Архітэктурная акустыка

Архітэктурная акустыка — навука, якая вывучае законы распаўсюджвання гукавых хваль у закрытых (прыадкрытых, адкрытых) памяшканнях, адлюстраванне і паглынанне гуку паверхнямі, уплыў адлюстраваных хваль на чутнасць прамовы і музыкі, метады кіравання структурай гукавога поля, шумавымі характарыстыкамі інтэр'ераў і т. п.

Мэта гэтай навукі - стварэнне прыёмаў праектавання залаў з загадзя прадугледжанымі добрымі ўмовамі чутнасці.

Першапачаткова архітэктурная акустыка займалася праектаваннем оперных тэатраў і канцэртных залаў. У далейшым, па меры развіцця тэхнікі і росту гарадоў (асабліва ў XIX стагоддзі), першачарговымі яе задачамі сталі падаўленне шуму ў шматкватэрных дамах, гукаізаляцыя вытворчых памяшканняў і пытанні захавання здароўя працоўных, а таксама арганізацыя памяшканняў забаўляльных устаноў, якія ствараюць істотны ўзровень шуму.

Развіццё транспарту і павелічэнне яго хуткасцей у XX стагоддзі ўцягнулі ў сферу архітэктурнай акустыкі ландшафтнае праектаванне, пытанні архітэктурнага дызайну жылых масіваў у цэлым, іх транспартных артэрый, вакзалаў і праектаванне буйных гандлёвых плошчаў. Развіццё авіяцыі таксама прыўнесла свае задачы.

У цяперашні час архітэктурная акустыка ў масавым ужыванні ўключае ў сябе акустыку студыйных памяшканняў для гуказапісу, акустыку жылых пакояў, хатніх кінатэатраў і акустыку забаўляльных устаноў.

Праблемы ізаляцыі памяшканняў ад пранікальных звонку гукаў выдзелены ў цяперашні час у самастойную вобласць - будаўнічую акустыку.

Будаўнічая акустыка

Асноўны артыкул: Будаўнічая акустыка

Гукаперадача ў вонкавай абалонцы будынка

Аналіз перадачы шуму ад вонкавай абалонкі будынка да інтэр'еру і наадварот. Галоўныя шляхі пранікнення шуму ў будынак - дахі, карніз, сцены, вокны, дзверы.

Гукаперадача ў сценах

У найбольшай ступені вызначае ўласцівасці прыватнасці памяшкання, камфорт спальных пакояў.

Акустыка інтэр'еру

Слухач, які знаходзіцца ў закрытым памяшканні, ўспрымае, акрамя таго, што непасрэдна даходзіць да яго прамога гуку ад крыніцы, яшчэ і шэраг яго паўтораў, якія ўзнікаюць у выніку адлюстравання ад сцен, столяў і іншых паверхняў, і наступных адзін за адным з малымі інтэрваламі.

Так як пры адлюстраваннях частка гукавой энергіі паглынаецца, пазнейшыя паўторы аказваюцца слабымі. Пасля выключэння крыніцы гуку колькасць адлюстраванай энергіі ў памяшканні меншае да таго часу, пакуль яна не будзе паглынутая. Працэс паступовага згасання гуку называецца рэверберацыяй.

Працягласць рэверберацыі - найважнейшы параметр, які вызначае акустычную якасць памяшкання. Залішне працяглае згасанне памяншае выразнасць гучання і пераборлівасць прамовы, а гучанне музыкі становіцца рытмічна невызначаным. Пры кароткай рэверберацыі гаворка гучыць глуха, а музычнае выкананне (асабліва кампазіцыі са значным лікам інструментаў) губляе злітнасць і выразнасць.

Нават пры аптымальным значэнні часу рэверберацыі акустычныя ўласцівасці залы могуць вельмі адрознівацца на розных напрамках з-за адрозненні ў шляхах, якія праходзяць адлюстравання ад крыніцы гуку да слухача.

Аптымальныя параметры рэверберацыі істотна адрозніваюцца не толькі для мовы і музыкі, але прынцыпова залежаць ад характару і жанру музычных твораў. Для камернай, сімфанічнай і эстраднай музыкі, наогул кажучы, патрэбныя розныя аптымальныя ўмовы.

Зыходзячы з гэтага, акустычнае праектаванне канцэртных залаў (якое ўключае ў сябе выбар плошчы і формы залы, размяшчэнне слухачоў, прымяненне матэрыялаў для сцен, рассейвалых і паглынальных канструкцый, ўстаноўка асобных элементаў і т. п.) патрабуе ў большасці выпадкаў кампрамісных рашэнняў.

У залах вялікай умяшчальнасці ўмовы чутнасці паляпшаюць прымяненнем сістэм гукаўзмацнення з электроннымі спосабамі атрымання штучнай рэверберацыі. Гэта дазваляе кантраляваць уласцівасці залы ў больш шырокіх межах.

Прыклад электраакустычна абсталяванай залы ўніверсальнага прызначэння (кангрэсы, канцэрты, опера, гукавы кінапаказ) - вялікая зала Палаца з'ездаў у Маскоўскім Крамлі (6000 месцаў).

Гісторыя

У адкрытых тэатрах і іншых пабудовах Старажытнай Грэцыі і Рыма ўжо можна заўважыць вынікі ўжывання прымітыўных акустычных ведаў. Ужо тады будаўнікі свядома дасягалі вельмі добрай чутнасці ў памяшканнях з вялікай колькасцю слухачоў.

Лічыцца, што сучасная архітэктурная акустыка пачынаецца з работ вучонага XIX стагоддзя У. Сэбіна, які паказаў, што ў замкнёным памяшканні адлюстраванні гуку зліваюцца ў гул і суправаджаюць кожны гук. Ён і ўсталяваў, што хуткасць згасання гэтага гулу з'яўляецца найбольш істотным паказчыкам чутнасці.

Спасылкі

• Архітэктурная акустыка — артыкул з БСЭ (Авторы:Г. А. Гольдберг, В. В. Фурдуев.), по:
  • Ганус К., Архитектурная акустика, пер. с нем., М., 1963;
  • Ингерелев Ф., Акустика в современной строительной практике, пер. с англ., М., 1957.