Jože Lacko
| jože lacko | |
|---|---|
 Jože Lacko | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 17. novembar 1894. |
| Mesto rođenja | Kicar, kod Ptuja, Austrougarska |
| Datum smrti | 18. avgust 1942. (47 god.) |
| Mesto smrti | Ptuj, Nacistička Nemačka |
| Profesija | radnik |
| Delovanje | |
| Član KPJ od | 1932. |
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba |
| Heroj | |
| Narodni heroj od | 21. decembra 1951. |
Jože Lacko (Kicar, kod Ptuja, 17. novembar 1894 — Ptuj, 18. avgust 1942), učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.
Biografija
[uredi | uredi izvor]Rođen je 17. novembra 1894. godine u selu Kicar, kod Ptuja. Poticao je iz siromašne seljačke porodice. Nakon završetka osnovne škole radio je kao nadničar kod imućnijih seljaka. Za vreme Prvog svetskog rata je bio mobilisan u austrougrasku vojsku i borio se na italijanskom frontu. Tokom rata se povezao da rodoljubivim krugovima koji su propagirali stvaranje zajedničke države južnih Slovena.[1]
Posle završetka Prvog svetskog rata, preselio se u selo Nova Vas, kod Ptuja, gde je se oženio i zasnovao porodicu. Jedan njegov komšija, koji je radio u železničkoj radionici, bio je komunista i sekretar partijske ćelije tada ilegalne Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) u železničkim radionicama u Ptuju, pa je preko njega dobio prva saznanja o komunizmu i revolucionarnom radničkom pokretu. Godine 1932. je bio primljen u članstvo KP Jugoslavije.[2]
Politički je delovao u ptujskom srezu, a najviše je delovao među omladinom rasturajući ilegalni list „Ljudska pravica” koji je bio glasilo Pokrajinskog komiteta KPJ za Sloveniju. Na parlamentarnim izborima 1935. godine agitovao je za listu Udružene opozicije, koju je predvodio Vlatko Maček. Po partijskom zadataku se na narednim parlamentranim izborima 1938. godine kandidovao za narodnog poslanika na udruženoj listi opozicije „Blok narodne sloge”. Bio je član rukovodstva ove udružene opozicije za Sloveniju, a cilj njegovog delovanja je bio da se sa vlasti zbaci Jugoslovenska radikalna zajednica Milana Stojadinovića. Tokom 1938. i 1939. godine je bio jedan od pokretača Stranke radnog naroda u Sloveniji, koja je predstavljala legalni oblik rada KPJ sve do njene zabrane krajem 1940. godine.[2]
Pored javnog političkog rada, učestvovao je i u ilegalnom partijskom radu, a u njegovoj kući su se okupljali komunisti iz Ptuja, među kojima i Jože Potrč. Takođe, u njegovu kuću su navraćali i drugi slovenački i jugoslovenski komunistički revolucionari — Srđa Prica, Otmar Kreačić, Rudi Šimunović, Franc Leskošek, Boris Kidrič, Jože Marn i dr. U njegovoj kući je 3. septembra 1939. godine održana Pokrajinska konferencija SKOJ-a za Sloveniju, kojom je rukovodila Lidija Šentjurc. Iste godine, u njegovoj kući je bila održana i Pokrajinska konferencija KP SLovenije za mariborski, ptujski i prekomurski srez. Na ovoj konferenciji je učestvovao i član Centralnog komiteta KP Slovenije Anton Tone Tomšič.[2]
Nakon Pokrajinske konferencije održane u njegovoj kući, Tone Tomšič je formirao Okružni komitet KPS, čiji je član postao Jože Lacko. Krajem 1939. godine, kao delegat je učestvovao na Drugoj konferenciji KP Slovenije, a juna 1940. godine na Trećoj konferenciji KP Slovnije je bio izabran za člana Centralnog komiteta KP Slovenije. Oktobra 1940. godine je kao jedan od ukupno trinaest delegata KPS učestvovao na Petoj zemaljskoj konferenciji KPJ, održanoj u Zagrebu.[2]
Zbog aktivnog političkog delovanja protiv režima Kraljevine Jugoslavije, januara 1941. godine je sa drugim slovenačkim komunistima bio interniran u vojni logor u Međumurju. Tu ga je zatekao Aprilski rat, a iz logora su ih izbavili dobrovoljci iz Ptuja, koji su ga potom izabrali za svog komandanta. Nakon toga su krenuli ka Novom Mestu u nameri da se bore protiv neprijatelja, ali ih je tu zatekla vest o kapitulaciji Jugoslovenske vojske, usled čega se ova grupa raspala. Od prvih dana okupacije, maja 1941. godine radio je na pripremi otpora okupatoru. Početkom oktobra 1941. godine u Ptuju je formirao odbor Oslobodilačkog fronta Slovenije. Njegova aktivnost nije ostala nezapažena, pa je početkom novembra 1941, zbog opasnosti od hapšenja prešao u ilegalnost. Potom je prešao na teren Slovenskih Gorica, gde je najpre politički delovao, a početkom aprila 1942. godine je tu sa drugim članovima Okružnog komiteta KPS za Ptuj, formirao partizansku četu. Ova četa je na početku imala svega desetak boraca i bila je prozvana „Lackova četa”.[2]
Jože se četi pridružio 7. avgusta, ali je ona već dva dana kasnije 9. avgusta 1942. godine u bila opkoljena u selu Mostju, kod Ptuja i uništena. Svega trojica boraca, među kojima i Jože, uspeli su da se probiju kroz močvaru do reke Pesnice. Joža se nakon toga sklonio u kuću kod jednog seljaka, ali ga je on nakon dva dana izdao Nemcima. Nakon toga je bio uhapšen od strane Gestapoa, koji ga je vezanog i pretučenog proveo kroz glavne ulice Ptuja, gde su ga okupljeni folksdojčeri psovali, pljuvali i gađali kamenicama. Nakon toga je bio mučen u zatvoru i tokom istrage. Od posledica mučenja je 18. avgusta 1942. godine preminuo u ptujskom zatvoru.[2]
Ukazom Prezidijuma Narodne skupštine Federativne Narodne Republike Jugoslavije, 21. decembra 1951. godine, proglašen je za narodnog heroja.[2]
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Narodni heroji Jugoslavije 1982, str. 443.
- ^ a b v g d đ e Narodni heroji Jugoslavije 1982, str. 444.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Narodni heroji Jugoslavije tom I. Beograd: Narodna knjiga. 1982.
Narodni heroji iz Koruške, Prekomurja i Štajerske | ||
|---|---|---|
Narodni heroji Jugoslavije rođeni na teritoriji Koruške, Prekomurja i Štajerske, kao i oni koji su politički ili vojno delovali na ovom području: | ||
| Koruška |  | |
| Prekomurje | ||
| Štajerska |
| |
| Međunarodne | |
|---|---|
| Ostale | |
