Przejdź do zawartości

Podział administracyjny Polski (1944–1950)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Podział administracyjny Polski w latach 1944–1950 – podział administracyjny Polski obowiązujący w pierwszych latach po zakończeniu okupacji niemieckiej.

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Zmiany podziału administracyjnego Polski 22 VIII 1944 – 28 VI 1946

Powojenne granice Polski zostały ustalone na konferencjach wielkiej trójki w Teheranie (1943), Jałcie i Poczdamie (1945). Na żądanie przywódcy ZSRR Józefa Stalina wschodnią granicę Polski wytyczono wzdłuż linii Curzona. W zamian Polska otrzymała obszar Niemiec na wschód od Odry i Nysy Łużyckiej (z wyjątkiem części Prus Wschodnich przekazanej ZSRR), określany mianem Ziem Odzyskanych[a][b][1][2].

Powołany z inicjatywy ZSRR 22 lipca 1944 Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego w miesiąc po rozpoczęciu działalności (21 sierpnia) wydał dekret o trybie powołania władz administracji ogólnej I-ej i II-ej instancji, który wszedł w życie następnego dnia (22 sierpnia). Dekret ten zniósł wprowadzony przez okupanta podział administracyjny (art. 11), przywracając przedwojenną strukturę władz administracyjnych[c][3][2].

Ważniejsze zmiany administracyjne

[edytuj | edytuj kod]

Podział administracyjny 1 kwietnia 1947

[edytuj | edytuj kod]

Województwa

[edytuj | edytuj kod]
Województwo Powierzchnia

(km²)[22]

Liczba ludności

14 II 1946[23]

Powiaty[24] Miasta[24] Gminy[24]
ogółem na km² ogółem w tym miejskie
białostockie 22 552 917 563 41 12 1 30 128
gdańskie 10 725 732 150 68 13 2 24 111
kieleckie 18 053 1 717 303 95 13 2 27 213
krakowskie 15 918 2 133 389 134 16 1 43 189
lubelskie 27 742 1 889 650 68 16 1 27 237
łódzkie 20 234 1 772 420 88 14 0 38 232
Łódź miasto 212 496 929 2344 0 0 1 nd.
olsztyńskie 19 319 351 828 18 18 1 30 142
pomorskie 20 029 1 406 493 70 22 4 52 185
poznańskie 39 244 2 422 113 62 42 2 131 340
rzeszowskie 18 201 1 535 400 84 17 0 39 155
szczecińskie 30 252 892 567 30 25 1 74 230
śląskie 15 369 2 823 351 184 29 6 57 295
Warszawa miasto 141 478 755 3396 6 6 1 nd.
warszawskie 28 999 2 114 415 73 21 0 47 273
wrocławskie 24 740 1 941 149 78 35 2 82 276
Polska 311 730 23 929 757[d] 77 299 29 703 3006

Powiaty według województw

[edytuj | edytuj kod]

Województwo białostockie

[edytuj | edytuj kod]
Powiat Powierzchnia
(km²)[25]
Liczba ludności
14 II 1946[26]
ogółem na km²
augustowski 1641 42 178 26
białostocki 3350 137 250 41
Białystok (miejski) 39 56 759 1456
bielski 4628 198 470 43
ełcki 1115 21 595 19
gołdapski 613 2592 4
łomżyński 2657 140 657 53
olecki 856 12 282 14
sokólski 2531 89 939 36
suwalski 2204 79 354 36
szczuczyński 1451 55 910 39
wysokomazowiecki 1467 80 577 55

Województwo gdańskie

[edytuj | edytuj kod]
Powiat Powierzchnia
(km²)[25]
Liczba ludności
14 II 1946[27]
ogółem na km²
elbląski 514 27 953 54
Gdańsk (miejski) 114 117 894 1034
gdański 1779 82 163 46
Gdynia (miejski) 66 77 829 1179
kartuski 1302 66 541 51
kościerski 1162 47 083 41
kwidzyński 526 21 920 42
lęborski 1289 46 305 36
malborski 226 14 811 65
morski 1281 85 493 67
starogardzki 1127 65 976 59
sztumski 623 16 186 26
tczewski 716 61 996 87

Województwo kieleckie

[edytuj | edytuj kod]
Powiat Powierzchnia
(km²)[28]
Liczba ludności
14 II 1946[29]
ogółem na km²
Częstochowa (miejski) 48 101 255 2108
częstochowski 1855 168 365 91
iłżecki 1835 156 557 85
jędrzejowski 1366 103 715 81
kielecki 2052 226 812 111
kozienicki 1857 116 878 63
opatowski 1639 157 114 96
pińczowski 1148 117 101 102
Radom (miejski) 25 69 455 2776
radomski 2095 163 615 78
sandomierski 1186 112 302 95
stopnicki 1590 129 210 81
włoszczowski 1357 94 924 65

Województwo krakowskie

[edytuj | edytuj kod]
Powiat Powierzchnia
(km²)[30]
Liczba ludności
14 II 1946[31]
ogółem na km²
bialski 635 127 610 201
bocheński 877 106 423 121
brzeski 849 105 245 124
chrzanowski 722 127 807 177
dąbrowski 650 65 650 101
krakowski 767 131 036 171
Kraków (miejski) 165 299 396 1815
limanowski 944 89 919 95
miechowski 1353 152 490 113
myślenicki 988 104 189 105
nowosądecki 1571 156 147 99
nowotarski 1893 133 912 71
olkuski 1361 140 734 103
tarnowski 881 135 563 154
wadowicki 1109 141 274 127
żywiecki 1153 115 994 101

Województwo lubelskie

[edytuj | edytuj kod]
Powiat Powierzchnia
(km²)[28]
Liczba ludności
14 II 1946[32]
ogółem na km²
bialski 2122 113 271 53
biłgorajski 1720 84 218 49
chełmski 1975 127 063 64
hrubieszowski 2164 123 287 57
krasnostawski 1521 128 922 85
kraśnicki 1960 137 968 70
lubartowski 1389 98 255 71
lubelski 1889 158 039 84
Lublin (miejski) 30 99 400 3313
łukowski 1762 121 134 69
puławski 1618 139 429 86
radzyński 1621 89 037 55
siedlecki 1988 136 002 68
tomaszowski 1995 115 849 58
włodawski 2326 82 215 35
zamojski 1662 135 561 82

Województwo łódzkie

[edytuj | edytuj kod]
Powiat Powierzchnia
(km²)[28]
Liczba ludności
14 II 1946[33]
ogółem na km²
brzeziński 1095 119 570 109
konecki 1619 125 641 78
kutnowski 922 98 311 107
łaski 1390 144 798 104
łęczycki 1317 112 147 85
łowicki 1258 107 502 85
łódzki 755 90 277 120
opoczyński 1773 128 332 72
piotrkowski 2073 193 788 93
radomszczański 2149 174 771 81
rawski 1327 92 098 69
sieradzki 1618 140 022 87
skierniewicki 831 68 943 83
wieluński 2107 176 220 84

Województwo olsztyńskie

[edytuj | edytuj kod]
Powiat Powierzchnia
(km²)[25]
Liczba ludności
14 II 1946[34]
ogółem na km²
bartoszycki 473 10 978 23
braniewski 1299 10 701 8
giżycki 897 16 674 19
iławecki 574 4484 8
kętrzyński 1199 18 520 15
lidzbarski 1096 22 460 21
morąski 1265 21 160 17
mrągowski 1232 34 396 28
nidzicki 1146 15 444 13
Olsztyn (miejski) 53 29 053 547
olsztyński 1303 29 968 23
ostródzki 1536 31 394 20
pasłęcki 858 13 366 16
piski 1684 15 674 9
reszelski 851 23 002 27
suski 1038 16 606 16
szczycieński 1703 32 681 19
węgorzewski 1112 5267 5

Województwo pomorskie

[edytuj | edytuj kod]
Powiat Powierzchnia
(km²)[25]
Liczba ludności
14 II 1946[35]
ogółem na km²
brodnicki 912 53 355 59
bydgoski 1334 53 239 40
Bydgoszcz (miejski) 75 134 614 1795
chełmiński 738 47 659 65
chojnicki 1854 67 301 36
Grudziądz (miejski) 28 36 805 1314
grudziądzki 758 35 226 46
Inowrocław (miejski) 37 35 808 968
inowrocławski 1267 63 054 50
lipnowski 1535 93 381 61
lubawski 833 49 184 59
nieszawski 1278 111 101 87
rypiński 1188 77 770 65
sępoleński 681 29 797 44
szubiński 917 44 217 48
świecki 1533 76 616 50
Toruń (miejski) 59 68 035 1154
toruński 864 48 928 57
tucholski 1039 37 660 36
wąbrzeski 673 49 738 74
włocławski 1325 132 641 100
wyrzyski 1101 60 274 55

Województwo poznańskie

[edytuj | edytuj kod]
Powiat Powierzchnia
(km²)[36]
Liczba ludności
14 II 1946[37]
ogółem na km²
babimojski 282 9186 33
chodzieski 893 38 952 44
czarnkowski 919 37 401 41
Gniezno (miejski) 18 30 292 1683
gnieźnieński 1126 51 098 45
gorzowski 1253 46 931 37
gostyński 701 55 336 79
gubiński 513 6174 12
jarociński 1124 85 180 76
kaliski 1478 161 966 110
kępiński 1179 82 922 70
kolski 1097 93 411 85
koniński 2152 167 474 78
kościański 1057 73 458 69
krośnieński 1307 14 238 11
krotoszyński 915 70 560 77
leszczyński 827 55 882 68
międzychodzki 755 25 761 34
międzyrzecki 706 20 511 29
mogileński 1059 61 482 58
nowotomyski 1276 74 766 59
obornicki 966 43 963 46
ostrowski 1194 101 591 85
pilski 967 36 933 38
Poznań (miejski) 226 267 978 1186
poznański 1089 74 756 69
rawicki 523 43 366 83
rzepiński 1189 12 282 10
skwierzyński 658 8984 14
strzelecki 1102 26 029 24
sulęciński 1120 13 542 12
szamotulski 1076 59 992 56
średzki 800 47 313 60
śremski 910 55 528 61
świebodziński 911 27 091 30
turecki 1591 114 338 72
wągrowiecki 1037 50 772 49
wolsztyński 754 41 617 55
wrzesiński 608 43 042 71
wschowski 272 11 517 42
zielonogórski 875 39 596 45
żniński 732 38 902 53

Województwo rzeszowskie

[edytuj | edytuj kod]
Powiat Powierzchnia
(km²)[30]
Liczba ludności
14 II 1946[38]
ogółem na km²
brzozowski 684 75 988 111
dębicki 1141 113 323 99
gorlicki 1079 96 585 90
jarosławski 1397 132 938 95
jasielski 1055 104 104 99
kolbuszowski 873 65 670 75
krośnieński 934 102 064 109
leski 1622 39 354 24
lubaczowski 1258 54 189 43
łańcucki 889 100 238 113
mielecki 901 75 604 84
niżański 973 65 701 68
przemyski 1479 89 842 61
przeworski 415 66 103 159
rzeszowski 1270 193 833 153
sanocki 1282 87 997 69
tarnobrzeski 949 71 867 76

Województwo szczecińskie

[edytuj | edytuj kod]
Powiat Powierzchnia
(km²)[39]
Liczba ludności
14 II 1946[40]
ogółem na km²
białogardzki 1650 70 512 43
bytowski 617 18 778 30
chojeński 1374 19 537 14
choszczeński 1265 16 112 13
człuchowski 1686 29 975 18
drawski 1210 24 042 20
gryficki 765 31 932 42
gryfiński 1108 14 138 13
kamieński 1138 10 934 10
kołobrzeski 930 37 325 40
koszaliński 1286 56 386 44
łobeski 1191 22 699 19
miastecki 1213 28 369 23
myśliborski 1145 26 059 23
nowogardzki 1262 20 463 16
pyrzycki 1046 16 981 16
sławieński 1555 68 533 44
słupski 2268 125 553 55
stargardzki 1219 22 698 19
szczecinecki 2093 61 479 29
Szczecin (miejski) 351 72 948 208
szczeciński 402 11 758 29
wałecki 2152 36 435 17
woliński 346 21 309 62
złotowski 980 27 612 28

Województwo śląskie

[edytuj | edytuj kod]
Powiat Powierzchnia
(km²)[30]
Liczba ludności
14 II 1946[41]
ogółem na km²
będziński 459 176 564 385
bielski 349 59 622 171
Bielsko (miejski) b.d. 25 725 b.d.
Bytom (miejski) 30 93 179 3107
bytomski 107 77 541 724
Chorzów (miejski) 32 110 675 3459
cieszyński 662 83 005 125
dobrodzieński 323 17 690 55
Gliwice (miejski) 56 95 980 1714
gliwicki 851 80 569 95
głubczycki 692 66 081 96
grodkowski 520 36 702 71
Katowice (miejski) 42 128 290 3055
katowicki 213 328 272 1541
kluczborski 555 43 308 78
kozielski 663 66 636 100
lubliniecki 715 47 501 66
niemodliński 605 33 298 55
nyski 714 71 988 101
oleski 893 45 956 52
opolski 1427 136 826 96
prudnicki 799 90 738 114
pszczyński 1046 154 829 148
raciborski 544 64 197 118
rybnicki 890 215 834 242
Sosnowiec (miejski) 33 77 853 2361
strzelecki 892 75 000 84
tarnogórski 268 103 901 388
Zabrze (miejski) 44 104 184 2368
zawierciański 945 111 407 118

Warszawa

[edytuj | edytuj kod]
Powiat Powierzchnia
(km²)[42]
Liczba ludności
14 II 1946[43]
ogółem na km²
południowo-warszawski 37,95 58 719 1547
południowoprasko-warszawski 23 104 394 4539
północno-warszawski 15,27 35 856 2348
północnoprasko-warszawski 19,93 96 116 4823
śródmiejsko-warszawski 21,03 137 536 6540
zachodnio-warszawski 17,54 46 134 2630

Województwo warszawskie

[edytuj | edytuj kod]
Powiat Powierzchnia
(km²)[28]
Liczba ludności
14 II 1946[44]
ogółem na km²
błoński 1074 138 885 129
ciechanowski 1209 75 072 62
działdowski 842 40 639 48
garwoliński 2044 158 348 77
gostyniński 1147 73 157 64
grójecki 1699 122 539 72
makowski 1136 48 728 43
miński 1228 98 358 80
mławski 1486 94 390 64
ostrołęcki 2281 103 537 45
ostrowski 1467 89 109 61
płocki 1485 121 528 82
płoński 1289 79 633 62
przasnyski 1410 63 744 45
pułtuski 1527 93 099 61
radzymiński 1076 79 659 74
sierpecki 1204 80 378 67
sochaczewski 1052 72 246 69
sokołowski 1276 75 599 59
warszawski 1766 326 768 185
węgrowski 1301 79 004 61

Województwo wrocławskie

[edytuj | edytuj kod]
Powiat Powierzchnia
(km²)[45]
Liczba ludności
14 II 1946[46]
ogółem na km²
bolesławiecki 1058 25 700 24
brzeski 605 40 724 67
bystrzycki 780 84 831 109
dzierżoniowski 546 81 436 149
głogowski 1256 29 733 24
górowski 760 21 403 28
jaworski 610 51 606 85
jeleniogórski 691 132 484 192
kamiennogórski 427 55 876 131
kłodzki 850 151 885 179
kożuchowski 731 26 753 37
legnicki 638 46 758 73
lubański 524 63 630 121
lubiński 713 17 057 24
lwówecki 744 61 565 83
milicki 931 25 477 27
namysłowski 501 20 780 42
oleśnicki 894 38 709 43
oławski 560 39 029 70
strzeliński 588 55 019 94
sycowski 431 18 322 42
szprotawski 744 14 150 19
średzki 746 44 069 59
świdnicki 657 84 338 128
trzebnicki 820 22 682 28
Wałbrzych (miasto) 22 72 976 3318
wałbrzyski 416 124 443 299
wołowski 1018 36 968 36
Wrocław (miasto) 175 170 656 975
wrocławski 877 69 877 80
ząbkowicki 775 96 390 124
zgorzelecki 836 25 623 31
złotoryjski 850 49 893 59
żagański 727 12 959 18
żarski 1230 27 348 22

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]
  1. Konferencja poczdamska jedynie przekazała ten obszar pod zarząd państwa polskiego, odkładając ostateczne ustalenie zachodniej granicy Polski do konferencji pokojowej.
  2. Termin „Ziemie Odzyskane” po raz pierwszy został użyty już w 1938 w odniesieniu do Zaolzia (por. dekret Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 października 1938 r. o zjednoczeniu Odzyskanych Ziem Śląska Cieszyńskiego z Rzecząpospolitą Polską – Dz.U. z 1938 r. nr 78, poz. 533).
  3. Pod władzą PKWN znajdowało się w całości jedynie przedwojenne województwo lubelskie, a częściowo województwa białostockie, krakowskie i lwowskie.
  4. W tym 304 282 osoby nieuwzględnione w podziale na województwa.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Gawryszewski 2005 ↓, s. 41.
  2. a b Gawryszewski 2005 ↓, s. 42.
  3. Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8
  4. Dz.U. z 1944 r. nr 5, poz. 22
  5. Gawryszewski 2005 ↓, s. 43-44.
  6. Gawryszewski 2005 ↓, s. 43.
  7. Dz.U. z 1945 r. nr 8, poz. 38
  8. Dz.U. z 1945 r. nr 11, poz. 57
  9. Dz.U. z 1945 r. nr 17, poz. 92
  10. Dz.U. z 1945 r. nr 26, poz. 159
  11. Dz.U. z 1945 r. nr 26, poz. 160
  12. Dz.U. z 1945 r. nr 27, poz. 168
  13. Dz.U. z 1945 r. nr 27, poz. 167
  14. M.P. z 1945 r. nr 29, poz. 77
  15. Dz.U. z 1946 r. nr 28, poz. 177
  16. Dz.U. z 1948 r. nr 21, poz. 148
  17. Dz.U. z 1948 r. nr 12, poz. 97
  18. M.P. z 1948 r. nr 56, poz. 336
  19. Dz.U. z 1948 r. nr 49, poz. 371
  20. a b c d e f Dz.U. z 1950 r. nr 28, poz. 255
  21. Dz.U. z 1950 r. nr 28, poz. 260
  22. RS 1947 ↓, s. 15-18.
  23. PSSL 1946 ↓, s. XVI.
  24. a b c RS 1947 ↓, s. 14.
  25. a b c d RS 1947 ↓, s. 16.
  26. PSSL 1946 ↓, s. 9.
  27. PSSL 1946 ↓, s. 11.
  28. a b c d RS 1947 ↓, s. 15.
  29. PSSL 1946 ↓, s. 7-8.
  30. a b c RS 1947 ↓, s. 18.
  31. PSSL 1946 ↓, s. 20-21.
  32. PSSL 1946 ↓, s. 8.
  33. PSSL 1946 ↓, s. 6-7.
  34. PSSL 1946 ↓, s. 10.
  35. PSSL 1946 ↓, s. 12-13.
  36. RS 1947 ↓, s. 17.
  37. PSSL 1946 ↓, s. 14-17.
  38. PSSL 1946 ↓, s. 21-22.
  39. RS 1947 ↓, s. 16-17.
  40. PSSL 1946 ↓, s. 13-14.
  41. PSSL 1946 ↓, s. 19-20.
  42. Andrzej Gawryszewski: Ludność Warszawy w XX wieku. Warszawa: Polska Akademia Nauk – Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego, 2009, s. 90, seria: Monografie. ISBN 978-83-61590-96-5. ISSN 1643-2312.
  43. PSSL 1946 ↓, s. 5.
  44. PSSL 1946 ↓, s. 5-6.
  45. RS 1947 ↓, s. 17-18.
  46. PSSL 1946 ↓, s. 17-18.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]