Peter Grünberg – Wikipedia

Peter Grünberg


Fødd	18. mai 1939 (85 år) Pilsen i Böhmen-Mähren
Død	7. april 2018 Jülich
Nasjonalitet	Tyskland
Område	fysikk, Nobelprisen
Yrke	fysikar, universitetslærar, lærar, forskar
Institusjonar	Universität zu Köln Carleton University Forschungszentrum Jülich Gwangju Institute of Science and Technology
Alma mater	Darmstadt University of Technology
Doktorgradsrettleiar	Stefan Hüfner
Kjend for	Kjempemagnetoresistans
Medlem	Nordrhein-Westfalens akademi for vitenskap og kunst Sudetendeutsche Akademie der Wissenschaften und Künste
Religion	Katolsk

Peter Grünberg (18. mai 1939–april 2018)^[1] var ein tysk fysikar. Han fekk Nobelprisen i fysikk for 2007 saman med Albert Fert for arbeidet sitt med nanoteknologi. Grünberg oppdaga i 1988 GMR-effekten, som på 1990-talet drastisk auka lagringskapasiteten på harddiskaar. Alle moderne datamaskinar bygger på denne teknologien.

Grünberg studerte i Frankfurt og Darmstadt, der han tok doktorgraden i 1969 under Stefan Hüfner. Han var tre år ved Carleton-universitetet i Canada. Frå 1972 arbeidde han ved Forschungszentrum Jülich. I 1984 vart han Privatdozent og i 1992 professor ved universitetet i Köln. Han gjekk av med pensjon i 2004, og var sidan gjesteforskar ved Forschungszentrum Jülich.

I 1998 fekk Grünberg presidanten sin framtidspris for arbeidet sitt med GRM-effekten, og i 2006 vart han utnemnd til «årets europeiske oppfinnar» i kategorien universitet og forsking av Europakommisjonen. I 2007 fekk han Deutsche Physikalische Gesellschafts Stern-Gerlach-medalje og seinare same år Wolfprisen. 19. april 2007 fekk han Japan-prisen saman med Albert Fert; prisutdelinga skjedde i nærvær av det japanske keiserparet.

Kjelder

[endre | endre wikiteksten]

Denne artikkelen bygger på «Peter Grünberg» frå Wikipedia på bokmål, den 22. februar 2012.

Bakgrunnsstoff

[endre | endre wikiteksten]

v d e Vinnarar av Nobelprisen i fysikk
1901–1925	Röntgen (1901) • Lorentz / Zeeman (1902) • Becquerel / P. Curie / M. Curie (1903) • Rayleigh (1904) • Lenard (1905) • Thomson (1906) • Michelson (1907) • Lippmann (1908) • Marconi / Braun (1909) • van der Waals (1910) • Wien (1911) • Dalén (1912) • Kamerlingh Onnes (1913) • Laue (1914) • W. L. Bragg / W. H. Bragg (1915) • Barkla (1917) • Planck (1918) • Stark (1919) • Guillaume (1920) • Einstein (1921) • N. Bohr (1922) • Millikan (1923) • M. Siegbahn (1924) • Franck / Hertz (1925)
1926–1950	Perrin (1926) • Compton / C. Wilson (1927) • O. Richardson (1928) • De Broglie (1929) • Raman (1930) • Heisenberg (1932) • Schrödinger / Dirac (1933) • Chadwick (1935) • Hess / C. D. Anderson (1936) • Davisson / Thomson (1937) • Fermi (1938) • Lawrence (1939) • Stern (1943) • Rabi (1944) • Pauli (1945) • Bridgman (1946) • Appleton (1947) • Blackett (1948) • Yukawa (1949) • Powell (1950)
1951–1975	Cockcroft / Walton (1951) • Bloch / Purcell (1952) • Zernike (1953) • Born / Bothe (1954) • Lamb / Kusch (1955) • Shockley / Bardeen / Brattain (1956) • Yang / T. D. Lee (1957) • Tsjerenkov / Frank / Tamm (1958) • Segrè / Chamberlain (1959) • Glaser (1960) • Hofstadter / Mössbauer (1961) • Landau (1962) • Wigner / Goeppert-Mayer / Jensen (1963) • Townes / Basov / Prokhorov (1964) • Tomonaga / Schwinger / Feynman (1965) • Kastler (1966) • Bethe (1967) • Alvarez (1968) • Gell-Mann (1969) • Alfvén / Néel (1970) • Gabor (1971) • Bardeen / Cooper / Schrieffer (1972) • Esaki / Giaever / Josephson (1973) • Ryle / Hewish (1974) • A. Bohr / Mottelson / Rainwater (1975)
1976–2000	Richter / Ting (1976) • P. W. Anderson / Mott / Van Vleck (1977) • Kapitsa / Penzias / R. Wilson (1978) • Glashow / Salam / Weinberg (1979) • Cronin / Fitch (1980) • Bloembergen / Schawlow / K. Siegbahn (1981) • K. Wilson (1982) • Chandrasekhar / Fowler (1983) • Rubbia / van der Meer (1984) • von Klitzing (1985) • Ruska / Binnig / Rohrer (1986) • Bednorz / Müller (1987) • Lederman / Schwartz / Steinberger (1988) • Ramsey / Dehmelt / Paul (1989) • Friedman / Kendall / R. Taylor (1990) • de Gennes (1991) • Charpak (1992) • Hulse / J. Taylor (1993) • Brockhouse / Shull (1994) • Perl / Reines (1995) • D. Lee / Osheroff / R. Richardson (1996) • Chu / Cohen-Tannoudji / Phillips (1997) • Laughlin / Störmer / Tsui (1998) • 't Hooft / Veltman (1999) • Alferov / Kroemer / Kilby (2000)
2001–	Cornell / Ketterle / Wieman (2001) • Davis / Koshiba / Giacconi (2002) • Abrikosov / Ginzburg / Leggett (2003) • Gross / Politzer / Wilczek (2004) • Glauber / Hall / Hänsch (2005) • Mather / Smoot (2006) • Fert / Grünberg (2007) • Nambu / Kobayashi / Maskawa (2008) • Kao / Boyle / Smith (2009) • Geim / Konstantin Novoselov (2010) • Perlmutter / Riess / Schmidt (2011) • Haroche / Wineland (2012) • Englert / Higgs (2013) • Akasaki / Amano / Nakamura (2014) • Kajita / McDonald (2015) • Thouless / Haldane / Kosterlitz (2016) • Weiss / Barish / Thorne (2017) • Ashkin / Mourou / Strickland (2018) • Peebles / Mayor / Queloz (2019) • Penrose / Genzel / Ghez (2020) •

↑ «Tysk Nobelpristagare död». Corren.se. 9. april 2018.