82 Syberyjski Pułk Piechoty

82 Syberyjski Pułk Strzelców
im. Tadeusza Kościuszki

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1920
Rozformowanie	1939
Nazwa wyróżniająca	Syberyjski
Patron	Tadeusz Kościuszko
Tradycje
Święto	1 lipca
Rodowód	1 Pułk Strzelców Polskich im. Tadeusza Kościuszki 1 Syberyjski pułk piechoty
Kontynuacja	82 pułk piechoty AK
Dowódcy
Pierwszy	płk Franciszek Dindorf-Ankowicz
Ostatni	ppłk dypl. Antoni Chruściel
Działania zbrojne
wojna polsko-bolszewicka bitwa nad Wkrą (14–18 VIII 1920) bitwa pod Chorzelami kampania wrześniowa bitwa pod Piotrkowem (4–6 IX 1939) bój pod Jeżowem (9 IX 1939)
Organizacja
Dyslokacja	garnizon Brześć
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	Syberyjska BP Syberyjska DP 30 Poleska DP

82 Syberyjski Pułk Strzelców im. Tadeusza Kościuszki (82 pp) – oddział piechoty Wojska Polskiego.

Formowanie i walki

10 lipca 1920 roku na pokładzie statku „Jarosław” przypłynęła do Gdańska ocalała część żołnierzy 1 pułku strzelców polskich im. Tadeusza Kościuszki z większością oficerów oraz część zesłańców z rodzinami. Następnego dnia „Odrębny baon 1 pułku strzelców” i Legia Oficerska została załadowana do pociągu. 3 lipca oba oddziały przybyły do Chełmna. Legia Oficerska i rodziny zostały zakwaterowane w Grupie. 10 lipca baon został skierowany na tereny plebiscytowe na Warmii i Mazurach, stając garnizonem w Działdowie i Lubawie. Dowództwo pozostało w Chełmnie.

Część batalionu pułku i część Legii Oficerskiej stała się ostatecznie kadrą 1 Syberyjskiego pułku piechoty, organizującego się przy 63 pułku piechoty w Toruniu. 16 lipca został wydany pierwszy rozkaz pułku.

13 sierpnia 1 Syberyjski pułk piechoty przybył nad Wkrę w okolice Borkowa, gdzie wszedł w skład 5 Armii. Od 22 sierpnia walczył z bolszewickimi oddziałami 4 Armii i 3 Korpusu Konnego Gaj-Chan.

Dowódcy batalionów w sierpniu 1920

• I batalion – mjr Jan Czaplo
• II batalion – mjr Zygmunt Grabowski
• III batalion – mjr Emil Werner

Kawalerowie Virtuti Militari

Żołnierze pułku odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari za wojnę 1918-1920
ppor. Tadeusz Bandoła nr 7756	por. Arnold Bednarowski nr 7720	por. Władysław Białas nr 7721
kpr. Maksymilian Biderman nr 7784	por. Kazimierz Biernat *	por. Tadeusz Brąglewicz nr 7724
por. Józef Bulowski	kpt. Antoni Cieszkowski *	por. Kazimierz Cybulski
ś.p. mjr Jan Czaplo *	ppor. Józef Czyżewski *	ppłk Franciszek Dindorf-Ankowicz
szer. Michał Gołubowicz	mjr Zygmunt Grabowski	sierż. Stefan Halecki
sierż. Jan Herich	ppor. Stanisław Janik	sierż. Michał Kadela
por. Antoni Kamiński	kpt. Aleksander Kierski *	ppor. Jan Koniuszewski
por. Antoni Kruczyński	por. Józef Książek	kpt. Rudolf Ksieniewicz
plut. Leon Kuntc	kpr. Michał Kurneta *	kpt. Tadeusz Lipiński nr 7703
por. Leon Makowski	plut. Kazimierz Markowski *	szer. Feliks Morawski
plut. Józef Mroziński	kpt. Tadeusz Niziński	por. Stanisław Nowak-Skwarczyński
chor. Franciszek Nowakowski	ppor. Marian Ostrowski	kpt. Wiktor Pawłowicz
por. Wiktor Pikulski	por. Jan Pindela-Emisarski	por. Jan Poborowski
por. Stefan Pokuciński	mjr Wilhelm Popelka	kpt. lek. Aleksander Rawa-Mazurkiewicz
ppor. Feliks Robakiewicz *	por. Ignacy Rogowski	kpt. Tomasz Rybotycki
ppor. Stefan Sawicki	mjr Władysław Sikorski	por. lek. Jan Skotnicki
por. Ludwik Sobolewski	por. Kazimierz Sokołowski	plut. Jan Sowiński
ppor. Tadeusz Stolarczyk	ppor. Stanisław Stolarz	kpt. Ludwik Strugała
plut. Czesław Szczerbo-Niefidowicz	st. sierż. Stanisław Szczurek	mjr Bronisław Szczyradłowski
kpt. Stanisław Sztarejko *	por. Feliks Terpiłowski	pchor. Piotr Trojnar
mjr Ludwik Trznadel	kpt. Józef Ullman	kpt. Stanisław Undas
pchor. Jan Ustrzycki	por. Piotr Wasilewski	kpr. Michał Wiącek (Więcek) *
mjr Emil Werner	por. Edmund Wieprzewski	sierż. Józef Zawada
ppor. Edward Zdunowski	por. Franciszek Żebrowski	plut. Kazimierz Zerynger
mjr Antoni Żurakowski

Okres międzywojenny

30 Dywizja Piechoty w 1938

Dekoracja byłych oficerów Brygady Syberyjskiej przez marszałka Józefa Piłsudskiego 16 lipca 1922 r.

Twierdza brzeska – miejsce stacjonowania pułku

Pułk walczył w składzie 30 DP

22 sierpnia 1921 roku 1 Syberyjski pułk piechoty został przemianowany na 82 Syberyjski pułk piechoty. W październiku 1921 roku pułk został skierowany na miejsce postoju do Brześcia nad Bugiem, na teren Okręgu Korpusu Nr IX gdzie stacjonował do 1939 roku. 20 grudnia 1920 roku został włączony w skład Syberyjskiej Dywizji Piechoty, która później została przemianowana na 30 Dywizję Piechoty.

19 maja 1927 roku Minister Spraw Wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski ustalił i zatwierdził dzień 1 lipca, jako datę święta pułkowego.

Na podstawie rozkazu wykonawczego Ministerstwa Spraw Wojskowych do Departamentu Piechoty o wprowadzeniu organizacji piechoty na stopie pokojowej PS 10-50 z 1930 roku, w Wojsku Polskim wprowadzono trzy typy pułków piechoty. 82 pułk piechoty zaliczony został do typu I pułków piechoty (tzw. „normalnych”). W każdym roku otrzymywał około 610 rekrutów. Stan osobowy pułku wynosił 56 oficerów oraz 1500 podoficerów i szeregowców. W okresie zimowym posiadał batalion starszego rocznika, batalion szkolny i skadrowany, w okresie letnim zaś batalion starszego rocznika i dwa bataliony poborowych. W tym czasie wprowadzono też dodatkowo kompanię karabinów maszynowych. Stan pułku powiększył się o 4 oficerów, 13 podoficerów, 1200 szeregowców i 12 karabinów maszynowych.

31 grudnia 1937 roku Minister Spraw Wojskowych generał dywizji Tadeusz Kasprzycki nadał 82 pułkowi piechoty nazwę „82 Syberyjski Pułk Strzelców imienia Tadeusza Kościuszki”.

Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939
Stanowisko	Stopień, imię i nazwisko
Dowództwo, kwatermistrzostwo i pododdziały specjalne
dowódca pułku	ppłk dypl. Antoni Chruściel
I zastępca dowódcy	vacat
adiutant	kpt. Teodor Białobrzeski
starszy lekarz	mjr dr Adam Płatek
młodszy lekarz	vacat
II zastępca dowódcy (kwatermistrz)	mjr piech. Edward Jan Pach
oficer mobilizacyjny	kpt. adm. (piech.) Jan Korybski
z-ca oficera mobilizacyjnego	kpt. adm. (piech.) Eugeniusz Czaputowicz
oficer administracyjno-materiałowy	kpt. Alojzy Michał Badziąg
oficer gospodarczy	por. int. Lucjan Świtaj
oficer żywnościowy	chor. Jan Kaszubowski
oficer taborowy	kpt. tab. Witold Ber
kapelmistrz	ppor. adm. Władysław Kołakowski
dowódca plutonu łączności	por. Zygmunt Sikora
dowódca plutonu pionierów	por. Stanisław Mioduszewski
dowódca plutonu artylerii piechoty	por. art. Piotr Mikolajczuk
dowódca plutonu ppanc.	por. Stefan Bazyli Czułajewski
dowódca oddziału zwiadu	por. Tadeusz Jarek
I batalion
dowódca batalionu	mjr Tadeusz Bandola
dowódca 1 kompanii	kpt. Wacław Radziszewski
dowódca plutonu	por. Tadeusz Antoni Stelmach
dowódca plutonu	ppor. Stanisław Oleński
dowódca 2 kompanii	kpt. Teofil Marian Głodzik
dowódca plutonu	por. Wiktor Gawurski
dowódca 3 kompanii	por. Piotr Nowik
dowódca plutonu	por. Stefan Zdoliński
dowódca plutonu	ppor. Władysław Stanisław Włodarz
dowódca 1 kompanii km	kpt. Feliks Dziębowski
dowódca plutonu	por. Leon Mierczyński
dowódca plutonu	ppor. Gustaw Aleksander Litwin
II batalion
dowódca batalionu	mjr Stefan Pękalski
dowódca 4 kompanii	por. Mieczysław Postrach
dowódca plutonu	ppor. Eugeniusz Henryk Ukryn
dowódca 5 kompanii	por. Bolesław Lalka
dowódca plutonu	ppor. Julian Szewczyk
dowódca 6 kompanii	kpt. Jan Sylwester Kruziel
dowódca plutonu	ppor. Franciszek Krzysztoń
dowódca plutonu	chor. Jan Pajkert
dowódca 2 kompanii km	por. Józef Fedorowicz
dowódca plutonu	ppor. Józef Jerzy Malinowski
III batalion
dowódca batalionu	mjr Kazimierz Klimczak
dowódca 7 kompanii	kpt. Wiktor Chyliński
dowódca plutonu	por. Stanisław Olszak
dowódca plutonu	ppor. Władysław Czesław Markiewicz
dowódca plutonu	ppor. Stanisław Sadowski
dowódca 8 kompanii	por. Mieczysław Leopold Rogaliński
dowódca plutonu	por. Józef Kucharczyk
dowódca 9 kompanii	kpt. Jan Narel
dowódca plutonu	por. Zygmunt Jan Kawa
dowódca plutonu	ppor. Kazimierz Demirski
dowódca 3 kompanii km	kpt. Bernard Bolesław Kruczyński
dowódca plutonu	por. Michał Edward Szczerski
na kursie	por. Kazimierz Zawada
na kursie	por. Antoni Cader
Dywizyjny Kurs Podchorążych Rezerwy 30 DP
dowódca	mjr Zygmunt Rosiński
dowódca plutonu	por. Marian Kamiński
dowódca plutonu	por. Józef Kuczak
dowódca plutonu	por. Eugeniusz Śmiałowski (83 pp)
dowódca plutonu	ppor. Jan Matyjaszek
82 obwód przysposobienia wojskowego „Brześć nad Bugiem”
kmdt obwodowy PW	kpt. piech. Aleksander Mikuła
kmdt miejski PW „Brześć”	por. kontr. piech. Ferdynand Trojnicki
kmdt powiatowy PW „Brześć”	kpt. adm.(piech.) Samoszuk Roman
kmdt powiatowy PW „Prużana”	kpt. adm. (piech.) Edmund Schaffek

Udział w wojnie obronnej 1939

W 1939 82 Syberyjski pułk strzelców w składzie 30 Dywizji Piechoty gen. Leopolda Cehaka miał przydział mobilizacyjny do Grupy Operacyjnej „Piotrków” w ramach Armii „Łódź”. Został zmobilizowany systemem alarmowym 23–27 marca 1939, a następnie przerzucony do Szczercowa, gdzie przygotowywał pozycje obronne nad rzeką Widawką. Po zarządzeniu pogotowia marszowego (27 sierpnia 1939 i wymarszu nad Wartę (30 sierpnia 1939) pułk objął odcinek obrony od Kochlewa do Bobrownik.

1 września pułk nie brał udziału w walce – wszedł do niej następnego dnia w zajętym rejonie. Tego dnia 82 pp znalazł się pod silnym ostrzałem niemieckiej artylerii XI Korpusu, po którym niemiecka 19 DP przypuściła atak na jego pozycje. Po zaciętej walce Niemcy odrzucili broniącą się 2. kompanię strzelecką. Tu też na odcinku 82 pułku udało się im zrobić pierwszy wyłom. Przeciwuderzenie I batalionu pułku wyrzuciło Niemców za rzekę, przy czym na polu polegli dowódca I baonu major Zygmunt Rosiński i adiutant porucznik Leon Żaczek. Ok. 19:00 Niemcy przypuścili generalny atak i po zaciętej walce odrzucili I i II bat. 82 pp i zajęli rej. Bobrownik wraz z zakolem Warty, ponosząc przy tym duże straty. Ok. 22:00 pułk wraz z innymi oddziałami 30 DP rozpoczął przegrupowanie na główną pozycję obrony. Wojska niemieckie wyczerpane całodzienną walką i poniesionymi stratami nie przeszły do pościgu. W ciągu całego dnia 3 września i w nocy z 3/4 września Niemcy nie nawiązali styczności z pułkiem.

3 września wieczorem pułk obsadził swój odcinek na głównej pozycji obronnej na rz. Widawce pod Szczercowem.

4 i 5 września pułk i cała 30 DP toczyła pod Szczercowem zacięte walki z niemieckim XI Korpusem i utrzymał swoje pozycje.

5 września w czasie walk w rejonie Magdalenowa – Teofilowa – Żar pułk udanym kontrnatarciem odrzucił Niemców z zajętych wcześniej miejscowości.

7 września, obawiając się oskrzydlenia z odsłoniętych boków, 30 DP wycofała się do rejonu Woli Cyrusowej, a 82 pp został przesunięty w rejon Głowna nad rzeką Mroga. Po drodze część oddziałów dostała się do niewoli niemieckiej.

9 września 30 DP stanęła w lasach w rejonie Przyłęku. Stąd postanowiono przebijać się dalej przez wrogie oddziały.

Siły dywizji liczyły wówczas 40% sił wyjściowych, tj. ok. 5000 żołnierzy. 82 pp obsadził zachodnią część lasów w rejonie Józefowa. Środkową i wschodnią część tego rejonu obsadziły pozostałe pułki piechoty. Generał Cehak wraz ze sztabem (punktem dowodzenia) zajęli odpowiednie pozycje w Przyłęku. Patrole zostały wysłane we wszystkich kierunkach. Miały one za zadanie odnaleźć i zlokalizować siły nieprzyjaciela. Okazało się, że Niemcy znajdowali się na przedpolach. Bardzo złe, alarmujące wręcz wiadomości przychodziły z rejonu Jeżowa i Słupi – stwierdzono tam wrogie oddziały zmotoryzowane. Postanowiono (pomimo przewagi liczebnej wroga) uderzyć na Niemców i otworzyć drogę na Skierniewice. O godzinie 10, 82 pp otrzymał rozkaz uderzenia w kierunku na folwark Krosnowa – Słupię – Julków – Suliszew i uchwycenia tam mostu na Rawce. W czasie przygotowania do uderzenia, o godz. 9.15 ruszyło niemieckie natarcie od strony Słupi w kierunku na Przyłęk Duży. Polskie przeciwnatarcie ruszyło o godz. 10.00 przy silnym wsparciu artylerii. O godz. 11.30 82 pp opanował folwark Krosnowa, a następnie w zażartym boju zajął Słupię. W natarciu zginęło 2 dowódców polskich batalionów: major Stefan Pękalski i major Kazimierz Klimczak. Strona niemiecka poniosła znaczne straty wycofując się w kierunku Modły i Przybyszyc. Pod Modłą część sprzętu zmechanizowanego 18 niemieckiej Dywizji Piechoty utknęła w bagnach powstałych po spuszczeniu wody ze stawów. 30 DP wyszła z okrążenia tracąc ok. 1400 żołnierzy, w tym 465 zabitych.

10–11 września pułk wraz z pozostałościami 30 DP został skierowany do Puszczy Mariańskiej. Gen. Cehak postanowił przegrupować nocą z 10 na 11 września swoją dywizję w rejon Mszczonowa i opanować miasto z zaskoczenia. Jej przegrupowanie rozpoczęło się po zmierzchu i po przejściu ok. 20 km 82 pp, jako jej czołowy oddział, zatrzymał się w rejonie miejscowości Rudki-Młyn, gdzie miał połączyć się ze strzelcami kaniowskimi. Tych jednak w tej okolicy nic było, gdyż w kierunku Mszczonowa przemieścili się innymi drogami kilka godzin wcześniej. 30 DP przebywała w osiągniętym rejonie 11 września, po czym, po przeanalizowaniu ogólnej sytuacji i własnych możliwości gen. Cehak ok. godziny 3.00 odwołał planowane natarcie na Mszczonów i nakazał powrót do Puszczy Mariańskiej, skąd miano przebijać się do stolicy przez Żyrardów.

13 września pułk znajdował się tak, jak i reszta dywizji w odwrocie na Modlin.

Po drodze część oddziałów dostała się do niewoli niemieckiej – pozostałe wraz z GO gen. Thommée przedostały się do Twierdzy Modlin, gdzie obsadziły odcinek „Twierdza”. Siły całej 30 DP wyglądały wówczas następująco: 1840 ludzi, 842 konie, 13 ciężkich karabinów maszynowych, 21 dział.

Żołnierze pułku i dywizji walczyli w obronie twierdzy do jej kapitulacji 29 września.

Batalion marszowy 82 pp pod dowództwem kpt. Wacława Radziszewskiego w składzie Zgrupowania „Brześć” walczył między innymi w obronie twierdzy brzeskiej.

Struktura organizacyjna i obsada personalna we wrześniu 1939
Stanowisko etatowe	Stopień, imię i nazwisko	Dalsze losy
Dowództwo
dowódca pułku	ppłk dypl. piech. Antoni Chruściel	zwolniony z niemieckiej niewoli
I adiutant	kpt. piech. Teodor Białobrzeski	niemiecka niewola (Oflag VII A Murnau)
II adiutant	ppor. Zenon Jerzy Burski
oficer informacyjny	kpt. piech. Feliks Dziębowski	†12 IX 1939 Działki
oficer łączności	kpt. Wiktor Chyliński
kwatermistrz	kpt. Alojzy Mikołaj Badziąg
naczelny lekarz	ppor. lek. Henryk Prochacki
dowódca kompanii gospodarczej	por. Władysław Mścichowski
oficer taborowy	kpt. tab. Witold Ber
kapelmistrz	ppor. kplm. Władysław Kołakowski
I batalion
dowódca I batalionu	mjr Zygmunt Rosiński	†2 IX 1939
adiutant	ppor. rez. Bolesław Kozubowski
dowódca 1 kompanii strzeleckiej	por. Leon Mierczyński
dowódca 2 kompanii strzeleckiej -	por. Piotr Nowik
dowódca 3 kompanii strzeleckiej	por. Józef Szubert
dowódca I plutonu	ppor. piech. Paweł Nosko
dowódca II plutonu	ppor. piech. Stanisław Dudziński
dowódca III plutonu	ppor. piech. rez. Stefan Wichrowski	†1940 Katyń
dowódca 1 kompanii ckm	por. Stefan Zdoliński
dowódca plutonu	ppor. Marian Kowalski	†9 IX Jeżów
dowódca plutonu	ppor. Franciszek Ropelewski	†9 IX Jeżów
II batalion
dowódca II batalionu	mjr Stefan Pękalski	†9 IX Jeżów
adiutant	ppor. piech. rez. Jan Bolecki
	ppor. piech. Tadeusz Władysław Muskat	od 14 IX 1939, KW, niemiecka niewola
dowódca 4 kompanii strzeleckiej	por. Mieczysław Postrach
dowódca 5 kompanii strzeleckiej	por. Julian Szewczyk, ppor. Wiktor Gawurski
dowódca I plutonu	ppor. Adolf Szerszenowicz
dowódca II plutonu	ppor. Krajewski, ppor. Edmund Sztuka
dowódca III plutonu	ppor. rez. Stanisław Terlecki
dowódca 6 kompanii strzeleckiej	por. Stanisław Mioduszewski
dowódca 2 kompanii ckm	por. Józef Fedorowicz
dowódca I plutonu	por. Jan Dominik Siemiątkowski
dowódca II plutonu	por. piech. rez. Zbigniew Roman Rubach	dowódca kompanii ckm baonu 15 pp
	pchor. rez. Jan Król	od 9 IX 1939
dowódca III plutonu	ppor. Kuźma Nowik
dowódca IV plutonu	por. Antoni Dorożyński
dowódca plutonu moździerzy	por. Tadeusz Brakowiecki
III batalion
dowódca III batalionu	mjr Kazimierz Klimczak	†9 IX Jeżów
adiutant	por. Leon Żaczek
adiutant	por. rez. Leon Żaczek	†9 IX 1939 Rogów
dowódca 7 kompanii strzeleckiej	por. Aleksander Kędra	†9 IX Jeżów
dowódca 8 kompanii strzeleckiej	por. Mieczysław Leopold Rogaliński
dowódca plutonu	ppor. piech. Tadeusz Władysław Muskat	od 14 IX 1939 adiutant II baonu
dowódca plutonu	ppor. Zdzisław Moszczeński	†9 IX Jeżów
dowódca 9 kompanii strzeleckiej	kpt. Jan Narel
dowódca 3 kompanii ckm	kpt. Bernard Bolesław Kruczyński
dowódca plutonu	ppor. Zygmunt Ryck	†9 IX Jeżów
Pododdziały specjalne
dowódca kompanii zwiadu	por. Tadeusz Jarek
dowódca kompanii ppanc.	por. Stefan Bazyli Czułajewski
dowódca plutonu	ppor. Józef Malinowski	†9 IX Jeżów
dowódca plutonu artylerii piechoty	por. art. Piotr Mikolajczuk
dowódca plutonu pionierów	por. Bolesław Lalka
dowódca plutonu pgaz	por. Antoni Cader
batalion marszowy
dowódca baonu	kpt. Wacław Radziszewski	†1940 Katyń
dowódca 1 kompanii	ppor. Aleksander Gradziuk	†1940 Katyń
dowódca 2 kompanii	ppor. Witold Skwierczyński	†1940 Katyń

Kawalerowie Virtuti Militari

Po zakończeniu walk, były dowódca Armii „Łódź” – gen. dyw. Juliusz Rómmel w „Rozkazie pochwalnym dla 30 Dywizji Piechoty” nadał order Virtuti Militari IV klasy ppłk dypl. Antoniemu Chruścielowi, order Virtuti Militari IV klasy: mjr. Kazimierzowi Klimczakowi, mjr. Stefanowi Pękalskiemu, mjr. Zygmuntowi Rosińskiemu. Ponadto dowódca armii do dyspozycji dowódcy 82 pułku piechoty przekazał 30 orderów Virtuti Militari V klasy dla żołnierzy pułku.

Symbole pułkowe

Sztandar

Sztandar został ufundowany przez ludność powiatu Brześć. 16 lipca 1928 roku Prezydent RP Ignacy Mościcki zatwierdził wzór lewej strony płachty chorągwi 82 pułku piechoty. 1 lipca 1928 roku w Brześciu Prezydent RP wręczył pułkowi chorągiew ufundowaną przez ludność powiatu brzeskiego.

Według notatki muzeum WP: po kapitulacji Modlina, sztandar został zakopany 28 września 1939 roku w Kazuniu między blokami mieszkalnymi dla podoficerów. Obecni przy zakopywaniu byli: kpt. Teodor Białobrzeski, gen. Chruściel (wówczas płk) i sierż. Nuszkiewicz. Poszukiwania kpt. Białobrzeskiego w miejscu wskazanym przez Nuszkiewicza nie dały rezultatu, a świadek wkrótce zmarł. Sztandar odnaleźli żołnierze 2 pułku saperów w okolicy mostu w Kazuniu. 1 lutego 1960 roku Gabinet Ministra Obrony Narodowej przekazał do zbiorów Muzeum WP płat z orłem od sztandaru 82 pp.

Odznaka pamiątkowa

28 czerwca 1928 roku Minister Spraw Wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej 82 pułku piechoty. Odznaka o średnicy 38 mm ma kształt okrągłej tarczy pokrytej ciemnozieloną emalią (nawiązanie do barwy dawnych mundurów strzelców) z numerem „1” i skrótem „SYB” wpisanym w koło z oksydowanego srebra z numerem i nazwą aktualną pułku „82 PUŁK PIECHOTY”. Odznaka oficerska jednoczęściowa tłoczona była w srebrze i emaliowana, żołnierska też jednoczęściowa, tłoczona w tombaku bez emalii. Autorem projektu odznaki był oficer pułku Tadeusz Tomasz Brąglewicz, a wykonawcą Wiktor Gontarczyk z Warszawy.

Emblematy

31 grudnia 1937 roku Minister Spraw Wojskowych generał dywizji Tadeusz Kasprzycki zarządził by żołnierze pułku na naramiennikach kurtek i płaszczy nosili inicjały patrona „TK”, zamiast dotychczasowych numerów „82”, a także by nosili na kołnierzach (łapkach) kurtek sukiennych oraz kołnierzach płaszczy (peleryn sukiennych) emblematy wyobrażające stylizowanego orła z literą „S” na tarczy białociemnozielonej.

Strzelcy syberyjscy

Dowódcy pułku

• mjr / płk piech. Franciszek Dindorf-Ankowicz (14 VII 1920 - 19 III 1927 → dowódca piechoty dywizyjnej 30 DP)
• ppłk / płk dypl. piech. Stanisław Świtalski (31 III 1927 – 23 X 1931 → dowódca piechoty dywizyjnej 9 DP)
• ppłk piech. Prymus Żelichowski (VIII 1931 – XI 1935 → kierownik Okr. Urz. WFiPW OK IX)
• ppłk dypl. piech. Stanisław Wiloch (XI 1935 – 1937 → I oficer sztabu generała do prac przy GISZ)
• ppłk dypl. piech. Antoni Chruściel (III 1938 - 28 IX 1939)

Zastępcy dowódcy pułku

• mjr piech. Józef Liwacz (p.o. 10 VII 1922 – 1923)
• ppłk piech. Antoni Własak (X 1924 – 22 V 1925 → zastępca dowódcy 17 pp)
• ppłk piech. Eugeniusz Zuger (22 V 1925 – 22 VII 1927 → dowódca 2 pspodh)
• ppłk piech. Jan Załuska (31 X 1927 – XII 1930 → dowódca 8 pp Leg.)
• ppłk piech. Józef Giza (28 I 1931 – 20 V 1932 → zastępca dowódcy 2 pspodh)
• ppłk dypl. piech. Aleksander Misiurewicz (od 15 V 1932)
• ppłk piech. Franciszek Mieczysław Targowski (31 III – IX 1939 → dowódca rezerwowego 82 pp)

II zastępca

• mjr piech. Edward Jan Pach (IV 1934 – 1939)

Żołnierze 82 pułku piechoty - ofiary zbrodni katyńskiej

Biogramy ofiar zbrodni katyńskiej znajdują się między innymi w bazach udostępnionych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Muzeum Katyńskie.

Nazwisko i imię	stopień	zawód	miejsce pracy przed mobilizacją	zamordowany
Feinberg Nikodem Stefan	podporucznik rezerwy	prawnik, mgr praw	adwokat w Warszawie	Katyń
Gradziuk Aleksander	porucznik rezerwy	mistrz kominiarski	Okręg Kominiarski nr 45 Warszawa	Katyń
Konaszewski Jan	podporucznik rezerwy	student USB		Katyń
Krawecki Jan	porucznik w st. sp.	lekarz		Katyń
Nowacki Franciszek	podporucznik rezerwy	urzędnik	starostwo w Bielsku Podl.	Katyń
Skolimowski Zygmunt	podporucznik rezerwy	nauczyciel	szkoła w Sienkiewiczach	Katyń
Skwierczyński Witold	podporucznik rezerwy	technik		Katyń
Trepczyk Ignacy	podporucznik rezerwy	nauczyciel	Szkoła Powszechna w Szerszowie	Katyń
Wichrowski Stefan	podporucznik rezerwy	handlowiec		Katyń
Kierkowski Zygmunt	porucznik rezerwy	nauczyciel	kier. szkoły powszechnej	Charków
Lodwich-Brzóskowski Juliusz	podporucznik rezerwy	nauczyciel		Charków
Lübke Michał Leopold	podporucznik rezerwy	handlowiec		Charków
Mielniczuk Roman Jan	podporucznik rezerwy			Charków
Pakulski Jerzy Pankracy	podporucznik rezerwy	nauczyciel		Charków
Tryczyński Tadeusz Józef	podporucznik rezerwy	urzędnik		Charków
Korybski Jan	kapitan	żołnierz zawodowy	oficer mobilizacyjny 82 pp	ULK
Puch Jan	chorąży			BLK

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
• Mirosław Barczyński: 30 Dywizja Piechoty 1918 – 1939. Biała Podlaska: Oficyna Wydawnicza „Donatech”. Muzeum Okręgowe w Białej Podlaskiej, 1996. ISBN 83-903827-7-6.
• Mieczysław Bielski: Grupa Operacyjna „Piotrków” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1991. ISBN 83-11-07836-X.
• Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24. T. 2. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
• Zdzisław Jagiełło: Piechota Wojska Polskiego 1918-1939. Warszawa: Bellona, 2007. ISBN 978-83-11-10206-4.
• Franciszek Dindorf-Ankowicz: Zarys historji wojennej 82-go syberyjskiego pułku piechoty. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Bronisław Prugar-Ketling (red.): Księga chwały piechoty. Warszawa: Departament Piechoty MSWojsk., Warszawa 1937–1939. Reprint: Wydawnictwo Bellona, 1992.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.
• Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
• Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-204-3299-2.
• Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2022-01-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-02-10)].
• Włodzimierz Wierzbicki (red.), Bronisław Skarżyński (red.), Jan Waszczuk (red.): Korpus Poleski (jednodniówka). Brześć nad Bugiem: Okręg Korpusu Nr IX, 1928.
• Jan Wróblewski: Armia „Prusy” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975. ISBN 83-11-07212-4.
• Maciej Wyrwa: Nieodnalezione ofiary Katynia? : lista osób zaginionych na obszarze północno-wschodnich województw II RP od 17 września 1939 do czerwca 1940. Pruszków: Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia, 2015. ISBN 978-83-64486-31-9.