Przejdź do zawartości

biały

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego
Podobna pisownia Podobna pisownia: Biały

biały (język polski)

[edytuj]
biały (1.1)
biały (1.1) budynek
biała (2.1) żarówka
białe (2.2) wino
biali (3.1)
wymowa:
IPA: [ˈbʲjawɨ], AS: [bʹi ̯au̯y], zjawiska fonetyczne: zmięk.• i → j , ​?/i
​?/i
znaczenia:

przymiotnik jakościowy

(1.1) mający bardzo jasną barwę przeciwstawną do czarnego, taką jak czysty śnieg, mleko itp.[1][2]
(1.2) o włosach lub o człowieku: siwy[2]

przymiotnik relacyjny

(2.1) fiz. emitujący wszystkie długości fal światła
(2.2) kulin. w odniesieniu do wina: powstały bez maceracji, w wyniku fermentacji winogron z usuniętymi skórkami, pestkami i szypułkami
(2.3) hist. związany z Białymi
(2.4) przen. niewinny, czysty

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

(3.1) antrop. człowiek rasy białej
(3.2) hist. człowiek o przekonaniach zachowawczych; reakcjonista, kontrrewolucjonista[1]
(3.3) hist. w Polsce: członek stronnictwa zachowawczego, antyrewolucyjnego w okresie powstania styczniowego[1]
odmiana:
(1.1)
 
przypadekliczba pojedynczaliczba mnoga
mos/mzwmrzżnmosnmos
mianownikbiałybiałabiałebialibiałe
dopełniaczbiałegobiałejbiałegobiałych
celownikbiałemubiałejbiałemubiałym
biernikbiałegobiałybiałąbiałebiałychbiałe
narzędnikbiałymbiałąbiałymbiałymi
miejscownikbiałymbiałejbiałymbiałych
wołaczbiałybiałabiałebialibiałe
(2.1-4)
 
przypadekliczba pojedynczaliczba mnoga
mos/mzwmrzżnmosnmos
mianownikbiałybiałabiałebialibiałe
dopełniaczbiałegobiałejbiałegobiałych
celownikbiałemubiałejbiałemubiałym
biernikbiałegobiałybiałąbiałebiałychbiałe
narzędnikbiałymbiałąbiałymbiałymi
miejscownikbiałymbiałejbiałymbiałych
wołaczbiałybiałabiałebialibiałe
 nie stopniuje się
(3.1-3)
 
przypadekliczba pojedynczaliczba mnoga
mianownikbiałybiali
dopełniaczbiałegobiałych
celownikbiałemubiałym
biernikbiałegobiałych
narzędnikbiałymbiałymi
miejscownikbiałymbiałych
wołaczbiałybiali
depr. M. i W. lm: (te) białe
przykłady:
(1.1) Jacku, żółte litery na białym tle to chyba nie najlepszy pomysł.
(2.2) Wina białe mogą być bezbarwne, bladożółte, jasnożółte, złociste, słomkowe, bursztynowe, pomarańczowe a nawet rudawobrązowe[3].
(3.1) Podróżnicy wierzyli, że są pierwszymi białymi w tej dżungli.
składnia:
kolokacje:
(1.1) kolor biały • barwa biała • pigmentacja biała • mieć / przybierać / przybrać kolor biały (barwę białą) • zmienić / zmieniać kolor na biały • odznaczać się kolorem białym (barwą białą) • pomalować / przemalowywać / przemalować / barwić / zabarwiać / zabarwić na (kolor) biały (na biało) • biała farba • biały lakier / barwnik / pigment / odcień • białe światło • biały śnieg • biały miś • biały niedźwiedź • bocian biały • białe mięso • białe pieczywo • biała rdza • biała głowa • Morze Białe • amarantowo-biały • biało-brązowy • biało-czarny • biało-czerwono-niebieski • biało-czerwono-zielony • biało-czerwony • biało-kasztanowy • biało-niebieski • biało-różowy • biało-szaro-czarny • biało-szary • biało-zielony • biało-żółty • białobrody • białobrzuchy • białobrązowy • białogłowa • białogłówka • białokremowy • białoniebieski • białorudy • białorzęsy • białoróżowy • białoskórnictwo • białoskórniczy • białoskórnik • białoskóry • białowąs • białowłosy • białozielonkawy • białozielony • białozębowate • białożółty • brudnobiały • brudnoczerwono-biały • brunatno-biały • brunatnobiały • brązowo-biały • błękitno-biały • błękitnobiały • cynowobiały • czarno-biały • czerwono-biały • fioletowo-biały • gipsowobiały • granatowo-biały • jaskrawobiały • jasnobiały • kredowobiały • kremowobiały • liliowobiały • marmurowobiały • matowobiały • mlecznobiały • niebieskawobiały • niebiesko-biały • niebiesko-rdzawo-biały • niebieskobiały • pomarańczowo-czarno-biały • popielatobiały • przezroczystobiały • przeźroczystobiały • purpurowobiały • rdzawo-biały • rdzawo-brązowo-biały • rdzawobiały • różowobiały • siwobiały • srebrno-biały • srebrnobiały • srebrzysto-biały • srebrzystobiały • szarawobiały • szaro-biały • szaro-czarno-biały • szarobiały • woskowobiały • zielonawobiały • zielonkawobiały • zielono-biały • zielono-brązowo-biały • zielonobiały • śnieżnobiały • żółtawobiały • żółto-biały • żółtobiały
(2.1) ciało doskonale białe
(2.2) białe wino
(2.3) biała armia / Rosja
synonimy:
(3.1) białoskóry, biały człowiek
antonimy:
(1.1) czarny
(2.1) czarny
(2.2) czerwony
(2.3) czerwony
(3.1) kolorowy
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. białka ż, bielidło n, nabiał mrz, białas m, białko n, biel ż, bielik mzw, bielinek mzw, bielizna ż, bielactwo n, bielmo n, białość ż, białe nmos, bielak mzw, bielenie n, dobielanie n, dobielenie n, obielanie n, obielenie n, odbielenie n, pobielanie n, pobielenie n, podbielanie n, podbielenie n, powybielanie n, przybielanie n, przybielenie n, rozbielanie n, rozbielenie n, ubielanie n, ubielenie n, wybielanie n, wybielenie n, zabielanie n, zabielenie n
czas. bielić ndk., dobielać ndk., dobielić dk., obielać ndk., obielić dk., odbielić dk., pobielać ndk., pobielić dk., podbielać ndk., podbielić dk., powybielać ndk., przybielać ndk., przybielić dk., rozbielać ndk., rozbielić dk., ubielać ndk., ubielić dk., wybielać ndk., wybielić dk., zabielać ndk., zabielić dk.
przym. białawy
zdrobn. bielutki, bialutki, bieluchny, bialuchny, bieluśki, bieluteńki, bialuteńki, bielusieńki
przysł. biało, bielutko, bialutko, bieluchno, bialuchno, bieluśko, bieluteńko, bialuteńko, bielusieńko
związki frazeologiczne:
biała gorączka • biała kawa • biała rasa • biała śmierć • białe szaleństwo • białe święta • biały szafir • białe tango • reg. pozn. biały groch • biały kruk • biały murzyn • broń biała • do białego rana • biały jak ściana • biały wywiad • broń biała • czarno na białym • po styczniu jasnym i białym będą w lato upały • posłać na białe niedźwiedzie • w biały dzień • widzieć białe myszki • wiersz biały
etymologia:
prasł. *bělъ[4]
uwagi:
(1.1) zobacz też: Indeks:Polski - Kolory
tłumaczenia:
źródła:
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „biały” w: Słownik języka polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  2. ↑ 2,0 2,1 publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „biały I” w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  3. ↑ źródło: Festus: Poradnik winiarski
  4. ↑ Edward Łuczyński, Jolanta Maćkiewicz, Językoznawstwo ogólne. Wybrane zagadnienia, wyd. II rozszerzone i uzupełnione, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2002, s. 119.

biały (wenedyk)

[edytuj]
wymowa:
znaczenia:

przymiotnik

(1.1) piękny
odmiana:
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
źródła:
Źródło: „https://pl.wiktionary.org/w/index.php?title=biały&oldid=8488967”