Zvornik

Zvornik
Osnovni podaci
Država	Bosna i Hercegovina
Entitet	Republika Srpska
Stanovništvo
Stanovništvo ((1991))	14.584
Geografija
Koordinate
Zvornik Zvornik (Bosne i Hercegovine)

Zvornik

Zvornik je grad i središte općine u istočnom dijelu Bosne i Hercegovine na istočnim obroncima Majevice. Administrativno pripada Republici Srpskoj. Prijeratna općina Zvornik se prostirala na 500 km² sa 14.500 stanovnika u gradu i 50.000 stanovnika u općini po popisu iz 2008. Danas je općina Zvornik površinski ograničena na 387 km².

Geografija

Zvornik ima povoljan geostrateški položaj jer se u njemu ukrštaju važni putevi prema Sarajevu, Beogradu, Novom Sadu, Bijeljini i Tuzli. Skoro da je geografski lociran tačno na sredini puta za tri velika urbana centra: Beograd, Novi Sad i Sarajevo. Preko četiri mosta na rijeci Drini odvija se drumski (Karakaj, Šepak), željeznički (sjeverno od grada) i pješački saobraćaj (Stari most u Zvorniku) sa Bosnom i Hercegovinom.

Opština Zvornik se graniči sa opštinama Bratunac, Milići, Vlasenica, (na jugu), Šekovići, Osmaci, Kalesija, (na zapadu), Lopare, Ugljevik i Bijeljina (na sjeveru), a na istoku rijekom Drinom i Srbijom.

Opština ima šezdeset i jedno naseljeno mjesto sa oko 13.000 domaćinstava organizovanih u 40 mjesnih zajednica. Pored grada Zvornika veća naseljena mjesta su: Kozluk, Karakaj, Pilica, Lokanj, Tršić, Drinjača, Čelopek, Roćević, Šepak, Orahovac, (D. Glumina) i dr.

Teritorija opštine Zvornik, neposredno prije rata prostirala se uz lijevu obalu rijeke Drine u dužini od 52 km, dok se u dubini najviše prostire 26 km. Nekoliko kilometara uzvodno od grada Drina je pregrađena 1955. godine i stvoreno je Zvorničko jezero. 90% površine opštine Zvornik je brdsko planinsko područje. Nadmorska visina kreće se oko 130 do 916 metara. Sam grad nalazi se na nadmorskoj visini od 146 metara. Klima je umjereno kontinentalna.

Historija

Na području opštine je arheološko nalazište - Rimski kamenolom u Dardaganima iz perioda 1 - 5 vijeka. Sastoji se iz jednog podzemnog rudnika i dva površinska. Bio je to najveći rimski kamenolom u Panoniji. Kod Šepka su nađeni ostaci rimske ceste u dužini od 3 km.

Zvornik se prvi put spominje u 1410. godine, i to pod imenom Zvonik, a 1519. pod sadašnjim nazivom Zvornik. Zvornički stari grad (tvrđava) nastao je znatno ranije, vjerovatno u drugoj polovini 13. ili na početku 14. vijeka. Zvorničku tvrđavu (Kula-grad) je po legendi napravila prokleta Jerina, žena Despota Stefana Brankovića, poznatija po gradnji grada Smedereva. Podignut je na pogodnom mjestu gdje Drina polako izlazi u plodnu ravnicu i gdje su od davnina prolazili i ukrštavali se važni putevi (posebno za Dubrovnik i Vrh Bosnu i dolinom Drine do njenog ušća pa dalje za Sirmijum-Sremska Mitrovica). To je doprinijelo da se razvije grad, kao jedan od značajnijih trgovačkih centara. Uporedo sa privrednim razvojem Zvornik dobija sve odlike naprednog gradskog naselja. Zato nije slučajno što su docnije Osmanlije od njega napravili svoj administrativni centar, odnosno sandžak.

Osmanski period

Nakon pada Bosne pod osmanlijsku vlast formirana su tri sandžaka: Bosanski 1463., Hercegovački 1470. i Zvornički 1480. Zvorničkom sandžaku pripadala je cijela sjeveroistočna Bosna.

U sastav Zvorničkog sandžaka ulazili su: Kadiluk Srebrenica sa nahijama: Srebrenica, Ludmer, Kuslat i Subin
Kadiluk Zvornik sa nahijama: Zvornik, Perin, Teočak i Koraj
Kadiluk Gornja i Donja Tuzla sa nahijama: Donja Tuzla, Gornja Tuzla, Sapna, Spreča, Gostilj,Dramesin, Paske, Visovi, Jasenica i Smoluća
Kadiluk Gračanica sa nahijama: Gračanica, Grdačac, Srebrenik, Soko, Završ i Nenaviste
Kadiluk Bijeljina sa nahijama: Bijeljina i Janja
Kadiluk Birce i Knežina
Kadiluk Krupanj i Bohorina
Kadiluk Loznica ili Jadar i Pticar
Kadiluk Šabac sa Šapcem, Donjom i Gornjom Mačvom
Kadiluk Brvenik sa nahijama: Brvenik i Gošćanica

Postosmanski period

Godine 1878. osmanlijsku vlast zamijenila je Austro-Ugarska. Zvornik je i dalje ostao kotarsko (sresko) sjedište, sa razvijenim zanastvom i trgovinom. Iz popisa stanovništva 1910, vidi se da je grad te godine imao 732 kuće i 3.688 stanovnika, od čega 2.092 muslimana, 754 pravoslavaca, 185 katolika, 9 evangelista, 148 jevreja i 498 vojnih lica. Za vrijeme kraljevine Jugoslavije (1918-1941) Zvornik je sjedište Sreza. Od 1929. pripadao je Drinskoj banovini sa sjedištem u Sarajevu. Električno osvetljenje je stiglo 21. decembra 1937. U toku Drugog svjetskog rata, odnosno NOB-e (1941-1945), Zvornik je bio u sastavu Nezavisne države Hrvatske. Nakon Drugog svjetskog rata, Zvornik je središte sreza i opštine, docnije Međuopštinske regionalne zajednice (opštine Zvornik, Bratunac, Srebrenica, Vlasenica i Šekovići).

Naseljena mjesta

Androvići, Bair, Bijeli Potok, Branjevo, Baljkovica (dio), Baljkovica Donja, Boškovići, Buložani, Crni Vrh, Osmaci, Čelišmani, Čelopek, Divič, Donja Pilica, Donji Lokanj, Drinjača, Dugi Dio, Durakovići, Đevanje, Đulići, Gajići, Galići, Gavrići, Glodi, Glođansko brdo, Glumina, Gornja Pilica, Gornji Lokanj, Grbavci, Grbavci Donji, Grbavci Gornji, Gušteri, Hajdarevići, Jardan, Jasenica, Jošanica, Jusići, Kamenica Donja, Kamenica Gornja, Kazan Bašča (Kazanbašča), Kiseljak (Zvornik) (dio), Kiseljački put, Kitovnice, Klisa, Kostijerevo, Kovačevac, Kozluk, Križevačke Njive, Križevići, Kučić Kula, Kula Grad, Kušlat, Lazići, Liješanj, Liplje, Lokanj, Lupe, Mahmutovići, Malešići, Marčići, Mehmedići, Miloševići, Mrakodol, Novo Selo, Orahovac, Pađine, Paljevići, Parlog, Pecka, Petkovci, Pilica, Potočani, Pušine, Radakovac, Radava, Ravne, Rebići, Roćević, Samara, Skočić, Snagovo, Snagovo Donje, Snagovo Gornje, Sopotnik, Srednji Šepak, Srpska Varoš, Sultanovići, Šćemlija, Šepak Donji, Šepak Gornji, Šetići, Tabanci, Tijanići, Tomanići, Trnovica, Tršić, Ugljari, Ulice, Vrela, Zelinje, Zlatne vode i Zvornik.

Poslije potpisivanja Daytonskog sporazuma, veći dio opštine Zvornik ušao je u sastav Republike Srpske. U sastav Federacije Bosne i Hercegovine ušla su naseljena mjesta: Goduš, Kraljevići, Međeđa, Nezuk, Rastošnica, Rožanj, Sapna, Vitinica i Zaseok te dijelovi naseljenih mjesta Baljkovica i Kiseljak. Od ovog područja formirana je opština Sapna.

Slavni ljudi

• Filip Kljajić-Fića, narodni heroj;
• dr Mitar Perušić, nastavnik Univerziteta
• Nada Obrić, popularna pjevačica
• Edin Salaharević, juniorski reprezentativac Jugoslavije
• Mr Himzo Tulić, sazlija
• Marko Šćekić, poznati košarkaš
• Dragan Mićić, poznati fudbaler i trener
• Miralem Pjanić, poznati fudbaler
• Sejad Salihović, poznati fudbaler
• Samir Muratović, poznati fudbaler
• Rade Đokić, poznati fudbaler
• Miroslav Stevanović, poznati fudbaler
• Njegica Balorda, poznata manekenka
• Kjašif Smajlović, novinar
• Miodrag R.Savić, poznati šahista
• Ermin Bičakčić, poznati fudbaler
• Nikola Vasiljević, poznati fudbaler
• Borislav (Borisav) Pisić, poznati jugoslovenski atletičar
• Željko Pantić Panto , poznati bubnjar
• Muhamed Omerović, poznati sportski doktor
• Stanislav Tomić, satiričar iz Zvornika dobitnik je "Vibove nagrade".
• Oliver Stević, poznati košarkaš

• Bahrudin Omerbegović , poznati igrač futsala.
• Edin Hasanović, njemačko-bosanski glumac, dobitnik nagrade "Goldene Kamera".
• Prof. dr Faruk Čaklovica, redovni profesor fakulteta Veterinarske medicine i Rektor Univerziteta u Sarajevu, dobitnik 6-aprilske nagrade grada Sarajeva.

Predsjednici opštine Zvornik od 1945. godine:

1. Nikola Manojlović (1945-1946)
2. Desa Popović (1946-1947)
3. Murat Muratović (1947-1949)
4. Osman Fidahić (1949-1950)
5. Mahmut Kavazović (1951-1952)
6. Mehmed Mustafić (1952-1954)
7. Mahmut Kavazović (1954-1955)
8. Ljubiša Popović (1955-1956)
9. Bahrija Kavazović (1956-1957)
10. Branko Ilić (prva polovina 1958.)
11. Vojo Perić (1958-1963)
12. Cvijan Đapanović (1963-1967)
13. Ljubinko Micić (1967-1974)
14. Mujo Vilić (1974-1981)
15. Hrusto Tupeković (1981-1983)
16. Mehmed Cekić (1983-1985)
17. Kemal Kadrić (1985-1986)
18. Dragan Miličević (1986-1988)
19. Mustafa Kamisalić (1988-1990)
20. Abdulah Pašić (1990-1992)
21. Branko Grujić (1992-1995)
22. Jovan Mitrović (1995-1998)
23. Mirko Rebić (1998-2000)
24. Jovan Mitrović
25. Boško Milić
26. Dragica Lazić
27. Stevo Savić
28. Milorad Đokić
29. Budimir Aćimović (2004 -2006)
30. Zoran Stevanović (od 2007)
31. Dalibor Matić

Literatura

• Hamdija Kreševljaković, Stari bosanski gradovi, Naše starine 1, Sarajevo 1953, 13-14.
• Đoko Mazalić, Zvonik (Zvornik) stari grad na Drini (Prilog bosanskoj arhitekturi srednjeg veka i turskog perioda), Glasnik Zemaljskog muzeja (Nova serija) 10, Sarajevo 1955, 73-116.
• Desanka Kovačević-Kojić, Zvornik (Zvonik) u srednjem vijeku, Godišnjak Društva istoričara BiH 16, Sarajevo 1965, 19-35.

Vanjske veze

Zvornik na Wikimedijinoj ostavi

• www.opstina-zvornik.org
• www.zvornikdanas.com
• www.infozvornik.com
• www.zvornikturizam.org
• Kompanija Alumina d.o.o. Zvornik Arhivirano 2013-07-29 na Wayback Machine-u
• Radio Osvit
• Radio Hule Zvornik Arhivirano 2013-08-21 na Wayback Machine-u