Soorsi
| Sursee | |
|---|---|
 | |
| Basisdate | |
| Staat: | Schwiiz |
| Kanton: | Lozärn (LU) |
| Wahlchreis: | Sursee |
| BFS-Nr.: | 1103 |
| Poschtleitzahl: | 6210 |
| UN/LOCODE: | CH SUR |
| Koordinate: | 650769 / 225048 |
| Höchi: | 504 m ü. M. |
| Flächi: | 6,06 km² |
| Iiwohner: | 10'519 (31. Dezämber 2022)[1] |
| Uusländeraateil: | 15 % (31. Dezember 2013)[2] |
| Website: | www.sursee.ch |
 Soorsi: Roothuusplatz ond Oberstadt | |
| Charte | |
 | |
Soorsi esch e Stadt im Kanton Lozärn.
Si het rond 9160 Iiwohner (Ändi 2013) ond esch der Houptort vom Waauchreis Soorsi (früecher s Amt). Soorsi hed e historeschi Autstadt met eme berüehmte spotgotische Roothuus.
Geografi
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Soorsi liid a dr Suure am nordweschtlechen Änd vom Sämpechersee. Es chlyses Stück vom See ghört zum Gmeindbann vo der Stadt. Uf der Gletschermoräne isch der alt Ortsteil Mariazäll, und noch derby s Kantonsspital. Uf der Halbsinsle Zällmoos isch d Ruyne vo der uralte Chile, wo öpen im elfte Joorhundert bout worden isch. Bi Soorsi chunt der Chommlibach ad Suuren abe. Und uf der Nordweschtsyte vo der Stadt isch der gross Soorsiwald.
Vo dr Gmeindsflechi send 30,7 Prozänt Puureland, 21,8 Prozänt Waud, 46,8 Prozänt Sidligsflechi ond 0,7 Prozänt süschtigi Flechi.[3]
D Nachbergmeinde vo Soorsi send Göiesee, Chnuutu, Mouesee, Oberchöuch ond Schänke.
Gschicht
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Soorsi esch zom erschte Mou gnamsed worde im Jahr 1036 aus Surse. Im Santurbehoof, em Huus vom Chlooschter Santurbe, isch am Voroobe vor de Schlacht bi Sämpech de Herzog Leopoud der Dritt vo Öschtrich ygcheert. Be de Schlacht hend denn d Eidgnosse s öschtrichisch Heer z Bode grecht.
Bevölkerig
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Quälle: Bundesamt für Statistik 2005[4]
| Jahr | 1850 | 1860 | 1870 | 1880 | 1888 | 1900 | 1910 | 1920 |
| Iiwohner | 1627 | 1678 | 1887 | 1990 | 2125 | 2592 | 2925 | 3042 |
| Jahr | 1930 | 1941 | 1950 | 1960 | 1970 | 1980 | 1990 | 2000 |
| Iiwohner | 3465 | 3784 | 4265 | 5324 | 7052 | 7645 | 8143 | 8059 |
Dr Uusländeraateil esch 2014 bi 15 Prozänt gläge.[3]
Religion
[ändere | Quälltäxt bearbeite]74,5 Prozänt vo de Iiwooner send im Jahr 2000 römisch-katholisch gsii, 9,8 Prozänt evangelisch-reformiert.[3]
Politik
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Bi de Nationaurootswahle 2015 hed s das Ergebnis ggää:[3] BDP 1,2 Prozänt, CVP 24,7 Prozänt, FDP 17,5 Prozänt, GLP 5,9 Prozänt, GP 8,8 Prozänt, SP 15,8 Prozänt, SVP 19,6 Prozänt, Süschtigi 6,5 Prozänt.
Dr Stadtpräsident vo Soorsi esch dr Beat Leu (Stand Februar 2016).
Wirtschaft
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Soorsi het sid em Middelalter s Märeträcht. Hüt isch es e Zäntralort für d Region im Suuretal, und es het en Autobaanaschluss und lyt a der Ysebaan vo Basel zum Gottert.
Zwüsche der Altstadt und der Autobaan und der Ysebaan und ännet der Autobann i der Allmänd isch es grosses Gwärbkwartier. Bim Gwärbverein vo Soorsi mache öpe drüühundert Firmene mit, bi der Induschtry- und Handelsvereinigung Soorsi-Willisau meh as hundertdryssg.
Z Soorsi sind vier Woonbaugnosseschafte aktiv.
Sprooch ond Dialäkt
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Bi dr Vouchszellig 2000 hend vo de 8059 Iiwohner 86,9 Prozänt Tüütsch aus Houptsprooch aaggää, 0,3 Prozänt Französisch, 2,5 Prozänt Italienisch ond 10,3 Prozänt anderi Sprooche.
Z Soorsi redt me s hochalemannisch Lozärntütsch.
Kultur
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Alljoor am 11. Novämber, em Martinstag, git’s z Soorsi der traditionell Gansabhouet, wo vilech a Martinizeistaag vo de Buure ad Grundheere chönt erennere, wie teil Lüüt säge. Be dem Vouchsfäscht werd e toti Gans über der Gass amene Droht ufghänkt ond moss met eme Sabu blend abegschlage wärde. De Schleger leid do derför e traditionelli Sonnemasgen aa. – Dä Bruuch stoot i der Schwiizer Lischte vo de «Läbige Tradizioone».[5]
För bsonderi Verdienscht oms Ortsböud hed d Stadt Soorsi vom Schwiizer Heimatschotz anne 2003 de Wakkerpriis öbercho.
Lüüt
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Julian Dillier (* 1922 z Soorsi), Schriftsteller
Literatur
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Jürg Manser und Stefan Röllin: Sursee (Gemeinde). In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
Weblink
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Commons: Sursee – Sammlig vo MultimediadateieFuessnote
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- ↑ Ständige Wohnbevölkerung nach Staatsangehörigkeitskategorie, Geschlecht und Gemeinde, definitive Jahresergebnisse, 2022. Bei späteren Gemeindefusionen Einwohnerzahlen aufgrund Stand 2022 zusammengefasst. Abruf am 5. September 2023
- ↑ Bundesamt für Statistik: Gemeindestatistik 1981-2014 nach demographischen Komponenten, institutionellen Gliederungen, Staatsangehörigkeit, Geschlecht und Jahr Archivlink (Memento vom 10. Septämber 2014 im Internet Archive)
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Bundesamt für Statistik: Regionalporträts 2012: Kennzahlen aller Gemeinden (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) , Mai 2012
- ↑ Bundesamt für Statistik: Eidgenössische Volkszählung 2000: Bevölkerungsentwicklung der Gemeinden 1850–2000. Bern 2005 (Online uf bfs.admin.ch (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) , Date im Aahang (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) )
- ↑ Der Gansabhauet vo Soorsi uf der Website vo de Läbige Schwiizer Tradizioone
