Powiat leszczyński
| powiat | |||||||
| |||||||
| |||||||
| Państwo | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||
| TERC |
3013 | ||||||
| Siedziba | |||||||
| Starosta |
Maciej Wiśniewski | ||||||
| Powierzchnia |
804,65 km² | ||||||
| Populacja (31.12.2019) • liczba ludności |
| ||||||
| • gęstość |
71,1 os./km² | ||||||
| Urbanizacja |
8,96% | ||||||
| Tablice rejestracyjne |
PLE | ||||||
Adres urzędu: pl. Kościuszki 4b64-100 Leszno | |||||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||||
| |||||||
Położenie na mapie województwa
| |||||||
| Strona internetowa | |||||||
Powiat leszczyński – powiat w Polsce (województwo wielkopolskie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Leszno, które jednak nie wchodzi w skład powiatu, jest samodzielnym powiatem grodzkim.
W skład powiatu wchodzą:
- gminy miejsko-wiejskie:
Osieczna, 
Rydzyna - gminy wiejskie:
Krzemieniewo, 
Lipno, 
Święciechowa, 
Wijewo, 
Włoszakowice - miasta: Osieczna, Rydzyna
.jpg){kind=small}
Według danych z 31 grudnia 2019 roku[2] powiat zamieszkiwało 57 201 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwały 57 544 osoby[3].
Demografia
[edytuj | edytuj kod]Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):
| Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| osób | % | osób | % | osób | % | |
| Ogółem | 49 687 | 100 | 25 012 | 50,34 | 24 675 | 49,66 |
| Miasto | 4433 | 8,92 | 2255 | 4,54 | 2178 | 4,38 |
| Wieś | 45 254 | 91,08 | 22 757 | 45,80 | 22 497 | 45,28 |
- Piramida wieku mieszkańców powiatu leszczyńskiego w 2014 roku[4].
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]W końcu września 2019 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w powiecie leszczyńskim obejmowała ok. 0,6 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 2,4% do aktywnych zawodowo[5].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Powiat leszczyński powstał w 1887 r. w wyniku reorganizacji administracji terytorialnej niemieckiej Cesarstwa Niemieckiego, która oddzieliła obszar 524,7 km² ze wschodniej części powiatu wschowskiego. Wcześniej te tereny należały początkowo do ziemi wschowskiej, którą wyodrębnił w 1343 król Kazimierz Wielki. II rozbiór Polski sprawił, że okolice Leszna zostały włączone do departamentu poznańskiego i podzielone pomiędzy powiat kościański i wschowski. W pierwszych latach XIX wieku w Lesznie znajdował się sąd powiatowy i tzw. sąd przysięgłych. Po 1850 powstała tu filia banku państwowego, a w 1874 urząd stanu cywilnego. Na czele powstałego powiatu stanął mianowany na ten urząd w 1888 starosta (landrat) Hans von Hellmann, któremu podlegał zespół urzędników sprowadzonych w większości z Cesarstwa Niemieckiego. W krótkim czasie powstały instytucje, które istniały w każdym mieście powiatowym, tj. urząd celny, kasa komunalno-oszczędnościowa, lekarz powiatowy i weterynarz. Kolejnymi starostami byli Arnold von Rosenstiel i Siegfried von Kardoff. Odzyskaniu niepodległości przez Polskę towarzyszyły w Wielkopolsce nastroje niepodległościowe – tu miało miejsce powstanie wielkopolskie, którego nie zakończył rozejm w Trewirze. Dopiero 1 czerwca 1919 powstała polska administracja powiatowa, starostą został wówczas Tadeusz Sobeski, a siedzibą powiatu – Osieczna. Leszno w tym czasie nadal znajdowało się w granicach Rzeszy; po wprowadzeniu w życie postanowień traktatu wersalskiego ustalono nowy przebieg granic. Leszno od 17 stycznia 1920 znalazło się w Polsce; zorganizowano wówczas Wydział Powiatowy pełniący funkcję sejmiku powiatowego złożonego z 12 członków, których mianował do tej funkcji wojewoda poznański. Po raz pierwszy powszechne i wolne wybory do rady powiatu miały miejsce 6 stycznia 1922; wybrano wówczas 37 członków. Powiat leszczyński składał się z czterech miast (Leszno, Osieczna, Rydzyna i Święciechowa), 76 tzw. gmin wiejskich i 41 obszarów folwarczno-dworskich, a na urząd starosty wybrany został Edmund Zenkteler i pełnił ją przez trzy kadencje. Zastąpił go w 1936 Rudolf Świątkowski. Po wybuchu II wojny światowej władze samorządowe zostały ewakuowane na wschód w okolice Żółkwi; dalsze losy starosty pozostały nieznane. Administracja hitlerowska postawiła na czele powiatów wschowskiego i leszczyńskiego Reinfrieda von Baumbacha, który pełnił tę funkcję do 1940, a następnie przez pozostały okres II wojny światowej landratem był Karl Wollner. Armia Czerwona wkroczyła do Leszna 31 stycznia 1945, tydzień później, tj. 6 lutego 1945, Miejski Komitet Robotniczy ustanowił na czele powiatu leszczyńskiego tymczasowego starostę Ludwika Wielickiego[6]. Zgodnie z zarządzeniem pełnomocnika rządu na województwo poznańskie Michała Gwiazdowicza, Miejski Komitet Robotniczy wspólnie z pełnomocnikami wojewódzkimi i pełnomocnikami rządu rozpoczął proces organizowania miejskich i gminnych rad narodowych oraz Powiatowej Rady Narodowej i Wydziału Powiatowego; w Lesznie delegatem rządu został Roman Jur, starostą Kazimierz Roszkiewicz, a jego zastępcą Wacław Żółty. 22 marca tego samego roku wybrano Powiatową Radę Narodową, na czele której stanął Jan Rutkowiak. W dniu 10 lutego 1948 weszły w życie zmiany administracyjne, które wydzielały z powiatu Leszno, od tego czasu podlegało ono bezpośrednio Wojewódzkiej Radzie Narodowej w Poznaniu. Dwa lata później przestała istnieć funkcja starosty, zastąpił go przewodniczący prezydium powiatowej rady narodowej; stanowisko to pomiędzy 1950 a 1973 piastowali kolejno Henryk Miaśkiewicz, Stefan Walczak, Paweł Kałuża i Tadeusz Dudziński. W 1973 przejściowo połączono funkcję naczelnika miasta i przewodniczącego prezydium powiatowej rady narodowej i powierzono ją Stanisławowi Koronowskiemu. Generalna zmiana zaszła w związku z wprowadzoną w 1975 reformą administracji państwowej. Zlikwidowano wówczas powiaty, a Leszno stało się stolicą nowo powstałego województwa[7]. Powiat leszczyński powstał ponownie na podstawie ustawy z 5 czerwca 1998 o samorządzie powiatowym; weszła ona w życie 1 stycznia 1999[8].
Turystyka
[edytuj | edytuj kod]Przez powiat leszczyński przebiega 36 wytyczonych i oznakowanych tras rowerowych. Można wyróżnić trasy wschodnie i zachodnie. Wschodnie przebiegają głównie po terenach związanych z historią powiatu, zachodnie natomiast wiodą przede wszystkim przez Przemęcki Park Krajobrazowy.[9] Szlaki piesze są zdecydowanie mniej rozbudowane, jest ich 7 i liczą łącznie 207 km.[10] Przez powiat przebiega również szlak wodny - kajakowy Szlak Konwaliowy.
Sąsiednie powiaty
[edytuj | edytuj kod]- Leszno (miasto na prawach powiatu)
- wolsztyński
- kościański
- gostyński
- rawicki
- górowski (dolnośląskie)
- wschowski (lubuskie)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-06-11].
- ↑ l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019.
- ↑ GUS, TABL. II. LUDNOŚĆ, RUCH NATURALNY ORAZ MIGRACJE LUDNOŚCI WEDŁUG POWIATÓW W PIERWSZYM PÓŁROCZU 2020 R., 30 czerwca 2020.
- ↑ Powiat leszczyński w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-21], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS, Bezrobotni zarejestrowani i stopa bezrobocia. Stan w końcu września 2019 r. [online], stat.gov.pl [dostęp 2019-12-19] (pol.).
- ↑ "Rok 1945 na ziemi leszczyńskiej" Archiwum Państwowe w Lesznie 2011
- ↑ "Po wyzwoleniu Powiatu w latach PRL (1945-75)" Strona powiatu leszczyńskiego". [dostęp 2015-04-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-04)].
- ↑ Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U. 1998 nr 91 poz. 576)
- ↑ Trasy rowerowe Leszno i okolice - Mapa [online], leszczynscy-podroznicy.pl [dostęp 2024-04-25] (ang.).
- ↑ Turystyka piesza [online], powiat-leszczynski.pl [dostęp 2024-04-25] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Andrzej Przewoźny, Starostwo Powiatowe w Lesznie "Powiat leszczyński" Agencja Jagart Leszno 2014 ISBN 978-83-60907-08-5 s. 6-11;
