-Zbieranowska. Księstwo Mazowieckie u progu inkorporacji. Charakterystyka obszaru około 1526 r. (część południowa). „Studia Geohistorica”. nr 9, s. 109, 2021. Warszawa: Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk. ISSN 2300-2875. [dostęp 2023-01-02]. Cytat: […] powiat czerski (część prawobrzeżna): Cebrowo (potem: Cegłowo) […]. (pol.).

[9] MarianM. Benko MarianM., Cegłów – renesansowe miasteczko mazowieckie i jego zagadnienia konserwatorskie, „Ochrona Zabytków” (2), 1955, s. 89–101, ISSN 0029-8247 [dostęp 2020-06-13] (pol.).

[10] Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego, z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowéy Spraw Wewnętrznych i Policyi. T. 1 : A-Ł, Warszawa 1827, s. 61.

[11] M.P. z 1991 r. nr 46, poz. 327

[:0-12] Na mapie Polski może pojawić się dziesięć nowych miast. Oto lista [online], TVN24 Biznes [dostęp 2021-08-03] (pol.).

[13] Gminna Biblioteka Publiczna w Cegłowie. [dostęp 2008-07-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-25)].

[14] Cegłów. pttk.pl. [dostęp 2022-05-14].

[15] Jesteśmy na rowerowym szlaku. minskmaz.com, 2021-12-14. [dostęp 2022-05-14].

[16] Produkty regionalne. ceglow.pl. [dostęp 2022-05-14].

[17] Statut [online], Zespół Szkolny w Cegłowie [dostęp 2020-06-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-13] (pol.).

[18] Protokół z XXVII sesji Rady Gminy w dniu 23.04.2009 r. pod przewodnictwem Pani Teodory Wójcik – Przewodniczącej Rady Gminy w Cegłowie [online] [dostęp 2020-06-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-13] .

[19] Historia [online], Zespół Szkolny w Cegłowie [dostęp 2020-06-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-13] (pol.).

[20] Opieka nad grobem Augusta Hallera. sphaller.szkolnastrona.pl. [dostęp 2022-09-07].

[21] Pamięć o Auguście Hallerze. sphaller.szkolnastrona.pl. [dostęp 2022-09-07].

[22] Kalendarz Mariawicki na rok 2022 (Felicjanów).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

Miasto	Cegłów
Wsie	Huta Kuflewska Kiczki Pierwsze Kiczki Drugie Mienia Pełczanka Piaseczno Podciernie Podskwarne Posiadały Rososz Rudnik Skupie Skwarne Tyborów Wiciejów Wola Stanisławowska Woźbin Wólka Wiciejowska
Osady leśne	Gajówka Posiadały Gajówka Rososz Gajówka Rudnik Gajówka Skwarne Gajówka Sokolnik Kokoszki Leśniczówka Mienia Leśniczówka Pełczanka Leśniczówka Piaseczno
Część miasta	Cisie (od 1992)
Integralne części wsi	Dębniak Działki Huta nad Szosą Kiczki Poduchowne Mienia Ogrodowa Mienia-Tartak Momencik Poddębniak Podlasie Podskupie Półwłóki Sachalin Wygwizdów

Na prawach powiatu	Ostrołęka Płock Radom Siedlce Warszawa
Powiatowe	Białobrzegi Ciechanów Garwolin Gostynin Grodzisk Mazowiecki Grójec Kozienice Legionowo Lipsko Łosice Maków Mazowiecki Mińsk Mazowiecki Mława Nowy Dwór Mazowiecki Ostrów Mazowiecka Ożarów Mazowiecki Otwock Piaseczno Płońsk Pruszków Przasnysz Przysucha Pułtusk Sierpc Sochaczew Sokołów Podlaski Szydłowiec Węgrów Wołomin Wyszków Zwoleń Żuromin Żyrardów
Gminne	Bieżuń Błonie Bodzanów Brok Brwinów Cegłów Chorzele Ciepielów Czerwińsk nad Wisłą Dobre Drobin Gąbin Gielniów Glinojeck Głowaczów Góra Kalwaria Halinów Iłża Jadów Jastrząb Jedlnia-Letnisko Józefów Kałuszyn Karczew Kobyłka Konstancin-Jeziorna Kosów Lacki Latowicz Lubowidz Łaskarzew Łochów Łomianki Maciejowice Magnuszew Marki Milanówek Mogielnica Mordy Mrozy Mszczonów Myszyniec Nowe Miasto Nowe Miasto nad Pilicą Odrzywół Osieck Piastów Pilawa Pionki Podkowa Leśna Przytyk Raciąż Radzymin Różan Sanniki Serock Siennica Sienno Skaryszew Sochocin Solec nad Wisłą Sulejówek Tarczyn Tłuszcz Warka Wiskitki Wyszogród Wyśmierzyce Zakroczym Ząbki Zielonka Żelechów

Miasta	Cegłów Dobre Halinów Kałuszyn Latowicz Mińsk Mazowiecki Mrozy Siennica Sulejówek
Gminy miejskie	Mińsk Mazowiecki Sulejówek
Gminy miejsko-wiejskie	Cegłów Dobre Halinów Kałuszyn Latowicz Mrozy Siennica
Gminy wiejskie	Dębe Wielkie Jakubów Mińsk Mazowiecki Stanisławów

Przynależność wojewódzka	gubernia warszawska (1867–1915) woj. warszawskie (II RP) (1919–1939) woj. warszawskie (1945–1975)
Miasta	Cegłów (do 1870) Dobre (do 1852) Kałuszyn Kamieńczyk (1915–19) Karczew (do 1870) Kołbiel (do 1870) Latowicz (do 1870 i 1915–19) Mińsk Mazowiecki (Nowomińsk) (Otwock (1916–24 →)) Siennica (do 1870) Stanisławów (do 1870 i 1915–19)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–1975)	Barcząca (1867–18??) Cegłów (1870–1954 i 1973–1975) Chrościce (1867–1954) Czarnogłów (← 1927–39) Dębe Małe (1867–70) Dębe Wielkie (1867–1954 i 1973–1975) Dobre (1973–1975) Duchnów (1867–70) Glinianka (1867–1954) Halinów (1973–1975) Iwowe (1867–1954) Jakubów (1867–1954 i 1973–1975) Jeruzal (1923–54) Kałuszyn (1867–70) Kałuszyn (1973–1975) (Karczew (1916–24→)) Kołbiel (1870–1954) Kuflew (1867–1954) Latowicz (1870–1915 i 1919–54) Latowicz (1973–1975) Ładzyń (1867–1939) Łaziska (1867–70) Łukowiec (1867–1923) Mienia (1867–70) Mińsk (Mazowiecki) (1867–1954 i 1973–1975) Mrozy (1973–1975) Otwock (1867–1916 →) Ruda (1867–70) Rudno (1867–70) Rudzienko (← 1916–54) Siennica (1867–1954 i 1973–1975) Stanisławów (1870–1915 i 1919–54) Stanisławów (1973–1975) Stara Wieś (1867–68) Wiązowna (1867–1916/1924→) Wielgolas (1867–70 i 1923–54)
Gromady (1954–1972)	Barcząca (1954–1961) Brzóze (1954–1961) Budy Janowskie (1954–1961) Cegłów (1954–1972) Chrośla (1954–1959) Cielechowizna (1954–1968) Czarnogłów (1954–1957) Dębe Małe (1954–1961) Dębe Wielkie (1954–1972) Dobre (1954–1972) Glinianka (1954–1957 →) Grodzisk (1954–1968) Groszki Nowe (← 1958–68) Grzebowilk (1954–1959) Iwowe (1954–1972) Jakubów (1954–1972) Jeruzal (1954–1972) Jędrzejów Nowy (1954–1959) Kałuszyn (1954–1972) Kąty (1954–1957 →) Kiczki (1954–1961) Kluki (1954–1959) Kołbiel (1954–1957 →) Kuflew (1954–1972) Latowicz (1954–1972) Lipiny (1954–1961) Ładzyń (1954–1972) Łaziska (1954–1959) Mińsk Mazowiecki (1961–72) Mrozy (1954–1972) Niedziałka Stara (1954–1961) Nowy Zglechów (1954–1961) Pogorzel (1954–1961) Posiadały (1954–1957) Pustelnik (1954–1972) Rudno (1954–58) Rudzienko k/Dobrego (1954–1972) Rudzienko k/Kołbieli (1954–1972) Rynia (1954–1959) Rządza (1954–1959) Siennica (1954–1972) Sołki (1954–1968) Stanisławów (1954–1972) Starogród (1954–1959) Stojadła (1954–1972) Sufczyn (1954–1957 →) Wielgolas (1954–1972) Wiśniew (1954–1972) Wola Rafałowska (1954–1961) Zamienie (1954–1961) Żaków (1954–1959)