1 Morski Pułk Strzelców (II RP): Różnice pomiędzy wersjami

1 Morski Pułk Strzelców
	; Kwatera Wojenna żołnierzy w Białej
	Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1939
Rozformowanie	1939
Nazwa wyróżniająca	„Morski”
	Tradycje
Rodowód	1 Morski Batalion Strzelców
Kontynuacja	1 Morski Pułk Strzelców im. płk. Stanisława Dąbka; Oddział Zabezpieczenia Marynarki Wojennej im. płk. Stanisława Dąbka; Komenda Portu Wojennego Gdynia im. gen. bryg. Stanisława Dąbka
	Dowódcy
Pierwszy	ppłk Kazimierz Pruszkowski
	Działania zbrojne
	kampania wrześniowa
	Organizacja
Dyslokacja	Wejherowo
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	Lądowa Obrona Wybrzeża
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 10:30, 12 lip 2024

1 Morski Pułk Strzelców (1 mps) – oddział piechoty Wojska Polskiego II RP.

Historia oddziału

Pułk nie występował w organizacji pokojowej Wojska Polskiego. Został zmobilizowany 24 sierpnia 1939 roku przez 1 Morski batalion strzelców.

Pułk składał się z dwóch batalionów, w których służyło 1841 oficerów, podoficerów i strzelców. Jednostka była jednym z głównych trzonów systemu obronnego Wybrzeża w ramach Lądowej Obrony Wybrzeża, której dowódcą był płk Stanisław Dąbek. Zadaniem pułku było: jak najdłużej bronić od zachodu dostępu do Gdyni w pasie ok. 15 km. W przypadku uderzenia przeważających sił niemieckich, opóźnić ich działania na kierunku Wejherowo – Gniewino – Kępa Oksywska.

Od 1 września 1939 pułk był atakowany przez przeważające wojska niemieckie. Walczył głównie z oddziałami 207 Dywizji Piechoty, 32 pułku straży granicznej, 5 pułku kawalerii i batalionu SS-Heimwehr Danzig. Linia obrony została utrzymana do 7 września, jednak przygniatająca przewaga wroga zmusiła jego oddziały do wycofania się. W dniach 8–9 września bronił Redy, jednak otrzymał rozkaz koncentracji na Kępie Oksywskiej, gdzie walczył aż do kapitulacji 19 września.

W czasie 19 dni ciągłej walki straty pułku wyniosły: około 900 zabitych i rannych. W grupie oficerów straty wyniosły 61%, zaś w grupie strzelców 48%. Za czyny wyjątkowego męstwa na polu bitwy w obronie Wybrzeża w 1939, na wniosek Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari, w 1966 nadano 1 Morskiemu pułkowi strzelców Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (nr 13281)^[1]

Obsada personalna pułku 1 września 1939

Dowództwo

dowódca – ppłk Kazimierz Pruszkowski
adiutant – kpt. Bronisław Słomczyński (ranny 14 IX 1939)
oficer mobilizacyjny – kpt. Konstanty Mizer
oficer OPL - ppor. mar. Włodzimierz Cybulski
kwatermistrz – kpt. Tadeusz Deszyński
oficer płatnik – por. Stanisław Sulatycki
oficer żywnościowy – por. Wojciech Stachura
lekarz – kpt. dr Kazimierz Dobrowolski

dowódca plutonu zwiadu – por. Tadeusz Dworzański
dowódca plutonu artylerii piechoty – kpt. art. Kazimierz Makarowski
- zastępca dowódcy plutonu artylerii piechoty – ppor. rez. Edward Obertyński
dowódca plutonu przeciwpancernego – por. Włodzimierz Biernacki († 14 IX 1939 Stary Dwór)
dowódca plutonu łączności – kpt. Stanisław Busiakiewicz
dowódca plutonu pionierów – kpt. Mieczysław Dąbrowski (ranny 13 IX 1939)
dowódca plutonu przeciwgazowego – por. Tadeusz Żeglicki († 18 IX 1939 Oksywie)

I batalion

dowódca batalionu – mjr Seweryn Karol Byszek
adiutant – ppor. rez. Jan Henryk Kwiatkowski (ranny 12 IX 1939)
oficer płatnik – ppor. rez. Roland Zalesiński
oficer żywnościowy – ppor. rez. Józef Mertka
1 kompania – kpt. Wacław Skubik († 13 IX 1939 Gdynia)
- I pluton – ppor. rez. Walenty Brej
- II pluton – ppor. rez. Adolf Śledź († 13 IX 1939)
- III pluton – ppor. rez. Paweł Pankau († 7 IX 1939), następnie ppor. rez. Stefan Jasiuk († 13 IX 1939)
2 kompania – kpt. Stanisław Jan Kosek († 9 IX 1939 Gdynia), następnie por. Jan Penconek († 13 IX 1939)
- I pluton – ppor. Andrzej Chudy
- II pluton – ppor. rez. Franciszek Soppa
- III pluton – ppor. rez. Telesfor Sobczak
3 kompania – kpt. Tadeusz III Nowicki (ranny 12 IX 1939)
- I pluton – ppor. Ireneusz Ornoch
- II pluton – ppor. rez. Józef Łozewicz
- III pluton – ppor. rez. Józef Jan Kotowicz (ranny 12 IX 1939)
1 kompania ckm – por. Tadeusz Kazimierz Witoszyński
- dowódcy plutonów:
  - ppor. rez. Wojciech Kłosowski († 11 IX 1939)
  - ppor. rez. Franciszek Płotek
  - ppor. rez. Leon Rydz
  - ppor. rez. Edmund Groszewski (ranny 17 IX 1939)
  - ppor. rez. Aleksander Kropidłowski
  - ppor. rez. Józef Niedziałek
  - ppor. rez. Franciszek Widrowski

II batalion

dowódca batalionu – kpt. Franciszek Twardowski † 19 IX 1939 Oksywie
adiutant – ppor. rez. Leon Bordin
oficer płatnik – ppor. rez. Antoni Paszkowski
oficer żywnościowy – ppor. rez. Hieronim Przekwas
4 kompania – ppor. Stanisław Skowron
- I pluton – ppor. rez. Feliks Stałkowski
- II pluton – ppor. rez. Stanisław Gołuchowski
- III pluton – ppor. rez. Jerzy Iwanow
5 kompania – por. Michał Spiegolski
- I pluton – ppor. rez. Jerzy Tadeusz Lachmayer
- II pluton – ppor. rez. Aleksander Szatkowski (ranny 14 IX 1939)
- III pluton – ppor. rez. Florian Wysocki
6 kompania – ppor. Alfons Bruno Olkiewicz
- I pluton – ppor. rez. Stefan Kisielewski († 13 IX 1939)
- II pluton – ppor. rez. Mieczysław Boryczko (zaginiony 14-15 IX 1939)
- III pluton – ppor. rez. Antoni Franciszek Owsiany († 13 IX 1939)
2 kompania ckm – ppor. Stanisław Michalik
- I pluton – ppor. rez. Franciszek Schlosser
- II pluton – ppor. rez. Paweł Szefka
- III pluton – ppor. rez. Kazimierz Makurat
- IV pluton – ppor. rez. Emil Jan Paustian
- V pluton – ppor. rez. Gabriel Kwiatkowski (ranny 12 IX 1939)

Uwagi

Przypisy

↑ Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, A.XII.77, Zarządzenie Rady Trzech z 11 listopada 1966 roku.

Bibliografia

Wacław Tym, Andrzej Rzepniewski: Gdynia 1939. Relacje uczestników walk lądowych. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1979. ISBN 83-215-7187-5.
Wacław Tym, Andrzej Rzepniewski: Kępa Oksywska 1939. Relacje uczestników walk lądowych. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1985. ISBN 83-215-7210-3.
Paweł Sulich: 1 i 2 Morski Pułk Strzelców. Gdańsk: Edipresse Polska S.A., 2019, seria: Wielka Księga Piechoty Polskiej 1918–1939. ISBN 978-83-8164-221-7.

Linki zewnętrzne

Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2022-11-26].

[1] Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, A.XII.77, Zarządzenie Rady Trzech z 11 listopada 1966 roku.

[1]

@@ Linia 29: / Linia 29: @@
  |podległość           = [[Lądowa Obrona Wybrzeża]]
  |skład                =
- |odznaczenia          = [[Plik:Ag virtuti.jpg|20px]]
+ |odznaczenia          = [[Plik:Order Virtuti Militari Krzyż Srebrny.svg|17px|link=Order Virtuti Militari|Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari]]
  |commons              = Category:1. Morski Pułk Strzelców
  |www                  =
@@ Linia 37: / Linia 37: @@
 == Historia oddziału ==
-Pułk nie występował w organizacji pokojowej Wojska Polskiego. Został zmobilizowany 24 sierpnia 1939 roku przez [[1 Morski Batalion Strzelców]].
+Pułk nie występował w organizacji pokojowej Wojska Polskiego. Został zmobilizowany 24 sierpnia 1939 roku przez [[1 Morski Batalion Strzelców|1 Morski batalion strzelców]].
-Pułk składał się z dwóch [[batalion]]ów, w których służyło 1841 [[oficer (wojsko)|oficerów]], [[podoficer]]ów i [[strzelcy|strzelców]]. Jednostka była jednym z głównych trzonów systemu obronnego Wybrzeża w ramach [[Lądowa Obrona Wybrzeża|Lądowej Obrony Wybrzeża]], której dowódcą był płk [[Stanisław Dąbek]]. Zadaniem Pułku było: jak najdłużej bronić od zachodu dostępu do Gdyni w pasie ok. 15 km. W przypadku uderzenia przeważających sił niemieckich, opóźnić ich działania na kierunku [[Wejherowo]] – [[Gniewino]] – [[Kępa Oksywska]].
+Pułk składał się z dwóch [[batalion]]ów, w których służyło 1841 [[oficer (wojsko)|oficerów]], [[podoficer]]ów i [[strzelcy|strzelców]]. Jednostka była jednym z głównych trzonów systemu obronnego Wybrzeża w ramach [[Lądowa Obrona Wybrzeża|Lądowej Obrony Wybrzeża]], której dowódcą był płk [[Stanisław Dąbek]]. Zadaniem pułku było: jak najdłużej bronić od zachodu dostępu do Gdyni w pasie ok. 15 km. W przypadku uderzenia przeważających sił niemieckich, opóźnić ich działania na kierunku [[Wejherowo]] – [[Gniewino]] – [[Kępa Oksywska]].
-Od 1 września 1939 pułk był atakowany przez przeważające wojska niemieckie. Walczył głównie z oddziałami [[207 Dywizja Piechoty (III Rzesza)|207 Dywizji Piechoty]], 32 Pułku Straży Granicznej, 5 Pułku Kawalerii i Batalionu [[SS-Heimwehr Danzig]]. Linia obrony została utrzymana do 7 września, jednak przygniatająca przewaga wroga zmusiła jego oddziały do wycofania się. W dniach 8-9 września bronił [[Reda (miasto)|Redy]], jednak otrzymał rozkaz koncentracji na [[Kępa Oksywska|Kępie Oksywskiej]], gdzie walczył aż do [[kapitulacja|kapitulacji]] 19 września.
+Od 1 września 1939 pułk był atakowany przez przeważające wojska niemieckie. Walczył głównie z oddziałami [[207 Dywizja Piechoty (III Rzesza)|207 Dywizji Piechoty]], 32 pułku straży granicznej, 5 pułku kawalerii i batalionu [[SS-Heimwehr Danzig]]. Linia obrony została utrzymana do 7 września, jednak przygniatająca przewaga wroga zmusiła jego oddziały do wycofania się. W dniach 8–9 września bronił [[Reda (miasto)|Redy]], jednak otrzymał rozkaz koncentracji na [[Kępa Oksywska|Kępie Oksywskiej]], gdzie walczył aż do [[kapitulacja|kapitulacji]] 19 września.
-W czasie 19 dni ciągłej walki straty Pułku wyniosły: około 900 zabitych i rannych. W grupie oficerów straty wyniosły 61%, zaś w grupie strzelców 48%. Za czyny wyjątkowego męstwa na polu bitwy w obronie Wybrzeża w 1939, na wniosek Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari, w 1966 nadano 1 Morskiemu Pułkowi Strzelców [[Order Virtuti Militari|Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari]] (nr 13281)<ref>Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, A.XII.77, Zarządzenie Rady Trzech z 11 listopada 1966 roku.</ref>
+W czasie 19 dni ciągłej walki straty pułku wyniosły: około 900 zabitych i rannych. W grupie oficerów straty wyniosły 61%, zaś w grupie strzelców 48%. Za czyny wyjątkowego męstwa na polu bitwy w obronie Wybrzeża w 1939, na wniosek Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari, w 1966 nadano 1 Morskiemu pułkowi strzelców [[Order Virtuti Militari|Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari]] (nr 13281)<ref>Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, A.XII.77, Zarządzenie Rady Trzech z 11 listopada 1966 roku.</ref>
 == Obsada personalna pułku 1 września 1939 ==
@@ Linia 66: / Linia 66: @@
 '''I batalion'''
 * dowódca batalionu – mjr Seweryn Karol Byszek
-* adiutant - ppor. rez. Jan Henryk Kwiatkowski (ranny 12 IX 1939)
+* adiutant – ppor. rez. Jan Henryk Kwiatkowski (ranny 12 IX 1939)
-* oficer płatnik - ppor. rez. Roland Zalesiński
+* oficer płatnik – ppor. rez. Roland Zalesiński
-* oficer żywnościowy - ppor. rez. Józef Mertka
+* oficer żywnościowy – ppor. rez. Józef Mertka
 * 1 kompania – kpt. Wacław Skubik († 13 IX 1939 Gdynia)
-** I pluton - ppor. rez. Walenty Brej
+** I pluton – ppor. rez. Walenty Brej
-** II pluton - ppor. rez. Adolf Śledź († 13 IX 1939)
+** II pluton – ppor. rez. Adolf Śledź († 13 IX 1939)
-** III pluton - ppor. rez. Paweł Pankau († 7 IX 1939), następnie ppor. rez. Stefan Jasiuk († 13 IX 1939)
+** III pluton – ppor. rez. Paweł Pankau († 7 IX 1939), następnie ppor. rez. Stefan Jasiuk († 13 IX 1939)
 * 2 kompania – kpt. Stanisław Jan Kosek († 9 IX 1939 Gdynia), następnie por. Jan Penconek († 13 IX 1939)
-** I pluton - ppor. Andrzej Chudy
+** I pluton – ppor. Andrzej Chudy
-** II pluton - ppor. rez. Franciszek Soppa
+** II pluton – ppor. rez. Franciszek Soppa
-** III pluton - ppor. rez. Telesfor Sobczak
+** III pluton – ppor. rez. Telesfor Sobczak
 * 3 kompania – kpt. Tadeusz III Nowicki (ranny 12 IX 1939)
-** I pluton - ppor. Ireneusz Ornoch
+** I pluton – ppor. Ireneusz Ornoch
-** II pluton - ppor. rez. Józef Łozewicz
+** II pluton – ppor. rez. Józef Łozewicz
-** III pluton - ppor. rez. Józef Jan Kotowicz (ranny 12 IX 1939)
+** III pluton – ppor. rez. Józef Jan Kotowicz (ranny 12 IX 1939)
 * 1 kompania ckm – por. [[Tadeusz Witoszyński|Tadeusz Kazimierz Witoszyński]]
 ** dowódcy plutonów:
@@ Linia 93: / Linia 93: @@
 '''II batalion'''
 * dowódca batalionu – kpt. [[Franciszek Twardowski (oficer)|Franciszek Twardowski]] † 19 IX 1939 Oksywie
-* adiutant - ppor. rez. Leon Bordin
+* adiutant – ppor. rez. Leon Bordin
-* oficer płatnik - ppor. rez. Antoni Paszkowski
+* oficer płatnik – ppor. rez. Antoni Paszkowski
-* oficer żywnościowy - ppor. rez. Hieronim Przekwas
+* oficer żywnościowy – ppor. rez. Hieronim Przekwas
 * 4 kompania – ppor. Stanisław Skowron
-** I pluton - ppor. rez. Feliks Stałkowski
+** I pluton – ppor. rez. Feliks Stałkowski
-** II pluton - ppor. rez. Stanisław Gołuchowski
+** II pluton – ppor. rez. Stanisław Gołuchowski
-** III pluton - ppor. rez. Jerzy Iwanow
+** III pluton – ppor. rez. Jerzy Iwanow
 * 5 kompania – por. Michał Spiegolski
-** I pluton - ppor. rez. Jerzy Tadeusz Lachmayer
+** I pluton – ppor. rez. Jerzy Tadeusz Lachmayer
-** II pluton - ppor. rez. Aleksander Szatkowski (ranny 14 IX 1939)
+** II pluton – ppor. rez. Aleksander Szatkowski (ranny 14 IX 1939)
-** III pluton - ppor. rez. Florian Wysocki
+** III pluton – ppor. rez. Florian Wysocki
+* 6 kompania – ppor. Alfons Bruno Olkiewicz
-* 6 kompania – ppor. Alfons Bruno Olkiewicz{{refn|grupa=uwaga|Płk Alfons Bruno Olkiewicz ur. 6 kwietnia 1914 w Bydgoszczy, w rodzinie Bronisława{{odn|Straty|loc=}}. Dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał w Oflagu II A Prenzlau i Oflagu II E Neubrandenburg. Zmarł 4 czerwca 1996<ref>{{cytuj pismo | nazwisko = Honkisz | imię = Tomasz | tytuł = Kronika : Zmarli | strony = 341 | czasopismo = Wojskowy Przegląd Historyczny | wolumin = 4 (158) | rok = 1996 | wydawca = Wojskowy Instytut Historyczny | miejsce = Warszawa | issn = 0043-7182}}.</ref>.}}
-** I pluton - ppor. rez. Stefan Kisielewski († 13 IX 1939)
+** I pluton – ppor. rez. Stefan Kisielewski († 13 IX 1939)
-** II pluton - ppor. rez. Mieczysław Boryczko (zaginiony 14-15 IX 1939)
+** II pluton – ppor. rez. Mieczysław Boryczko (zaginiony 14-15 IX 1939)
-** III pluton - ppor. rez. Antoni Franciszek Owsiany († 13 IX 1939)
+** III pluton – ppor. rez. Antoni Franciszek Owsiany († 13 IX 1939)
 * 2 kompania ckm – ppor. Stanisław Michalik
-** I pluton - ppor. rez. Franciszek Schlosser
+** I pluton – ppor. rez. Franciszek Schlosser
-** II pluton - ppor. rez. Paweł Szefka
+** II pluton – ppor. rez. Paweł Szefka
-** III pluton - ppor. rez. Kazimierz Makurat
+** III pluton – ppor. rez. Kazimierz Makurat
-** IV pluton - ppor. rez. Emil Jan Paustian
+** IV pluton – ppor. rez. Emil Jan Paustian
-** V pluton - ppor. rez. Gabriel Kwiatkowski (ranny 12 IX 1939)
+** V pluton – ppor. rez. Gabriel Kwiatkowski (ranny 12 IX 1939)
 == Uwagi ==
@@ Linia 135: / Linia 135: @@
 [[Kategoria:Wojsko Polskie II Rzeczypospolitej w Gdyni]]
 [[Kategoria:Jednostki wojskowe odznaczone Orderem Virtuti Militari]]
-[[Kategoria:Jednostki organizacyjne wojska rozwiązane w 1939]]
+[[Kategoria:Polskie jednostki organizacyjne wojska utworzone w 1939]]
+[[Kategoria:Polskie jednostki organizacyjne wojska rozwiązane w 1939]]