Przejdź do zawartości

Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
→‎Obiekt światowego dziedzictwa: dodanie sekcji, częściowo na podst. sekcji Lasy bukowe
Linia 23: Linia 23:


== Lasy bukowe ==
== Lasy bukowe ==
⚫
W lasach [[Buczyna|bukowych]] dominuje [[buk zwyczajny]] (''Fagus sylvatica''), [[Gatunek (biologia)|gatunek]] [[Endemit|endemiczny]] dla Europy i dlatego lasy bukowe występują wyłącznie na tym kontynencie<ref name="UNESCO21nomin2" /><ref name="Jovanovic19" />. Z tego powodu lasy te podobnie jak inne [[Lasy liściaste zrzucające liście na zimę|lasy liściaste]] strefy nemoralnej [[Półkula północna|półkuli północnej]] od setek lat są narażone na ogromną presję ze strony człowieka i stały się rzadkie<ref name="UNESCO21nomin2" />. Gdyby pozostawiono je nienaruszone, byłyby dominującymi lasami w Europie w stadium [[klimaks]]u czyli równowagi [[Biocenoza|biocenozy]]. [[Las naturalny|Naturalne lasy]] bukowe stanowią jednak tylko 2.8% lasów (nie licząc [[Rosja|Rosji]])<ref name="Jovanovic19" />.
⚫
[[Lista światowego dziedzictwa UNESCO|Obiekt]] przyrodniczy „Pradawne i [[Las pierwotny|pierwotne lasy]] bukowe [[Karpaty|Karpat]] i innych regionów [[Europa|Europy]]” obejmuje zespół względnie nienaruszonych europejskich lasów [[Buk zwyczajny|bukowych]] strefy umiarkowanej<ref name="UNESCO21nomin2" /><ref name="Jovanovic19" />. Wiele z nich to lasy o charakterze zbliżonym do [[Las naturalny|naturalnego]], w tym pierwotne, lub położone w południowej i południowo–wschodniej Europie [[Plejstocen|plejstoceńskie]] [[Ostoja (ekologia)|refugia]] (ostoje), w których buk przetrwał [[Epoka lodowa|epokę lodowcową]]<ref name="UNESCO21nomin2" /><ref name="UNESCO17nomin2" />.

⚫
W lasach bukowych dominuje buk zwyczajny (''Fagus sylvatica''), [[Gatunek (biologia)|gatunek]] [[Endemit|endemiczny]] dla Europy i dlatego lasy bukowe występują wyłącznie na tym kontynencie<ref name="UNESCO21nomin2" /><ref name="Jovanovic19" />. Z tego powodu lasy te podobnie jak inne [[Lasy liściaste zrzucające liście na zimę|lasy liściaste]] strefy nemoralnej [[Półkula północna|półkuli północnej]] od setek lat są narażone na ogromną presję ze strony człowieka i stały się rzadkie<ref name="UNESCO21nomin2" />. Gdyby pozostawiono je nienaruszone, byłyby dominującymi lasami w Europie w stadium [[klimaks]]u czyli równowagi [[Biocenoza|biocenozy]]. [[Las naturalny|Naturalne lasy]] bukowe stanowią jednak tylko 2.8% lasów (nie licząc [[Rosja|Rosji]])<ref name="Jovanovic19" />.


Lasy bukowe znacząco zwiększają [[bioróżnorodność]] w Europie i dzięki temu należą do najbardziej wartościowych [[ekosystem]]ów leśnych. Występuje w nich na przykład do 10 tysięcy gatunków [[Zwierzęta|zwierząt]]. Buki preferują klimat wilgotny i dlatego są najliczniejszymi drzewami liściastymi w [[Europa Środkowa|Europie Środkowej]] oraz górach [[Europa Południowa|Europy Południowej]]<ref name="Jovanovic19" />.
Lasy bukowe znacząco zwiększają [[bioróżnorodność]] w Europie i dzięki temu należą do najbardziej wartościowych [[ekosystem]]ów leśnych. Występuje w nich na przykład do 10 tysięcy gatunków [[Zwierzęta|zwierząt]]. Buki preferują klimat wilgotny i dlatego są najliczniejszymi drzewami liściastymi w [[Europa Środkowa|Europie Środkowej]] oraz górach [[Europa Południowa|Europy Południowej]]<ref name="Jovanovic19" />.

== Obiekt światowego dziedzictwa ==
⚫
[[Lista światowego dziedzictwa UNESCO|Obiekt]] przyrodniczy „Pradawne i [[Las pierwotny|pierwotne lasy]] bukowe [[Karpaty|Karpat]] i innych regionów [[Europa|Europy]]” obejmuje zespół względnie nienaruszonych europejskich lasów [[Buk zwyczajny|bukowych]] strefy umiarkowanej<ref name="UNESCO21nomin2" /><ref name="Jovanovic19" />.

W dokumentach dotyczących tego [[Lista światowego dziedzictwa UNESCO|obiektu światowego dziedzictwa]] przyjęto, że [[las pierwotny]] (czyli dziewiczy) to rodzaj [[Las naturalny|lasu naturalnego]]. Oparto się tutaj na definicjach z ''Protokołu o zrównoważonej gospodarce leśnej do ramowej konwencji o ochronie i zrównoważonym rozwoju Karpat'' [[Konwencja Karpacka|Konwencji Karpackiej]]<ref name="carpathianconFP11" /><ref name="carpathiancon" /><ref name="UNESCO21nomin2" /><ref name="UNESCO17nomin2" />. W tychże dokumentach termin las naturalny obejmuje również pojęcia las pradawny i [[starodrzew]]<ref name="UNESCO21nomin2" /><ref name="UNESCO17nomin2" />.

Lasy bukowe omawianego obiektu mają charakter bliski [[Las naturalny|naturalnego]], a nawet naturalny. Jego części składowe wpisane w latach 2017 i 2021 to lasy pierwotne (dziewicze) na większości lub znacznej części obszaru, starodrzewy lub starodrzewy z większymi lub mniejszymi fragmentami lasu pierwotnego. Również wysoko oceniono stan naturalności lasów wpisanych wcześniej<ref name="UNESCO21nomin2" /><ref name="UNESCO17nomin2" /><ref name="UNESCO0711nomin2" />.

Część lasów bukowych tego obiektu to położone w południowej i południowo–wschodniej Europie [[Plejstocen|plejstoceńskie]] [[Ostoja (ekologia)|refugia]] (ostoje), w których buk przetrwał [[Epoka lodowa|epokę lodowcową]]<ref name="UNESCO21nomin2" /><ref name="UNESCO17nomin2" />.

W lasach tego obiektu występują często [[Endemit|gatunki endemiczne]] i [[Relikt|reliktowe]]<ref name="UNESCO21nomin2" /><ref name="UNESCO17nomin2" /><ref name="UNESCO0711nomin2" />.

Reprezentowanie „wyjątkowej powszechnej wartości” (OUV{{#tag:ref|Wyjątkowa powszechna wartość ({{W języku|en|Outstanding Universal Value, OUV}})<ref name="UNESCO21nomin2" />.|name="uwaga6"|group="uwaga"}}) omawianego obiektu wymagane do wpisania na [[Lista światowego dziedzictwa UNESCO|listę światowego dziedzictwa UNESCO]] jest związane z ekspansją polodowcową i kontynentalną lasów bukowych, czyli na spełnianiu kryterium IX:
* ''przedstawiać szczególny przykład toczących się procesów ekologicznych i biologicznych, istotnych dla ewolucji i rozwoju lądowych, słodkowodnych, przybrzeżnych i morskich ekosystemów lub społeczności roślin i zwierząt.''<ref name="UNESCO21nomin2" /><ref name="UNESCO17nomin2" /><ref name="UNESCO0711nomin2" />


== Historia wpisu na listę ==
== Historia wpisu na listę ==
Linia 71: Linia 83:
<!-- razem 27 802,27 ha-->
<!-- razem 27 802,27 ha-->


[[Plik:Bieszczady, UNESCO, Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy - mapa.jpg|thumb|500px|none|Mapa części [[Lista światowego dziedzictwa UNESCO|obiektu światowego dziedzictwa UNESCO]] obejmującej [[Bieszczadzki Park Narodowy]] oraz przyległe obszary po stronie [[Słowacja|słowackiej]] i [[Ukraina|ukraińskiej]]<ref name="UNESCO21nomin2" /><ref name="UNESCO07nomin2" />.]]
[[Plik:Bieszczady, UNESCO, Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy - mapa.jpg|thumb|500px|none|Mapa części [[Lista światowego dziedzictwa UNESCO|obiektu światowego dziedzictwa UNESCO]] obejmującej [[Bieszczadzki Park Narodowy]] oraz przyległe obszary po stronie [[Słowacja|słowackiej]] i [[Ukraina|ukraińskiej]]<ref name="UNESCO21nomin2" /><ref name="UNESCO0711nomin2" />.]]


Do części składowej „Pasmo graniczne i dolina Górnej Solinki” przylegają obszary [[Rezerwat przyrody Stużyca|Stużyca]] – [[Góry Bukowskie]] (''Stužica – Bukovské Vrchy'') po stronie [[Słowacja|słowackiej]] i [[Stuzhytsia – Uzhok]] po stronie [[Ukraina|ukraińskiej]], również będące częściami składowymi tego obiektu światowego dziedzictwa UNESCO. Pierwszy jest położony w [[Park Narodowy „Połoniny”|Parku Narodowym „Połoniny”]], drugi w [[Użański Park Narodowy|Użańskim Parku Narodowym]]<ref name="UNESCO21nomin2" /><ref name="UNESCO07nomin2" />.
Do części składowej „Pasmo graniczne i dolina Górnej Solinki” przylegają obszary [[Rezerwat przyrody Stużyca|Stużyca]] – [[Góry Bukowskie]] (''Stužica – Bukovské Vrchy'') po stronie [[Słowacja|słowackiej]] i [[Stuzhytsia – Uzhok]] po stronie [[Ukraina|ukraińskiej]], również będące częściami składowymi tego obiektu światowego dziedzictwa UNESCO. Pierwszy jest położony w [[Park Narodowy „Połoniny”|Parku Narodowym „Połoniny”]], drugi w [[Użański Park Narodowy|Użańskim Parku Narodowym]]<ref name="UNESCO21nomin2" /><ref name="UNESCO0711nomin2" />.




Linia 346: Linia 358:
<ref name="UNESCO07nomin">{{Cytuj książkę |autor=UNITED NATIONS EDUCATIONAL, SCIENTIFIC AND CULTURAL ORGANIZATION; CONVENTION CONCERNING THE PROTECTION OF THE WORLD CULTURAL AND NATURAL HERITAGE; WORLD HERITAGE COMMITTEE |tytuł=World Heritage |tom=31.COM |tytuł tomu=Thirty first Session; Christchurch, New Zealand; 23 June – 2 July 2007 |rozdział=WHC-07/31.COM/8B; Item 8B of the Provisional Agenda: Nominations to the World Heritage List |adres rozdziału=http://whc.unesco.org/archive/2007/whc07-31com-8be.pdf |data=11 May 2007 |wydawca=UNESCO |miejsce=Paris |język=en |data dostępu=2021-08-07}}</ref>
<ref name="UNESCO07nomin">{{Cytuj książkę |autor=UNITED NATIONS EDUCATIONAL, SCIENTIFIC AND CULTURAL ORGANIZATION; CONVENTION CONCERNING THE PROTECTION OF THE WORLD CULTURAL AND NATURAL HERITAGE; WORLD HERITAGE COMMITTEE |tytuł=World Heritage |tom=31.COM |tytuł tomu=Thirty first Session; Christchurch, New Zealand; 23 June – 2 July 2007 |rozdział=WHC-07/31.COM/8B; Item 8B of the Provisional Agenda: Nominations to the World Heritage List |adres rozdziału=http://whc.unesco.org/archive/2007/whc07-31com-8be.pdf |data=11 May 2007 |wydawca=UNESCO |miejsce=Paris |język=en |data dostępu=2021-08-07}}</ref>


<ref name="UNESCO07nomin2">{{Cytuj książkę |tytuł=BEECH PRIMEVAL FORESTS OF THE CARPATHIANS. Nomination dossier 2007 to the UNESCO for the Inscription on the World Heritage List. |url=http://whc.unesco.org/uploads/nominations/1133bis.pdf |wydawca=IUCN |data=2007 |język=en |data dostępu=2021-08-14 }}</ref>
<ref name="UNESCO0711nomin2">{{Cytuj książkę |tytuł=BEECH PRIMEVAL FORESTS OF THE CARPATHIANS. Nomination dossier 2007 to the UNESCO for the Inscription on the World Heritage List; Nomination of the “Ancient Beech Forests of Germany” as Extension to the World Natural Heritage “Primeval Beech Forests of the Carpathians” (1133). Nomination Dossier 2011 to the UNESCO for the Inscription on the World Heritage List. |url=http://whc.unesco.org/uploads/nominations/1133bis.pdf |wydawca=IUCN |data=2007, 2011 |język=en |data dostępu=2021-08-14 }}</ref>


<ref name="UNESCO07dec">{{Cytuj książkę |autor=UNITED NATIONS EDUCATIONAL, SCIENTIFIC AND CULTURAL ORGANIZATION; CONVENTION CONCERNING THE PROTECTION OF THE WORLD CULTURAL AND NATURAL HERITAGE; WORLD HERITAGE COMMITTEE |tytuł=World Heritage |tom=31.COM |tytuł tomu=Thirty-first session; Christchurch, New Zealand; 23 June-2 July 2007 |część=WHC-07/31.COM/24 |tytuł części=DECISIONS ADOPTED AT THE 31st SESSION OF THE WORLD HERITAGE COMMITTEE (CHRISTCHURCH, 2007) |rozdział=8B. NOMINATIONS OF PROPERTIES TO THE WORLD HERITAGE LIST; Decision: 31 COM 8B.16 |adres rozdziału=http://whc.unesco.org/en/decisions/1314 |strony=145–146 |data=31 July 2007 |wydawca=UNESCO |miejsce=Paris |język=en |data dostępu=2021-08-07}}</ref>
<ref name="UNESCO07dec">{{Cytuj książkę |autor=UNITED NATIONS EDUCATIONAL, SCIENTIFIC AND CULTURAL ORGANIZATION; CONVENTION CONCERNING THE PROTECTION OF THE WORLD CULTURAL AND NATURAL HERITAGE; WORLD HERITAGE COMMITTEE |tytuł=World Heritage |tom=31.COM |tytuł tomu=Thirty-first session; Christchurch, New Zealand; 23 June-2 July 2007 |część=WHC-07/31.COM/24 |tytuł części=DECISIONS ADOPTED AT THE 31st SESSION OF THE WORLD HERITAGE COMMITTEE (CHRISTCHURCH, 2007) |rozdział=8B. NOMINATIONS OF PROPERTIES TO THE WORLD HERITAGE LIST; Decision: 31 COM 8B.16 |adres rozdziału=http://whc.unesco.org/en/decisions/1314 |strony=145–146 |data=31 July 2007 |wydawca=UNESCO |miejsce=Paris |język=en |data dostępu=2021-08-07}}</ref>
Linia 365: Linia 377:


<ref name="UNESCO21eval">{{Cytuj książkę |tytuł=IUCN World Heritage Evaluations 2021 (WHC/21/44.COM/INF.8B2.ADD); ADDENDUM: IUCN Evaluations of nominations of natural and mixed properties to the World Heritage List; IUCN REPORT FOR THE WORLD HERITAGE COMMITTEE, extended 44th Session, 16-31 JULY 2021, Fu zhou (CHina) / online |rozdział=ANCIENT AND PRIMEVAL BEECH FORESTS OF THE CARPATHIANS AND OTHER REGIONS OF EUROPE; BOSNIA AND HERZEGOVINA, CZECHIA, FRANCE, ITALY, MONTENEGRO, NORTH MACEDONIA, POLAND, SERBIA, SLOVAKIA, SWITZERLAND – ID N° 1133quater |adres rozdziału=http://whc.unesco.org/archive/2021/whc21-44com-inf8B2.Add-en.pdf |strony=5–26 |wydawca=IUCN |data=May 2021 |język=en |data dostępu=2021-08-07}}</ref>
<ref name="UNESCO21eval">{{Cytuj książkę |tytuł=IUCN World Heritage Evaluations 2021 (WHC/21/44.COM/INF.8B2.ADD); ADDENDUM: IUCN Evaluations of nominations of natural and mixed properties to the World Heritage List; IUCN REPORT FOR THE WORLD HERITAGE COMMITTEE, extended 44th Session, 16-31 JULY 2021, Fu zhou (CHina) / online |rozdział=ANCIENT AND PRIMEVAL BEECH FORESTS OF THE CARPATHIANS AND OTHER REGIONS OF EUROPE; BOSNIA AND HERZEGOVINA, CZECHIA, FRANCE, ITALY, MONTENEGRO, NORTH MACEDONIA, POLAND, SERBIA, SLOVAKIA, SWITZERLAND – ID N° 1133quater |adres rozdziału=http://whc.unesco.org/archive/2021/whc21-44com-inf8B2.Add-en.pdf |strony=5–26 |wydawca=IUCN |data=May 2021 |język=en |data dostępu=2021-08-07}}</ref>

<ref name="carpathianconFP11">{{Cytuj książkę |tytuł=Protocol on Sustainable Forest Management to the Framework Convention on the Protection and Sustainable Development of the Carpathians |url=http://www.carpathianconvention.org/tl_files/carpathiancon/Downloads/02%20Activities/2.1.4%20Protocol%20on%20Sustainable%20Forest%20Management.pdf |wydawca=Carpathian Convention |miejsce =Bratislava |data=2011-05-27 |język=en |data dostępu=2021-08-20 }}</ref>

<ref name="carpathiancon">{{Cytuj stronę |url=http://www.carpathianconvention.org/tl_files/carpathiancon/Downloads/03%20Meetings%20and%20Events/COP/2014_COP4_Mikulov/Follow%20Up/DOC13_Criteria_Indicators_virginforests_FINAL_26SEP.pdf |tytuł=Virgin forests |opublikowany=Carpathian Convention |data= |język=en |data dostępu=2021-08-20}}</ref>


<ref name="dziejepl17">{{cytuj |tytuł=Kolejne lasy bukowe Karpat na Liście światowego dziedzictwa UNESCO |url=http://dzieje.pl/dziedzictwo-kulturowe/kolejne-lasy-bukowe-karpat-na-liscie-swiatowego-dziedzictwa-unesco |data=2017-07-07 |autor=*klm/ wos/ ksi/ itm/ aszw/ ([http://nauka.pap.pl/palio/html.run?_Instance=cms_nauka.pap.pl&_PageID=11&s=depesza&dz=&dep=319410&kat=NAUKA&_CheckSum=55795659 PAP]) |opublikowany=DZIEJE.PL |data dostępu=2021-08-04}}</ref>
<ref name="dziejepl17">{{cytuj |tytuł=Kolejne lasy bukowe Karpat na Liście światowego dziedzictwa UNESCO |url=http://dzieje.pl/dziedzictwo-kulturowe/kolejne-lasy-bukowe-karpat-na-liscie-swiatowego-dziedzictwa-unesco |data=2017-07-07 |autor=*klm/ wos/ ksi/ itm/ aszw/ ([http://nauka.pap.pl/palio/html.run?_Instance=cms_nauka.pap.pl&_PageID=11&s=depesza&dz=&dep=319410&kat=NAUKA&_CheckSum=55795659 PAP]) |opublikowany=DZIEJE.PL |data dostępu=2021-08-04}}</ref>

Wersja z 15:41, 20 sie 2021

Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Ilustracja
Państwo

 Albania
 Austria
 Belgia
 Bośnia i Hercegowina
 Bułgaria
 Chorwacja
 Czechy
 Francja
 Hiszpania
 Macedonia Północna
 Niemcy
 Polska
 Rumunia
 Słowacja
 Słowenia
 Szwajcaria
 Ukraina
 Włochy

Typ

przyrodniczy

Spełniane kryterium

IX

Numer ref.

1133

Region[b]

Europa i Ameryka Północna

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

2007
na 31. sesji

Dokonane zmiany

2011, 2017, 2021

  1. ↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO
  2. ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy[1] – obiekt przyrodniczy z listy światowego dziedzictwa UNESCO, obejmujący zespół względnie nienaruszonych europejskich lasów bukowych strefy umiarkowanej[2][3].

Jest to seryjny ponadnarodowy obiekt[2][3], obecnie położony na terenie 18 państw: Albanii, Austrii, Belgii, Bośni i Hercegowiny, Bułgarii, Chorwacji, Czech, Francji, Hiszpanii, Macedonii Północnej, Niemiec, Polski, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Szwajcarii, Ukrainy i Włoch. Obejmuje 94 części składowe[1][a] (obszary), w tym 4 na terenie Bieszczadzkiego Parku Narodowego w Polsce[4][5].

Po raz pierwszy został wpisany na listę światowego dziedzictwa w 2007 roku, pod nazwą „Pierwotne karpackie lasy bukowe”. Potem był powiększany, zmieniano też jego nazwy[2][3].

Lasy bukowe

W lasach bukowych dominuje buk zwyczajny (Fagus sylvatica), gatunek endemiczny dla Europy i dlatego lasy bukowe występują wyłącznie na tym kontynencie[2][3]. Z tego powodu lasy te podobnie jak inne lasy liściaste strefy nemoralnej półkuli północnej od setek lat są narażone na ogromną presję ze strony człowieka i stały się rzadkie[2]. Gdyby pozostawiono je nienaruszone, byłyby dominującymi lasami w Europie w stadium klimaksu czyli równowagi biocenozy. Naturalne lasy bukowe stanowią jednak tylko 2.8% lasów (nie licząc Rosji)[3].

Lasy bukowe znacząco zwiększają bioróżnorodność w Europie i dzięki temu należą do najbardziej wartościowych ekosystemów leśnych. Występuje w nich na przykład do 10 tysięcy gatunków zwierząt. Buki preferują klimat wilgotny i dlatego są najliczniejszymi drzewami liściastymi w Europie Środkowej oraz górach Europy Południowej[3].

Obiekt światowego dziedzictwa

Obiekt przyrodniczy „Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy” obejmuje zespół względnie nienaruszonych europejskich lasów bukowych strefy umiarkowanej[2][3].

W dokumentach dotyczących tego obiektu światowego dziedzictwa przyjęto, że las pierwotny (czyli dziewiczy) to rodzaj lasu naturalnego. Oparto się tutaj na definicjach z Protokołu o zrównoważonej gospodarce leśnej do ramowej konwencji o ochronie i zrównoważonym rozwoju Karpat Konwencji Karpackiej[6][7][2][8]. W tychże dokumentach termin las naturalny obejmuje również pojęcia las pradawny i starodrzew[2][8].

Lasy bukowe omawianego obiektu mają charakter bliski naturalnego, a nawet naturalny. Jego części składowe wpisane w latach 2017 i 2021 to lasy pierwotne (dziewicze) na większości lub znacznej części obszaru, starodrzewy lub starodrzewy z większymi lub mniejszymi fragmentami lasu pierwotnego. Również wysoko oceniono stan naturalności lasów wpisanych wcześniej[2][8][9].

Część lasów bukowych tego obiektu to położone w południowej i południowo–wschodniej Europie plejstoceńskie refugia (ostoje), w których buk przetrwał epokę lodowcową[2][8].

W lasach tego obiektu występują często gatunki endemiczne i reliktowe[2][8][9].

Reprezentowanie „wyjątkowej powszechnej wartości” (OUV[b]) omawianego obiektu wymagane do wpisania na listę światowego dziedzictwa UNESCO jest związane z ekspansją polodowcową i kontynentalną lasów bukowych, czyli na spełnianiu kryterium IX:

  • przedstawiać szczególny przykład toczących się procesów ekologicznych i biologicznych, istotnych dla ewolucji i rozwoju lądowych, słodkowodnych, przybrzeżnych i morskich ekosystemów lub społeczności roślin i zwierząt.[2][8][9]

Historia wpisu na listę

Pierwszą próbę nominacji europejskich lasów bukowych podjęła już w 2003 roku Słowacja. Wycofała się jednak z tego zgodnie z rekomendacją IUCN, sugerującą wspólną nominację z Ukrainą. Nominacja nie była więc rozpatrywana podczas 28. sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa w 2004 roku[3].

Po raz pierwszy obiekt został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO podczas 31. sesji w 2007 roku, pod nazwą „Pierwotne karpackie lasy bukowe”[10][3]. Na 35. sesji w 2011 roku dodano lasy w Niemczech, a obiekt przemianowano na „Pierwotne karpackie lasy bukowe i pradawne lasy bukowe w Niemczech”[11][3]. Na 41. sesji w 2017 roku dokonano kolejnego rozszerzenia wpisu i obiektowi nadano obecną nazwę, tzn. „Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy”[12][3]. Podczas 44. sesji w 2021 roku ponownie rozszerzono wpis[4].

Sesja UNESCO WHC Obiekt światowego dziedzictwa - zmiany Przypisy
Nr Rok Miejsce Państwa cz. skład. Nazwa
31 2007 Christchurch 2 10 Pierwotne karpackie lasy bukowe [10][3]
35 2011 Paryż 3 15 Pierwotne karpackie lasy bukowe i pradawne lasy bukowe w Niemczech [11][3]
41 2017 Kraków 12 78 Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy [12][3]
44 2021 Fuzhou 18 94 [4][3]

Polska

Zgodnie z pierwotnym zamierzeniem na 41. sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa w lipcu 2017 roku nowy wpis miał obejmować także lasy bukowe w Polsce na terenie Bieszczadzkiego Parku Narodowego. W maju 2017 roku Polska wycofała jednak taki wniosek po konsultacjach społecznych w gminach Cisna i Lutowiska, w których wyrażono "brak zaufania do parku narodowego"[13].

Dopiero 28 lipca 2021 roku, podczas 44 sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa odbywającej się on-line 16–31 lipca 2021 roku w Fuzhou (Chiny), została dodana grupa składowa[c] (grupa obszarów) o nazwie „Bieszczady”[4]. Położona jest w Bieszczadzkim Parku Narodowym, w jej skład wchodzą cztery fragmenty lasów bukowych obejmujące łącznie 3 471,75 ha (12% jego powierzchni)[2]. Są to[4]:

ID Część składowa[1][a] Powierzchnia Uwagi
PL-BIES-01 pasmo graniczne i dolina Górnej Solinki 1 506,05 ha
PL-BIES-02 Połonina Wetlińska i Smerek 1 178,03 ha doliny potoków Tworylczyk i Hylaty
PL-BIES-03 dolina potoku Terebowiec 201,00 ha
PL-BIES-04 dolina potoku Wołosatka 586,66 ha

Pozostałą część głównego kompleksu Bieszczadzkiego Parku Narodowego zajmuje strefa buforowa o powierzchni 24 330,52 ha. Jest ona podzielona na dwie części - podstrefę ochronną (16 931,05 ha) i aktywnie zarządzaną podstrefę ochrony krajobrazu (7 399,47 ha)[4]. Według Ministerstwa Środowiska strefę buforową stanowi granica parku narodowego[1].

Mapa części obiektu światowego dziedzictwa UNESCO obejmującej Bieszczadzki Park Narodowy oraz przyległe obszary po stronie słowackiej i ukraińskiej[2][9].

Do części składowej „Pasmo graniczne i dolina Górnej Solinki” przylegają obszary Stużyca – Góry Bukowskie (Stužica – Bukovské Vrchy) po stronie słowackiej i Stuzhytsia – Uzhok po stronie ukraińskiej, również będące częściami składowymi tego obiektu światowego dziedzictwa UNESCO. Pierwszy jest położony w Parku Narodowym „Połoniny”, drugi w Użańskim Parku Narodowym[2][9].


Lista części składowych

„Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy[1]” jest seryjnym ponadnarodowym obiektem[2][3].

Poniżej znajduje się lista części składowych[1][a] (obszarów) wpisanych do tego obiektu w latach 2007, 2011, 2017 i 2021:[4][3][14][15][16][8][17][2][5]:

Państwo Serial ID No.
lub ID		 Część składowa[1][a] Grupa składowa[c] Powierzchnia [ha] Powierzchnia
otuliny [ha]		 Rok Współrzędne
geograficzne
Karpacki region lasów bukowych[d]
Ukraina 1133-001 Czarnohora (Chornohora) 2 476,80 12 925,00 2007 48°08′25″N 24°23′35″E/48,140278 24,393056
1133-003 Kuziy-Trybushany 1 369,60 3 163,40 2007 47°56′21″N 24°08′26″E/47,939167 24,140556
1133-004 Maramorosh 2 243,60 6 230,40 2007 47°56′12″N 24°19′35″E/47,936667 24,326389
1133-007 Stuzhytsia-Uzhok 2 532,00 3 615,00 2007 49°04′58″N 22°35′45″E/49,082778 22,595833[e]
1133-008 Świdowiec (Svydovets) 3 030,50 5 639,50 2007 48°11′21″N 24°13′37″E/48,189167 24,226944
1133-009 Uholka-Shyrikyi Luh 11 860,00 3 301,00 2007 48°18′22″N 23°41′46″E/48,306111 23,696111
1133ter-055 Gorgany 753,48 4 637,59 2017 48°28′19″N 24°17′58″E/48,471944 24,299444
1133ter-058 Darvaika Synewyr (Synevyr) 1 588,46 312,32 2017 48°29′14″N 23°44′56″E/48,487222 23,748889
1133ter-059 Kvasovets 561,62 333,63 2017 48°23′06″N 23°42′46″E/48,385000 23,712778
1133ter-060 Strymba 260,65 191,14 2017 48°27′11″N 23°47′48″E/48,453056 23,796667
1133ter-061 Vilshany 454,31 253,85 2017 48°21′20″N 23°39′36″E/48,355556 23,660000
1133ter-062 Irshavka Zaczarowany Kraj
(Zacharovanyi Krai)		 93,97 1 275,44 2017 48°27′09″N 23°05′23″E/48,452500 23,089722
1133ter-063 Velykyi Dil 1 164,16 2017 48°25′21″N 23°09′42″E/48,422500 23,161667
Słowacja 1133-002
1133quater-103
SK-POLO-01*		 Puszcza Haweszowa (Havešová) Połoniny (Poloniny) 167,88 6 474,84 2007
2021*		 49°00′35″N 22°20′14″E/49,009722 22,337222
1133-005
1133quater-104
SK-POLO-02*		 Rożok (Rožok) 74,37 1 138,89 2007
2021*		 48°58′40″N 22°27′52″E/48,977778 22,464444
1133-006
1133quater-105
SK-POLO-03*		 Stużyca – Góry Bukowskie
(Stužica – Bukovské Vrchy)		 1 742,47 5 694,84 2007
2021*		 49°05′03″N 22°29′42″E/49,084167 22,495000
1133-006
1133quater-106
SK-POLO-04*		 Udava 455,82 814,69 2007
2021*		 49°10′31″N 22°13′39″E/49,175278 22,227500
1133-010
1133quater-108
SK-VIHO-02*		 Wyhorlat ( Vihorlat) 1 553,06 854,08 2007
2021*		 48°54′56″N 22°11′13″E/48,915556 22,186944
Rumunia 1133ter-035 Cheile Nerei-Beușnița 4 292,27 5 959,87 2017 44°54′19″N 21°48′40″E/44,905278 21,811111
1133ter-036 Codrul secular Șinca 338,24 445,76 2017 45°40′00″N 25°10′14″E/45,666667 25,170556
1133ter-037 Codrul secular Slătioara 609,12 429,43 2017 47°26′36″N 25°37′39″E/47,443333 25,627500
1133ter-038 Masivul Cozia Cozia 2 285,86 2 408,83 2017 45°19′54″N 24°19′32″E/45,331667 24,325556
1133ter-039 Lotrisor 1 103,30 2017 45°17′43″N 24°15′33″E/45,295278 24,259167
1133ter-040 Domogled–Coronini–Bedina Domogled – Dolina Cernei
(Domogled – Valea Cernei)		 5 110,63 51 461,28 2017 44°56′31″N 22°28′07″E/44,941944 22,468611
1133ter-041 Iauna Craiovei 3 517,36 2017 45°06′31″N 22°34′41″E/45,108611 22,578056
1133ter-042 Ciucevele Cernei 1 104,27 2017 45°14′40″N 22°49′23″E/45,244444 22,823056
1133ter-043 Izvorul Șurii Groșii Țibleșului 210,55 563,57 2017 47°32′59″N 24°11′09″E/47,549722 24,185833
1133ter-044 Preluci 135,82 2017 47°32′05″N 24°13′13″E/47,534722 24,220278
1133ter-045 Izvoarele Nerei 4 677,21 2 494,83 2017 45°07′21″N 22°03′59″E/45,122500 22,066389
1133ter-046 Strâmbu Băiuț 598,14 713,09 2017 47°37′33″N 24°04′23″E/47,625833 24,073056
Polska 1133quater-094
PL-BIES-01		 pasmo graniczne i dolina Górnej Solinki Bieszczady 1 506,05 24 330,52 2021 49°05′58″N 22°33′24″E/49,099444 22,556667
1133quater-095
PL-BIES-02		 Połonina Wetlińska i Smerek 1 178,03 2021 49°10′51″N 22°30′12″E/49,180833 22,503333
1133quater-096
PL-BIES-03		 dolina potoku Terebowiec 201,00 2021 49°05′37″N 22°43′29″E/49,093611 22,724722
1133quater-097
PL-BIES-04		 dolina potoku Wołosatka 586,66 2021 49°04′01″N 22°44′41″E/49,066944 22,744722
Polońsko-podolsko-mołdawski region lasów bukowych
Ukraina 1133ter-056 Roztochya 384,81 598,21 2017 49°57′44″N 23°38′58″E/49,962222 23,649444
1133ter-057 Satanіvska Dacha 212,01 559,37 2017 49°10′26″N 26°14′56″E/49,173889 26,248889
Bałtycki region lasów bukowych
Niemcy 1133bis-011 Jasmund 492,50 2 510,50 2011 54°32′53″N 13°38′43″E/54,548056 13,645278
1133bis-012 Serrahn 268,10 2 568,00 2011 53°20′24″N 13°11′52″E/53,340000 13,197778
1133bis-013 Grumsin 590,10 274,30 2011 52°59′11″N 13°53′44″E/52,986389 13,895556
Subatlantycko-hercyński region lasów bukowych
Niemcy 1133bis-014 Hainich 1 573,40 4 085,40 2011 51°04′43″N 10°26′08″E/51,078611 10,435556
1133bis-015 Kellerwald 1 467,10 4 271,40 2011 51°08′43″N 8°58′25″E/51,145278 8,973611
Czechy 1133quater-076
CZ-JIZE-01		 Góry Izerskie 444,81 2 279,40 2021 50°51′30″N 15°09′20″E/50,858333 15,155556
Francja 1133quater-082
FR-GRAN-01		 Grand Ventron 319,00 1 328,00 2021 47°58′20″N 6°56′23″E/47,972222 6,939722
Szwajcaria 1133quater-074
CH-BETT-01		 Forêt de la Bettlachstock 195,43 1 094,16 2021 47°13′22″N 7°24′43″E/47,222778 7,411944
Alpejski region lasów bukowych
Austria 1133ter-003 Dürrenstein 1 867,45 1 545,05 2017 47°46′12″N 15°02′51″E/47,770000 15,047500
1133ter-004 Hintergebirg Alpy Wapienne (Kalkalpen) 2 946,20 14 197,24 2017 47°44′58″N 14°28′56″E/47,749444 14,482222
1133ter-005 Bodinggraben 890,89 2017 47°47′14″N 14°21′12″E/47,787222 14,353333
1133ter-006 Urlach 264,82 2017 47°48′15″N 14°14′22″E/47,804167 14,239444
1133ter-007 Wilder Graben 1 149,75 2017 47°50′00″N 14°26′01″E/47,833333 14,433611
Szwajcaria 1133quater-075
CH-LODA-01		 Rezerwaty leśne Valli di Lodano, Busai i Soladino 806,78 2 330,74 2021 46°15′49″N 8°39′11″E/46,263611 8,653056
Francja 1133quater-078
FR-CHAP-01		 Chapitre 371,30 41,65 2021 44°38′04″N 5°59′55″E/44,634444 5,998611
Atlantycki region lasów bukowych
Belgia 1133ter-008 Rezerwat leśny „Joseph Zwaenepoel” Forêt de Soignes 187,34 4 650,86 2017 50°45′23″N 4°25′00″E/50,756389 4,416667
1133ter-009 Grippensdelle A 24,11 2017 50°46′54″N 4°25′36″E/50,781667 4,426667
1133ter-010 Grippensdelle B 37,38 2017 50°47′01″N 4°25′57″E/50,783611 4,432500
1133ter-011 Rezerwat leśny Ticton A
(Réserve forestière du Ticton A)		 13,98 2017 50°44′03″N 4°26′13″E/50,734167 4,436944
1133ter-012 Rezerwat leśny Ticton B
(Réserve forestière du Ticton B)		 6,50 2017 50°43′37″N 4°25′51″E/50,726944 4,430833
mezyjsko-Bałkański region lasów bukowych
Albania 1133ter-001 Lumi i gashit 1 261,52 8 977,48 2017 42°28′53″N 20°03′26″E/42,481389 20,057222
1133ter-002 Rrajca 2 129,45 2 569,75 2017 41°12′11″N 20°30′02″E/41,203056 20,500556
Macedonia Północna 1133quater-093
MN-DLAB-01		 rzeka Dlaboka (Dlaboka Reka) 193,27 234,70 2021 41°45′47″N 20°35′16″E/41,763056 20,587778
Bułgaria 1133ter-013 Rezerwat Boatin Bałkany Środkowe 1 226,88 851,22 2017 42°48′10″N 24°16′09″E/42,802778 24,269167
1133ter-014 Rezerwat Tsarichina 1 485,81 1 945,99 2017 42°46′32″N 24°24′18″E/42,775556 24,405000
1133ter-015 Rezerwat Kozya stena 644,43 289,82 2017 42°47′47″N 24°31′02″E/42,796389 24,517222
1133ter-016 Rezerwat Steneto 2 466,10 1 762,01 2017 42°44′43″N 24°42′26″E/42,745278 24,707222
1133ter-017 Rezerwat Stara reka 591,20 1 480,04 2017 42°42′11″N 24°49′08″E/42,703056 24,818889
1133ter-018 Rezerwat Dzhendema 1 774,12 2 576,63 2017 42°41′44″N 24°58′23″E/42,695556 24,973056
1133ter-019 Rezerwat Severen Dzhendem 926,37 1 066,47 2017 42°44′44″N 24°56′05″E/42,745556 24,934722
1133ter-020 Rezerwat Peesh skali 1 049,10 968,14 2017 42°45′54″N 25°04′29″E/42,765000 25,074722
1133ter-021 Rezerwat Sokolna 824,90 780,55 2017 42°41′52″N 25°08′18″E/42,697778 25,138333
Iliryjski region lasów bukowych
Chorwacja 1133ter-022 Hajdučki i Rožanski kukovi 1 289,11 9 869,25 2017 44°45′59″N 15°00′39″E/44,766389 15,010833
1133ter-023 Suva draga-Klimenta Park Narodowy Paklenica 1 241,04 414,76 2017 44°20′26″N 15°30′01″E/44,340556 15,500278
1133ter-024 Oglavinovac-Javornik 790,74 395,35 2017 44°23′04″N 15°26′59″E/44,384444 15,449722
Słowenia 1133ter-047 Krokar 74,50 47,90 2017 45°32′31″N 14°46′08″E/45,541944 14,768889
1133ter-048 Snežnik-Ždrocle 720,24 128,80 2017 45°35′05″N 14°27′19″E/45,584722 14,455278
Bośnia i Hercegowina 1133quater-073
BH-JANJ-01		 Prašuma Janj 295,04 380,74 2021 44°08′48″N 17°16′52″E/44,146667 17,281111
Środkowośródziemnomorski region lasów bukowych
Włochy 1133ter-025 Valle Cervara Park Narodowy
Abruzji, Lacjum i Molise		 119,70 751,61 2017 41°49′56″N 13°43′43″E/41,832222 13,728611
1133ter-026 Selva Moricento 192,70 2017 41°50′49″N 13°42′20″E/41,846944 13,705556
1133ter-027 Coppo del Morto 104,71 415,51 2017 41°51′37″N 13°50′48″E/41,860278 13,846667
1133ter-028 Coppo del Principe 194,49 446,62 2017 41°47′15″N 13°44′39″E/41,787500 13,744167
1133ter-029 Val Fondillo 325,03 700,95 2017 41°45′15″N 13°53′09″E/41,754167 13,885833
1133ter-030
1133quater-088
IT-POLL-01*		 Cozzo Ferriero Park Narodowy Pollino 95,75 2 851,83 2017
2021*		 39°54′19″N 16°06′04″E/39,905278 16,101111
1133quater-089
IT-POLL-02		 Pollinello 477,94 2021 39°53′43″N 16°11′54″E/39,895278 16,198333
1133quater-090
IT-VALL-01		 Valle Infernale 320,79 2 191,36 2021 38°07′55″N 15°57′41″E/38,131944 15,961389
1133ter-031
1133quater-086
IT-FUMB-01*		 Falascone Foresta Umbra 254,30 3 486,29 2017
2021*		 41°48′21″N 15°58′41″E/41,805833 15,978056
1133quater-087
IT-FUMB-02		 Pavari-Sfilzi 667,13 2021 41°50′20″N 16°01′25″E/41,838889 16,023611
1133ter-032 Monte Cimino 57,54 87,96 2017 42°24′31″N 12°12′11″E/42,408611 12,203056
1133ter-033 Monte Raschio 73,73 54,75 2017 42°10′25″N 12°09′40″E/42,173611 12,161111
1133ter-034 Sasso Fratino 781,43 6 936,64 2017 43°50′40″N 11°48′11″E/43,844444 11,803056
Pirenejsko-iberyjski region lasów bukowych
Hiszpania 1133ter-049 Tejera Negra Hayedos de Ayllón 255,52 13 880,86 2017 41°14′43″N 3°23′19″W/41,245278 -3,388611[f]
1133ter-050 Montejo 71,79 2017 41°06′44″N 3°29′58″W/41,112222 -3,499444
1133ter-051 Lizardoia Hayedos de Navarra 63,97 24 494,52 2017 43°00′23″N 1°06′46″W/43,006389 -1,112778
1133ter-052 Aztaparreta 171,06 2017 42°54′39″N 0°48′58″W/42,910833 -0,816111
1133ter-053 Cuesta Fria Hayedos de Picos de Europa 213,65 14 253,00 2017 43°10′21″N 4°59′16″W/43,172500 -4,987778
1133ter-054 Canal de Asotin 109,58 2017 43°10′16″N 4°53′21″W/43,171111 -4,889167
Francja 1133quater-083
FR-MASS-01		 Massane 239,50 1 432,30 2021 42°28′58″N 3°01′45″E/42,482778 3,029167

* Części składowe wpisane na listę wcześniej, w przypadku których w 2021 roku zmieniono tylko granice[3][17][5].

Na 44 sesję Komitetu Światowego Dziedzictwa odbywającej się on-line 16–31 lipca 2021 roku w Fuzhou (Chiny) nominowano 36 nowych części składowych[17]. Obiekt powiększono o 15 spośród nich, a w przypadku 6-u wpisanych w latach poprzednich zmieniono granice[5]. Zmiana granic części składowej Stużyca – Góry Bukowskie (Stužica – Bukovské vrchy) połączona była z odłączeniem części składowej Udava[2][5]. Liczba obszarów powiększyła się więc o 16 (15 nowych + Udava)[5].

W 2017 roku było łącznie 78 części składowych z 12 państw[3], w 2021 roku są już 94 obszary z 18 państw: Albanii, Austrii, Belgii, Bośni i Hercegowiny, Bułgarii, Chorwacji, Czech, Francji, Hiszpanii, Macedonii Północnej, Niemiec, Polski, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Szwajcarii, Ukrainy i Włoch[4][5]. Po raz pierwszy pojawiły się Bośnia i Hercegowina, Czechy, Francja, Macedonia Północna, Polska i Szwajcaria. Nie ma z kolei Czarnogóry i Serbii wymienionych na liście nominacji[4][17].

Część składowa Falascone wcześniej wpisana była jako Foresta Umbra[17].

Łączna powierzchnia części składowych obiektu wynosi 98 125,15 ha, otulin 294 720,87 ha (razem 392 846,02 ha). Największa powierzchnia części składowych jest na Ukrainie i w Rumuni – łącznie 54% (41% ze strefami buforowymi).

Mapa przedstawiająca rozmieszczenie wpisanych części składowych[1][a] obiektu światowego dziedzictwa UNESCO „Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy”.

Regiony lasów bukowych

Wyróżnia się 12 regionów lasów bukowych (ang. Beech Forest Region, BFR)[3][8][2][18]:

Części składowe omawianego obiektu reprezentują 10 spośród nich[4]. Najwięcej lasów bukowych występuje w regionie karpackim. Z tego powodu nazywany jest on często ojczyzną buka. Z kolei plejstoceńskie refugia w regionie iliryjskim były najważniejszymi ostojami dla ekspansji postglacjalnej tego gatunku[2][18][19].

Galeria

  • Havešová
    Havešová
  • Stužica
    Stužica

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ a b c d e Component part[2].
  2. ↑ Wyjątkowa powszechna wartość (ang. Outstanding Universal Value, OUV)[2].
  3. ↑ a b Component cluster[2].
  4. ↑ Region lasów bukowych (ang. Beech Forest Region, BFR)[3][8][2][18].
  5. ↑ Poprawione współrzędne geograficzne z "N49 4 14 E22 3 1" na N49°4’58’’ E22°35’45’’.
  6. ↑ Poprawiona szerokość geograficzna z "N41 143" na N41°14’43’’.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h Bukowe lasy Bieszczad na liście Światowego Dziedzictwa UNESCO [online], Ministerstwo Środowiska, 29 lipca 2021 [dostęp 2021-08-04].
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x ‘Ancient and Primeval Beech Forests of the Carpathians and Other Regions of Europe’ as extension to the existing Natural World Heritage Site ‘Ancient and Primeval Beech Forests of the Carpathians and Other Regions of Europe’ (1133ter). IUCN, January 2020, seria: Nomination Dossier to the UNESCO for the Inscription on the World Heritage List. [dostęp 2021-08-07]. (ang.).
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Ivana Jovanović, Aleksandar Dragišić, Dragana Ostojić, Biljana Krsteski. BEECH FORESTS AS WORLD HERITAGE IN ASPECT TO THE NEXT EXTENSION OF THE ANCIENT AND PRIMEVAL BEECH FORESTS OF THE CARPATHIANS AND OTHER REGIONS OF EUROPE WORLD HERITAGE SITE. „NATURE CONSERVATION”. 69 (1-2), s. 15-32, 2019. [dostęp 2021-08-02]. (ang.). 
  4. ↑ a b c d e f g h i j Ancient and Primeval Beech Forests of the Carpathians and Other Regions of Europe [online], UNESCO [dostęp 2021-07-29] (ang.).
  5. ↑ a b c d e f g ANCIENT AND PRIMEVAL BEECH FORESTS OF THE CARPATHIANS AND OTHER REGIONS OF EUROPE; BOSNIA AND HERZEGOVINA, CZECHIA, FRANCE, ITALY, MONTENEGRO, NORTH MACEDONIA, POLAND, SERBIA, SLOVAKIA, SWITZERLAND – ID N° 1133quater. W: IUCN World Heritage Evaluations 2021 (WHC/21/44.COM/INF.8B2.ADD); ADDENDUM: IUCN Evaluations of nominations of natural and mixed properties to the World Heritage List; IUCN REPORT FOR THE WORLD HERITAGE COMMITTEE, extended 44th Session, 16-31 JULY 2021, Fu zhou (CHina) / online. IUCN, May 2021, s. 5–26. (ang.).
  6. ↑ Protocol on Sustainable Forest Management to the Framework Convention on the Protection and Sustainable Development of the Carpathians. Bratislava: Carpathian Convention, 2011-05-27. [dostęp 2021-08-20]. (ang.).
  7. ↑ Virgin forests. Carpathian Convention. [dostęp 2021-08-20]. (ang.).
  8. ↑ a b c d e f g h i “Primeval Beech Forests of the Carpathians and Other Regions of Europe” as extension to the existing Natural World Heritage Site “Primeval Beech Forests of the Carpathians and the Ancient Beech Forests of Germany” (1133bis). IUCN, January 2017, seria: NOMINATION DOSSIER to the UNESCO for the Inscription on on the World Heritage List. [dostęp 2021-08-07]. (ang.).
  9. ↑ a b c d e BEECH PRIMEVAL FORESTS OF THE CARPATHIANS. Nomination dossier 2007 to the UNESCO for the Inscription on the World Heritage List; Nomination of the “Ancient Beech Forests of Germany” as Extension to the World Natural Heritage “Primeval Beech Forests of the Carpathians” (1133). Nomination Dossier 2011 to the UNESCO for the Inscription on the World Heritage List.. IUCN, 2007, 2011. [dostęp 2021-08-14]. (ang.).
  10. ↑ a b 8B. NOMINATIONS OF PROPERTIES TO THE WORLD HERITAGE LIST; Decision: 31 COM 8B.16. W: UNITED NATIONS EDUCATIONAL, SCIENTIFIC AND CULTURAL ORGANIZATION; CONVENTION CONCERNING THE PROTECTION OF THE WORLD CULTURAL AND NATURAL HERITAGE; WORLD HERITAGE COMMITTEE: World Heritage. T. 31.COM: Thirty-first session; Christchurch, New Zealand; 23 June-2 July 2007. Cz. WHC-07/31.COM/24: DECISIONS ADOPTED AT THE 31st SESSION OF THE WORLD HERITAGE COMMITTEE (CHRISTCHURCH, 2007). Paris: UNESCO, 31 July 2007, s. 145–146. (ang.).
  11. ↑ a b 8B. Nominations to the World Heritage List; CHANGES TO NAMES OF PROPERTIES INSCRIBED ON THE WORLD HERITAGE LIST; Decision: 35 COM 8B.13. W: UNITED NATIONS EDUCATIONAL, SCIENTIFIC AND CULTURAL ORGANIZATION; CONVENTION CONCERNING THE PROTECTION OF THE WORLD CULTURAL AND NATURAL HERITAGE; WORLD HERITAGE COMMITTEE: World Heritage. T. 35 COM: Thirty-fifth session; Paris, UNESCO Headquarters; 19-29 June 2011. Cz. WHC-11/35.COM/20: DECISIONS ADOPTED BY THE WORLD HERITAGE COMMITTEE AT ITS 35th SESSION (UNESCO, 2011). Paris: UNESCO, 7 July 2011, s. 182–183. (ang.).
  12. ↑ a b 8B. NOMINATIONS TO THE WORLD HERITAGE LIST; Decision: 41 COM 8B.7. W: UNITED NATIONS EDUCATIONAL, SCIENTIFIC AND CULTURAL ORGANIZATION; CONVENTION CONCERNING THE PROTECTION OF THE WORLD CULTURAL AND NATURAL HERITAGE; WORLD HERITAGE COMMITTEE: World Heritage. T. 41 COM: Forty-first session; Krakow, Poland; 2–12 July 2017. Cz. WHC/17/41.COM/18: Decisions adopted during the 41st session of the World Heritage Committee (Krakow, 2017). Kraków: UNESCO, 12 July 2017, s. 188–189. (ang.).
  13. ↑ klm/ wos/ ksi/ itm/ aszw/ (PAP), Kolejne lasy bukowe Karpat na Liście światowego dziedzictwa UNESCO [online], DZIEJE.PL, 7 lipca 2017 [dostęp 2021-08-04].
  14. ↑ WHC-07/31.COM/8B; Item 8B of the Provisional Agenda: Nominations to the World Heritage List. W: UNITED NATIONS EDUCATIONAL, SCIENTIFIC AND CULTURAL ORGANIZATION; CONVENTION CONCERNING THE PROTECTION OF THE WORLD CULTURAL AND NATURAL HERITAGE; WORLD HERITAGE COMMITTEE: World Heritage. T. 31.COM: Thirty first Session; Christchurch, New Zealand; 23 June – 2 July 2007. Paris: UNESCO, 11 May 2007. (ang.).
  15. ↑ WHC-11/35.COM/8B; Item 8 of the Provisional Agenda: Establishment of the World Heritage List and of the List of World Heritage in Danger; 8B. Nominations to the World Heritage List. W: UNITED NATIONS EDUCATIONAL, SCIENTIFIC AND CULTURAL ORGANIZATION; CONVENTION CONCERNING THE PROTECTION OF THE WORLD CULTURAL AND NATURAL HERITAGE; WORLD HERITAGE COMMITTEE: World Heritage. T. 35.COM: Thirty-fifth session; Paris, UNESCO Headquarters; 19 – 29 June 2011. Paris: UNESCO, 6 May 2011. (ang.).
  16. ↑ WHC/17/41.COM/8B; Item 8 of the Provisional Agenda: Establishment of the World Heritage List and of the List of World Heritage in Danger; 8B. Nominations to the World Heritage List. W: UNITED NATIONS EDUCATIONAL, SCIENTIFIC AND CULTURAL ORGANIZATION; CONVENTION CONCERNING THE PROTECTION OF THE WORLD CULTURAL AND NATURAL HERITAGE WORLD HERITAGE COMMITTEE: World Heritage. T. 41.COM: Forty first session; Krakow, Poland; 2 12 July 2017. Paris: UNESCO, 19 May 2017. (ang.).
  17. ↑ a b c d e WHC/21/44.COM/8B; Item 8 of the Provisional Agenda: Establishment of the World Heritage List and of the List of World Heritage in Danger; 8B. Nominations to the World Heritage List. W: UNITED NATIONS EDUCATIONAL, SCIENTIFIC AND CULTURAL ORGANIZATION; CONVENTION CONCERNING THE PROTECTION OF THE WORLD CULTURAL AND NATURAL HERITAGE; WORLD HERITAGE COMMITTEE: World Heritage. T. 31.COM: Extended forty-fourth session; Fuzhou (China) / Online meeting; 16 – 31 July 2021. Paris: UNESCO, 4 June 2021. (ang.).
  18. ↑ a b c P. Ibisch: European World Heritage Beech Forests. Research and Development project of German Federal Agency for Nature Conservation - Final Project Report. Eberswalde, Germany: Hochschule für nachhaltige Entwicklung Eberswalde (FH), 2014. [dostęp 2021-08-07]. (ang.).
  19. ↑ Donatella Magri i in.. A new scenario for the Quaternary history of European beech populations: palaeobotanical evidence and genetic consequences. „New Phytologist”. 171 (1), s. 199–221, 2006. DOI: 10.1111/j.1469-8137.2006.01740.x. [dostęp 2021-08-07]. (ang.). 

Linki zewnętrzne

Obiekty z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO w Albanii

Kulturowe
Przyrodnicze
Kulturowe i przyrodnicze
  • Przyrodnicze i kulturowe dziedzictwo rejonu Ochrydy[B]

Albania

  1. ↑ Wspólnie z Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami
  2. ↑ Wspólnie z Macedonią Północną
Obiekty z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO w Belgii

Kulturowe
Bruksela
Flandria
Walonia
Przyrodnicze

Belgia

  1. ↑ a b Wspólnie z Francją
  2. ↑ Wspólnie z Argentyną, Francją, Niemcami, Indiami, Japonią i Szwajcarią
  3. ↑ Wspólnie z Austrią, Czechami, Francją, Niemcami, Wielką Brytanią i Włochami
  4. ↑ Wspólnie z Albanią, Austrią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami
Obiekty z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO w Bośni i Hercegowinie

Kulturowe
Przyrodnicze

Bośnia i Hercegowina

  1. ↑ Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami
Obiekty z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO w Austrii

Kulturowe
Przyrodnicze

Austria

  1. ↑ Wspólnie z Francją, Niemcami, Słowenią, Szwajcarią, Włochami
  2. ↑ Wspólnie z Belgią, Czechami, Francją, Niemcami, Wielką Brytanią i Włochami
  3. ↑ Wspólnie z Albanią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami
Obiekty z listy światowego dziedzictwa UNESCO w Bułgarii

Kulturowe
Przyrodnicze

Bułgaria

  1. ↑ Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami
Obiekty z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO w Chorwacji

Kulturowe
Przyrodnicze

Chorwacja

  1. ↑ Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami
Obiekty z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO w Czechach

Kulturowe
Przyrodnicze

  1. ↑ Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami
Obiekty z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO we Francji

Kulturowe
Przyrodnicze
Mieszane

Francja

  1. ↑ Wspólnie z Argentyną, Belgią, Niemcami, Indiami, Japonią i Szwajcarią
  2. ↑ Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami
Obiekty z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO w Hiszpanii

Kulturowe
Przyrodnicze
Kulturowe i przyrodnicze
Niematerialne

Hiszpania

  1. ↑ Wspólnie z Portugalią
  2. ↑ Wspólnie ze Słowenią
  3. ↑ Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami
  4. ↑ Wspólnie z Francją
Obiekty z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO w Macedonii Północnej

Przyrodnicze
Kulturowe i przyrodnicze
  • Przyrodnicze i kulturowe dziedzictwo rejonu Ochrydy[B]

Macedonia Północna

  1. ↑ Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami
  2. ↑ Wspólnie z Albanią
Obiekty z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO w Niemczech

Kulturowe
Przyrodnicze
Kulturowe i przyrodnicze

Niemcy

  1. ↑ Wspólnie z Wielką Brytanią
  2. ↑ Wspólnie z Austrią, Francją, Słowenią, Szwajcarią, Włochami
  3. ↑ Wspólnie z Argentyną, Belgią, Francją, Indiami, Japonią i Szwajcarią
  4. ↑ Wspólnie z Austrią, Belgią, Czechami, Francją, Wielką Brytanią i Włochami
  5. ↑ Wspólnie z Holandią, Danią
  6. ↑ Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami
  7. ↑ Wspólnie z Polską
Obiekty z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO w Polsce

Kulturowe
Przyrodnicze

Polska

  1. ↑ Wspólnie z Niemcami
  2. ↑ Wspólnie z Ukrainą
  3. ↑ Wspólnie z Białorusią
  4. ↑ Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami
Obiekty z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO w Rumunii

Kulturowe
Przyrodnicze

  1. ↑ Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami
Obiekty z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO na Słowacji

Kulturowe
Przyrodnicze

Słowacja

  1. ↑ Wspólnie ze Węgrami
  2. ↑ Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami
Obiekty z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO w Słowenii

Kulturowe
Przyrodnicze

Słowenia

  1. ↑ Wspólnie z Austrią, Francją, Niemcami, Szwajcarią i Włochami.
  2. ↑ Wspólnie z Hiszpanią.
  3. ↑ Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami.
Obiekty listy Światowego Dziedzictwa UNESCO w Szwajcarii

Kulturowe
Przyrodnicze

Szwajcaria

  1. ↑ Wspólnie z Włochami
  2. ↑ Wspólnie z Austrią, Francją, Niemcami, Słowenią, Włochami
  3. ↑ Wspólnie z Argentyną, Belgią, Francją, Niemcami, Indiami i Japonią
  4. ↑ Wspólnie z Włochami
  5. ↑ Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Ukrainą i Włochami
Obiekty z listy światowego dziedzictwa UNESCO na Ukrainie

Kulturowe
Przyrodnicze

Ukraina

  1. ↑ Wspólnie z Białorusią, Estonią, Finlandią, Litwą, Łotwą, Mołdawią, Norwegią, Rosją, Szwecją.
  2. ↑ Wspólnie z Polską.
  3. ↑ Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią i Włochami.
Obiekty z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO we Włoszech

Flaga UNESCO

Kulturowe
Przyrodnicze

Flaga Włoch

  1. ↑ Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią i Ukrainą
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pradawne_i_pierwotne_lasy_bukowe_Karpat_i_innych_regionów_Europy&oldid=64342216”