Modernistyczne osiedla mieszkaniowe w Berlinie

Modernistyczne osiedla mieszkaniowe w Berlinie^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Niemcy
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	II, IV
Numer ref.	1239
Region	Europa i Ameryka Północna
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	2008; na 32. sesji
	Położenie na mapie Berlina Miasto ogród Falkenberg
	Położenie na mapie Niemiec Miasto ogród Falkenberg
	52°24′37,0″N 13°33′53,0″E/52,410278 13,564722
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Modernistyczne osiedla mieszkaniowe w Berlinie (niem. Siedlungen der Berliner Moderne) – sześć zespołów domów mieszkalnych, będących efektem innowacyjnej polityki mieszkaniowej w latach 1910 do 1933, szczególnie w okresie Republiki Weimarskiej^[1]: miasto ogród Falkenberg, osiedle Schillerpark, wielki zespół mieszkaniowy Britz, osiedle im. Carla Legiena, Białe Miasto, wielki zespół mieszkaniowy Siemensstadt. Osiedla w duchu Nowej Rzeczowości (niem. Neue Sachlichkeit) zaprojektowali niemieccy architekci, głównie Bruno Taut i Martin Wagner(inne języki). Kompleksy ilustrują rozwój modernistycznego budownictwa socjalnego od miast-ogrodów po funkcjonalne wielkie zespoły mieszkaniowe.

W lipcu 2008 modernistyczne osiedla mieszkaniowe w Berlinie zostały wpisane na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO^[2].

Historia

Ta sekcja od 2022-01 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Osiedla modernistyczne były efektem innowacyjnej polityki mieszkaniowej prowadzonej po I wojnie światowej, szczególnie w okresie Republiki Weimarskiej. Celem polityki była budowa funkcjonalnych mieszkań za przystępną cenę, by poprawić warunki życia ludności o niskich dochodach. Projektowano słoneczne, jedno-, pięciopokojowe mieszkania z balkonami, wyposażone w kuchnie i łazienki^[2]. W latach 1924–1931 powstało w Berlinie 140 tysięcy nowych mieszkań^[3]. Szczególną wagę przykładano do funkcjonalności osiedli, zapewniano dobrze rozwiniętą infrastrukturę publiczną oraz liczne tereny zielone (parki i skwery).

Głównymi planistami berlińskich osiedli byli niemieccy architekci przedwojennego modernizmu Bruno Taut i Martin Wagner(inne języki), z którymi współpracowali również inni budowniczowie, m.in. Hans Scharoun i Walter Gropius. Nowe osiedla w dzielnicach Bohnsdorf, Britz, Charlottenburg, Prenzlauer Berg, Reinickendorf i Wedding stały się przykładem dla rozwiązań architektonicznych budownictwa socjalnego w okresie międzywojennym.

Jako pierwsze powstało miasto ogród Falkenberg (niem. Gartenstadt Falkenberg) projektu Bruno Tauta, oferujące 128 mieszkań (1913–1916). Zespół składa się z jedno- i dwupiętrowych domów różniących się wielkością i proporcjami. Domy odznaczają się kolorowymi elewacjami o kontrastujących barwach.

W latach 1924–1930 Taut zainspirowany funkcjonalną architekturą holenderską (Jakobusa Ouda) zbudował osiedle Schillerpark. Zespół składa się z dwupiętrowych domów (300 mieszkań) o ścianach z czerwonej palonej cegły ze wstawkami wokół okien i balkonów z cegły pomalowanej na biało.

W latach 1925–1930 powstał duży kompleks mieszkaniowy na blisko dwa tysiące mieszkań – wielki zespół mieszkaniowy Britz (zwany też Osiedlem Podkowy), zaprojektowany wspólnie przez Tauta i Martina Wagnera. W centrum osiedla znajduje się półkolisty staw otoczony wielorodzinnym budynkiem na planie podkowy.

Pod koniec lat 20. Taut zaprojektował duże osiedle niskich, trzy-, czteropiętrowych bloków na 1500 mieszkań (miasto-sypialnię) – osiedle im. Carla Legiena (niem. Wohnstadt Carl Legien).

Na przełomie lat 20. i 30. miasto sfinansowało za sumę 15 milionów marek budowę kolejnych dwóch osiedli na około 2600 mieszkań: Białego Miasta (niem. Weisse Stadt) i wielkiego zespołu mieszkaniowego Siemensstadt (niem. Grossiedlung Siemensstadt).

Lista osiedli

Osiedle	Dzielnica	Budowa	Projekt	Architekci
Miasto ogród Falkenberg	Bohnsdorf (Treptow-Köpenick)	1913–1916	Bruno Taut	Bruno Taut Heinrich Tessenow
Osiedle Schillerpark	Wedding (Mitte)	1924–1930	Bruno Taut	Bruno Taut Max Taut (odbudowa) Hans Hoffmann (rozbudowa)
Wielki zespół mieszkaniowy Britz	Britz (Neukölln)	1925–1930	Bruno Taut	Bruno Taut Martin Wagner(inne języki)
Osiedle im. Carla Legiena	Prenzlauer Berg (Pankow)	1928–1930	Bruno Taut	Bruno Taut Franz Hillinger(inne języki)
Białe Miasto	Reinickendorf (Reinickendorf)	1929–1931	Otto Rudolf Salvisberg Martin Wagner(inne języki)	Otto Rudolf Salvisberg Bruno Ahrends(inne języki) Wilhelm Büning(inne języki)
Wielki zespół mieszkaniowy Siemensstadt	Charlottenburg (Charlottenburg-Wilmersdorf)	1929–1934	Hans Scharoun Martin Wagner(inne języki)	Hans Scharoun Walter Gropius Otto Bartning(inne języki) Fred Forbat(inne języki) Hugo Häring Paul Rudolf Henning(inne języki)

Zobacz też

modernizm w Niemczech

Przypisy

↑ Niemcy. Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2017-04-24].
↑ ^a ^b Monika Kuc. Niemieckie zabytki skromne i gustowne. „Rzeczpospolita”, 2008-08-12. [dostęp 2008-11-20].
↑ Berliner Siedlungen der 1920er Jahre auf der UNESCO Welterbe-Liste Politischer und sozialer Hintergrund. [dostęp 2008-11-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (31 marca 2016)]. (niem.).

Bibliografia

Winfried Nerdinger, Cornelius Tafel, Architekturmuseum der Technischen Universität München: Architekturführer Deutschland: 20. Jahrhundert. Birkhäuser, 1996. ISBN 3-7643-5287-6. (niem.).
Monika Kuc. Niemieckie zabytki skromne i gustowne. „Rzeczpospolita”, 2008-08-12. [dostęp 2008-11-20].

Literatura

Jörg Haspel, Annemarie Jaeggi: Siedlungen der Berliner Moderne. Monachium: Deutscher Kunstverlag, 2007. ISBN 978-3-422-02091-7. (niem.).

Landesdenkmalamt Berlin im Auftrag der Senatsverwaltung für Stadtentwicklung Berlin (wyd.), Winfried Brenne: Siedlungen der Berliner Moderne. Nominierung zur Aufnahme in die Welterbeliste der UNESCO. Berlin: Braun Verlagshaus, 2007. ISBN 3-938780-20-7. (niem.).

ICOMOS Nationalkomitee der Bundesrepublik Deutschland und Landesdenkmalamt Berlin: Welterbestätten des 20. Jahrhunderts. Defizite und Risiken aus europäischer Sicht. Michael Imhof Verlag, 2008. ISBN 978-3-86568-393-9. (niem.).

Linki zewnętrzne

Berlin. Senatsverwaltung für Stadtentwicklung: Berliner Senatsverwaltung für Stadtentwicklung: Berliner Siedlungen der 1920er Jahre. [dostęp 2008-11-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (24 listopada 2017)]. (niem.).
Initiative Welterbe – Siedlungen der Berliner Moderne. [dostęp 2008-11-20]. (niem.).

[1] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[2] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[3] Niemcy. Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2017-04-24].

[rp.pl-4] Monika Kuc. Niemieckie zabytki skromne i gustowne. „Rzeczpospolita”, 2008-08-12. [dostęp 2008-11-20].

[5] Berliner Siedlungen der 1920er Jahre auf der UNESCO Welterbe-Liste Politischer und sozialer Hintergrund. [dostęp 2008-11-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (31 marca 2016)]. (niem.).

[6] Wspólnie z Wielką Brytanią

[7] Wspólnie z Austrią, Francją, Słowenią, Szwajcarią, Włochami

[8] Wspólnie z Argentyną, Belgią, Francją, Indiami, Japonią i Szwajcarią

[9] Wspólnie z Austrią, Belgią, Czechami, Francją, Wielką Brytanią i Włochami

[10] Wspólnie z Holandią, Danią

[11] Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami

[12] Wspólnie z Polską

[a]

[b]

[1]

[2]

[3]

[A]

[B]

[C]

[D]

[E]

[F]

[G]

Kulturowe	Katedra w Akwizgranie Katedra w Spirze Pałac arcybiskupi w Würzburgu, ogrody pałacowe i Plac Rezydencji Kościół pielgrzymkowy w Wies Pałace Augustusburg i Falkenlust w Brühl Katedra Wniebowzięcia Matki Bożej, skarbiec i Kościół św. Michała w Hildesheimie Zabytki rzymskie w Trewirze (Porta Nigra, most rzymski, Termy Cesarskie, amfiteatr rzymski, Barbarathermen, Bazylika Konstantyna, kolumna w Igel, Katedra św. Piotra i Kościół Najświętszej Marii Panny) Lubeka miasto hanzeatyckie Granice Cesarstwa Rzymskiego (Wał Hadriana, Wał Antonina i Limes Górnogermańsko-Retycki)^[A] Pałace i zespoły parkowe w Poczdamie i Berlinie Opactwo i klasztor Altenmünster w Lorsch Kopalnie w Rammelsberg oraz zespół zabytkowy w Goslar Bamberg – miasto i katedra św. Piotra i Jerzego Opactwo Maulbronn Kolegiata, zamek i Stare Miasto w Quedlinburgu Huta żelaza w Völklingen Katedra w Kolonii Budynki Bauhausu w Dessau-Roßlau i Weimarze Zabytki upamiętniające pobyt Lutra w Eisleben i Wittenberdze Klasycystyczny Weimar Wyspa Muzeów w Berlinie Zamek Wartburg koło Eisenach Ogrody Dessau-Wörlitz Wyspa klasztorna Reichenau na Jeziorze Bodeńskim Kompleks przemysłowy kopalni i koksowni Zollverein w Essen Dolina górnego Renu Stare Miasta Stralsundu i Wismaru Ratusz i posąg Rolanda w Bremie Stare miasto w Ratyzbonie wraz z dzielnicą Stadtamhof Modernistyczne osiedla mieszkaniowe w Berlinie Prehistoryczne osady na palach^[B] Fabryka obuwia Fagus w Alfeldzie Opera Margrabiów Park Wilhelmshöhe w Kassel Karoliński westwerk kościoła i „civitas” w Corvey Speicherstadt i Kontorhausviertel wraz z Chilehaus Dzieła architektury Le Corbusiera^[C] Jaskinie i sztuka epoki lodowej w Jurze Szwabskiej Archeologiczny zespół graniczny Hedeby i Danevirke Katedra w Naumburgu Wspaniałe miasta uzdrowiskowe Europy^[D] Mathildenhöhe Darmstadt
Przyrodnicze	Kopalnia skamielin w Messel Morze Wattowe^[E] Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy^[F]
Kulturowe i przyrodnicze	Park Mużakowski w Bad Muskau^[G]