Alemannischi Tiernäme (noch de zoologische Syschtematik)
Alemannischi Tiernäme, gornnet noch de zoologische Systematik
Ufgfüert sind bis jetz Tiernäme vo/vom:
- Schwiiz: BE: Äntlibuech UR: Urscheletall; AG Oberaargou (nu Vögel) - ZH Züri; Schtadt Züri; Söiliamt; Mäile; Goossau ZH; Züri-Oberland; Wiile ZH; Tuurbetaal; Züri-Underland; Tielschoorff; Niderwenige; Büüli; Wintertuur; Andelfinge; Eglisau; Rafz; Wyland; Schtamme - SH Schafuuse, Hallau - TG Chesswil - SG Flums, Försteland, Toggeborg - AP Appezellerland (AR+AI)
- Liachtastää: Liachtastää, Trisabärg
- Öösterriich: Doarobiro
- Dütschland: Obfige; Sandjèrge; Dotmis-Schwardsebach; Milenge; Hauefels; Ettringe im Allgai; Wisswil; Zollernalb; Rhinai-Besche
- Dezue no verainzelti Iiträäg vo anderne Orte und Piet.
- Animalia L. (Tier) - Tiär (Urscheletall); Tier (Züri, Chesswil, Försteland, Toggeborg, Appezell); Dier (Obfige)
Annelida (Ringelwürm)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- (Wurm) - Wùùrä (Urscheletall); Wurm (Züri); Wùrm (Flums); Worm (Chesswil); Wuerm (Försteland); Wùrm (Toggeborg); Worm (Appezell); Wùùrm (Obfige); Wurm (Sandjerge); Wuurm (Dotmis); Wuem (Milenge); Wuerm (Hauefels); Wuure (Ettringe); Wurm (Zollernalb)
Oligochaeta
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Lumbricus sp. L. (Regenwurm) - Mettu (Äntlibuech); Mettel (Urscheletall); Räägewurm, Wurm (Züri); Rëgewurm, Wurm (Wyland); Räägewùrm (Flums); Règewùrm (Toggeborg); Règeworm (Appezell); Räägewùùrm (Obfige)
Hirudinea (Egel)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Hirudo medicinalis L. (Blutegel) - Bluetigel, Bluedegel (Züri); Bluetsuuger (Züri-Oberland); Egel (Försteland); Eegl, Egl (Liachtastää); Blùedèjel (Rhinai-Besche)
- Haemopis sanguisuga L. (Pferdeegel) - Rossegel (Züri)
Cestoda (Bandwürm)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Taenia sp. L. (Bandwurm) - Bandwurm (Züri)
Nematoda (Faadewürm)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Nematoda Rudolphi (Fadenwürmer) - Faadewürmli (Züri)
- Ascaris lumbricoides L. (Spulwurm) - Schpuelwurm (Züri)
- Trichinella sp. Railliet (Trichine) - Drichyyne (Obfige)
Nematomorpha (Säitewürm)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Gordius aquaticus L. (Wasserkalb) - Wasserchalb (Züri); Brunechalb (Ilau)
Gastropoda (Schnägge)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- (Schnecke) - Schnägg (Züri); Schnägg (Flums); Schnègg (Chesswil, Toggeborg, Appezell); Schnèkh (Liachtastää); Schnägga (Trisabärg); Schnäg (Obfige); Schnèk (Sandjerge); Schnègg (Milenge); Schnèak (Hauefels); Schnäk (Rhinai-Besche)
Basommatophora (Wasserschnägge)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Basommatophora Keferstein (Wasserlungenschnecken) - Wasserschnägg (Züri)
- Planorbis corneus L. (Grosse Tellerschnecke) - Poschthörndli (Züri)
- Lymnaea stagnalis L. (Spitzschlammschnecke) - Schpitzhörndli (Züri)
Stylommatophora (Landschnägge)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Stylommatophora Schmidt (Wasserlungenschnecken) - Landschnägg (Züri)
- Limax maximus L. (Tigerschnegel) - Chälerschnägg (Züri)
- Deroceras agreste L. (Graue Ackerschnecke) - Gaarteschnägg (Züri)
- Arion sp. Férussac (Wegschnecke) - Wäägschnägg (Züri); Schlymschnägg (Teenike); Tauschnägg (Wiile ZH)
- Arion rufus L. (Rote Wegschnecke) - Root Waldschnägg (Züri-Oberland); Rossschnägg (Tuurbetaal); Rooder Schnäg (Obfige)
- Cepaea hortensis Müller (Gartenbänderschnecke) - Hüüslischnägg (Züri)
- Cepaea nemoralis L. (Hainbänderschnecke) - Hüüslischnägg (Züri)
- Helix pomatia L. (Weinbergschnecke) - Wybërgschnägg (Züri); Hyyslischnäg (Obfige)
- wänn s Hüüsli linggsume gaat: Schnäggekönig (Züri)
Bivalvia (Muschle)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- (Muschel) - Muschle (Züri); Mùschle (Obfige); Muschle (Sandjerge)
- Dreissena polymorpha Pall. (Wandermuschel) - Wandermuschle (Züri)
- Anodonta cygnea L. (Grosse Teichmuschel, Schwanenmuschel) - Täichmuschle, Maalermuschle (Züri)
Crustacea (Chrepstier)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Isopoda (Assle)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Porcellio scaber Latr. (Kellerassel) - Assle, Chälerwäntele (Züri); Chälermuus (Schtadt Züri); Chälergauch (Züri-Oberland); Chälertierli (Andelfinge); Chälerschwii (Flums); Chèllersòu, Chöllersòu (Appezell); Asle (Obfige); Meichteler (Ettringe)
- Oniscus asellus L. (Mauerassel) - Kearmuch (Doarobiro); Mooradsel (Rhinai-Besche)
Decapoda
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Astacus astacus L. (Flusskrebs) - lueg une bim Bachchreps
- Austropotamobius torrentium Schrank (Bachkrebs) - Chräps (Urscheletall); Chräps (Züri); Töüpi (Flums); Chrèps (Chesswil, Toggeborg); Chrèps (Appezell); Khrèbs (Liachtastää); Chräbs (Trisabärg); Chräbs (Obfige); Grèbs (Milenge); Chrèbs (Dotmis); Grèaps (Hauefels); Grääbs (Rhinai-Besche)
Amphipoda (Floochräpsli)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Gammarus sp. Fabricius (Flohkrebs) - Floochräpsli (Züri)
Onychura
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Daphnia Müller (Wasserflöhe) - Wasserfloo (Züri)
Arguloida
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Argulus foliacaeus L. (Karpfenlaus) - Fischluus (Züri)
Myriapoda (Tuusigfüessler)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Myriapoda Latr. (Tausendfüsser) - Tuusig-, Hundertfüessler (Züri)
Arachnida (Schpinnetier)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Araneae (Webschpinne)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- (Spinne) - Schpinn (Züri Schtadt, Mäile, Söiliamt); Schpimugg (Mäile, Züri-Oberland; Niderwenige); Schpilmugg (Tuurbetaal); Schpimugge (Eglisau, Rafz); Schpilemugge (Schtamme); Spìn, Spìnupe (Flums); Spìne (Toggeborg); Spine, Spinn(e); Schpinnemogg, Spimmogg (Appezell); Schbinoble, Schbinoobele (Obfige); Schbinnebebb (Hauefels); Spenewet (Ettringe)
- (Spinnennetz): Schpinngwääb (Züri Schtadt; Mäile); Schpinnmugge (Söiliamt); Schpimuggenäscht (Eglisau); Schpillmugge (Züri-Oberland); Schpilmuggenäscht (Tuurbetaal); Näscht (Niderwenige; Rafts); Schbinoobelenäschd (Obfige), Schpennhòppele (Berner Aargau)
- Araneus diadematus Clerck (Gartenkreuzspinne) - Chrüüzschpinn (Züri); Chrützschpìne (Toggeborg); Chryzschbinoobele (Obfige)
Scorpiones
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Euscorpius germanus Koch (Skorpion) - Schtorpioon (Züri); Schtorp (Goossau ZH); Schtarpiaan (Hütte ZH); Schkòrpiòò (Toggeborg)
Opiliones (Zimmermane)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Opilio sp. Herbst & Phalangium sp. L. (Weberknecht) - Zimmermaa (Äntlibuech); Zimbermaa, Zimermaa (Züri); Zimerbock (Mäile); Langbäi (Niderwenige); Waldschrìt, Zìmermaa (Flums); Zìmmermaa (Toggeborg); Zemmermaa, Zömmermaa (Appezell)
Acari (Milbe)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Acari Leach (Milben) - Mìlmä (Urscheletall); Chrätzmilbe (Züri); Mìlb (Milenge); Milb (Hauefels)
- Ixodida Leach (Zecken) - Zäächä (Urscheletall); Holzbock (Züri); Holzbògg (Toggeborg); Zäch (Appezell); Zèch, Zegg (Liachtastää); Zäch (Obfige); Zägge (Ettringe); Dsäk (Rhinai-Besche)
Collembola (Springschwänz)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Collembola Lubbock (Springschwänze) - Schpringschwanz (Züri)
Insecta (Insekte)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Zygentoma (Fischli)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Lepisma saccharina L. (Silberfischchen, Zuckergast) - Silberfischli (Züri)
Dermaptera (Ooreniggeler)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Forficula auricularia L. (Ohrwurm) - Öörele (Äntlibuech); Ourewirger, Deerelä (Urscheletall); Ooreniggeler (Solothurn); Ooregrübler (Basel); Oorewürm, Ooreniggel (Züri); Oorenügger (Tuurbetaal); Oorenüggeler (Mäile, Eglisau); Ooreneggeler (Rafz); Ooreniggerer (Goossau ZH); Ooremüggel (Niderwenige, Söiliamt); Ooremüggler (Züri-Oberland); Ooremüggeler (Schtadt Züri); Oorechlemmer (Schtamme); Oureschlüüfer (Flums); Ooreniggeler (Thurgau); Oorle (Toggeborg); Ooreschlüüffer, -nagel, -nigel, Oorle, Hurliaa (Appezell); Ooreschlezer, -schlizer (Obfige); Oerefiizeler (Ettringe); Aorãmetzler (Zollernalb)
Mantodea (Fangschrecke)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Mantis religiosa L. (Europäische Gottesanbeterin) - Wiigrill (Vischpertal)
Blattodea (Schabe)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Blatta orientalis L. (Küchenschabe) - Schwaabechäfer (Züri); Brootchääfer (Schtadt Züri); Chuchischaabe (Hagebuech); Schwoobechääfer (Züri-Oberland); Määlschaabe (Schtëërnebëërg); Rus (Flums); Schwòòbechèfer (Appezell); Schwaub (Ettringe)
- Blattella germanica L. (Deutsche Schabe) - Russ, Franzoos (Züri); Häidemüüch (Goossau ZH)
Orthoptera (Höigümper)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Acrididae MacLeay & Tettigonioidea Krauss (Feld- & Laubheuschrecken) - Höigümper, Höistüffu (Äntlibuech); Häipsteffel (Urscheletall); Höischtöffel (Söiliamt, Eglisau, Rafz, Schtamme); Höischtröffel (Schtadt Züri, Züri-Underland); Höigümper (Züri-Oberland, Hagebuech, Andelfinge); Höigüpfer (Mäile, Wiile, Tuurbetaal); Höüstöfel (Flums); Höühötzger, -schtöffel (Toggeborg); Höüschtoffel, -schtöffel (Appezell); Hööstöffel, Höögumper (Liachtastää); Höusteggal (Doarobiro); Haigùmber (Obfige); Haihupfer (Ettringe)
- Decticus verrucivorus L. (Warzenbeisser) - Wäärzebysser (Züri)
- Gryllus campestris L. (Feldgrille) - Grile (Züri); Zippere (Tielschtoorff)
- Acheta domesticus L. (Heimchen) - Häinimuuch, -müücher (Züri); Häinimüüchler (Züri-Underland); Hänimüücher (Büüli); Häini-, Häirimucher (Züri-Oberland); Häimeli (Goossau ZH); Hamuucher (Chesswil); Muhooma, Muhäämle (Liachtastää); Haimiichìlì (Sandjerge); Grìl (Milenge)
- Gryllotalpa gryllotalpa L. (Maulwurfsgrille) - Wëre (Züri); Wërfüür (Horge); Gaartechräps (Schtadt Züri); Bodechräps (Schtamme); Chorngfäärli (Niderwenige); Rosstööder (Söiliamt); Rossmörder (Wintertuur, Züri-Oberland); Ritier (Flums); Eggeschèère, Were (Toggeborg); Weerla (Liachtastää); Eerar (Doarobiro); Wääre (Obfige); Khòrnverderber (Zollernalb)
Odonata (Libelle)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Odonata Fabricius (Libellen) - Tüüfusnadle (Äntlibuech); Tüüfelsnaadle, Augeschüüsser, Augeschtächer, Wasserjumpfere (Züri); Tüüfelsgrossmueter (Hütte); Ougeschüüsser (Toggeborg); Wasserjumpfere (Appezell); Dèifelsnaagel, Waserjùmbfere (Obfige); Gofeschiser (Rhinai-Besche)
- (Larve): Rickli, Rückle (Züri)
Ephemeroptera (Äitagsflüüge)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Ephemeroptera Hyatt & Arms (Eintagsfliegen) - Äitaagsflüüge (Züri); Dräckflüüge (Züri-Underland); Rossflüüge (Tielschtoorf)
Trichoptera
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Trichoptera Kirby (Köcherfliegen; Larve: Hülsenwurm) - Steichärschele (Uri)
- (Larve): Hülsewurm (Züri)
- Hydropsyche pellucidula Curtis (Wassergeistchen) - Bademer Mugg (Schtadt Züri)
Plecoptera (Schtäiflüüge)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Plecoptera Burmeister (Steinfliegen) - Schtäiflüüge (Züri)
Psocoptera (Schtaublüüs)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Liposcelis sp. Motschulsky (Bücherlaus) - Schtaubluus (Züri)
Neuroptera (Netzflügler)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Myrmeleontidae Latr. (Ameiseinjungfern; Larve: Ameisenlöwen) - Amäiselöi (Züri)
Siphonaptera (Flöö)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Pulex irritans L. (Menschenfloh) - Flou (Urscheletall); Floo (Züri); Floo (Chesswil, Toggeborg); Floo, Flooch (Appezell); Floo (Liachtastää); Floo (Obfige, Sandjerge, Dotmis, Milenge, Hauefels); Flao (Zollernalb)
Coleoptera (Chäfer)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- (Käfer) - Chääfer (Urscheletall, Züri, Flums); Chëëfer (Wyland); Chèfer (Chesswil, Toggeborg, Appezell); Khèèfer, Khèfer (Liachtastää); Chäfer (Trisabärg); Chääfer (Obfige); Kèèfr (Sandjerge); Chèèfr (Dotmis); Khèfr (Milenge); Khèafr (Hauefels); Kääfer (Rhinai-Besche)
Adephaga
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Gyrinus natator L. (Taumelkäfer) - Taumelchääfer (Züri)
- Dytiscus marginalis L. (Gelbrandkäfer) - Gäälrand (Züri)
- Carabus auratus L. (Goldlaufkäfer, Goldschmied) - Goldchääfer, Goldschmiid (Züri); Schmììdchèèfr (Dotmis)
Polyphaga
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Nicrophorus humator Gleditsch (Schwarzer Totengräber) - Tootegreber (Züri)
- Lucanus cervus L. (Hirschkäfer) - Hirschchääfer (Züri); Julichääfer (Züri-Underland)
- Geotrupes sp. Latr. (Mistkäfer) - Mistgüägä (Urscheletall); Ross-Chääfer (Züri); Mischdchääfer (Obfige)
- Melolontha melolontha L. (Maikäfer; Larve: Engerling) - Laubchääfer (Züri); Laubchëfer (Eglisau, Rafz, Wyland); Mäichääfer (Züri Schtadt); Mäichëfer (Wyland); Maiechääfer (Flums); Mèiechèfer (Toggeborg); Mèie-, Lòubchèfer (Appezell); Meikhèèfer, Mèiekhèfer (Liachtastää); Mèiechäfer (Trisabärg); Maiechääfer (Obfige); Maaiechèèfr (Dotmis); Maiekhèfr (Milenge)
- (Engerling) - Enger (Züri Schtadt); Engerlig (Tuurbetaal); Inger (Söiliamt, Mäile, Goossau ZH); Mettel (Züri-Underland); Mettle (Eglisau, Rafz); Engeri (Flums); Engelì (Försteland); Ìngele (Toggeborg); Engeli, Engelig, Ingeli, Lingeli (Appezell); Engerì (Liachtastää); Ängerich (Obfige); Èngrlìng (Milenge)
- Elateridae Leach (Schnellkäfer; Larve: Drahtwurm) - Schnellchääfer (Züri)
- (Larve): Traatwürm (Züri)
- Lamprohiza splendidula L. (Kleiner Leuchtkäfer) - Lüüchtchääferli (Züri); Lüüchtwürmli (Söiliamt, Rafz); Glüewürmli (Tielschtoorf, Goossau ZH, Tuurbetaal, Eglisau, Schtamme); Schiiwürmli (Mäile, Niderwenige); Johanis-Chääferli (Tuurbetaal); Schiiwùrm, Johaniswùrm (Flums); Glüewörmli, Schiiwörmli, Johanniswörmli, Lüüchtchèfer (Appezell); Haniswiirmli (Obfige)
- Lampyris noctiluca L. (Grosser Leuchtkäfer) - Haniswiirmli (Obfige)
- Dermestes lardarius L. (Speckkäfer) - Schpäckchääferli (Züri)
- Anobium sp. Fabricius (Klopfkäfer; Larve: Holzwurm) - Tootenüürli (Züri); Tèngelmannli, Holzbòck (Appezell)
- Coccinella sp. L. (Marienkäfer) - Scheengüägä (Urscheletall); Anketierli (Züri); Ankechääferli (Züri Schtadt); Anketryndli (Söiliamt; Mäile); Chääfertryndli (Büüli); Kateryndli (Tielschtorff); Katerynechëëferli (Eglisau, Rafz); Mariechääferli (Züri Schtadt); Mariamuetergotteschääferli (Albisriede); Mariechüeli (Andelfinge); Hërrgottstierli (Züri-Oberland, Tuurbetaal, Wintertuur, Andelfinge); Hërrgotts-Chääferli (Züri-Oberland); Hërrgottechüeli (Züri Schtadt); Goldchääferli (Goossau ZH); Brunechüeli (Schtamme); Härgots-, Muetergotes-, Schatz-Chääferli (Flums); Herrgottecheferli, -mogerli, -mugerli (Toggeborg); Glöcks-, Muetter-, Muettergòttes-, Fròue-, Hèrgòtts-Chèferlì, Hèreloobeli (Appezell); Fruotiorle (Doarobiro); Himelsdierli (Obfige); Chèdriineföögìlì (Dotmis)
- Coccinella septempunctata L. (Siebenpunkt-Marienkäfer) - Sibepunkt (Züri Schtadt)
- Lytta vesicatoria L. (Spanische Fliege) - Schpanisch Flüüg (Züri)
- Chrysomelidae Latr. (Blattkäfer) - Blattchääfer (Züri)
- Cerambycidae Latr. (Bockkäfer) - Bockchääfer (Züri)
- (Larve): Holzwurm (Züri)
- Leptinotarsa decemlineata Say (Kartoffelkäfer) - Härdebfelchääfer (Obfige)
- Haltica sp. (Flohkäfer) - Hëërdfloo (Züri)
- Curculionidae Latr. (Rüsselkäfer) - Rüsselchääfer (Züri)
- Scolytinae Latr. (Borkenkäfer) - Borkechääfer (Züri); Buechdrucker (Züri-Oberland)
Hymenoptera (Huutflügler)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Apis mellifera L. (Honigbiene) - Hongbriämu (Greschoney); Biiji (Zermatt); Beieli (Seislerland); Beiji (Äntlibuech); Bey (Engelberg); Biije, Biili (Nidwaude); Biiäli (Üri); Bii (Urscheletall); Biina, Imi (Khur); Biine, Imme (Basel); Beili (Söiliamt, Hoorge, Mäile); Byli (Züri-Oberland); Biendli (Züri Schtadt; Andelfinge); Imbli (Schtamme); Beeieli, Biinli, Ìme (Flums); Biili (Försteland); Biili, Biindli (Toggeborg); Biilì, Iimlì, Iimme (Appezell); Biina, Imma (Liachtastää); Biina, Imma (Vorarlberg); Biine, Ime (Obfige); Ìme (Sandjerge); Ìme (Milenge); Imm (Hauefels); Eema (Zollernalb); Biin, Im (Augschburg); Em (Rhinai-Besche)
- (Königin, Weisel) - Wiiser (Nidwaude, Üri); Wäisel (Züri); Chöng (Appezell); Wiisel (Vorarlberg)
- (Drohne) - Träänä (Üri); Troone (Züri); Tree, Trenne (Appezell); Draune (Singe a.H.)
- Bombus sp. Latr. (Hummel) - Humili (Äntlibuech); Humbel (Züri); Hummle (Hagebuech); Humele (Wyland); Bumbele (Tielschtoorff); Humele (Chesswil); Hummele (Försteland); Hùmel, Rusumel (Toggeborg); Hummel (Appezell); Hùmle, Hùmele (Obfige); Hummelr (Hauefels); Homeler (Ettringe); Brõmhõmler (Zollernalb)
- Vespula vulgaris L. (Gemeine Wespe) - Wäschpi (Äntlibuech, Urscheletall); Wäschpi (Züri); Wäschpeli (Niderwenige; Eglisau); Wëschbele (Rafz, Schtamme); Wäschpi (Flums); Wäschpelì (Chesswil); Wäschpì (Försteland); Wäschpi (Toggeborg); Wäschpì, Wäschple, Wäschpel (Appezell); Wèspi, Wèschggì (Liachtastää); Wäschgì (Trisabärg); Wäschbe (Obfige); Wèschbe (Sandjerge, Dotmis); Wèfdsge (Milenge); Wèafdsg (Hauefels); Wäfzgg (Ettringe); Wäfds (Rhinai-Besche)
- Vespa crabro L. (Hornisse) - Hornuuss (Züri); Hornusle (Andelfinge); Hòrnussle (Toggeborg); Hoornùs (Obfige); Hòrnosel (Rhinai-Besche)
- Chrysis sp. Latr. (Goldwespe) - Goldwäschpi (Züri)
- Cynipidae Latr. (Gallwespen) - Gallwäschpi (Züri)
- Ichneumonidae Latr. (Schlupfwespen) - Schlupfwäschpi (Züri)
- Formicidae Latr. (Ameisen) - Ambäissi (Urscheletall); Ambitzli (Züri); Amäis, Ambitzli (Züri Schtadt); Hambitzgi (Mäile, Züri-Oberland, Tuurbetaal); Hambetzgi (Hoorge); Ambixli (Andelfinge); Umbäissgi (Söiliamt); Wurmessli (Niderwenige); Wurmäisli (Tielschtoorff); Wurmöüsle (Eglisau, Rafz); Hobaasle (Schtamme); Aawaisi (Flums); Wormbaasle (Chesswil); Ämbese (Försteland); Ambaisse, Ambäse, Ambäsle (Toggeborg); Èmese, Èmèss(e); Äbes(e) (Appezell); Umpòòssa, Umpaassa, Umbäässa etc. (Liachtastää); Oomaise (Obfige); Oomais (Sandjerge); Òòmaìse (Dotmis); Amose (Milenge); Amòess (Hauefels); Haagemais (Ettringe); Ãõmòòas(l)a (Zollernalb)
- Formica rufa L. (Rote Waldameise) - Waldhäischt (Züri); Wulhäischt (Mäile, Niderwenige); Wolhäischt (Tuurbetaal, Züri-Oberland); Walhäischt (Eglisau); Wolhänkscht (Söiliamt); Chlamere (Schtamme); Chlamere (Flums); Chluppere (Chesswil); Heggere (Försteland); Waldhèngscht (Toggeborg); Chluppere, Waldhèngscht, Waldäbese (Appezell); Klammoro (Doarobiro); Chlamere (Obfige); Glamere (Milenge); Klamer (Ettringe)
Diptera (Zweiflügler)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Ceratopogonidae Newman (Bartmücken, Gnitzen) - Migli (Obfige)
- Calliphora sp., Lucilia sp. (Schmeissfliegen) - Schmaismùge (Obfige)
- Musca domestica L. (Stubenfliege) - Flöige (Äntlibuech); Fläigä (Urscheletall); Flüüg, Schtubeflüüg (Züri); Flüge (Flums); Flüüge (Försteland); Flüge (Toggeborg); Flüüg(e) (Appezell); Flüüga (Liachtastää); Flöüga (Trisabärg); Mùge (Obfige); Fluige (Ettringe); Fluik (Zollernalb)
- Stomoxys calcitrans L. (Wadenstecher) - Wadeschtächer (Züri)
- Sarcophaga carnaria L. (Fleischfliege) - Fläischflüüg (Züri)
- (Larve): Fläischwurm (Züri)
- Calliphora vomitoria L. (Schmeissfliege) - Fläischflüüg, Chëësflüüg (Züri)
- Syrphidae Latr. (Schwebfliegen) - Schwääber, Wollschwääber (Züri)
- Drosophila sp. Fallén (Taufliege) - Tauflüüg (Züri); Migli (Obfige)
- Hypoderma bovis L. (Rinderdasselfliege) - Tasselflüüg (Züri)
- (Made): Tasselwurm, Tasselinger (Züri); Were (Toggeborg)
- Eristalis tenax L. (Mistbiene, Schlammfliege) - Mischtflüüg (Züri); Schiissebiili (Toggeborg)
- Tabanus bovinus L. (Rinderbremse) - Brääme (Äntlibuech); Brämmä (Urscheletall); Brëëm, Ochsebrëëm, Rossbrëëm (Züri); Breeme (Eglisau); Broome (Rafz); Brìme (Flums); Breeme (Chesswil); Breeme, Brieme (Försteland); Bräme, Brème, Brèème (Toggeborg); Breem(e); Breemme, Briem (Appezell); Breema (Liachtastää); Brääma (Trisabärg); Briom (Doarobiro); Rosbrääme (Obfige); Brème (Sandjerge); Brèèam (Milenge, Hauefels); Brèèama (Zollernalb); Brääm (Rhinai-Besche)
- Haematopota pluvialis L. (Regenbremse) - Rossbrääme (Äntlibuech); Schwööbli (Züri); Schwòòb (Toggeborg); Schwòòb, Schwööbli, Chlèber (Appezell); Brääme (Obfige); Rossbream (Ettringe)
- Chrysops relictus Meigen (Goldaugenbremse) - Blindi Brääme (Obfige)
- Culex pipiens L. (Gemeine Stechmücke) - Mugge (Äntlibuech); Mùggä (Urscheletall); Mugg (Züri); Mogg(e) (Chesswil, Försteland); Mùgge, Schnòògge (Toggeborg); Mogg(e); Schnòògg(e) (Appezell); Mogga (Liachtastää); Mugga (Trisabärg); Schnooge (Obfige); Muge (Dotmis); Mugg (Milenge); Muk (Hauefels); Mugge (Ettringe); Mok (Rhinai-Besche)
- Tipula sp. L. (Schnake) - Schnaagg (Züri); Schnoogg (Züri-Oberland); Schnòògge (Chesswil); Schnòògg (Försteland); Schnòògg(e) (Appezell); Schnook (Sandjerge); Schnòòge (Dotmis); Schnoogg (Milenge); Schnòòk (Hauefels)
Rhynchota (Schnabelkerfe)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Gerris lacustris L. (Wasserläufer) - Wasserlöifer (Züri)
- Notonecta glauca L. (Rückenschwimmer) - Ruggeschwümer (Züri)
- Cimex lectularius L. (Bettwanze) - Wäntele (Äntlibuech, Urscheletall); Wäntele (Züri); Wëntele (Wyland); Wiintele (Flums); Wèèntele (Chesswil); Weentele (Försteland); Wäntele (Toggeborg); Wèèntele, Wääntele (Appezell); Wentolo (Doarobiro); Wändele (Obfige); Waitl (Hauefels); Wändel (Rhinai-Besche)
- Pentatomidae Leach (Baumwanzen) - Gauch, Beerigauch (Züri); Chriesigauch (Züri-Oberland; Söiliamt); Mauch (Rafz); Schtinkchëfer (Schtamme); Chriesistingger (Flums); Gòuch (Chesswil); Gòuch, Bèiergòuch, Chriesigòuch, Chriesischtinker (Appezell); Kriosestinkar (Doarobiro)
- Nepa cinerea L. (Wasserskorpion) - Schëëre (Fischental|Fischetaal)
- Philaenus spumarius L. (Wiesenschaumzikade) - Guggerschpöiz (Züri)
- Aphidoidea Latr. (Blattläuse) - Blattluus (Züri); Blatluus (Toggeborg); Bladluus (Obfige)
- Coccidae Stephens (Schildläuse) - Schildluus (Züri)
- Pediculus humanus (Menschenlaus) - Luus (Züri); Luus (Flums, Chesswil, Försteland, Toggeborg, Appezell); Luus (Liachtastää); Heesluus (Obfige); Lüüs (Sandjerge); Laus (Milenge, Hauefels)
- (Nisse) - Niss (Züri); Nìsì (Flums); Niss (Chesswil, Försteland); Nìss (Toggeborg); Niss (Appezell); Ness (Liachtastää); Niss (Hauefels)
- Pediculus humanus humanus L. (Kleiderlaus) - Gwandluus (Züri)
- Pediculus humanus capitis De Geer (Kopflaus) - Chopfluus (Züri)
- Pthirus pubis L. (Filzlaus) - Filzluus (Züri); Fìldslaus (Milenge)
Lepidoptera (Falter)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
- Tagfalter) - Pfiffuntrilla (Alagna); Poldärnu (Gurin); Summervögili (Äntlibuech); Sumervogel (Züri); Pipòòlper (Flums); Sùmmerfogel (Toggeborg); Flickflòuder, Pfif(h)òlder, Pfipfòlder, Sòmmerfogel (Appezell); Summerfogl, Pfefholder, Pipoltr (Liachtastää); Flüttorsche (Doarobiro); Schmäderling (Obfige); Sumrfeegìlì (Sandjerge); Sumrfoogl (Dotmis); Sõnãvoogel (Zollernalb) (
- Nachtfalter) - Määlvogel (Schtamme); Flipper, Nachtflipper (Appezell) (
- (Raupe) - Raupe (Züri); Ròuppe (Chesswil, Toggeborg); Rub (Obfige); Rüp (Sandjerge); Rup (Dotmis); Raup (Milenge, Hauefels); Rup (Rhinai-Besche)
- Tineola bisselliella Hummel (Kleidermotte) - Schabe (Äntlibuech); Schaab (Züri); Schaabe (Flums); Schabe (Appezell); Schaaba (Liachtastää); Schaabe, Chlaidermode (Obfige)
- Eupoecilia ambiguella Hübner (Einbindiger Traubenwickler; Raube, 1.Generation: Heuwurm; 2.Gen. Sauerwurm) - (1.Gen.) Haiwùùrm (Obfige); (2.Gen.) Suurwùùrm (Obfige)
- Pyralidae Latr. (Zünsler, Lichtmotten) - Pfiffoltere (Chesswil)
- Papilio machaon L. (Schwalbenschwanz) - Raupe: Rüebliraupe (Züri)
- Pieris sp. Schrank (Weissling) - Wysslig (Züri)
- Pieris brassicae L. (Grosser Kohlweissling) - Raupe: Chabiswurm (Züri); Tüüfels-Chatz (Toggeborg)
- Gonepteryx rhamni L. (Zitronenfalter) - Zitronefalter (Züri)
- Lycaena sp. Fabricius (Bläuling) - Blöilig (Züri)
- Nymphalis antiopa L. (Trauermantel) - Truurmantel (Züri)
- Inachis io L. (Tagpfauenauge) - Pfauenaug (Züri) - Raupe: Tüüfels-Chatz (Züri; Appezell)
- Bombyx mori L. (Seidenspinner) - Raupe: Siiderüp (Sandjerge)
- Aglia tau L. (Nagelfleck) - Naagelfläck (Züri)
- Acherontia atropos L. (Totenkopfschwärmer) - Tootechopf (Züri)
Petromyzontidae (Nüünöigler)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Lampetra planeri Bloch (Bachneunauge) - Stäibiisser (Nidwaude, Üri); Schtäibysser, Nüünaug, Nüünöigler (Züri); Staabiisser (Schafuuse); Niinoig (Wisswil)
Osteichthyes (Chnochefisch)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Uufgfüert sind vor alem Ort und Piet a grössere Gwässer: Italie: Alagna - Schwiiz: FR: Seislerland; BE: Biel, Inderlache, Briens; OW: Obwalde; NW: Nidwaude; UR: Üri; LU: Soorsi; BS: Basel; ZH: Züri, SG: Schmerike, Walesee, Toggeborg; AP: Appezell; SH: Schafuuse; TG: Berlinge, Ermatinge, Chesswil, Uttwil - Vorarlberg: Bregez, Hohenems - Dytschland: Obfige, Rychenou, Rhinai-Besche, Wisswil
- Pisces (Fisch) - Fisch (Inderlache, Nidwaude, Üri, Basel, Züri, Schafuuse, Ermatinge, Chesswil, Toggeborg, Appezell); Fesch (Liachtastää); Fisch (Trisabärg, Bregez, Obfige, Hauefels)
- Mandli (Milchner): Milcher (Inderlache); Milchner (Obwalde); Miucher (Nidwaude); Milchler (Üri); Mändli, Milchler (Züri); Milchner (Eglisau, Schmerike, Walesee); Milcher, Mandli (Berlinge); Milchner, Mandli (Ermatinge)
- Wiibli (Rogner): Röggner (Inderlache); Läicher (Obwalde); Règler, Rogner (Nidwaude); Règgler, Roggner (Üri); Wiibli, Röögler (Züri); Roggner (Mäile); Rogner (Eglisau, Schmerike); Läicher (Walesee); Wiibli, Roggner (Berlinge, Uttwil)
Acipenseridae (Stör)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Acipenser sturio L. (Stör) -
- Huso huso L. (Hausen) -
Anguillidae (Ööl)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Anguilla anguilla L. (Flussaal) - Aal (Briens, Nidwaude, Üri); Ool (Basel); Aal (Züri); Òòl (Schafuuse, Berlinge, Ermatinge, Chesswil); Blindestriicher (Rychenou); Òòl, Aal (Bregez, Hohenems); Ool (Obfige); Ool (Wisswil)
Clupeidae (Hääring)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Alosa alosa L. (Maifisch) - Maifìsch (Wisswil)
- Clupea harengus L. (Atlantischer Hering) - Häärech (Üri); Hèèring (Bregez); Heerìk (Sandjerge); Hääri (Rhinai-Besche)
Cyprinidae (Wyssfisch)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Rhodeus amarus Bloch (Bitterling) - Blauchäärpfli (Züri); Pitterling (Berlinge); Bitterling (Rychenou)
- Gobio gobio L. (Gressling, Gründling) - Gresslig, Gründlig (Züri); Grèsslig (Ermatinge); Bachgrùndle (Uttwil); Grèsling (Rychenou); Gräse (Rhinai-Besche)
- Barbus barbus L. (Flussbarbe) - Barbä (Obwalde, Üri); Barbe, Bärblig (Züri); Baarbe, Baarbel (Ermatinge); Baarbe (Uttwil); Baarwe (Wisswil); Bärwel (Rhinai-Besche)
- Carassius auratus L. (Goldfisch) - Goldfisch (Bregez, Hohenems); Goldfisch (Obfige)
- Carassius carassius L. (Karausche) - Kcharusche (Ermatinge); Garòusche (Rychenou)
- Cyprinus carpio L. (Karpfen) - Chaarpfe (Züri, Ermatinge, Chesswil); Chòòrpfe (Uttwil); Khaarpfe (Rychenou); Kchaarpfe (Bregez, Hohenems); Khaarbfe, Kchaarbfe (Obfige); Karbe (Rhinai-Besche); Kaarbf (Wisswil)
- Ctenopharyngodon idella Valenciennes (Graskarpfen) - Graaskarbf (Wisswil)
- Abramis brama L. (Brachsen, Blei) - Brachsle (Biel); Brachsmä (Obwalde); Brachsme (Nidwaude); Fliänggä (Üri); Brachsme (Soorsi, Züri); Bragsma, Pl.: -mane (Ermatinge); Bròòchsma Pl: -mane (Uttwil); Braxma (Rychenou); Braxme, Braxer (Bregez); Brääsem (Wisswil)
- Alburnoides bipunctatus Bloch (Schneider) - Schnyderli (Basel); Yscher (Bärn); Flusslöigeli, Bambeli, Bämeli (Züri)
- Alburnus alburnus L. (Laube) - Gròòsl (Bregez); Laubele (Walesee); Laugeli (Glaris, Sanggale, Tuurgi, Züri), Löigeli (Schafuuse, Züri), Logele/Logeli (wyt umen am Undersee), Logene (Steckbore, Moos), Lòugeli/Lougeli/Lögeli (Ermatingen, Uttwil), Löögele, Loougelì (Flums); Laguune (Gottliebe), Aguune (Gottliebe, Oberzäll, Rychenou), Agüünli (Uttwil); Luenzli (Nidwaude); Schnäpperli (Basel)
- Blicca bjoerkna L. (Blicke, Güster) - Bliengge (Nidwaude); Bliänggä (Üri); Blick, Blicklig (Züri); Brättele (Pfäffikersee); Schòòtel (Ermatinge); Schòòtli (Uttwil); Blikh (Rychenou); Blicke (Rychenou)
- Chondrostoma nasus L. (Nase) - Naase (Seislerland, Züri); Nase (Ermatinge); Pùùreforèlle (Uttwil); Nase (Bregez); Naas (Wisswil)
- Leucaspius delineatus Heckel (Moderlieschen) -
- Leuciscus leuciscus L. (Hasel) - Hasel (Briens); Hasli (Obwalde); Hasli, Muirhasu (Nidwaude); Haasel, Stäihaasel, Wingerli (Üri); Hasli (Soorsi); Hasle, Häslig (Züri); Hasel (Berlinge); Hasel, Schtòòhaseli (Ermatinge); Hasel (Rychenou); Haasl (Bregez, Hohenems); Schnoodfìsch (Wisswil)
- Phoxinus phoxinus L. (Elritze) - Èlritzli (Obwalde); Pämili (Nidwaude); Bäämäli (Üri); Wettigli (Basel); Bambeli, Butzi (Züri); Pfrille (Eglisau); Bùùte (Berlinge, Ermatinge); Bachgrùndle (Uttwil); Buute (Rychenou); Pittle (Bregez); Bammele (Hohenems); Bachbunga (Sant Antönia GR)
- Rutilus rutilus L. (Rotauge, Plötze) - Winger (Nidwaude); Schwaal, Rootaug (Züri); Schwaal (Walesee); Briegger, Mäifisch (Schafuuse); Forn (Berlinge); Fùrn (Ermatinge); Fòrm (Uttwil); Furn (Rychenou); Füern, Füerm, Rotaug (Bregez); Roddl (Wisswil)
- Scardinius erythrophthalmus L. (Rotfeder) - Rottele, Rotteli (Züri); Ròtte (Berlinge); Ròtte, Ròttel (Ermatinge); Rööteli (Uttwil); Roette (Rychenou); Rotfeader (Bregez); Roddl (Wisswil)
- Squalius cephalus L. (Alet, Aitel, Döbel) - Schwenn (Seislerland); Aaland (Inderlache, Briens); Aalet (Obwalde, Züri); Alet (Schafuuse); Alet (Ermatinge, Chesswil); Aletli (Rychenou); Aalet (Bregez); Alecht (Hohenems); Schöebere (Obfige); Schueber (Wisswil)
- Telestes souffia Risso (Strömer, Riesling) - Ryslig, Ryserli (Züri); Riemlig (Berlinge)
- Tinca tinca L. (Schleie) - Schläie, Schluiche (Nidwaude); Schleie (Züri); Schlèie (Berlinge); Schlèèie (Ermatinge); Schlèèe (Uttwil); Schleie (Rychenou); Schlèie (Bregez); Schlàie (Rhinai-Besche); Schlei (Wisswil)
Nemacheilidae (Bartgrundle)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Barbatula barbatula L. (Bartgrundel, Bachschmerle) - Grundel, Grundeli, Schmerle (Züri); Grundbarbeli (Toggeborg); Grundeli (Schafuuse); Grùndle (Berlinge, Ermatinge); Grùndeli, Grǜndle (Uttwil); Grundel (Rychenou); Grundl (Bregez)
Siluridae (Weller)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Silurus glanis L. (Wels) - Waller (Schafuuse); Wèllere (Ermatinge, Uttwil); Wels (Arbe); Wèaller, Wèallere (Bregez)
- Ameiurus nebulosus Lesueur (Katzenwels) - Zwèèrgwels (Wisswil)
Esocidae (Hecht)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Esox lucius L. (Hecht) - Hächt (Seislerland); Hecht (Biel, Inderlache, Briens); Hècht (Obwalde, Nidwaude, Üri); Hächt (Basel); Hècht (Züri); Hecht (Walesee); Hecht (Toggeborg); Hècht, Hecht, Heechd (Appezell); Hächt, Hecht (Schafuuse); Hecht (Berlinge, Ermatinge, Chesswil); Hecht (Rychenou); Hècht (Bregez, Hohenems); Hechd (Hauefels); Hècht (Rhinai-Besche); Hechd (Wisswil)
Coregonidae (Felche)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Coregonus sp. L. (Felchen) - Felch (Obwalde); Fäuche (Nidwaude); Felche (Züri); Felch, Felche (Ermatinge); Fèlche (Bregez)
- Coregonus albellus Fatio (Brienzlig) - Brienzlig (Inderlache); Brienslig (Briens)
- Coregonus alpinus Fatio (Kropfer) -
- Corgonus arenicolus Kottelat (Sandfelchen) - Schwèbfelche (Berlinge); Sandfelch (Ermatinge); Sandfelche (Rychenou); Sandfèlche (Bregez)
- Coregonus confusus Fatio (Pfärrit) -
- Coregonus duplex Fatio (Grundler) -
- Coregonus fatioi Kottelat (Albock) - Aalbock (Inderlache, Briens)
- Coregonus gutturosus Gmelin (Bodensee-Kilch) - Chelche, Chropfchelch (Berlinge); Chìlch, Chìlche, Chropffelch (Ermatinge); Chìlche, Chropffelche (Uttwil); Kchilch, Khropffelche (Rychenou); Kchilch, Kchropffèlche (Bregez)
- Coregonus heglingus Schinz (Hägling) - Albeli, Heglig (Züri); Albeli (Walesee)
- Coregonus macrophtalmus Nüsslin (Gangfisch) - Gangfisch (Ermatinge, Rychenou, Bregez)
- Coregonus maraena Bloch (Wandermaräne, Ostseeschnäpel) - Marèène (Ermatinge); Marène (Rychenou)
- Coregonus nobilis Haack (Edelfisch) -
- Coregonus oxyrinchus (Nordseeschnäppel) - Schnäädi (Rhinai-Besche)
- Coregpnus suidteri Fatio (Balchen) - Balche (Inderlache); Balchen (Briens); Bauche, Bale (Nidwaude); Treggler (Üri); Bale (Soorsi)
- Coregonus wartmanni Bloch (Blaufelchen) - Blòòufelche, Blöüeli (Ermatinge); Felche, Sprìnger (Uttwil); Bloufelche (Rychenou); Fèlche (Bregez)
- Coregonus zuerichensis Nüsslin (Blaalig) - Blaalig (Züri)
- Coregonus zugensis Nüsslin (Albeli) - Albä, Albäli (Obwalde); Aubili (Nidwaude); Bondel (Ermatinge)
Salmonidae (Sälm)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Hucho hucho L. (Huchen) - Huche (Ermatinge)
- Onorhynchhus mykiss Walbaum (Reegenbogenforelle) - Rägäbegli (Obwalde); Räägebeggler (Üri); Räägebögler (Züri); Règebogeforèlle (Berlinge, Ermatinge, Uttwil, Rychenou); Reegeboogefùräl (Wisswil)
- Salmo salar L. (Atlantischer Lachs, Salm) - Salm (Inderlache); Lax (Üri); Laggs (Basel); Lachs, Salm (Züri); Lachs (Berlinge); Lachs, Saalm (Ermatinge); Lax (Rychenou); Lax (Bregez, Hohenems); Lags (Obfige); Lags (Rhinai-Besche); Lags (Wisswil)
- (Mändli): Haagge (Züri)
- (Wiibli): Luedere (Züri); Lidere (Eglisau, Tachse)
- Salmo trutta fario L. (Bachforelle) - Tseschrufisch (Alagna); Foorna, Foräla (Seislerland); Förndli (Inderlache); Bachfeernelli (Briens); Férndli, Forällä (Obwalde); Fèrndli, Foräuue (Nidwaude); Feeränä, Forèllä (Üri); Fòrälle (Basel); Foränn, Bachforäll, Bachförnli (Züri); Förmli (Eglisau); Förndli (Elike a de Tuur); Forne (Tachse); Formli (Rüedlinge); Forele (Toggeborg); Fèrene, Forèlle (Appezell); Fòrälle, Formeli (Schafuuse); Bachförmli (Berlinge); Bachforèlle (Ermatinge); Bachforèlle (Rychenou); Forèlla (Liachtastää); Forälla (Trisabärg); Fòrèlle (Hohenems); Forn (Rhinai-Besche)
- Salmo trutta lacustris L. (Seeforelle) - Foorne, Föörneli, Forälle (Biel); Forna, Förälli (Inderlache); Seefornen (Briens); Seefùrnä (Obwalde); Feerä (Üri); Foräuwe (Soorsi); Seeforäll, Seeforäle (Züri); Förmli (Muur); Förndli (Hoorge); Forndli (Schtääfa); Före (Schmerike); Före, Foräle (Walesee); Förmli, Seeforèlle (Berlinge, Ermatinge); Förmli, Seeforèlle (Rychenou); Färche, Fòrèlle (Bregez); Foräle (Obfige); Fùräl (Wisswil)
- Salvelinus umbla L. (Seesaibling) - Röötel (Inderlache); Reetu (Nidwaude); Röötu (Soorsi); Röötel (Züri); Röötel (Ermatinge); Zùgerröötel, Söüblig (Uttwil)
- Thymallus thymallus L. (Äsche) - Ääsch (Seislerland); Ääsche (Nidwaude); Ääsche, Ääschlig (Züri); Äsch (Wisswil); Äsche (Schafuuse); Èsch (Ermatinge); Èsch (Hohenems)
- Jungäsche: Yser (Eglisau); Ììser (Ermatinge)
Gadidae (Dorsch)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Lota lota L. (Trüsche, Quappe) - Trystla (Inderlache); Triistlen (Briens); Tryyschä (Obwalde); Triische, Schludere (Nidwaude); Tryyschä (Üri); Trüüsche, Trischli, Moserli (Züri); Trììsche, Mòserli (Ermatinge); Triische (Rychenou); Triische (Bregez); Rofhòlche (Rhinai-Besche); Rüüfolg (Wisswil)
Gasterosteidae (Stichlig)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Gasterosteus aculeatus L. (Stichling) - Stichlig (Züri); Stìchlìng (Wisswil) - (a villne Orte isch Stichlig de Name för e junge Egli)
Cottidae (Groppe)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Cottus gobio L. (Groppe) - Gröppel (Inderlache); Gropp (Briens); Groppä (Obwalde); Gropp (Nidwaude, Üri); Gröppu (Soorsi); Gropp, Gröppel (Züri); Gròp (Appezell); Gropp (Schafuuse); Grop (Ermatinge); Gropp (Bregez, Hohenems)
Percidae (Echti Bärsch)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Gymnocephalus cernuus L. (Kaulbarsch) -
- Perca fluviatilis L. (Flussbarsch, Egli) - Egli (Seislerland, Biel, Inderlache); Striiblig, Egli (Obwalde); Egli (Nidwaude, Soorsi); Eggli (Üri); Bersig (Basel); Egli, Reelig (Züri); Reelig (Schmerike); Butz, Butzli (Walesee); Chretzer (Schafuuse, Ermatinge); Chretzer, Egli (Uttwil); Khretzer (Rychenou); Kchretzer, Eegle (Bregez); Bèèrschig (Wisswil); Bèrschi (Rhinai-Besche)
- Lepomis gibbosus L. (Sonnenbarsch) - Sùnebäärschìg (Wisswil)
- Sander lucioperca L. (Zander) - Hèchtbarsch, Schill (Züri); Zander (Ermatinge); Zander (Wisswil)
- Zingel asper (Rhone-Streber) -
Testudines (Schildchrotte)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Testudo (Schildkröte) - Schildchrott (Schwiizerdüütsch)
Amphibia (Lurch)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Salamandra sp. (Salamander) - Salamander (Liachtastää); Reagamolle (Doarobiro)
- Salamandra atra L. (Alpensalamander) - Rägemoore (Äntlibuech); Räägämöüli, Wassermöüli (Urscheletall); Räägemole, Alpemole (Züri); Wätertätsch (Flums)
- Salamandra salamandra L. (Feuersalamander) - Füürsalamander, Gäälmolch, Bodeglunggeri (Züri); Brunerössli (Niderwenige); gfläckete Ool (Wila); Mole (Toggeborg); Molle, Moul, Bòdegglünggerlì (Appezell)
- Triturus sp. (Molch) - Möüli (Urscheletall); Mole, Molch (Züri); Mügger (Mäile); Gmöil (Niderwenige); Mole, Gmööl (Eglisau); Mole (Toggeborg); Molle, Moul (Appezell); Molli (Liachtastää)
- Triturus alpestris (Bergmolch) - Brùnechüeli, Rootbuuch (Toggeborg)
- (Frosch) - Frösch (Züri); Frösch, Frosch (Flums); Frösch, Hoxmer (Chesswil); Frösch(e) (Försteland); Frösch(e), Frosch, Hö`xber, Hoxper (Toggeborg); Frösch, Hòggsper, Hopsgger, Hòtzber (Appezell); Frösch, Frosch (Liachtastää); Frosch (Obfige); Fresch (Sandjerge); Frösch (Dotmis); Frèsch (Rhinai-Besche)
- (Kaulquappe) - Ross-Chopf (Äntlibuech); Rossnagel, -chopf (Züri); Moli-, Morichopf (Tuurbetaal); Tootechöpfli (Hagebuech); Rosnaagel (Flums); Ròss-Chòpf (Toggeborg); Ròss-Chòpf, Nagel (Appezell)
- Rana sp. L. (Gras-, Teich- & Wasserfrosch) - Wasserfrösch (Züri). D Wasser-, Graas-, und Täichfrösch chönd nöd vo Aug underschäide wëërde.
- Hyla arborea L. (Laubfrosch) - Laub-, Wätterfrösch (Züri)
- Bufo bufo L. (Erdkröte) - Chrott (Äntlibuech); Chrottä (Urscheletall); Chrott (Züri); Taatscheri (Tielschtoorff); Chrott, Tootsch (Züri-Oberland); Chrot (Flums); Chròt (Chesswil, Försteland); Chròtt (Toggeborg, Appezell); Khroot (Liachtastää); Chrot (Trisabärg); Rüdiguggar (Doarobiro); Chrod (Obfige); Grot (Sandjerge); Chròt (Dotmis); Grot (Milenge, Hauefels); Gròt (Rhinai-Besche)
- Alytes obstetricans Laurenti (Geburtshelferkröte) - Glögglifrosch (Toggeborg); Glögglichrott (Haslital); Muurchrott (Bärn); Steichrott (Baselland am Fuess vom Jura)
- Bombina bombina L. (Rotbauchunke) - Guggemööli (Albisriede); Guggemaali (Wädischwiil); Guggemölchli (Goossau ZH); Guggemürchli (Züri-Oberland); Toschebaabe (Tuurbetaal); Gülegrünggel (Niderwenige); Glünggi (Tielchtoorf)
Reptilia (Reptilie)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Lacerta sp. (Eidechse) - Häidenegsli, Häidegsli (Urscheletall); Äichdächsli (Züri); Eldöchsli (Wiile ZH); Ilstüchsli (Rafz); Aidechs(li), Eltechs(e) (Försteland); Äidèchse, Ädèchse, Äädèchs (Toggeborg); Hèltèchs, Öldèchs, Èidèchs (Appezell); Egges, Eggääss, Giigögsli, Èidägs (Liachtastää); Aidegsli (Obfige); Àidägs (Rhinai-Besche)
- Lacerta agilis L. (Zauneidechse) - Heggoaß (Doarobiro);
- Anguis fragilis L. (Blindschleiche) - Blind(e)schliicher (Züri); Blentschliich (Appezell); Blindeschlyycher (Obfige); Blìndeschlèìch (Milenge); Blendeschlicher (Rhinai-Besche)
- (Schlange) - Schlang (Züri); Ooutere (Flums); Schlange (Toggeborg); Schlang (Appezell); Schlanga, Òòtera (Liachtastää); Aatera (Trisabärg); Schlang (Obfige, Sandjerge)
- Natrix natrix L. (Ringelnatter) - Aatere (Züri); Ootere (Züri-Oberland); Òttere (Försteland); Òòttere (Toggeborg)
- Vipera berus L. (Kreuzotter) - Chrüüzotter, Vippere (Züri)
- Crocodylus sp. Laurentus (Krokodil) - Chrokediil (Züri)
Aves (Vögel)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Aves (Vogel) - Fogu (Äntlibuech); Fougel (Urscheletall); Vogel (Züri); Fogel (Chesswil, Försteland, Toggeborg); Fogel, Fodl (Appezell); Foogl, Fogl (Liachtastää); Voogel (Obfige); Foogl (Dotmis); Fogl (Milenge, Hauefels)
Struthioniformes (Laufvögel)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Struthionidae (Schtrüüss)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Struthio camelus (Afrikanischer Strauss) - Schtruuss (Züri); Voogel Schdrus (Obfige)
Pelecaniformes (Ruederfüesser)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Phalacrocoracidae (Kormorään)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Phalacrocorax carbo (Kormoran; Scharbe) - Scharb (Bodesee)
Pelecanidae (Pelikään)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Pelecanus onocrotalus (Rosapelikan) -
Podicipediformes
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Podicipedidae (Lappetaucher)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Podiceps cristatus L. (Haubentaucher) - Tüchel, Huubetaucher (Züri)
- Podiceps ruficollis Pall. (Zwergtaucher) - Tücherli, Zwëërgtaucherli (Züri)
Ciconiiformes (Schriitvögel)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Ardeidae (Reigel)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Ardea cinerea L. (Graureiher) - Reigel (Oberaargou); Räigel (Züri); Töössräigel (Tuurbetaal); Roagel (Widnou); Räigel (Efrige-Chilche); Fischraigel (Saschbe)
- Botaurus stellaris L. (Rohrdommel) - Moos-Chue (Oberaargou); Chuevogel, Roormuni, Moos-Chalb (Züri)
Ciconiidae (Schtörch)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Ciconia ciconia L. (Weissstorch) - Schtorch (Züri); Stòòrch (Chesswil, Försteland); Stòrch (Toggeborg); Stòòrch (Appezell); Starch, Stòrch (Liachtastää); Storch (Trisabärg); Schdoorch (Obfige); Schdòrk (Sandjerge); Schdooech (Milenge); Schdòrch (Rhinai-Besche)
Anseriformes
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Cygnini (Schwään)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Cygnus olor Gm. (Höckerschwan) - Schwaan (Züri); Schwaan (Obfige, Sandjerge, Milenge); Schwãã (Zollernalb)
Anserini (Gäns)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Anser anser (Graugans) - Gans (Äntlibuech); Gants (Urscheletall); Gans (Züri); Gens (Flums); Gans, Gaas (Appezell); Gaas, Gees (Liachtastää); Gans (Trisabärg); Gaus (Hauefels); Gãõs (Zollernalb)
- Mandli: Gänserich (Züri); Gausr (Hauefels); Gouseler (Ettringe); Gansert (Rhinai-Besche)
Tadornini (Halbgäns)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Tadorna ferruginea (Rostgans) -
Anatini (Schwimmente)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Anas platyrhynchos L. (Stockente) - Wildänte (Oberaargou); Wildänt (Züri); Èènte (Chesswil); Eente (Försteland); Ènte, Wildènte (Toggeborg); Ènte, Èènt(e), Eente (Appezell); Enta (Liachtastää); Ände (Obfige); Ènde (Sandjerge); Ènt (Milenge); Änt (Rhinai-Besche)
- (Mändli): Änterich (Züri)
- (Wybli): Wudli (Züri)
- Anas querquedula L. (Knäkente) - Halbänte (Oberaargou)
Aythyini (Tauchente)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Aythya fuligula L. (Nyroca fuligula) (Reiherente) - Tschuppänte (Oberaargou)
Mergini (Meerente)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Mergus merganser L. (Gänsesäger) - Mërch (Züri)
Falconiformes (Griifvögel)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Griiffvögel wered nöd immer gnau underschide, vor alem de Name Hüenervogel u.ä. cha meriri Arte bizaichne.
- (Weihe) - Wei (Züri); Wèi, Wèia (Liachtastää); Wèi (Rhinai-Besche)
Accipitridae
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Milvus milvus L. (Rotmilan, Gabelweihe) - Gabelwei (Oberaargou); Gabelwei (Züri); Gäbelifogel (Appezell)
- Milvus migrans Bodd. (Braunmilan) - Gabelwei (Züri)
- Gypaetus barbatus (Bartgeier) - Giir (Urscheletall); Giir, Hüenerfogel (Appezell); Gììr, Gììer (Liachtastää)
- Accipiter gentilis L. (Habicht) - hénnunàari Salei; wánderli Greschonei, wánderli Arimmu; wánnelje Eischeme; Hüendervogu (Äntlibuech); Hüenervogel (Oberaargou); Hüenerdieb, Tuubedieb (Züri): Hüenervogel (Züri-Oberland); Hüenerwei (Andelfinge); Hapich (Hallau); Happech (Chesswil); Happech, Hènevogel (Toggeborg); Happech, Hennevogel, Tuubehäck (Appezell); Hännolar (Doarobiro); Hienerwèi (Obfige); Duubeschdöösl, Hüenrfoogl (Dotmis); Hak, Habicht (Hauefels)
- Accipiter nisus L. (Sperber) - Stächvogel (Oberaargou); Schpärber (Züri); Spärbel (Hallau); Schpärber (Chesswil, Försteland); Schpèrber (Toggeborg); Spärber (Liachtastää); Spatzohack, Tubohack, Schbèèrbel (Obfige); Schbèrwr (Sandjerge); Schbèèrbr (Dotmis)
- (Mändli): Schprinz (Züri)
- Buteo buteo L. (Mäusebussard) - Moosbutz (Oberaargou); Maaswei, Moswei (Züri); Hènevogel (Toggeborg); Muusevoogel (Obfige); Henevoogl (Ettringe); Henãwei, Haps (Zollernalb)
- Aquila chrysaëtos (Steinadler; Aar) - hûori Greschonei; ts. óori Im Land; óoru Arimmu; dare Makanaa; Adler (Züri); Adler (Toggeborg); Aadler, Adler (Liachtastää); Aadler (Obfige); Aadlr (Sandjerge)
Pandionidae (Fischadler)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Pandion haliaetus L. (Fischadler) - Fischwei, Gyr (Züri)
Falconidae (Falke)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Falco sp. (Falke) - tar éwal Arimmu; Räägeschidler (Obfige); Falk (Sandjerge); Falch (Dotmis)
- Falco tinnunculus L. (Turm-, Rüttelfalke) - Wänderli (Oberaargou); Rüttelwei, Wänerli (Züri); Wänneli (Toggeborg)
- Falco peregrinus (Wanderfalke) - Tubehabch (Oberaargou)
Galliformes (Hüenervögel)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Gallus gallus domesticus (Haushuhn) - Huen (Äntlibuech); Hüä (Urscheletall); Huen (Züri); Hoo (Hallau); Hène (Chesswil); Huen (Försteland, Toggeborg); Huen, Hène, Henn(e) (Appezell); Hue (Liachtastää); Höen (Obfige); Hùen (Sandjerge); Hue (Dotmis); Hõõa (Zollernalb)
- Mandli: Gìggel, Hoonä (Urscheletall); Güggel, Guli (Züri); Gùùlì, Güggel (Flums); Güggel, Gugel (Försteland); Gùgel, Haan (Toggeborg); Gugel, Gügeler (Appezell); Güggl, Haa (Liachtastää); Gùgis (Obfige); Gulr (Sandjerge); Gìgelr (Milenge); Goggeler (Ettringe); Guuler, Gukelhãã (Zollernalb); Guler, Gugelhaan (Rhinai-Besche)
- Wiibli: Hènä (Urscheletall); Häne (Züri); Hìne (Flums); Hène (Chesswil); Hene (Försteland); Hène (Toggeborg); Hène, Henn(e) (Appezell); Henna (Liachtastää); Hèn (Milenge); Hènn (Hauefels)
- Bruethene: Gluggere (Äntlibuech); Gluggeri (Züri); Gluggeri (Hallau); Gluggerì (Chesswil); Gluggere (Försteland); Gluggerì, Gluggere (Appezell); Glùgerì (Obfige); Glugerì (Sandjerge); Gluggeri (Hauefels); Hen (Ettringe); Gluk (Rhinai-Besche)
- Jungs: Hüendli, Bibyli (Züri) Fückli (Söiliamt); Bibi, Palättlì (Flums); Höölì (Chesswil); Hüeli, Bibeli (Försteland); Hüeli, Bibili (Toggeborg); Hüelì, Bibi, Bibelì, Didi (Appezell); Hüeli (Liachtastää); Bybeli, Hienli (Obfige); Bibìlì (Sandjerge); Bibeli (Hauefels); Heale (Ettringe); Bìbel (Rhinai-Besche)
- Alectoris graeca Meisner (Alpensteinhuhn) - Parniisä (Urscheletall)
- Perdix perdix L. (Rebhuhn) - Räbhuen (Züri); Reaphõõa (Zollernalb)
- Bonasa bonasia (Tetrastes bonasia) L. (Haselhuhn) - Waldhüendli (Oberaargou); Haselhuen (Züri)
- Tetrao urogallus L. (Auerhahn) - Uurhuen (Züri); Holzgüggel (Züri-Underland); Uurhaan (Toggeborg); Orlihaa (Appezell); Uurhanehue (Dotmis)
- Lyrurus tetrix L. (Birkhuhn) - Birchhuen (Züri); Waldhuen (Tafaas, Sììlenä)
- Phasianus colchicus L. (Fasan) - Fasaan, Goldfasaan (Züri); Fasaan (Obfige, Rhinai-Besche)
- Meleagris gallopavo L. (Truthahn) - Biibhen, Biibgoggeler (Ettringe)
- Pavo cristatus L. (Blauer Pfau) - Pfau (Züri); Pfòu (Chesswil, Försteland, Toggeborg); Pfòòu (Appezell); Bfau (Obfige); Bfaau (Sandjerge)
- Coturnix coturnix L. (Wachtel) - Wachtle (Züri); Wachdl (Milenge)
Gruiformes
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Gruidae (Kranich)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Grus grus (Kranich) -
Rallidae (Ralle)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Gallinula chloropus (Teichhuhn) - Wasserhüendli (Oberaargou)
- Fulica atra L. (Blässhuhn) - Taucherli (Oberaargou, Züri); Pfaff (Niderwenige); Beelche (Chesswil); Bucheli (mit hertem ch; Lozärn); Belche (Konschtanz); Ducherli (Bodesee); Ducherle (Ortenau)
- Crex crex (Wachtelkönig) - Grasräägg (Oberaargou)
Charadriiformes (Watvögel)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Charadriidae (Regepfyffer)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Vanellus vanellus L. (Kiebitz) - Giritzi (Oberaargou); Giwix, Gywitz, Gyfitz (Züri); Giifids (Rhinai-Besche)
Scolopacidae (Schnepfe)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Scolopax sp. (Schnepfe) - Schnäbf (Rhinai-Besche)
- Numenius arquata (Grosser Bachvogel) - Luivogel (Oberaargou)
Laridae (Mööfe)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Larus ridibundus L. (Lachmöwe) - Mööfe (Züri); Schneevogel (Limettaal); Alebogg (Chesswil)
Sternidae (Seeschwalbe)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Sterna hirundo (Flussseeschwalbe) -
Columbiformes
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Columbidae (Tuube)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Columba sp. (Taube) - Tuube (Äntlibuech); Tuub (Züri); Tuube (Chesswil, Försteland); Tube (Toggeborg); Tuube (Appezell); Tubo (Doarobiro); Duube (Obfige); Düüwe (Sandjerge); Duube (Dotmis); Daup (Milenge); Taub (Hauefels); Duub (Rhinai-Besche)
- Mandli: Chut (Hallau); Chuud, Chüüderech (Chesswil); Chuut (Försteland); Chut (Toggeborg); Chuud (Appezell); Kuttar (Doarobiro); Kider (Rhinai-Besche)
- Wiibli: Tüübili (Äntlibuech); Chüüti (Appezell)
- Columba livia f. domestica (Stadttaube) - Schtraassetuub (Züri Schtadt)
- Columba palumbus (Ringeltaube) - Wildtube (Oberaargou); Ringeltuub, Wildtuub (Züri)
- Columba oenas (Hohltaube) - Lochtube (Oberaargou)
- Streptopelia turtur L. (Turteltaube) - Turteltuub (Züri); Torteltuube (Chesswil) Turteltuube (Bärn)
Cuculiformes
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Cuculidae (Gugger)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Cuculus canorus L. (Kuckuck) - Gugger (Äntlibuech, Oberaargou); Gugger (Züri); Gügger (Züri-Oberland); Guggi (Hagebuech); Gugger (Flums); Guggich (Hallau); Guggech (Chesswil, Försteland); Guggòcher (Wil SG); Gùgger (Toggeborg); Gugger (Appezell); Gugger (Liachtastää); Guggar (Doarobiro); Gùggych (Wäär); Gugauch (Dotmis); Gügük (Sandjerge); Gugger (Ettringe); Gukigao(ch) (Zollernalb)
Strigiformes
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Tytonidae (Schleierüüle)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Tyto alba (Schleiereule)
Strigidae (Üüle)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Üüle und Chüuz wered hüüffig verwechslet und wered selte gnau underschide. Mengisch werd z. B. d Wiggle (Waldkauz) as Wiibli vo de Nachtüüle (Waldohreule) aagluegt! De Name Tootevogel u.ä. cha underschidsloos meriri Arte bizaichne.
- (Eule) - hüuo' Greschonei; wállfoogal Makanaa; bréiler Im Land; khóilnacht Salei; Höiel (Züri); Üüle (Appezell); Yyl (Obfige); Èìl (Milenge)
- Bubo bubo L. (Uhu) - Hüü (Urscheletall); Oorehöiel, Huhu (Züri); Huheler (Appezell); Hucholar (Doarobiro)
- Athene noctua Scop. (Steinkauz) - Wiggle, Totevogel (Oberaargou); Tootevogel (Hallau); Tschiwigg, Tootevogl (Liachtastää); Schilifigga (Trisabärg)
- Strix aluco L. (Waldkauz) - Nachthüiu (Äntlibuech); Huuri (Oberaargou); Chuuz, Waldchüüzli (Züri), Wiggle (Söiliamt); Gwiggli (Niderwenige, Weentel); Wiggschte (Rafz); Schwigle (Flums); Gwiggli (Försteland); Wigge, Wigger (Toggeborg); Üüla (Liachtastää); Gwiggo (Doarobiro); Doodevoogel (Obfige)
- Asio otus L. (Waldohreule) - Nachtiilì (Urscheletall); Nachthöiel (Züri Schtadt, Söiliamt, Mäile); Schuderhöiel (Tuurbetaal, Eglisau); Schuderhäüle (Rafz); Hööüler (Flums); Schuderhäule (Hallau); Schuderöüel (Chesswil); Nachtüüle (Försteland); Schuder-, Nachtöüel, Nachtüül(e) (Toggeborg); Nachtüüle, Hurlibueb (Appezell); Naachdvoogel (Obfige); Schuudrhöiel (Dotmis)
- Asio flammeus Pont. (Sumpfohreule) - Schnäpfechuz (Züri)
Caprimulgiformes
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Caprimulgidae (Geissemälcher)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Caprimulgus europaeus L. (Nachtschwalbe, Ziegenmelker) - Geissmälcher (Oberaargou); Gäissemälcher (Züri); Habergäss (Appezell)
Apodiformes
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Apodidae (Segler)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Apus apus L. (Mauersegler, Turm-, Spierschwalbe) - Spyri (Oberaargou); Schpyr, Schpyrschwalb (Züri); Spiire (Hallau); Spire (Toggeborg); Spiire (Appezell)
Coraciiformes
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Alcedinidae (Iisvögel)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Alcedo atthis L. (Eisvogel) - Ysvogel (Züri)
Meropidae (Immefrässer)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Merops apiaster L. (Bienenfresser) - Immefraas (Züri)
Bucerotiformes
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Upupidae (Widhöpf)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Upupa epops L. (Wiedehopf) - Chodhaan (Oberaargou); Widehopf (Züri); Wudwud (Wintertuur); Drègghanessfogel (Chesswil); Wedhapf, Wedhopf (Appezell)
Piciformes
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Picidae (Schpecht)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Picus sp. (Specht) - Bòmmbicker (Hallau); Schpächt (Züri); Schpècht (Chesswil); Bommpegger (Liachtastää); Bombeack (Doarobiro); Raanebiger (Obfige)
- Picus canus (Grauspecht) - Ambeisseler (Oberaargou)
- Picus major L. (Buntspecht) - Bunt-, Rootschpächt (Züri); Tannebicker (Hallau)
- Picus martius L. (Schwarzspecht) - Holz-, Tanegüggel (Oberaargou); Schwarzschpächt, Chrëëschpächt, Holzgüggel (Züri); Meerzefüli (Turbetaal)
- Picus viridis L. (Grünspecht) - Grüen-, Graasschpächt (Züri); Meerzefüli (Goossau ZH); Meerzeföli (Toggeborg)
- Jynx torquilla L. (Wendehals) - Trëëhals (Züri); Räägevogel (Söiliamt); Wättervogel (Tielschtoorf)
Psittaciformes (Papegeie)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Psittacidae (Papegeie)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- (Papagei) - Bapigäi (Züri); Babegai (Obfige); Babbegai (Hauefels); Babegài (Rhinai-Besche)
Passeriformes (Singvögel)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Alaudidae (Lerche)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Galerida cristata L. (Haubenlerche) - Tschupplerche (Oberaargou); Hubelërch (Züri)
- Alauda arvensis L. (Feldlerche) - Lërch (Züri); Leerich (Hallau); Leerche (Chesswil); Lèrche (Sandjerge); Lèrich (Rhinai-Besche)
- Lullula arborea L. (Heidelerche) - Baumlërchli (Züri)
Hirundinidae (Schwalbe)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]D Rauchschwalbe und d Meelschwalbe wered selte gnau underschide.
- Hirundo rustica L. (Rauchschwalbe) - Schwalbä, Schwalmä (Urscheletall); Huusschwalbeli (Oberaargou); Schwalbe, Schwalme (Züri); Schwalbe (Chesswil, Försteland); Schwalbe, Schwalme (Toggeborg); Schwaalme (Appezell); Schwärmili (Liachtastää); Schwälmle (Doarobiro); Schwalbe (Obfige); Schwalwe, Schwèlmlì (Sandjerge); Schwalbe (Dotmis); Schwèèemìlì (Milenge); Gschwèlmle (Zollernalb); Schwälmel (Rhinai-Besche)
- Delichon urbicum L. (Mehlschwalbe) -
- Riparia riparia L. (Uferschwalbe) - Ryvögeli (Rafz)
Matacillidae (Piiper & Schtelze)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Anthus trivialis (Baumpieper) - Boumlerche (Oberaargou)
- Motacilla cinerea Tunst. (Gebirgsstelze) - Bëërgschtälzli (Züri)
- Motacilla flava (Schafstelze) - Chüevögeli (Oberaargou)
- Motacilla alba L. (Bachstelze) - Wasserstälz, Achermanndli (Oberaargou); Bach-, Wasserschtälzli (Züri); Wasrschdèldse (Dotmis); Wasrschdèlds (Milenge)
Cinclidae (Wasseramsle)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Cinclus cinclus Behst (Wasseramsel) - Bachamsle (Oberaargou); Bach-, Wasseramsle (Züri)
Troglodytidae (Hagschlüpferli)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Troglodytes troglodytes L. (Zaunkönig) - Hagschlüpferli (Oberaargou); Haagschlüpferli (Züri); Stuudeschlüüfferli (Hallau); Hagschlopferlì (Försteland); Zuuncheenig (Obfige)
Prunellidae (Brunelle)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Prunella modularis L. (Heckenbraunelle) - Hagspatz (Oberaargou); Hëërdvögeli, Haagschpatz (Züri)
Muscicapidae (Flüügeschnäpper)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Erithacus rubecula L. (Rotkehlchen) - Waldröteli (Oberaargou); Rootbrüschtli, Roothüüseli (Züri); Roothüüserli (Züri-Oberland); Rööteli (Tuurbetaal); Rööüteli (Flums); Roothüsili (Hallau); Röötteli (Toggeborg); Husrötele (Doarobiro); Roodele (Kaiserstuel); Roodbrüschdlì (Dotmis)
- Erithacus cyanecula Wolf (Blaukehlchen) - Blaubrüschtli (Züri)
- Luscinia megarhynchos (Nachtigall) - Nachdìgal (Milenge)
- Phoenicurus ochruros Gmelin (Hausrotschwanz) - Husröteli (Oberaargou); Huusrööteli (Züri); Husröötel (Toggeborg); Biineschnaber, Roodschwänzli (Obfige); Huusröödìlì (Dotmis); Reedìlì (Milenge)
- Phoenicurus phoenicurus L. (Gartenrotschwanz) - Garteröteli (Oberaargou); Fäldrööteli (Züri); Garteröötel (Toggeborg); Biineschnaber, Roodschwänzli (Obfige)
- Saxicola rubetra (Braunkehlchen) - Chüevögeli (Oberaargou)
- Saxicola rubicola L. (Schwarzkehlchen) - Chruutvögeli (Züri)
- Muscicapa striata (Grauschnäpper) - Muggepicker (Oberaargou)
- Oenanthe oenanthe L. (Steinschmätzer) - Wyssschwanz (Züri)
Turdidae (Troschtle)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Turdus merula L. (Amsel) - Amsle (Oberaargou); Amsle (Züri); Amsle (Chesswil, Toggeborg, Appezell); Amsle (Obfige); Amsl (Milenge)
- Turdus pilaris L. (Wachholderdrossel, Krammetsvogel) - Räckoltervogel (Oberaargou); Räckholdervogel (Züri); Rèckhòldervogel (Appezell)
- Turdus philomelos Brehm (Singdrossel) - Tröschtle (Züri); Troostle (Hallau, Toggeborg); Trooschtle (Appezell); Drosle (Sandjerge); Draoschdl (Zollernalb); Drooschdel (Rhinai-Besche)
- Turdus viscivorus L. (Misteldrossel) - Mischtler, Tröschtle (Oberaargou); Mischtler, Schnare (Züri)
Sylviidae (Grasmugge)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Locustella naevia Bodd. (Feldschwirl) - Grasräägg (Oberaargou); Schwirrvogel (Züri)
- Hippolais icterina (Gelbspötter) - Spottvögeli (Oberaargou)
- Sylvia curruca L. (Klapper-, Zaungrasmücke) - Müllerli (Züri); s Chlii Müllerli (Toggeborg)
- Sylvia communis Lath. (Dorngrasmücke) - Haagschpatz (Züri); s Grooss Müllerli (Toggeborg)
- Sylvia atricapilla (Mönchsgrasmücke) -
- Sylvia hippolais L. (Gartengrasmücke) - grooss Haagschpatz (Züri)
- Phylloscopus collybita Vie. (Weidenlaubsänger) - Zilpzalp (Züri)
- Phylloscopus trochilus L. (Fitis) - Widezysli (Züri)
Regulidae (Goldhäänli)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Regulus regulus L. (Wintergoldhähnchen) - Goldhäändli (Züri)
Panuridae (Bartmeisli)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Panurus biarmicus (Bartmeise) -
Aegithalidae (Schwanzmeisli)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Aegithalos caudatus Herm. (Schwanzmeise) - Pfannestili (Oberaargou); Schwanzmäisli (Züri); Pfaneschtiili (Toggeborg)
Paridae (Meisli)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Parus sp. (Meise) - Möisi (Oberaargou); Mäisli (Züri); Maasle (Hallau); Möösli, Määsle (Liachtastää); Maise (Obfige); Maìsì (Dotmis)
- Parus ater L. (Tannenmeise) - Chölerli, Schwarzchölerli (Züri); Schwarzchöpfli (Winterthur); Chölerlì (Chesswil); Chòllerlì, Chöllerlì (Appezell)
- Parus caeruleus L. (Blaumeise) - Blaumäisli, Blaueli (Züri); Blöüelì (Försteland, Toggeborg); Blööüelì, Blööbelì (Appezell)
- Parus cristatus L. (Haubenmeise) - Tschupp-, Huppmöisi (Oberaargou); Huube-, Tschuppemäisli (Züri)
- Parus major L. (Kohl-, Spiegelmeise) - Schpiegelmöisi (Oberaargou); Schpiegel-, Choolmäisli (Züri); Chollmaasle (Hallau); Holzerlì (Försteland); Spiagalmääsle (Liachtastää)
- Parus palustris (Sumpfmeise) - Dräckmaasle (Hallau)
Sittidae (Chleiber)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Sitta europaea (Kleiber, Spechtmeise) - Chlään, Chläne (Oberaargou); Bolebicker (Züri); Schpächtmäisli (Söiliamt)
- Tichodroma muraria (Mauerläufer) - Fluespächt (Oberaargou)
Certhiidae (Baumlöifer)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Certhia brachydactyla Brehm (Gartenbaumläufer) - Baumlöiferli (Züri)
Remizidae (Büütelmeisli)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Remiz pendulinus (Beutelmeise) -
Oriolidae (Pirol)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Oriolus oriolus L. (Pirol) - Löl (Oberaargou); Goldamsle (Züri)
Laniidae (Würger)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Lanius collurio L. (Neuntöter, Rotrückenwürger) - Dornägetsche (Oberaargou); Nüüntööder (Züri)
- Lanius excubitor L. (Raubwürger) - Tornäägerscht, Würgängel (Züri); Dornëgerscht (Andelfinge)
Corvidae (Rabevögel)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Garrulus glandarius L. (Eichelhäher) - Heregääggu (Äntlibuech); Heregäägger (Oberaargou); Heerevogel, Heerehätzler, Hätzler (Züri); Heerehäxler (Züri-Oberland); Heerehäx (Tuurbetaal); Jäägg (Chesswil); Heregääggi, Hèregääggel, Hèrevogel (Toggeborg); Jäägg (Appezell); Ggääggr, Jäägg (Liachtastää); Jäk (Doarobiro); Hèrevoogel (Obfige); Chrìesìhèx (Dotmis)
- Pica pica L. (Elster) - Ägerste (Äntlibuech); Ägetsche (Oberaargou); Äägerscht (Züri); Ärgischt (Tielschtoorf); Ëgerscht (Rafz, Andelfinge, Schtamme); Aagerschte (Flums); Agerschte (Chesswil); Agerscht(e) (Försteland); Ägerschte, Ägescht(e) (Toggeborg); Ägescht(e), Agascht(e), Ageschde (Appezell); Aagasta (Liachtastää); Gägosto (Doarobiro); Äägerschde (Obfige); Adsel (Rhinai-Besche)
- Pyrrhocorax graculus (Alpendohle) - Bergchräie (Toggeborg); Dächi (Bärner Oberland)
- Pyrrhocorax pyrrhocorax (Alpenkrähe) - Chräie (Toggeborg)
- Corvus monedula L. (Turm-, Graudohle) - Tule, Doole (Züri); Tule (Hallau, Chesswil, Försteland); Doola (Liachtastää); Dula (Trisabärg); Tole (Hauefels)
- Corvus corone corone L. (Rabenkrähe) - Chrääi, Gwääggu (Äntlibuech); Chrääie (Oberaargou); Chrëë, Gwaaggi (Züri); Gwäägg (Züri-Oberland); Gwëëger (Weentel); Chrëëje (Rafz); Gwägger (Schtamme); Graagg (Flums); Gwaagger (Hallau); Gwaag (Wuètèdal); Chräie (Toggeborg); Chrääi(e) (Appezell); Chreeja (Trisabärg); Chrab, Grab, Graager (Obfige); Grààje (Rhinai-Besche)
- Corvus frugilegus (Saatkrähe) - Grap (Rhinai-Besche)
- Corvus corax (Kolkrabe) - Rapp (Urscheletall); Gwaagg (Oberaargou); Rapp (Züri); Rape (Flums); Rapp, Choggrapp (Toggeborg); Rap, Raab (Appezell); Rapp (Liachtastää); Grap (Sandjerge); Rap (Dotmis, Milenge, Hauefels); Grap (Zollernalb)
Sturnidae (Schtoore)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Sturnus vulgaris L. (Star) - Schtaar (Züri); Schtore (Züri-Oberland); Stòre (Hallau, Chesswil, Försteland, Toggeborg, Appezell); Stòòr, Staar (Liachtastää); Schdoor (Obfige); Schdaar (Dotmis); Gschdòòr (Zollernalb)
Passeridae (Schpatze)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Passer domesticus domesticus L. (Haussperling) - Spatz (Oberaargou); Schpatz (Züri); Spatz (Toggeborg, Appezell); Spatz (Doarobiro); Schbaz (Obfige); Schbads (Sandjerge); Schbads (Milenge); Gschbatz (Zollernalb)
- Passer montanus (Feldsperling) - Fäldspatz (Oberaargou)
Fringillidae (Fingge)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- (Fink) - Fink (Züri); Fingg (Chesswil, Försteland); Fìngg (Toggeborg); Fingg (Obfige); Fìngg (Dotmis); Fìngg (Milenge)
- Fringilla coelebs L. (Buchfink, Edelfink) - Buechfink (Züri); Schneegibser, Schneevogel (Toggeborg); Fink (Appezell); Finkh (Liachtastää); Buechfìngg (Dotmis); Buechfìngg (Milenge); Booavãek (Zollernalb)
- Fringilla montifringilla L. (Bergfink) - Gägler (Hütte ZH)
- Carduelis cannabina (Bluthänfling) - Bluetströpfli (Oberaargou)
- Carduelis carduelis L. (Distelfink, Stieglitz) - Distufinkli (Äntlibuech); Dischteli (Oberaargou); Tischteli, Tischtler (Züri); Tischtili (Hallau); Dischdeli (Obfige); Dìschdìlì (Sandjerge); Dischdlfìngg (Milenge)
- Carduelis chloris L. (Grünfink) - Grüenfink, Grüenlig (Züri); Grööfink (Hallau)
- Carduelis spinus L. (Erlenzeisig) - Zysli (Züri); Schtrumpfwäber (Züri-Oberland); Zisli (Hallau); Ziislìg (Chesswil); Ziisli, Ziissli (Appezell); Ziisli, Zèisig (Liachtastää); Zisle (Doarobiro)
- Coccothranstes coccothranstes (Kernbeisser) - Chriesischtäibicker (Züri)
- Loxia curvirostra L. (Fichtenkreuzschnabel) - Chrüüz-, Chrummschnabel (Züri)
- Pyrrhula pyrrhula L. (Gimpel, Dompfaff) - Rootgügger (Äntlibuech); Gügger (Oberaargou); Güügger, Rootgüügger (Züri); Rotgügger (Toggeborg)
- Serinus serinus L. (Girlitz) - Fädemli (Züri)
- Serinus canaria domesticus (Kanarienvogel) - Kchanaalfoogl' (Dotmis); Kanaali (Tuurgi); Kanaalivogel (Soledurn, Underwalde); Kanaari (Bern); Kanaarivogel (Appezell, Züri); Kardinalar (Doarobiro); Kardinaalvogel (Appezell, Sanggale, Schwyz, Zug); Kardinäälivögeli (Schwyz); Kardinaari(e)vogel (Züri); Karinaaljevogel (Sanggale)
Bombycillidae (Sydeschwänz)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Bombycilla garulla L. (Seidenschwanz) - Böömerli, Sydeschwanz (Züri)
Emberizidae (Amere)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Emberiza citrinella L. (Goldammer) - Gilberich (Oberaargou); Gëërschtevogel (Hoorge, Mäile); Goldämerli (Goossau ZH); Amere (Tuurbetaal); Gäälämert (Weentel); Emeritzli (Schtamme); Geelamsle (Obfige); Gèèlfìngg (Dotmis); Schnaegitza (Zollernalb)
- Emberiza schoeniclus L. (Rohrammer) - Roorschpatz (Züri)
Mammalia (Süüger)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Chiroptera (Fledertier)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- (Fledermaus) - Flädermuus (Züri); Flëdermuus (Wyland); Flèdermuus (Chesswil, Appezell); Flèèder-, Flèdermuus (Liachtastää); Flädermuus (Trisabärg); Fläädermuus (Obfige); Flèadermaus (Hauefels); Flädermuus (Rhinai-Besche)
Eulipotyphla (Insektefresser)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Erinaceus europaeus L. (Gemeiner Igel) - Igel (Züri); Iigel (Flums); Ìgel (Toggeborg); Igel (Appezell); Ììgl, Ìgl (Liachtastää); Iigel (Obfige); Ììgl (Sandjerge); Iigl (Dotmis); Ìgl (Milenge); Nigl (Hauefels); Èjel (Rhinai-Besche)
- Talpa europaea L. (Maulwurf) - Schäär (Äntlibuech); Schäärä (Urscheletall); Schäär, Schäärmuus (Züri); Schëër (Wyland); Schäärmuus (Flums); Schèèr (Chesswil); Schèèr, Schèèrmuus (Toggeborg); Schèèr, Schèr (Liachtastää); Schära (Trisabärg); Schear (Doarobiro); Schäär, Schäärmuus (Obfige); Schèèrmüüs (Sandjerge); Schèèar(maus) (Hauefels); Schäermous (Ettringe); Schèèar (Zollernalb)
- Sorex sp. (Spitzmaus) - Schpitzmuus, Mützer (Züri); Mützger (Züri-Oberland); Schpitzer (Andelfinge); Mǜtzger (Toggeborg)
Lagomorpha (Hasetier)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Leporidae (Hase)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Lepus europaeus L. (Feldhase) - Hase (Äntlibuech); Hoosä (Urscheletall); Haas (Züri); Haase (Flums); Has (Chesswil); Haas, Hase (Toggeborg); Haas (Appezell); Haas, Hasa (Liachtastää); Fäldhaas (Obfige); Has (Milenge, Hauefels); Haase (Ettringe); Haas (Zollernalb, Rhinai-Besche)
- Oryctolagus cuniculus (Lepus c.) (Wildkaninchen) - Chüngu (Äntlibuech); Chìngel (Urscheletall); Chüngel (Züri); Chünel (Züri Schtadt); Chüngelì (Flums); Chüngelì (Chesswil, Försteland); Chǜngeli (Toggeborg); Chüngel, Chöngel (Appezell); Haas (Obfige, Sandjerge); Keelhaas (Rhinai-Besche)
- Mandli: Rammler (Appezell); Ramel (Züri); Rammler (Tielschtoorf); Bog (Obfige)
- Wiibli: Lamere (Chesswil); Lammere (Försteland); Hätteli (Appezell); Wyybli (Obfige)
Rodentia (Nager)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Sciuridae (Hörndli)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Sciurus vulgaris L. (Eichhörnchen) - Eiker (Äntlibuech); Äichourä (Urscheletall); Äicher (Züri); Äicherli (Rafz, Schtamme); Aich(h)oore (Flums); Achèèrnlì (Chesswil); Aacherne, Aicheerne, Aichhö`rnlì (Försteland); Äicherne, Ächerne, Ächeernlì, Ächörnli (Toggeborg); Ächörnlì, Ächerne, Aachkernli (Appezell); Òòcher, Aacher, Äächer (Liachtastää); Oachar (Doarobiro); Aichchäzli, Aichhèèrnli (Obfige); Òòachr (Hauefels); Àichhaas (Rhinai-Besche)
- Marmota marmota (Murmeltier) - Mùrmetä, Mùnggä (Urscheletall); Murmeli (Züri); Mung (Flums); Murmeltier, Murmeli (Försteland); Moormelì, Mormeltier, Mungg (Toggeborg); Murmeli (Appezell); Mormeli, Muermel (Liachtastää); Murbel (Trisabärg); Bormentar (Doarobiro)
Castoridae (Biber)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Castor fiber L. (Biber) - Biber (Züri)
Gliridae (Bilche)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Glis glis L. (Siebenschläfer) - Sibeschlööffer (Züri); Bilch (Tuurbetaal); Schlòòfmuus (Schafuuse)
- Muscardinus avellanarus L. (Haselmaus) - Haselmuus; Grìl (Flums)
Muridae (Langschwanzmüüs)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Müüs wered i de Regle nöd gnau underschide.
- Mus musculus L. (Hausmaus) - Muus (Äntlibuech); Müüs (Urscheletall); Muus, Huusmuus (Züri); Muus (Flums); Muus (Chesswil, Försteland, Toggeborg, Appezell); Muus (Liachtastää); Muus (Obfige); Müüs (Sandjerge); Maus (Milenge, Hauefels); Mous (Ettringe); Muus (Rhinai-Besche)
- Rattus sp. (Ratte) - Ratzmuus (Äntlibuech); Ratz (Züri); Ratz (Flums, Toggeborg, Appezell); Ratz, Ratzmuus (Liachtastää); Rade (Obfige); Rads (Milenge); Rats (Hauefels); Raz (Ettringe)
- Rattus rattus L. (Hausratte) - Huusratz (Züri), Tachratz (Weentel); Rade (Obfige)
- Rattus norvegicus (Wanderratte) - Wanderrade (Obfige)
Cricetidae (Wüeler)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Microtus arvalis L. (Feldmaus) - Fäldmuus (Züri); Wisemuus (Tablat); Fäldmuus (Obfige)
- Arvicola terrestris (Schermaus) - Schäär, Schäärmuus (Obfige); Schäärmuus (Rhinai-Besche)
- Cricetus cricetus (Hamster) -
Caviidae (Meersüüli)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Cavia porcellus (Hausmeerschweinchen) - Meersüüli (Toggeborg, Appezell)
Hystricidae (Schtachelschwii)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Hystrix cristata (Gewöhnliches Stachelschwein) -
Myocastoridae (Biberratte)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Myocastor coypus (Sumpfbiber, Nutria, Biberratte) -
Carnivora (Raubtier)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Canidae (Hünd)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Canis lupus L. (Wolf) - Wouf (Äntlibuech); Wolf (Züri); Wolf (Chesswil, Toggeborg); Wolf, Wòlf (Appezell); Wolf (Liachtastää); Wolf (Obfige); Wolf (Dotmis); Wolf (Milenge, Hauefels, Zollernalb); Wòlef (Rhinai-Besche)
- Canis familiaris L. (Haushund) - Hund (Äntlibuech); Hùnt (Urscheletall); Hund (Züri); Hùnd (Flums); Hond (Chesswil, Försteland); Hùnd (Toggeborg); Hònd, Hond (Appezell); Hunn, Hund (Liachtastää); Hùnd (Obfige); Hunt (Sandjerge, Dotmis); Hunt (Milenge); Hund (Hauefels); Hond (Ettringe); Hõnt (Zollernalb); Bummer (Hanauerland)
- Mandli: Bragg (Chesswil); Brägg (Försteland); Bragg, Brägg (Toggeborg); Brack (Appezell)
- Wiibli: Göü (Chesswil); Göüsch (Försteland); Tschöügg, Föütsch (Toggeborg); Gösch (Appezell)
- Jungs: Dòdelì (Appezell); Bimmerle (Hanauerland)
- Vulpes vulpes L. (Rotfuchs) - Fuchs (Äntlibuech); Fùgs (Urscheletall); Fuchs (Züri); Fuggs (Flums); Fuchs (Chesswil); Fochs (Försteland); Fùchs, Fochs (Toggeborg); Fochs (Appezell); Fuggs, Foggs (Liachtastää); Fùgs (Obfige); Fugs (Sandjerge, Dotmis); Fugs (Milenge, Hauefels, Zollernalb); Fogs (Rhinai-Besche)
- Männli: Ramel (Züri)
- Wiibli: Fëë (Züri); Fee (Obfige)
Procyonideae (Wöschbääre)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Procyon lotor (Waschbär) -
Ursidae (Bääre)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Ursus arctos L. (Braunbär) - Bärr (Urscheletall); Bäär (Züri); Bëër (Wyland); Bäär (Flums); Bèèr (Chesswil, Toggeborg); Bèèr (Liachtastää); Bära (Trisabärg); Bäär (Obfige); Bèèr (Sandjerge, Dotmis); Bèèar (Milenge, Hauefels, Zollernalb)
Odobenidae (Walross)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Odobenus rosmarus (Walross) - Waalros (Sandjerge)
Mustelidae (Marder)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Martes foina Erl. (Stein-, Hausmarder) - Huus-, Tachmaarder (Züri); Maarder (Chesswil, Försteland, Toggeborg); Maarder, Maader (Obfige); Maardr (Sandjerge); Maaedr (Milenge); Madr (Hauefels); Marder (Rhinai-Besche)
- Mustela erminea L. (Hermelin) - Härmli (Äntlibuech); Hërmeli (Züri); Härmeli, Wismeli (Toggeborg)
- Mustela nivalis L. (Kleines Wiesel, Mauswiesel) - Häälemli (Urscheletall); Wiseli (Züri); Wismeli (Züri-Oberland); Wiselì (Chesswil); Wiseli, Wismeli (Försteland, Toggeborg); Wiselì, Weselì, Wesle (Appezell); Wiiseli (Obfige); Wììsl (Sandjerge); Wìsìlì (Milenge); Wiseli (Hauefels); Wesele (Rhinai-Besche)
- Mustela putorius L. (Iltis, Stinkmarder) - Iltis (Züri); Ildis (Obfige); Ìldìs (Milenge)
- Meles meles L. (Dachs) - Tachs (Züri); Tachs (Chesswil, Toggeborg, Appezell); Taggs (Liachtastää); Dags (Obfige, Sandjerge, Dotmis); Dags (Milenge); Tags (Hauefels); Dags (Zollernalb); Dags (Rhinai-Besche)
- Lutra lutra L. (Fischotter) - Otter (Züri); Òòder (Zollernalb)
Mephitidae (Stinktier)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Mephitidae (Stinktiere), vor allem Mephitis mephitis Schreb. (Streifenskunk) - Stinkchatz (New Glarus, USA)
Hyaenidae (Hyäne)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Hyaena sp. (Hyäne) -
Felidae (Chatze)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Felis domestica Briss. (Hauskatze) - Chatz (Äntlibuech, Urscheletall, Flums); Chatz (Züri); Chatz (Chesswil, Försteland, Toggeborg); Chatz, Ziimmelì (Appezell); Khats (Liachtastää); Chatsa (Trisabärg); Chaz (Obfige); Chads (Dotmis); Khads (Milenge); Khats, Bisi (Hauefels); Kaz (Ettringe); Khatz (Zollernalb); Kads (Rhinai-Besche)
- Mandli: Mouder, Moudi (Äntlibuech); Röiel, Möider (Züri); Mööüder, Rööl (Flums); Chöüder (Chesswil, Försteland); Möüder (Toggeborg); Chöüder (Appezell); Roli, Chazeroli (Obfige); Baule (Ettringe); Kadseròler (Rhinai-Besche)
- Wiibli: Busle, Möiggi (Züri); Brìngeri (Toggeborg); Bringeri, Kètzleri (Appezell); Chäzleri (Obfige); Kadsläär (Rhinai-Besche)
- Jungs: Büseli, Möörli (Züri); Büseli (Appezell)
- Felis silvestris Schreb. (Wildkatze) - Wildchatz (Züri)
- Lynx lynx L. (Luchs) - Luchs (Züri); Luggs (Liachtastää); Lùgs (Obfige)
- Panthera leo (Löwe) - Leip (Urscheletall); Löi (Züri); Löü (Chesswil, Toggeborg, Appezell); Löü (Liachtastää); Leeb (Obfige); Leep (Sandjerge); Lööp (Dotmis); Leep (Milenge, Zollernalb); Leeb (Rhinai-Besche)
- Panthera sp. (Panther) - Pander (Rhinai-Besche)
- Panthera tigris (Tiger) - Diiger (Obfige)
Perissodactyla (Unpaarhufer)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Equidae (Ross)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Equus caballus L. (Pferd) - Ross (Äntlibuech); Ross, Kawall (Urscheletall); Ross (Züri); Ros (Flums); Ròss (Chesswil, Försteland, Toggeborg, Appezell); Ròss (Liachtastää); Ros (Trisabärg); Ros (Obfige, Sandjerge, Milenge); Ross (Hauefels, Zollernalb); Ros (Ettringe); Ròs (Rhinai-Besche)
- Mandli: Häischt (Züri); Häisch (Albisriede); Hëngscht (Wyland); Hengscht (Flums); Hèngscht (Urscheletall, Chesswil, Toggeborg); Hèngscht (Appezell); Hänggschd (Obfige); Hèngscht (Milenge); Haischd (Hauefels); Hängschd (Rhinai-Besche)
- Kastrat: Walach, Möich, Mönch (Züri); Walach (Flums); Walech (Chesswil, Försteland, Toggeborg); Walach (Appezell); Menich (Rhinai-Besche)
- Wiibli: Fülimääre (Äntlibuech); Määrä (Urscheletall); Schtuete, Märe (Züri); Mëre (Wyland); Stuete (Flums, Chesswil, Försteland, Toggeborg); Mère, Stuet (Appezell); Schdöede (Obfige); Schdüde (Sandjerge); Schduet (Hauefels)
- Jungs: Füli (Äntlibuech); Fiili (Urscheletall); Füli (Züri); Fülì (Flums, Chesswil, Försteland); Fölì (Appezell); Föli (Liachtastää); Füli (Trisabärg); Fili, Wuscheli (Obfige); Fìlì (Sandjerge); Füülì (Dotmis); Huischl (Ettringe); Hudsch (Rhinai-Besche)
- Equus asinus L. (Esel) - Eisel (Urscheletall); Esel (Züri); Esel (Chesswil, Försteland, Toggeborg, Appezell); Eesel (Obfige); Eesl (Sandjerge); Esl (Milenge, Hauefels)
- Equus caballus x asinus (Maultier) - Muultier, wänn de Vatter en Esel isch, Muulesel, wänn er en Häischt isch (Züri); Muli (Appezell)
Rhinocerostidae (Nashörner)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Rhinoceros sp. (Nashorn) -
Artiodactyla (Paarhufer)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Hippopotamide (Flusspferd)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Hippopotamus amphibius (Nilpferd) -
Suidae (Schwii)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Sus scrofa L. (Wildschwein) - Wildsou (Züri); Wildsöu (Obfige)
- Mandli: Käiler (Züri)
- Wiibli: Bache, Moore (Züri)
- Jungs: Frischlig (Züri)
- Sus scrofa domesticus L. (Hausschwein) - Suu, Sou (Äntlibuech); Süü, Porggä (Urscheletall); Sou (Züri); Schwy (Züri-Oberland); Schwii (Flums); Suu (Chesswil); Suu, Schwii (Försteland); Schwii, Suu, Sòu (Toggeborg); Sòu, Suu (Appezell); Suu, Sòu, Schwii (Liachtastää); Söu (Obfige); Saü (Sandjerge); Schwaìn, Sau (Milenge); Suu (Hauefels); Sou (Ettringe); Sou(b) (Zollernalb)
- Mandli: Ääber (Züri); Ëëber (Wyland); Èber (Toggeborg); Eber, Neber (Appezell); Ääber (Obfige); Èèwr (Sandjerge); Nèabr (Hauefels); Nèèabr (Zollernalb); Ääwer (Rhinai-Besche)
- Kastrat: Hess (Tielschtoorf); Beez (Weentel); Baarg (Flums); Hess (Chesswil, Försteland); Hess, Barg (Toggeborg); Hess, Barg (Appezell); Baag (Hauefels); Bark (Zollernalb); Baarg (Obfige); Barik (Rhinai-Besche)
- Wiibli: Fäärlimoore (Äntlibuech); Louss (Urscheletall); Loos (Züri); Fäärlischwii (Flums); Loos (Chesswil, Försteland); Loos, Fäärliloos (Toggeborg); Loos, Fäärlisòu (Appezell); Moor (Obfige, Sandjerge); Loos (Milenge, Hauefels); Loas (Ettringe); Moor (Rhinai-Besche)
- Jungs: Fäärli (Äntlibuech); Fäärli, Pùrggli (Urscheletall); Sigeli (Züri-Oberland); Fëërli (Wyland); Fäärlì, Fäägg (Flums); Fäärlì, Süülì (Chesswil, Försteland); Fäärli (Toggeborg); Fäärlì, Süülì (Appezell); Fèèrle (Liachtastää); Fäärli (Trisabärg); Sèili (Obfige); Seile (Ettringe); Hidsel (Rhinai-Besche)
Camelidae (Kameel)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Camelus sp. (Kamel) - Chämbel (Züri: Zouftname); Kchameel (Chesswil, Appezell); Khameel (Obfige); Kchameel (Dotmis); Kameel (Rhinai-Besche)
- Camelus dromedarius - Drumidaar (Züri)
- Camelus ferus (Trampeltier) - Trampeltier (Züri)
Cervidae (Hirsch)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Cervus elaphus L. (Edel-, Rothirsch) - Hirsch (Züri); Hersch (Chesswil); Hirsch (Försteland); Hìrsch (Toggeborg); Hersch, Hirsch, Hirz (Appezell); Hiersch (Liachtastää); Hìrsch (Trisabärg); Hiirsch (Obfige); Hìrsch (Sandjerge); Hììrsch (Dotmis); Hiesch (Hauefels); Hiisch (Zollernalb)
- Capreolus capreolus L. (Reh) - Ree (Züri); Reei (Flums); Ree (Chesswil, Toggeborg); Ree, Reech (Appezell); Ree (Liachtastää); Ree (Obfige, Sandjerge, Dotmis); Ree (Milenge); Re (Hauefels); Rae (Zollernalb); Ree (Rhinai-Besche)
- Mandli: Rebogg (Hauefels)
Giraffidae (Giraffe)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Giraffa camelopardalis (Giraffe) - Giraff (Toggeborg); Gyrafe (Obfige)
Bovidae (Hornträger)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Bos primigenius (Auerochse) - Urochs (Züri)
- Bos taurus L. (Hausrind) - Fee (Äntlibuech); Fei (Urscheletall); Vee (Züri); Feei (Flums); Fèch (Chesswil); Fèèch (Försteland, Toggeborg); Fèch (Appezell); Fìì (Sandjerge); Fì (Milenge); Fii, Haab (Hauefels); Fèèa (Zollernalb); Fìe (Rhinai-Besche)
- Mandli: Muni, Stier (Äntlibuech); Stiär, Mùùni (Urscheletall); Muni (Züri); Haage (Züri-Oberland); Hägi (Tuurbetaal); Stier (Flums); Stier, Muni (Chesswil); Stier, Hägi, Muni (Försteland); Stier, Hägi, Mùni, Pfar (Toggeborg); Stier, Hägì, Bòutschì, Muni (Appezell); Stier (Liachtastää); Mùùni (Obfige); Schdier (Sandjerge); Hage (Hauefels); Stier (Ettringe)
- Kastrat: Ochs (Züri); Oggs (Flums); Ochs (Chesswil); Òchs (Försteland); Òchs, Häälstier (Toggeborg); Òchs (Appezell); Ogs (Sandjerge); Schdier (Hauefels); Mole (Ettringe); Ogs (Zollernalb); Ògs (Rhinai-Besche)
- Wiibli: Chue (Äntlibuech); Chüä, Waggä (Urscheletall); Chue (Züri); Chue (Flums, Chesswil, Försteland); Chue, Chalberchue (Toggeborg); Chue (Appezell); Khue (Liachtastää); Chua (Trisabärg); Chöe (Obfige); Kùe (Sandjerge); Chue (Dotmis); Khue (Milenge, Hauefels); Kue (Ettringe); Khuua (Zollernalb); Kùe (Rhinai-Besche)
- Jungs: Chaub (Äntlibuech); Chalp, Rìnt (Urscheletall); Chalb (Züri); Chalb, Mììs (Flums); Chalb, Buslì, Rend (Chesswil, Försteland); Chalb, Busli, Rìnd, Gaaltlig (Toggeborg); Chalb, Buslì, Galtlì(g), Rend (Appezell); Khalb (Liachtastää); Chalb (Trisabärg); Chalb (Obfige); Kalp (Sandjerge); Chalp (Dotmis); Khalb (Milenge, Hauefels, Zollernalb); Kalb (Ettringe); Kalep (Rhinai-Besche)
- Rupicapra rupicapra (Gämse) - Gemschì (Urscheletall); Gäms (Züri); Gèms, Gams (Toggeborg); Gams (Appezell); Gams (Liachtastää)
- Capra ibex (Alpensteinbock) - Schtäibock (Züri); Stèèbòck (Appezell)
- Capra hircus L. (Hausziege) - Geiss (Äntlibuech); Gäiss (Urscheletall); Gäiss (Züri); Gooss (Rafz); Gaass (Schtamme); Gaais (Flums); Gaass, Gaiss (Chesswil, Försteland); Gääss (Toggeborg); Gääss (Appezell); Gòòss, Gaass, Gääss (Liachtastää); Gäiss (Trisabärg); Goaß (Doarobiro); Gais (Obfige); Gaìs (Sandjerge, Dotmis); Goos (Milenge); Gòess (Hauefels); Gais (Ettringe); Gòòas (Zollernalb)
- Mandli: Gäissbock (Urscheletall); Gäissbock (Züri); Gaassbock (Wyland); Bogg, Hòòrnì (Flums); Bogg (Chesswil); Bògg (Försteland, Toggeborg); Bòck, Gäässbòck (Appezell); Bòkh (Liachtastää); Gaisbog (Obfige); Bok (Sandjerge); Bogg (Milenge, Hauefels); Bòk (Rhinai-Besche)
- Kastrat: Häälbògg (Toggeborg); Hälbòck (Appezell)
- Wiibli: Hüli (Züri-Underland); Hättelì (Appezell)
- Jungs: Gitzi (Züri); Gitseli (Chesswil); Chitsì (Försteland); Chìtsi (Toggeborg); Chitsì (Appezell); Gitsì (Liachtastää); Gyzeli (Obfige)
- Ovis aries L. (Hausschaf) - Schaaf (Äntlibuech); Schooff (Urscheletall); Schaaf (Züri); Schoof (Züri-Oberland); Schoouf (Flums); Schòòff (Chesswil, Försteland, Toggeborg, Appezell); Schòòff (Liachtastää); Schaaf (Trisabärg); Schoof (Obfige, Sandjerge); Schòòf (Dotmis); Schoof (Milenge); Schòòff (Hauefels); Schoof (Rhinai-Besche)
- Mandli: Läicker (Urscheletall); Wider, Hamel (Züri); Wiider (Flums); Schòòffbògg, Wider (Försteland); Schòòffbògg (Toggeborg); Schòòfbòck, Wider (Appezell); Wider, Weder, Stèr (Liachtastää); Wider (Trisabärg); Schoofbog (Obfige); Haml (Sandjerge); Hamel (Rhinai-Besche)
- Wiibli: Oue (Äntlibuech); Äu (Urscheletall); Lamere (Züri-Oberland); Aaue (Flums); Òu (Toggeborg); Òu, Lammere (Appezell); Òu (Liachtastää)
- Jungs: Lämmli (Züri); Lëmmli (Wyland); Lam (Flums); Lämli (Toggeborg); Lamm (Appezell); Lam (Obfige)
Primates (Primaate)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Macaca sp. (Affen) - Aff (Äntlibuech, Urscheletall, Züri, Chesswil, Toggeborg, Försteland, Appezell); Af (Obfige, Sandjerge, Zollernalb); Äfel (Rhinai-Besche)
Hominidae (Mentschenaffe)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Gorilla gorilla (Gorilla) -
- Pan troglodytes (Schimpanse) -
- Homo sapiens (Mensch) - Mäntsch (Züri); Mèntsch (Chesswil); Mentsch (Försteland); Mèntsch (Toggeborg); Mentsch (Appezell); Mènsch (Sandjerge); Mensch (Dotmis); Mendsch (Zollernalb); Mänsch (Rhinai-Besche)
- Mandli: Maa (Züri); Mòò (Chesswil); Maa (Försteland, Toggeborg, Appezell); Man (Sandjerge); Maa (Dotmis); Mãã (Zollernalb); Man (Rhinai-Besche)
- Wiibli: Frau (Züri); Fròu (Chesswil, Toggeborg, Appezell); Fraau (Sandjerge); Frau (Dotmis); Frau (Rhinai-Besche)
- Jungs: Chind (Züri); Chìnd (Toggeborg); Chend, Chènd (Appezell); Kìnt (Sandjerge); Chìnt (Dotmis); Khend (Zollernalb); Kend (Rhinai-Besche)
Cetacea (Waal)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- (Wal) - Waal (Üri); Waalfisch (Obfige, Sandjerge); Waalfesch (Rhinai-Besche)
- Delphinus delphinus (Delphin) -
Proboscidea (Rüsseltier)
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Elephas maximus (Indischer Elefant) - Eilìfant (Urscheletall); Elifant (Züri); Elìfant (Chesswil); Elifant (Toggeborg, Appezell); Elifand (Obfige)
- Loxodonta africana (Afrikanischer Elefant) - Eilìfant (Urscheletall); Elìfant (Chesswil); Elifant (Toggeborg, Appezell); Elifand (Obfige)
Literatur
[ändere | Quälltäxt bearbeite]En Tail vo de Literatur und zom Tail detaillierteri Aggobe findsch bi de lokale Siite vo Tiernäme, wo do ufgfüert sind.