Status miasta w Polsce współcześnie

Od 27 maja 1990 roku całe gminy, a od 12 stycznia 1993 gminy lub miejscowości, będące wsiami (dawniej także miasteczka, osady, gminy wiejskie o miejskich uprawnieniach finansowych, osiedla i gromady) mają możliwość otrzymania statusu miasta na mocy rozporządzenia Rady Ministrów. Tryb postępowania przy składaniu wniosków oraz wymagane dokumenty określa rozporządzenie Rady Ministrów z 9 sierpnia 2001, które weszło w życie 6 września 2001.

W artykule ujęto podstawy prawne, zasady, wymogi oraz okoliczności związane z procesem otrzymywania bądź odzyskiwania statusu miasta (praw miejskich) przez miejscowości w Polsce po 1990 roku.

Zasady nadawania statusu miasta

Aby uzyskać lub odzyskać status miasta, miejscowość powinna spełnić większość wymienionych poniżej warunków. Za pozytywnym rozpatrzeniem wniosku o nadaniu praw miejskich przemawia szereg argumentów i uwarunkowań:

• przestrzenno-urbanistyczne
  • posiadanie odpowiedniej infrastruktury techniczno-komunalnej (cała miejscowość musi być zgazyfikowana, zwodociągowana i skanalizowana, posiadać m.in. sieć ciepłowniczą, oczyszczalnię oraz prowadzić selektywną zbiórkę odpadów),
  • posiadanie uchwalonego planu zagospodarowania przestrzennego przewidującego rozbudowę przyszłego miasta,
  • posiadanie miejskich cech funkcjonalno-przestrzennych (układ urbanistyczny z rynkiem, zwarta zabudowa typu miejskiego, asfaltowa nawierzchnia ulic, kanalizacja burzowa, chodniki, oświetlenie ulic itp.),
  • posiadanie jednoznacznie wykształconego centrum,
  • brak zabudowy typu zagrodowego w obszarze zwartej zabudowy,
  • brak elementów funkcjonalno-przestrzennych niewłaściwych dla miast (niezwarta zabudowa, rozłogi wiejskie itp.),
  • odpowiednie określenie granic nowego miasta (działek);

• historyczno-administracyjne
  • posiadanie w przeszłości praw miejskich lub stanowienie ważnego ośrodka administracyjnego (zaleta, lecz nie warunek),
  • posiadanie dostatecznej liczby instytucji pełniących ponadlokalne miastotwórcze funkcje (kryterium wyjątkowo płynne, zależące głównie od opinii wojewody),
  • pełnienie funkcji siedziby gminy (choć dozwala się wyjątki, np. w gminie Nowe Skalmierzyce, a dawniej także w gminach Święta Katarzyna, Silnowo i Bodzanów)
  • bycie jedynym miastem w gminie (choć nie ma w Polsce obecnie gminy z dwoma miastami, prawo polskie zakłada, że jednostką pomocniczą gminy może być miasto);
  • posiadanie herbu (zaleta, lecz nie warunek).
• funkcjonalno-demograficzne
  • dotychczasowy wymóg posiadania odpowiedniej liczby ludności (przyjmowany dawniej próg 2000 mieszkańców) nie jest w praktyce przestrzegany od przynajmniej 2010 r. (vide poniżej), a w ostatnich latach nie ma on już żadnego znaczenia, np. w przypadku liczącej zaledwie 500 mieszkańców Wiślicy (2018 r.) lub liczącego 330 mieszkańców Opatowca (2019 r.)
  • zatrudnienie 2/3 ludności poza rolnictwem;
• polityczne
  • poparcie lokalne (poparcie przeważającej liczby mieszkańców projektowanego miasta oraz otaczającej je gminy we wstępnych konsultacjach) – warto tu zaznaczyć, że frekwencja w konsultacjach nie odgrywa roli, np. frekwencja w Radoszycach wynosiła zaledwie 1,86% ludności, w Klimontowie 2,00%, w Bodzanowie 2,62%, w Dobrem 3,03%, w Książu Wielkim 3,48%, w Pruchniku 4,06%, a w Siennie 4,59%,
  • pozytywna opinia wojewody.

Należy jednak zauważyć, że mimo biurokracji, która towarzyszy procesowi nadawania miejscowościom statusu miasta w Polsce, dyskurs ewaluacji rządowych jest zmienny, a kryteria są coraz rzadziej stricte przestrzegane:

Począwszy w 1980 r., kiedy status miejski odzyskał Połaniec, nastąpił powolny wzrost restytucji trwający przez lata 80. XX w. (8 miast w niniejszym zbiorze). Wzrost ten nasilił się wraz ze zmianą dyskursu, jaka nastąpiła po przemianach ustrojowych w latach 90. (17 miast), a następnie ustabilizował się w latach 2000. (6 miast). Po zaniżeniu kryterium demograficznego widać kolejne natężenie restytucji w omawianym zbiorze; już tylko w latach 2010–2016 restytucji doczekało się kolejne 10 miast, w tym 6 z ludnością poniżej 2000 mieszkańców (m.in. liczący ledwie ponad 1000 osób Urzędów). Śledząc dyskusje na lokalnych forach internetowych, owa nagła zmiana dyskursu (tzn. honorowanie wniosków praktycznie każdego małego miasta zdegradowanego powyżej tysiąca ludności o ile spotka się z pozytywnymi – często nieznacznie – konsultacjami lokalnymi) dociera skutecznie do władz gminnych oraz lokalnych stowarzyszeń historyczno-kulturowych. To z kolei sprawia, że możemy spodziewać się jeszcze większego nasilenia restytucji miast w najbliższych latach. (Dymitrow, 2015, p. 95)

Jest to szczególnie widoczne od wygranych w 2015 r. wyborów parlamentarnych przez PiS, którego pryncypia i założenia polityki historycznej zabiegają o przywrócenie tzw. sprawiedliwości dziejowej, w tym restytuowanie małych (nawet bardzo małych) miast zdegradowanych na skutek reformy carskiej z 1869–1870 (np. w przypadku liczącej zaledwie 500 mieszkańców Wiślicy, czy liczącego nieco powyżej 300 mieszkańców Opatowca).

Nadawanie miejscowościom statusu miasta jest postrzegane nie tylko jako element prestiżu i/lub sprawiedliwości historycznej, lecz także jako katalizator wyrównania przestrzennie niespójnego rozwoju społeczno-ekonomicznego i przez to poprawienie obsługi obszarów wiejskich. Niektóre województwa predestynują dlatego formalnie wiejskie choć wysoce zurbanizowane osiedla do roli przyszłych miast, jak np. w przypadku woj. lubelskiego, gdzie w 2000 wytypowano 20 miejscowości do uzyskania statusu miasta do 2030 roku, w tym 15 miast zdegradowanych (Adamów, Bełżec, Garbów, Janów Podlaski, Kurów, Łaszczów, Markuszów, Modliborzyce, Piszczac, Sławatycze, Urszulin, Urzędów, Wisznice, Wojsławice i Żółkiewka) i 5 wsi nieposiadających nigdy praw miejskich (Białopole, Dołhobyczów, Dorohusk, Krzywda i Werbkowice). Jak dotąd (2024) jedynie Łaszczów, Modliborzyce, Piszczac i Urzędów z tej grupy zostały umiastowione; umiastowiono natomiast też 9 innych miejscowości (Czemierniki, Goraj, Izbicę, Józefów nad Wisłą, Kamionkę, Lubyczę Królewską, Rejowiec, Siedliszcze i Turobin).

Lokalne inicjatywy nadania statusu miasta

Po 1990 roku wiele formalnie wiejskich miejscowości w Polsce przymierzało się przynajmniej raz do uzyskania bądź odzyskania statusu miasta. Poniższy wykaz dotyczy zarówno inicjatyw aktywnych jak i latentnych, a także tych z różnych powodów zaniechanych.

Najczęstszymi powodami niedojścia do skutku inicjatywy bywają:

• negatywny wynik konsultacji społecznych lub niska frekwencja w konsultacjach,
• niehonorowanie przez radnych wyników konsultacji lub pochopne decyzje z braku wiedzy jakie wartości stanowią normalne przedziały statystyczne (frekwencji, wyników) w konsultacjach tego typu,
• błędy proceduralne odnośnie sposobu prowadzenia konsultacji i odpowiedniej dokumentacji,
• podejrzliwość mieszkańców wobec władz samorządowych, często na polu podatkowym i karierowym (doszukiwanie się ukrytych motywów),
• negatywna opinia wojewody,
• niezgoda wśród władz lokalnych oraz różne interpersonalne skandale, merytorycznie niepowiązane z tematem statusu miasta,
• odrzucenie wniosku przez MSWiA z powodu niespełnienia któregoś z kryteriów bądź z powodu arbitralnej interpretacji kryteriów.

W wykazie uwzględniono rok ostatniej znanej inicjatywy społecznej, zarówno oddolnej jak i odgórnej, mającej na celu nadanie bądź przywrócenie danej miejscowości statusu miasta. Liczbę mieszkańców miejscowości podano za Narodowym Spisem Powszechnym Ludności i Mieszkań 2021; w praktyce liczba ta bywa zazwyczaj większa, ponieważ w granicach wnioskowanego miasta czasami uwzględniane są także inne miejscowości (np. Skierbieszów zgodnie z wnioskiem z 2012 miał obejmować również trzy inne wsie).

• Adamów (1945 mieszk.) – 2004–2005
• Babiak (1841 mieszk). – 2007, 2023
• Baboszewo (1969 mieszk.) – 2021
• Bakałarzewo (861 mieszk.) – 2019
• Baligród (1253 mieszk.) – 1998
• Banie (1815 mieszk.) – 2019
• Baranów (1490 mieszk.) – 2023
• Baranów (2231 mieszk.) – 2008–2009
• Bielawy (549 mieszk). – 2023
• Bielsk (2767 mieszk.) – 2012, 2024
• Biskupiec (1727 mieszk.) – 1998, 2005
• Bnin (2380 mieszk.) – 2004, 2006, 2010–2012
• Bralin (2841 mieszk.) – 2008
• Brdów (863 mieszk.) – 2020, 2023
• Brudzew (1673 mieszk.) – 2023–2024
• Chełmiec (3750 mieszk.) – 2017–2020
• Chełmsko Śląskie (1911 mieszk.) – 2022–2023
• Choceń (1875 mieszk.) – 2012–2013
• Chwałowice (6860 mieszk.) – 1997
• Czerwionka (10,970 mieszk.) – 2013
• Dębowiec (2261 mieszk.) – 2009–2010
• Długołęka (4121 mieszk.) – 2010
• Dobrzeń Wielki (4618 mieszk.) – 2018
• Domaradz (2995 mieszk.) – 2001–2003
• Firlej (1186 mieszk.) – 2023
• Gardeja (2323 mieszk.) – 2008
• Gdów (4458 mieszk.) – 2021–2022
• Gniewoszów (551 mieszk.) – 2023
• Gorzyce (6432 mieszk.) – 2004
• Goszczyn (924 mieszk.) – 2023
• Grzegorzew (1913 mieszk.) – 2023
• Janowiec (949 mieszk.) – 2021
• Janów (1.000 mieszk.) – 2024
• Jedlińsk (1685 mieszk.) – 2023
• Kazanów (397 mieszk.) – 2023–2024
• Kazimierz Biskupi (4095 mieszk.) – 2018, 2024
• Kaźmierz (4614 mieszk.) – 2008
• Kobylnica (4772 mieszk.) – 2022–2024
• Kołbiel (1832 mieszk.) – 2021, 2023
• Komorów (4551 mieszk.) – 2009
• Końskowola (2020 mieszk.) – 2006–2007, 2020–2024
• Korczyna (6193 mieszk.) – 2009–2010
• Krościenko nad Dunajcem (3449 mieszk.) – 2020–2022
• Ksawerów (6915 mieszk.) – 2013
• Kurów (2617 mieszk.) – 2010, 2023–2024
• Kurzelów (1073 mieszk.) – 2019
• Kurzętnik (3280 mieszk.) – 2016
• Lanckorona (2059 mieszk.) – 2016, 2022–2023
• Lelów (1116 mieszk.) – 2024
• Leszczyny (11,046 mieszk.) – 2013
• Lewin Kłodzki (860 mieszk.) – 2022
• Lipnica Murowana (796 mieszk.) – 2006
• Łomazy (1628 mieszk.) – 2023
• Majdan Królewski (2839 mieszk.) – 2021
• Małkinia Górna (4900 mieszk.) – 1985, 2024
• Markuszów (1156 mieszk.) – 2010, 2023
• Miasto Śląskie (24,767 mieszk.) – 2013
• Miedzna (1165 mieszk.) – 2023
• Milejów-Osada (2405 mieszk.) – 2022
• Mokobody (1620 mieszk.) – 2022–2023
• Mstów (1649 mieszk.) – 1993
• Nadarzyn (4709 mieszk.) – 2013
• Narew (1399 mieszk.) – 1998
• Niedobczyce (12,023 mieszk.) – 1997
• Nowa Brzeźnica (630 mieszk.) – 2023
• Nowy Żmigród (1293 mieszk.) – 2010
• Okuniew (2472 mieszk.) – 2000
• Osiek Jasielski (710 mieszk.) – 2010
• Osięciny (2768 mieszk.) – 1998, 2020
• Piaski (3153 mieszk.) – 1993, 2006
• Pomiechówek (3502 mieszk.) – 2010–2011
• Powidz (1335 mieszk.) – 2022
• Prostki (2876 mieszk.) – 1998
• Przerośl (812 mieszk.) – 1998, 2022
• Pszczew (1973 mieszk.) – 2006–2008, 2021
• Puchaczów (719 mieszk.) – 2023
• Raciążek (1719 mieszk.) – 2023–2024
• Raczki (2195 mieszk.) – 2019, 2023
• Raków (1005 mieszk.) – 2017, 2023
• Rogowo (2278 mieszk.) – 2023–2024
• Rutki-Kossaki (1211 mieszk.) – 2020
• Sawin (2130 mieszk.) – 2022
• Secemin (1247 mieszk.) – 2020–2021, 2023
• Sieciechów (506 mieszk.) – 2023
• Skarbimierz-Osiedle (2556 mieszk.) – 2017–2020
• Skierbieszów (1219 mieszk.) – 2012
• Sobków (1010 mieszk.) – 2018, 2023–2024
• Sokoły (1522 mieszk.) – 2016
• Sosnowica (641 mieszk.) – 2023
• Stanisławów (1770 mieszk.) – 2010, 2023
• Staroźreby (2199 mieszk.) – 2024
• Stężyca (1810 mieszk.) – 2022–2023
• Strzegowo (2041 mieszk.) – 1998, 2019
• Sulików (1828 mieszk.) – 1998, 2005
• Sułów (1500 mieszk.) – 2020–2023
• Szczerców (2990 mieszk.) – 2014
• Szerzyny (2156 mieszk.) – 2007, 2019
• Szreńsk (1026 mieszk.) – 1998, 2019
• Święciechowa (3313 mieszk.) – 2011
• Tarłów (864 mieszk.) – 2021–2023
• Tarnogóra (800 mieszk.) – 2022
• Tarnów Opolski (3485 mieszk.) – 2008
• Tylicz (1915 mieszk.) – 2021
• Tymbark (2783 mieszk.) – 2000, 2023–2024
• Unisław (3573 mieszk.) – 1998
• Waśniów (420 mieszk.) – 2023
• Wąwolnica (975 mieszk.) – 2023–2024
• Widuchowa (1458 mieszk.) – 2016
• Wielopole Skrzyńskie (2010 mieszk.) – 2021
• Władysławów (1640 mieszk.) – 2023
• Wojsławice (1390 mieszk.) – 2019, 2024
• Wręczyca Wielka (2928 mieszk.) – 2024
• Wydminy (2233 mieszk.) – 2016–2017, 2020
• Zaniemyśl (2573 mieszk.) – 2023–2024
• Ząbkowice (9105 mieszk.) – 1991
• Żołynia (5231 mieszk.) – 2019, 2024
• Żółkiewka (693 mieszk.) – 2022

Rozpatrywanie wniosków o nadanie statusu miasta przez MSWiA/MAiC

1990–2003

W latach 1990–2003 MSWiA nie publikowało w Internecie uzasadnień do projektów rozporządzeń w sprawie nadania miejscowościom statusu miasta.

Wnioski rozpatrzone pozytywnie:

Znane wnioski rozpatrzone negatywnie:

• 1998: Krzanowice – zbyt szerokie określenie granic
• 2000: Krzanowice – zbyt szerokie określenie granic

2004

Białe pola oznaczają brak danych w projekcie. Wykreślono miejscowości, które MSWiA zaopiniowało negatywnie.

2004

Miasto-kandydat			Demografia		Miejski charakter (cechy)		Historia		Polityka (poz. opinie)		Konsultacje społeczne
											Miasto		Gmina
Miejscowość		Pow. (ha)	Liczba ludn.	Zatrudn. pozaroln.	Funkcje, przestrzeń	Infrastr.	Miasto dawniej	Zabytki	RG	Woj.	Frekw. %	Głosy "za" %	Frekw. %	Głosy "za" %
	Domaradz	b.d.	3100	b.d.	b.d.	b.d.		b.d.		b.d.	85,50	75,57	b.d.	b.d.
	Dziwnów	303,84	2970				1945–1947	b.d.		b.d.	25,86	85,22	22,71	67,86
	Parzęczew	b.d.	672	b.d.	b.d.	b.d.	1421–1870	b.d.		b.d.	57,98	65,24	49,03	75,30
	Prószków	1622,73	2683				1560–1850	b.d.		b.d.	51,15	92,94	b.d.	b.d.

2005

Białe pola oznaczają brak danych w projekcie.

2005

Miasto-kandydat			Demografia		Miejski charakter (cechy)		Historia		Polityka (poz. opinie)		Konsultacje społeczne
											Miasto		Gmina
Miejscowość		Pow. (ha)	Liczba ludn.	Zatrudn. pozaroln.	Funkcje, przestrzeń	Infrastr.	Miasto dawniej	Zabytki	RG	Woj.	Frekw. %	Głosy "za" %	Frekw. %	Głosy "za" %
	Olszyna	2026,00	4717					b.d.		b.d.	b.d.	81,60	b.d.	b.d.

2006

Białe pola oznaczają brak danych w projekcie. Wykreślono miejscowości, które MSWiA zaopiniowało negatywnie.

2006

Miasto-kandydat			Demografia		Miejski charakter (cechy)		Historia		Polityka (poz. opinie)		Konsultacje społeczne
											Miasto		Gmina
Miejscowość		Pow. (ha)	Liczba ludn.	Zatrudn. pozaroln.	Funkcje, przestrzeń	Infrastr.	Miasto dawniej	Zabytki	RG	Woj.	Frekw. %	Głosy "za" %	Frekw. %	Głosy "za" %
	Bnin (gm. Kórnik)	b.d.	2380	b.d.	b.d.	b.d.	1395–1934	b.d.		b.d.	b.d.	b.d.	0,98	92,91
	Dobre	b.d.	1600	b.d.			1530–1852	b.d.		b.d.	5,15	38,46	8,30	87,83
	Rzgów	1625,82	3321				1502–1870	b.d.		b.d.	37,86	68,07	44,53	79,58
	Zakliczyn	402,35	1533				1557–1934				32,17	92,27	11,18	90,09

Wnioski rozpatrzone negatywnie:

• Bnin – sytuacja wynikająca z podziału miasta na dwa inne (na terenie tej samej gminy) byłaby pierwszą tego typu; Bnin jako miasto byłby jednostką pomocniczą gminy Kórnik, i tak reprezentowaną w stosunkach zewnętrznych przez władze Kórnika; proces urbanizacji polega na poszerzaniu granic miast, tak więc dzielenie ich nie jest racjonalne
• Dobre – mała liczba ludności; małe poparcie mieszkańców; mała liczba instytucji pełniących funkcje ponadlokalne o charakterze miastotwórczym; słabo rozwinięta infrastruktura techniczno-komunalna i społeczna; widoczna część zabudowy typu zagrodowej w obszarze zwartej zabudowy Dobrego

2007

Białe pola oznaczają brak danych w projekcie. Wykreślono miejscowości, które MSWiA zaopiniowało negatywnie.

2007

Miasto-kandydat			Demografia		Miejski charakter (cechy)		Historia		Polityka (poz. opinie)		Konsultacje społeczne
											Miasto		Gmina
Miejscowość		Pow. (ha)	Liczba ludn.	Zatrudn. pozaroln.	Funkcje, przestrzeń	Infrastr.	Miasto dawniej	Zabytki	RG	Woj.	Frekw. %	Głosy "za" %	Frekw. %	Głosy "za" %
	Biskupiec	b.d.	1978	b.d.		b.d.	1331–1946	b.d.		b.d.	19,60	98,23	b.d.	b.d.
	Bnin (gm. Kórnik)	b.d.	2380	b.d.	b.d.	b.d.	1395–1934	b.d.		b.d.	b.d.	b.d.	0,98	92,91
	Daleszyce	1549,58	2923				1570–1870	b.d.			7,80	95,40	2,09	80,90
	Wojnicz	850,18	3409	b.d.			1239–1934			b.d.	23,65	99,67	7,51	97,04

Wnioski rozpatrzone negatywnie:

• Biskupiec – mała liczba ludności; małe poparcie mieszkańców; mała liczba instytucji pełniących funkcje ponadlokalne o charakterze miastotwórczym; znaczne rozproszenie zabudowy miejscowości; brak jednoznacznie wykształconego centrum
• Bnin – brak nowych argumentów merytorycznych od złożenia wniosku w 2005 roku oraz brak zaangażowania ludności lokalnej

2008

Białe pola oznaczają brak danych w projekcie. Wykreślono miejscowość, którą MSWiA zaopiniowało negatywnie.

2008

Miasto-kandydat			Demografia		Miejski charakter (cechy)		Historia		Polityka (poz. opinie)		Konsultacje społeczne
											Miasto		Gmina
Miejscowość		Pow. (ha)	Liczba ludn.	Zatrudn. pozaroln.	Funkcje, przestrzeń	Infrastr.	Miasto dawniej	Zabytki	RG	Woj.	Frekw. %	Głosy "za" %	Frekw. %	Głosy "za" %
	Boguchwała	911,19	5535			b.d.	1728–1772	b.d.		b.d.	57,99	80,50	1,94	92,24
	Końskowola	999,00	2208	b.d.		b.d.	1532–1870	b.d.			2,00	97,14	5,06	95,36

1 stycznia 2008 odebrany został status miasta gminie miejskiej Szczawnica z równoczesnym nadaniem statusu miasta miejscowości Szczawnica (32,9 km²) Był to zabieg administracyjny związany ze zmianą rodzaju gminy z miejskiej na miejsko-wiejską, przez wyłączenie z jej obszaru miejscowości Jaworki (z Białą Wodą i Czarną Wodą) i Szlachtowa.

Wniosek rozpatrzony negatywnie:

• Końskowola – zbyt szerokie określenie granic, małe poparcie ludności i negatywna opinia wojewody

2009

Białe pola oznaczają brak danych w projekcie. Wykreślono miejscowości, które MSWiA zaopiniowało negatywnie.

2009

Miasto-kandydat			Demografia		Miejski charakter (cechy)		Historia		Polityka (poz. opinie)		Konsultacje społeczne
											Miasto		Gmina
Miejscowość		Pow. (ha)	Liczba ludn.	Zatrudn. pozaroln.	Funkcje, przestrzeń	Infrastr.	Miasto dawniej	Zabytki	RG	Woj.	Frekw. %	Głosy "za" %	Frekw. %	Głosy "za" %
	Bobowa	719,92	3018			b.d.	1399–1934	b.d.		b.d.	25,35	83,45	5,78	90,00
	Brzostek	882,31	2596			b.d.	1367–1934	b.d.		b.d.	8,30	71,34	6,98	80,11
	Gardeja	b.d.	1590	b.d.	b.d.	b.d.	1334–1945	b.d.		b.d.	b.d.	b.d.	b.d.	b.d.
	Krynki	385,17	2667			b.d.	1509–1950	b.d.		b.d.	15,26	72,42	29,08	87,20
	Michałowo	214,51	3330			b.d.		b.d.		b.d.	18,51	98,45	13,13	94,52
	Przecław	b.d.	1601	b.d.	b.d.	b.d.	1419–1934	b.d.		b.d.	78,78	73,06	5,23	95,49
	Pszczew	b.d.	1732	b.d.	b.d.	b.d.	1405–1945	b.d.		b.d.	68,40	51,04	6,67	85,44
	Szczucin	684,48	4154			b.d.	1780–1934	b.d.		b.d.	28,26	95,52	5,04	94,09

Wnioski rozpatrzone negatywnie:

• Gardeja – mała liczba ludności
• Przecław – mała liczba ludności i zbyt szerokie określenie granic
• Pszczew – mała liczba ludności i małe poparcie ludności

2010

Białe pola oznaczają brak danych w projekcie. Wykreślono miejscowość, którą MSWiA zaopiniowało negatywnie.

2010

Miasto-kandydat			Demografia		Miejski charakter (cechy)		Historia		Polityka (poz. opinie)		Konsultacje społeczne
											Miasto		Gmina
Miejscowość		Pow. (ha)	Liczba ludn.	Zatrudn. pozaroln.	Funkcje, przestrzeń	Infrastr.	Miasto dawniej	Zabytki	RG	Woj.	Frekw. %	Głosy "za" %	Frekw. %	Głosy "za" %
	Kołaczyce	715,05	1440			b.d.	1358–1934	b.d.		b.d.	5,47	100,00	2,97	78,36
	Łaszczów	500,88	2341			b.d.	1549–1870	b.d.		b.d.	77,23	89,30	9,14	96,25
	Przecław	1602,27	1601			b.d.	1419–1934	b.d.		b.d.	78,78	73,06	5,23	95,49
	Radłów	1684,43	2756			b.d.		b.d.		b.d.	22,07	89,47	4,68	80,41
	Szepietowo	195,86	2335			b.d.		b.d.		b.d.	4,51	70,73	6,43	44,02
	Tychowo	408,81	2507			b.d.		b.d.		b.d.	21,73	51,16	43,23	57,41
	Wolbórz	b.d.	2269			b.d.	1273–1870	b.d.		b.d.	69,57	85,26	76,99	84,51

Wniosek rozpatrzony negatywnie:

• Wolbórz – zbyt szerokie określenie granic

2011

Białe pola oznaczają brak danych w projekcie.

2011

Miasto-kandydat			Demografia		Miejski charakter (cechy)		Historia		Polityka (poz. opinie)		Konsultacje społeczne
											Miasto		Gmina
Miejscowość		Pow. (ha)	Liczba ludn.	Zatrudn. pozaroln.	Funkcje, przestrzeń	Infrastr.	Miasto dawniej	Zabytki	RG	Woj.	Frekw. %	Głosy "za" %	Frekw. %	Głosy "za" %
	Czyżew	522,98	2670				1476–1870	b.d.			59,92	75,68	67,83	82,39
	Gościno	569,86	2636			b.d.		b.d.			55,77	87,14	53,37	82,33
	Nowe Brzesko	730,07	1632				1279–1870	b.d.			37,31	98,40	4,32	74,12
	Pruchnik	1990,50	3694			b.d.	1370–1934	b.d.			4,76	51,88	2,68	81,30
	Wolbórz	1517,74	2269				1273–1870	b.d.			69,57	85,26	76,99	84,51

Równocześnie nazwę miejscowości Czyżew-Osada (po jej zwiększeniu o całe lub części innych miejscowości) zmieniono na jego historyczne brzmienie – Czyżew. Na uwagę zasługuje fakt, że współczesne miasto Czyżew (powierzchnia 522,98 ha) jest znacznie większe od historycznego miasta Czyżew (czyli Czyżewa-Osady o powierzchni 197,53 ha), które obejmuje zaledwie 38% powierzchni. Przyczyną tego jest włączenie w granice miasta Czyżew 1 stycznia 2011 także wsi Czyżew Kościelny (74,46 ha lub 14% powierzchni), Czyżew-Stacja (50,01 ha lub 10%) oraz znaczne połacie wsi: Czyżew-Złote Jabłko (89,61 ha lub 17%), Czyżew-Ruś-Wieś (59,90 ha lub 11%), Czyżew-Chrapki (24,42 ha lub 5%) Czyżew-Siedliska (22,88 ha lub 4%) i Czyżew-Sutki (4,17 ha lub 1%).

2012

W 2012 roku do MAiC nie wpłynął żaden wniosek.

2013

W 2013 roku żaden wniosek nie został rozpatrzony pozytywnie. Białe pola oznaczają brak danych w projekcie.

2013

Miasto-kandydat			Demografia		Miejski charakter (cechy)		Historia		Polityka (poz. opinie)		Konsultacje społeczne
											Miasto		Gmina
Miejscowość		Pow. (ha)	Liczba ludn.	Zatrudn. pozaroln.	Funkcje, przestrzeń	Infrastr.	Miasto dawniej	Zabytki	RG	Woj.	Frekw. %	Głosy "za" %	Frekw. %	Głosy "za" %
	Bnin (gm. Kórnik)	b.d.	2380	b.d.		b.d.	1395–1934	b.d.			45,74	69,63	27,24	85,32
	Skierbieszów	b.d.	1927	b.d.		b.d.	1510–1822	b.d.			41,32	86,47	32,94	68,08
	Stopnica	454,66	1322				1362–1870				89,66	98,31	81,23	58,72
	Zaklików	1141,79	2983				1565–1870	b.d.			51,25	90,72	11,32	51,82

Wnioski rozpatrzone negatywnie:

• Bnin – sytuacja wynikająca z podziału jednego miasta na dwa inne (na terenie tej samej gminy) byłaby precedensem; Bnin jako miasto byłby jednostką pomocniczą gminy Kórnik, i tak reprezentowaną w stosunkach zewnętrznych przez władze Kórnika; proces urbanizacji polega na poszerzaniu granic miast, tak więc dzielenie ich nie jest racjonalne, brak nowych argumentów w sprawie
• Skierbieszów – mała liczba ludności, rozproszenie zabudowy i brak jednoznacznie wykształconego centrum z miejskimi cechami funkcjonalno-przestrzennymi, negatywna opinia Wojewody Lubelskiego, nieprawidłowa dokumentacja
• Stopnica – mała liczba ludności
• Zaklików – zbyt szerokie określenie granic proponowanego miasta

2014

Białe pola oznaczają brak danych w projekcie. Wykreślono miejscowości, które MAiC ostatecznie zaopiniowało negatywnie.

2014

Miasto-kandydat			Demografia		Miejski charakter (cechy)		Historia		Polityka (poz. opinie)		Konsultacje społeczne
											Miasto		Gmina
Miejscowość		Pow. (ha)	Liczba ludn.	Zatrudn. pozaroln.	Funkcje, przestrzeń	Infrastr.	Miasto dawniej	Zabytki	RG	Woj.	Frekw. %	Głosy "za" %	Frekw. %	Głosy "za" %
	Choceń	b.d.	1787	b.d.	b.d.	b.d.		b.d.			21,75	46,18	22,08	46,06
	Dobrzyca	1969,85	3207				1440–1934	b.d.			53,40	49,80	52,23	50,08
	Modliborzyce	788,97	1435				1642–1870	b.d.			77,61	59,62	5,05	57,50
	Lubycza Królewska	392,06	1932				1764–1784	b.d.			77,63	70,98	10,55	77,75
	Mrozy	773,20	3440					b.d.			38,65	59,49	7,47	89,30
	Stepnica	339,75	2293					b.d.			45,90	53,33	64,89	69,61
	Zaklików	1141,79	2983				1565–1870	b.d.			51,25	90,72	11,32	51,82

1 stycznia 2014 odebrany został status miasta gminie miejskiej Czarna Woda z równoczesnym nadaniem statusu miasta miejscowości Czarna Woda (994,48 ha). Był to zabieg administracyjny związany ze zmianą rodzaju gminy z miejskiej na miejsko-wiejską, przez wyłączenie z jego granic obszarów miejscowości Huta Kalna i Lubiki.

Wnioski rozpatrzone negatywnie:

• Choceń – mała liczba ludności (1775), zbyt szerokie określenie granic proponowanego miasta, niemiarodajne konsultacje
• Lubycza Królewska – nieprawidłowości w dokumentacji geodezyjnej

Poza wnioskami Chocenia i Lubycza Królewskiej, MAiC początkowo negatywnie zaopiniowało także wnioski Dobrzycy i Modliborzyc. W przypadku Dobrzycy zwrócono uwagę na zbyt szerokie określenie granic proponowanego miasta oraz na negatywne wyniki konsultacji przeprowadzonych z mieszkańcami sołectwa Dobrzyca-Nowy Świat (głosów za: 35,74%, przy frekwencji 49,67%). W przypadku Modliborzyc zastrzeżenia padły co do zbyt szerokiego określenia granic proponowanego miasta oraz małej liczby ludności (1435) w świetle przyjętego kryterium powyżej 2000 osób. Dopiero po sprzeciwie niektórych resortów, które zwróciły uwagę na brak konsekwentności w ocenie MAiC względem wcześniejszych opinii (m.in. wybiórcze traktowanie kryterium ludnościowego), MAiC zmieniło opinię, dodając do listy nowych miast Dobrzycę i Modliborzyce.

2015

Białe pola oznaczają brak danych w projekcie. Wykreślono miejscowość, którą MAiC ostatecznie zaopiniowało negatywnie.

2015

Miasto-kandydat			Demografia		Miejski charakter (cechy)		Historia		Polityka (poz. opinie)		Konsultacje społeczne
											Miasto		Gmina
Miejscowość		Pow. (ha)	Liczba ludn.	Zatrudn. pozaroln.	Funkcje, przestrzeń	Infrastr.	Miasto dawniej	Zabytki	RG	Woj.	Frekw. %	Głosy "za" %	Frekw. %	Głosy "za" %
	Chocz	687,98	1812				1382–1870	b.d.			47,73	67,54	62,03	52,67
	Lubycza Królewska	392,06	1932				1764–1784	b.d.			77,63	70,98	10,55	77,75
	Stopnica	454,66	1322				1362–1870				89,66	98,31	81,23	58,72

Ponadto 1 stycznia 2015 odebrany został status miasta gminie miejskiej Władysławowo z równoczesnym nadaniem statusu miasta miejscowości Władysławowo (13,7 km²). Był to zabieg administracyjny związany ze zmianą rodzaju gminy z miejskiej na miejsko-wiejską, przez wyłączenie z jego granic obszarów miejscowości Chałupy, Chłapowo, Jastrzębia Góra, Karwia, Rozewie, Tupadły i Ostrowo.

Wniosek rozpatrzony negatywnie:

• Lubycza Królewska – w przypadku negatywnych rozstrzygnięć (jakim zakończyły się starania Lubyczy w 2013 roku), ponowne rozpatrzenie danych spraw może nastąpić w oparciu o wnioski sformułowane na nowo. Natomiast z nowej dokumentacji z 2014 roku nie wynika, że ponownie została wszczęta procedura wynikająca z art. 4b ustawy o samorządzie gminnym

2016

Białe pola oznaczają brak danych w projekcie.

2016

Miasto-kandydat			Demografia		Miejski charakter (cechy)		Historia		Polityka (poz. opinie)		Konsultacje społeczne
											Miasto		Gmina
Miejscowość		Pow. (ha)	Liczba ludn.	Zatrudn. pozaroln.	Funkcje, przestrzeń	Infrastr.	Miasto dawniej	Zabytki	RG	Woj.	Frekw. %	Głosy "za" %	Frekw. %	Głosy "za" %
	Jaraczewo	1006,57	1450				1519–1934	b.d.			41,67	77,62	43,77	68,75
	Lubycza Królewska	392,06	1932				1764–1784	b.d.			54,04	68,44	18,61	75,00
	Siedliszcze	1315,97	1408				1584–1821	b.d.			51,92	91,30	53,89	94,51
	Urzędów	1290,97	1690				1405–1870	b.d.			19,10	43,24	7,25	64,71

Ponadto z dniem 1 stycznia 2016 odebrano status miasta gminie miejskiej Pieszyce z równoczesnym nadaniem statusu miasta miejscowości Pieszyce (1771,74 ha). Był to zabieg administracyjny związany ze zmianą rodzaju gminy z miejskiej na miejsko-wiejską, przez wyłączenie z jego obszaru Kamionek, Piskorzowa i Rościszowa z Lasocinem.

2017

Białe pola oznaczają brak danych w projekcie.

2017

Miasto-kandydat			Demografia		Miejski charakter (cechy)		Historia		Polityka (poz. opinie)		Konsultacje społeczne
											Miasto		Gmina
Miejscowość		Pow. (ha)	Liczba ludn.	Zatrudn. pozaroln.	Funkcje, przestrzeń	Infrastr.	Miasto dawniej	Zabytki	RG	Woj.	Frekw. %	Głosy "za" %	Frekw. %	Głosy "za" %
	Mielno	3344,86	2937					b.d.			17,36	94,70	7,92	86,07
	Morawica	438,35	1576					b.d.			58,20	93,11	28,09	75,17
	Opatówek	867,94	4077				1338–1870				40,35	68,42	43,31	44,88
	Rejowiec	649,54	2149				1547–1870	b.d.			68,22	87,91	70,01	90,73

Ponadto z dniem 1 stycznia 2017 został odebrany status miasta gminie miejskiej Jastarnia z równoczesnym nadaniem statusu miasta miejscowości Jastarnia (430,58 ha). Był to zabieg administracyjny związany ze zmianą rodzaju gminy z miejskiej na miejsko-wiejską, przez wyłączenie z obszaru miasta Kuźnicy i Juraty.

2018

Białe pola oznaczają brak danych w projekcie. Wykreślono miejscowości, które MSWiA ostatecznie zaopiniowało negatywnie.

2018 ()

Miasto-kandydat			Demografia		Miejski charakter (cechy)		Historia		Polityka (poz. opinie)		Konsultacje społeczne
											Miasto		Gmina
Miejscowość		Pow. (ha)	Liczba ludn.	Zatrudn. pozaroln.	Funkcje, przestrzeń	Infrastr.	Miasto dawniej	Zabytki	RG	Woj.	Frekw. %	Głosy "za" %	Frekw. %	Głosy "za" %
	Chełmiec	564,02	3428					b.d.			53,96	75,30	13,05	56,93
	Józefów nad Wisłą	365,29	964				1687–1870	b.d.			14,36	56,36	9,61	86,93
	Łagów	821,91	1634				1687–1870	b.d.			8,70	58,04	8,09	84,30
	Otyń	786,46	1542				1325–1945	b.d.			12,05	77,62	4,71	81,12
	Radoszyce	1716,89	3231				1370–1870	b.d.			1,86	93,33	4,31	92,39
	Sanniki	1176,02	2084					b.d.			61,36	81,54	53,79	70,91
	Tułowice	923,38	3858					b.d.			35,25	95,81	52,23	94,91
	Wiślica	470,91	503				1326–1870				71,23	97,02	57,98	86,91
	Wydminy	b.d.	2367	b.d.		b.d.	1945–1945	b.d.			3,33	60,00	10,18	68,42

W pierwszym projekcie rozporządzenia z 24 lipca w gronie przyszłych miast miał się znaleźć także Chełmiec. Jednak rzetelność przeprowadzonych w 2017 r. w gminie Chełmiec konsultacji społecznych została zakwestionowana, co spowodowało odroczenie nadania statusu miasta Chełmcowi o jeden rok, tzn. do 1 stycznia 2019. 27 stycznia radni zdecydowali, że sprawa Chełmca trafi do Trybunału Konstytucyjnego.

Wnioski rozpatrzone negatywnie lub odroczone:

• Chełmiec – zakwestionowanie rzetelności przeprowadzenia konsultacji społecznych, odroczenie decyzji do 2019 r.
• Wydminy – nieprawidłowości w dokumentacji geodezyjnej, negatywna opinia wojewody (niestarannie przeprowadzone konsultacje lokalne, brak instytucji pełniących ponadlokalne funkcje miastotwórcze, brak dokumentacji w zakresie działań rozwojowych Wydmin)

2019

Białe pola oznaczają brak danych w projekcie. Wykreślono miejscowość, którą MSWiA ostatecznie zaopiniowało negatywnie.

2019 ()

Miasto-kandydat			Demografia		Miejski charakter (cechy)		Historia		Polityka (poz. opinie)		Konsultacje społeczne
											Miasto		Gmina
Miejscowość		Pow. (ha)	Liczba ludn.	Zatrudn. pozaroln.	Funkcje, przestrzeń	Infrastr.	Miasto dawniej	Zabytki	RG	Woj.	Frekw. %	Głosy "za" %	Frekw. %	Głosy "za" %
	Koszyce	324,92	786				1374–1870				59,91	64,72	70,39	73,67
	Lubowidz	526,82	1771	b.d.			1446–1660	b.d.			63,88	80,71	66,55	84,63
	Nowa Słupia	1397,13	1375				1351–1870				9,42	91,82	6,29	95,26
	Nowy Korczyn	752,09	1031	b.d.			1258–1870				25,88	80,28	22,59	85,83
	Oleśnica	1004,39	1902	b.d.			1470–1870	b.d.			40,09	85,57	42,09	74,09
	Opatowiec	547,12	338	b.d.			1271–1870				67,96	98,45	54,50	88,02
	Pacanów	713,19	1118	b.d.			1265–1870	b.d.			25,23	89,19	36,74	85,49
	Pierzchnica	692,50	1059				1370–1870	b.d.			64,49	93,66	47,54	90,88
	Skarbimierz-Osiedle	b.d.	1716	b.d.				b.d.			61,07	95,52	68,57	93,73
	Szydłów	1620,98	1111				1329–1870				61,41	81,97	52,82	78,67
	Wielbark	1841,73	3065				1723–1946	b.d.			46,42	69,10	66,11	78,00

23 października 2018 MSWiA wydało projekt uzupełniający wydanego w lipcu b.r. rozporządzenia, według którego do grona miast od 1 stycznia 2019 zaliczono dodatkowe 4 miejscowości w woj. świętokrzyskim: Nowy Korczyn, Oleśnicę, Opatowiec i Pacanów.

Wnioski rozpatrzone negatywnie lub odroczone:

• Chełmiec – zakwestionowana rzetelność przeprowadzonych w 2017 roku konsultacji społecznych nie została wyjaśniona podczas 2018 roku. Brak przeprowadzenia kolejnych konsultacji, kolejne skargi części członków Rady Gminnej oraz tocząca się w sądzie sprawa niedopełnienia obowiązków przez włodarzy gminy skutkowały odroczeniem nadania statusu miasta Chełmcowi o kolejny rok, do 1 stycznia 2020.
• Skarbimierz-Osiedle – układ urbanistyczny miejscowości opiera się na zabudowie usługowej i przemysłowej, którego siatka osadnicza jest słabo rozwinięta w stosunku do tej zabudowy; brak jednoznacznie wyodrębnionego centrum; miejscowość nie posiadała praw miejskich.

W pierwszym projekcie rozporządzenia z 4 lipca 2018 negatywnie zaopiniowany Lubowidz nie miał się znaleźć w gronie przyszłych miast. Jednak 17 lipca 2018 Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego zajmowała się rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast oraz nadania niektórym miejscowościom statusu miasta. Resort spraw wewnętrznych i administracji wniósł zatem o poprawkę do rozporządzenia by w wśród miejscowości, które otrzymają status miasta, znalazł się także Lubowidz. Pokierowano się kryteriami takimi jak: wysokie poparcie zarówno mieszkańców Lubowidza (80,7%), jak i pozostałej części gminy (84, 6%) przy bardzo wysokiej frekwencji w konsultacjach (ponad 60%); poparcie wojewody mazowieckiego; prawa miejskie od 1531 roku (a ponieważ był miastem prywatnym, stąd w zabudowie nie wykształcił się rynek); wyraźnie wykształcone centrum (urząd gminy, szkoła, kościół); zwarty obszar zurbanizowany. Zgodnie z zarzutami w ostatecznej formie dokumentu znalazł się Lubowidz.

12 grudnia 2018 MSWiA wydało projekt zmieniający rozporządzenie z 24 lipca 2017 przez usunięcie z listy przyszłych miast Chełmca, dodanego do niej rozporządzeniem z 30 grudnia 2017, a mającym wejść w życie 1 stycznia 2019 (a więc praktycznie unieważniając zmiany wprowadzone rozporządzeniem z 30 grudnia 2017). Przyczyną zmiany zdania były: a) brak przeprowadzenia ponownych konsultacji z mieszkańcami w sprawie nadania statusu miasta Chełmcowi, których pierwsza rendycja (w 2017) została zakwestionowana przez część radnych gminy jako nierzetelna, a co z kolei stało się powodem odroczenia nadania statusu miasta Chełmcowi o rok (z 1 stycznia 2018 na 1 stycznia 2019); b) kolejne pismo radnych gminy Chełmiec do MSWiA wnioskujące o uchylenie przepisów dotyczących nadania statusu miasta Chełmcowi z powodu nierzetelnych konsultacji w 2017; c) Sąd Rejonowy w Nowym Sączu (II Wydział Karny) uchylił uchylił postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa w sprawie niedopełnienia obowiązków wójta i przewodniczącego rady gminy Chełmiec w trakcie konsultacji społecznych oraz w sprawie poświadczenia nieprawdy przez tych samych co do okoliczności mających znaczenie prawne w dokumentach dotyczących zarówno konsultacji, jak i wniosku o nadanie statusu miasta. Żaden z konsultowanych resortów rządowych nie wniósł zastrzeżeń co do projektu rozporządzenia z 12 grudnia 2018. W ostatecznej wersji rozporządzenia korygującego, nadanie statusu miasta Chełmcowi zostało odroczone o kolejny rok, do 1 stycznia 2020.

2020

Białe pola oznaczają brak danych w projekcie. Wykreślono miejscowość, którą MSWiA ostatecznie zaopiniowało negatywnie.

2020 ()

Miasto-kandydat			Demografia		Miejski charakter (cechy)		Historia		Polityka (poz. opinie)		Konsultacje społeczne
											Miasto		Gmina
Miejscowość		Pow. (ha)	Liczba ludn.	Zatrudn. pozaroln.	Funkcje, przestrzeń	Infrastr.	Miasto dawniej	Zabytki	RG	Woj.	Frekw. %	Głosy "za" %	Frekw. %	Głosy "za" %
	Czerwińsk nad Wisłą	547,76	1014				1373–1870	b.d.			43,26	96,20	16,31	88,42
	Klimontów	466,52	1769	b.d.			1604–1870	b.d.			2,05	90,91	5,91	76,95
	Lututów	1895,01	2232				1406–1870	b.d.			58,52	70,39	63,18	89,76
	Piątek	523,86	1604				1339–1870	b.d.			56,87	88,09	69,22	88,29
	Skarbimierz-Osiedle	b.d.	1716	b.d.				b.d.			61,07	95,52	68,57	93,73

Wnioski rozpatrzone negatywnie lub zmienione:

• Chełmiec – kontrowersje związane z konsultacjami społecznymi skutkowały dwukrotnym odroczeniem daty nadania Chełmcowi statusu miasta (z 2018 na 2019, i z 2019 na 2020) by ostatecznie pod koniec 2019 r. kompletnie zrezygnować z nadawania miejscowości praw miejskich.
• Skarbimierz-Osiedle – układ urbanistyczny miejscowości opiera się na zabudowie usługowej i przemysłowej, nie przypominający miasta i którego siatka osadnicza jest słabo rozwinięta w stosunku do tej zabudowy; brak jednoznacznie wyodrębnionego centrum; miejscowość nie posiadała praw miejskich; brak przeprowadzonych kolejnych konsultacji.

12 grudnia 2018 MSWiA wydało projekt zmieniający rozporządzenie z 24 lipca 2017 przez usunięcie z listy przyszłych miast Chełmca, dodanego do niej rozporządzeniem z 30 grudnia 2017, a mającym wejść w życie 1 stycznia 2019 (a więc praktycznie unieważniając zmiany wprowadzone rozporządzeniem z 30 grudnia 2017). W ostateczniej wersji rozporządzenia korygującego (z 27 grudnia 2018), nadanie statusu miasta Chełmcowi zostało odroczone o kolejny rok, do 1 stycznia 2020, by ostatecznie pod koniec 2019 r. zrezygnować z nadawania miejscowości praw miejskich.

2021

Białe pola oznaczają brak danych w projekcie. Wykreślono miejscowości, które MSWiA ostatecznie zaopiniowało negatywnie.

2021

Miasto-kandydat			Demografia		Miejski charakter (cechy)		Historia		Polityka (poz. opinie)		Konsultacje społeczne
											Miasto		Gmina
Miejscowość		Pow. (ha)	Liczba ludn.	Zatrudn. pozaroln.	Funkcje, przestrzeń	Infrastr.	Miasto dawniej	Zabytki	RG	Woj.	Frekw. %	Głosy "za" %	Frekw. %	Głosy "za" %
	Budzyń	4058,70	4477				1458–1934	b.d.			61,60	75,39	61,86	78,98
	Dubiecko	239,33	866				1407–1934				13,21	96,84	8,57	92,00
	Goraj	762,15	881				1405–1870	b.d.			58,52	96,95	45,05	96,94
	Kamieniec Ząbk.	1299,36	4533				1945–1946				6,15	70,98	16,16	67,84
	Kamionka	589,12	1702				1469–1870				19,50	90,57	23,51	66,66
	Koźminek	603,74	1851				1369–1870				19,64	73,39	10,32	47,28
	Skarbimierz-Osiedle	b.d.	1716	b.d.				b.d.			35,42	88,27	56,00	91,07
	Sochocin	682,84	1946				1385–1870				25,93	87,04	15,43	88,10
	Solec n. Wisłą	2091,19	900				1370–1870				28,55	98,52	21,74	96,38
	Szreńsk	b.d.	1026	b.d.			1383–1870	b.d.			13,43	56,33	22,71	29,15
	Wiskitki	660,53	1411				1595–1870				5,90	98,48	8,62	97,10
	Wodzisław	793,67	981				1366–1870				57,84	91,52	36,74	78,76
	Wydminy	b.d.	2367	b.d.		b.d.	1945–1945	b.d.			37,64	62,55	33,00	70,06

Wnioski rozpatrzone negatywnie:

• Skarbimierz-Osiedle – było to trzecie wystąpienie Rady Gminy Skarbimierz w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Skarbimierz-Osiedle. Uwarunkowania, które wpłynęły na negatywne rozpatrzenia wniosku w 2018 i 2019 pozostają nadal aktualne (układ urbanistyczny opiera się na zabudowie przemysłowej i usługowej, mało rozwinięta siatka osadnicza jest w stosunku do zabudowy, brak jednoznacznie wyodrębnionego centrum, brak posiadania wcześniej praw miejskich, miejscowość w dużej mierze nie przypomina miasta, lecz dobrze rozwinięte osiedle).
• Szreńsk – wyniki konsultacji wskazują, że mieszkańcy gminy Szreńsk nie popierają propozycji nadania statusu miasta miejscowości Szreńsk – przy 19,83% frekwencji 34,70% mieszkańców gminy opowiedziało się za zmianą, natomiast 56,79% mieszkańców było jej przeciwnych. Ponadto, na terenie Szreńska 145 gospodarstw podlega obowiązkowi opłacania podatku rolnego, w związku z czym odsetek gospodarstw utrzymujących się z działalności rolniczej wynosi 44,62%. Wnioskodawca nie wykazał aby w Szreńsku następował wzmożony proces urbanizacji, a zarówno struktura ludności jak i kierunek rozwoju nie wskazują obecnie na miejski charakter miejscowości.
• Wydminy – było to drugie wystąpienie Rady Gminy Wydminy w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Wydminy. Pierwszy, złożony w 2018 roku wniosek został negatywnie rozpatrzony z uwagi na brak określenia obszaru/granic projektowanego miasta. Ponadto wojewoda warmińsko-mazurski negatywnie zaopiniował wniosek z powodu braku spełnienia warunków formalnych wynikających, w szczególności przeprowadzenia konsultacji społecznych. Rozstrzygnięciem nadzorczym z dnia 9 stycznia 2020 Wojewoda Warmińsko-Mazurski stwierdził nieważność Zarządzenia Wójta. Wójt wtedy wprowadził nową, nieprzewidzianą uchwałę Rady Gminy Wydminy w sprawie określenia zasad i trybu przeprowadzenia konsultacji. W związku z powyższym, w opinii Wojewody, Rada Gminy Wydminy nie wypełniła ustawowych obowiązków i wniosek nie zasługuje na uwzględnienie. Gmina na ww. rozstrzygnięcie nadzorcze złożyła skargę do WSA w Olsztynie. Do Wojewody wpłynęła równocześnie skarga mieszkańców miejscowości Wydminy, według których sposób przeprowadzenia konsultacji odebrali jako wymuszanie poparcia dla proponowanej zmiany, nie rozumiejąc jej powodów. Skarga stała się podstawą do wszczęcia postępowania nadzorczego wobec zarządzenia Wójta. Wyrokiem z dnia 19 maja 2020 WSA w Olsztynie uchylił rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody. Wyrok wpłynął do wojewody w 12 czerwca 2020 i był analizowany pod kątem wywiedzenia skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Do MSWiA wpłynęło także pismo 6 radnych gminy Wydminy skierowane do Wojewody Warmińsko-Mazurskiego o negatywne rozpatrzenie ostatniego wniosku. Pod względem formalnym, do wniosku z 2020 nie dołączono wypisu z operatu ewidencyjnego oraz mapy ewidencyjnej uwzględniającej działki ewidencyjne z zaznaczeniem dotychczasowych granic oraz proponowanych zmian. Biorąc powyższe pod uwagę, a w szczególności wątpliwości co do ważności i miarodajności konsultacji dotyczących nadania statusu miasta miejscowości Wydminy, MSWiA negatywnie rozpatrzyło wniosek.

2022

Białe pola oznaczają brak danych w projekcie. Żaden wniosek nie został rozpatrzony negatywnie.

2022

Miasto-kandydat			Demografia		Miejski charakter (cechy)		Historia		Polityka (poz. opinie)		Konsultacje społeczne
											Miasto		Gmina
Miejscowość		Pow. (ha)	Liczba ludn.	Zatrudn. pozaroln.	Funkcje, przestrzeń	Infrastr.	Miasto dawniej	Zabytki	RG	Woj.	Frekw. %	Głosy "za" %	Frekw. %	Głosy "za" %
	Bolimów	377,63	899				1370–1870				54,78	47,91	41,18	53,84
	Cegłów	767,29	2279				1621–1870				9,56	64,29	9,92	78,91
	Iwaniska	598,66	1322	b.d.			1403–1870				12,43	90,90	29,65	85,71
	Izbica	947,57	1739	b.d.			1750–1870				33,92	55,95	22,90	84,88
	Jedlnia-Letnisko	822,17	3964								11,21	73,61	7,45	80,09
	Kaczory	1655,81	2902	b.d.					b.d.	b.d.	28,44	70,61	32,47	76,78
	Lutomiersk	520,29	1553			b.d.	1274–1870				25,17	66,76	18,71	64,82
	Nowe Miasto	891,97	1530				1370–1870				19,77	95,97	29,96	84,04
	Olsztyn	3429,33	2499	b.d.			1488–1870				31,48	51,56	11,56	65,86
	Pruszcz	705,51	2710								13,40	42,76	8,65	48,40

2023

Białe pola oznaczają brak danych w projekcie. Wykreślono miejscowości, które MSWiA ostatecznie zaopiniowało negatywnie.

2023

Miasto-kandydat			Demografia		Miejski charakter (cechy)		Historia		Polityka (poz. opinie)		Konsultacje społeczne
											Miasto		Gmina
Miejscowość		Pow. (ha)	Liczba ludn.	Zatrudn. pozaroln.	Funkcje, przestrzeń	Infrastr.	Miasto dawniej	Zabytki	RG	Woj.	Frekw. %	Głosy "za" %	Frekw. %	Głosy "za" %
	Bodzanów	481,62	1135	b.d.			1351–1870				2,62	74,19	2,81	66,49
	Czarny Dunajec	3797,55	3772				1925–1934	b.d.			38,78	57,90	28,44	71,58
	Dąbrowice	1849,00	847				1455–1870				45,14	87,97	39,61	96,89
	Jadów	463,37	934				1823–1870				8,84	97,30	8,74	86,33
	Jastrząb	1255,07	1071			b.d.	1422–1870				6,31	92,16	8,02	89,55
	Jeżów	1256,03	1278				1334–1870	b.d.			26,11	93,36	31,68	90,70
	Książ Wielki	561,76	817				1372–1870				3,48	71,43	12,48	71,05
	Latowicz	2573,21	1380				1423–1870				18,71	81,03	5,14	77,16
	Łopuszno	524,20	1402	b.d.							5,15	81,36	4,42	78,68
	Miasteczko Kraj.	192,76	1080				1457–1972				21,53	88,19	4,75	66,67
	Miękinia	1104,46	2078					b.d.			7,26	50,42	2,88	65,40
	Milejów-Osada	b.d.	2405	b.d.	b.d.	b.d.		b.d.			10,94	60,95	18,26	59,36
	Piekoszów	845,10	3161					b.d.			12,74	85,06	27,61	69,33
	Rozprza	418,03	1689				1272–1870				24,80	72,93	18,32	67,45
	Skarbimierz-Osiedle	b.d.	2556	b.d.				b.d.			41,00	91,09	65,16	92,23
	Sułów (gm. Milicz)	b.d.	1500	b.d.		b.d.	1755–1945				b.d.	b.d.	23,00	72,64
	Turobin	b.d.	873	b.d.			1420–1870				b.d.	85,43	b.d.	69,47
	Ujazd	418,03	1720				1428–1870	b.d.			18,29	84,86	21,21	94,51
	Włodowice	2347,92	1124	b.d.			1386–1870				30,34	84,94	26,38	93,29

Wnioski rozpatrzone negatywnie:

• Milejów-Osada – brak jednoznaczności, która miejscowość jest faktyczną siedzibą gminy Milejów: czy ubiegający się o status miasta Milejów-Osada (według wniosku) czy wieś Milejów (według M.P. z 2017 poz. 853). MSWiA rekomenduje, żeby gmina w pierwszej kolejności uporządkowała ww. zagadnienia. Wątpliwości budzi również nazwa przyszłego miasta, która zawiera człon Osada, przypisywany jednostkom osadniczym o niższej randze i charakterystyczny dla terenów wiejskich (tutaj MSWiA nie wykazuje zrozumienia, że człon Osada był nadawany miastom pozbawionym praw miejskich w Królestwie Polskim, jeżeli w sąsiedztwie istniała wieś o tej samej nazwie, np. Komarów-Osada / Komarów-Wieś, Gorzków-Osada / Gorzków-Wieś). Wreszcie do MSWiA wpłynęła petycja 391 mieszkańców gminy Milejów, którzy wyrazili swój sprzeciw wobec nadaniu statusu miasta miejscowości Milejów-Osada (mimo że formalnym kanałem sprzeciwu są konsultacje społeczne).
• Skarbimierz-Osiedle – było to czwarte wystąpienie Rady Gminy Skarbimierz. Uwarunkowania, które wpłynęły na negatywne rozpatrzenia wniosku w 2018, 2019 i 2020 pozostają nadal aktualne (układ urbanistyczny opiera się na zabudowie przemysłowej i usługowej, mało rozwinięta siatka osadnicza jest w stosunku do zabudowy, brak jednoznacznie wyodrębnionego centrum, brak posiadania wcześniej praw miejskich, miejscowość w dużej mierze nie przypomina miasta, lecz dobrze rozwinięte osiedle). Równocześnie zaopiniowano pozytywnie wnioski Łopuszna, Miękini i Piekoszowa o tak samo lub jeszcze mniej rozbudowanej siatce osadniczej i braku praw miejskich historycznie. Ponadto wiele miast w Polsce jest opartych na zabudowie przemysłowo-usługowej. Pominięto też jako czynnik bardzo wysoki wynik konsultacji w Skarbimierzu (91,09%) przy równocześnie wysokiej frekwencji (41,00%); np. w Łopusznie wynik ten wyniósł 81,36% przy frekwencji 5,15% a w Bodzanowie 74,19% przy frekwencji 2,62%.
• Sułów – ponieważ Sułów jest wsią w gminie miejsko-wiejskiej (Milicz), nadanie Sułowowi statusu miasta utworzyłoby dwa miasta w jednej gminie. Mimo że prawo nie zabrania takiej opcji, MSWiA formułuje to jako problem, powołując się na brak precedensu ("nie ma takiego przypadku w Polsce, aby na terenie jednej gminy znajdowały się dwa miasta"), względy historyczne ("historycznie tworzeniu miast towarzyszyło ustanawianie samorządu miejskiego z odrębnymi władzami") i skutkujący z tego brak odrębnej reprezentacji ("w stosunkach zewnętrznych Sułów reprezentowany byłby i tak przez władze Milicza"). Ponadto zwrócono uwagę na niedoskonałości w zakresie określenia granic projektowanego miasta (czy chodzi o pełny obręb ewidencyjny czy jego część, i brak zaświadczenia Starosty Milickiego potwierdzającego zgodność danych geodezyjnych). Wreszcie konsultacje przeprowadzono jedynie z mieszkańcami Sułowa, a nie w całej gminie Milicz. Niejasne jest, czy korekta drugiego i trzeciego zastrzeżenia pozwoli MSWiA na odstępstwo od pierwszego zastrzeżenia przy ewentualnym kolejnym podejściu Sułowa.
• Turobin – nieprawidłowości w zakresie określenia granic projektowanego miasta (brak opisów granic przeciętych działek, włączenie w granice miasta działek stanowiących pasy dróg publicznych, brak wypisu z operatu ewidencyjnego i brak mapy ewidencyjnej); konsultacje z mieszkańcami zostały przeprowadzone niezgodnie z prawem (ograniczenie mieszkańcom prawa do udziału w konsultacjach przez wyznaczanie jednodniowego terminu, z jednoczesnym brakiem informacji o możliwości udziału w konsultacjach poza tym terminem). Równocześnie MSWiA zachęca Radę Gminy Turobin do sporządzenia kolejnego wniosku spełniającego wymogi formalne i bez stwarzania okoliczności budzących wątpliwości w zakresie konsultacji. W ramach konsultacji międzyresortowych za uwzględnieniem wniosku Turobina opowiedział się Minister Sprawiedliwości, który wskazał, że istnieje możliwość uzupełnienia braków w dokumentacji geodezyjnej do czasu wejścia w życie rozporządzenia. Trudno sobie wyobrazić jak miałaby brzmieć treść tego aktu prawnego w zakresie określenia granic przyszłego miasta Turobin. Wniosek MS nie został uwzględniony przez MSWiA.

2024

Białe pola oznaczają brak danych w projekcie. Wykreślono miejscowości, które MSWiA ostatecznie zaopiniowało negatywnie.

2024

Miasto-kandydat			Demografia		Miejski charakter (cechy)		Historia		Polityka (poz. opinie)		Konsultacje społeczne
											Miasto		Gmina
Miejscowość		Pow. (ha)	Liczba ludn.	Zatrudn. pozaroln.	Funkcje, przestrzeń	Infrastr.	Miasto dawniej	Zabytki	RG	Woj.	Frekw. %	Głosy "za" %	Frekw. %	Głosy "za" %
	Białaczów	2192,14	1089	b.d.			1456–1870				17,33	90,16	9,41	88,00
	Bircza	463,65	986				1464–1934				48,66	87,25	44,88	84,30
	Bobrowniki	588,00	1122	b.d.			1403–1870				20,44	72,28	15,95	74,62
	Bogoria	553,96	1077				1616–1870				33,99	59,73	28,81	70,06
	Bolesławiec	296,35	875				1266–1870				25,64	86,64	14,45	84,04
	Brody	306,79	837				1454–1945				8,97	79,17	9,76	69,79
	Ciepielów	686,42	732				1548–1870	b.d.			18,59	60,18	5,35	78,99
	Czemierniki	465,18	1304				1509–1870				35,83	72,92	28,08	78,27
	Dobre	861,20	1815				1530–1851				3,03	90,70	4,42	62,53
	Gąsawa	693,39	1385				1388–1934				25,32	74,15	21,41	70,62
	Gielniów	1206,53	776				1455–1870				16,98	53,70	18,25	69,37
	Głowaczów	595,68	826	b.d.			1445–1870				32,66	76,61	12,05	77,16
	Gowarczów	1202,51	1324	b.d.			1430–1870				11,69	60,00	8,75	62,35
	Grabów	917,69	1007				1372–1870				5,23	84,44	8,28	86,91
	Inowłódz	1566,26	735				1350–1870				22,47	63,31	8,32	64,40
	Jawornik Polski	848,34	1140				1472–1934				11,71	76,30	7,65	88,20
	Kiernozia	459,42	806	b.d.			1523–1870				7,87	29,63	9,01	46,28
	Kikół	400,79	2038	b.d.			1791–1870				14,57	98,00	24,52	92,63
	Kobylnica	995,21	4772	b.d.				b.d.			23,19	97,06	13,16	94,06
	Maciejowice	1087,61	1439				1507–1870				13,85	88,15	20,48	90,61
	Magnuszew	917,78	964	b.d.			1377–1870				11,49	70,21	4,94	76,49
	Mieścisko	1134,28	2402				1474–1934				9,00	83,49	7,03	82,13
	Odrzywół	792,79	991				1418–1870				26,90	98,72	10,52	99,05
	Osieck	2659,34	1105				1558–1870				21,58	80,53	9,07	69,21
	Osjaków	827,56	1309				1446–1793				8,44	84,55	7,57	84,15
	Parzęczew	644,87	918				1421–1870				28,23	87,14	30,67	79,81
	Piszczac	330,25	2091				1530–1870				11,77	75,38	17,54	79,68
	Przyrów	1206,54	1088				1369–1870				34,92	73,52	25,77	77,43
	Przytyk	283,57	904				1333–1870				10,17	94,52	8,93	83,54
	Rychtal	396,19	1332				1294–1934				5,23	89,11	16,84	88,03
	Siennica	534,28	2270				1526–1870				18,80	60,31	10,88	68,38
	Sienno	1069,54	930				1421–1870				4,59	85,29	6,89	87,81
	Strzeleczki	2774,47	1510				1327–1742				6,02	61,54	5,41	83,23
	Sułów (gm. Milicz)	b.d.	1500	b.d.		b.d.	1755–1945				b.d.	b.d.	23,00	72,64
	Turobin	160,29	823	b.d.			1420–1870				10,33	86,66	7,47	71,50
	Żarnów	962,33	1096				1415–1870				43,32	78,30	28,41	87,57

Wnioski rozpatrzone negatywnie:

• Kobylnica – miejscowość nie posiada w pełni rozwiniętej tkanki miejskiej, ponieważ w centralnej części miejscowości nie występuje typowo miejska zabudowa pierzejowa w postaci rynku, wyznaczająca granice przestrzeni publicznych. Układ osadniczy oraz przemysłowy Kobylnicy związany jest z jej bezpośrednim sąsiedztwem ze Słupskiem i zdaje się stanowić jego uzupełnienie, o czym świadczy umiejscowienie wielkopowierzchniowych obiektów handlowych przy granicy z miastem. Kobylnica nigdy wcześniej nie posiadała praw miejskich.
• Sułów – brak precedensu w Polsce tworzenia dwóch miast w jednej gminie. Nie określono granicy i powierzchni projektowanego miasta Sułów oraz brak zaświadczenia Starosty Milickiego potwierdzającego zgodność tych danych z operatem ewidencyjnym. Brak formalny wniosku z 2022 roku nie został uzupełniony przez gminę.

2025

Białe pola oznaczają brak danych w projekcie. Żaden wniosek nie został rozpatrzony negatywnie.

2025

Miasto-kandydat			Demografia		Miejski charakter (cechy)		Historia		Polityka (poz. opinie)		Konsultacje społeczne
											Miasto		Gmina
Miejscowość		Pow. (ha)	Liczba ludn.	Zatrudn. pozaroln.	Funkcje, przestrzeń	Infrastr.	Miasto dawniej	Zabytki	RG	Woj.	Frekw. %	Głosy "za" %	Frekw. %	Głosy "za" %
	Kazanów	438,43	397				1566–1870				16,57	100,00	4,78	95,51
	Kobylnica	995,21	4634					b.d.			13,85	88,15	21,87	91,46
	Końskowola	768,72	2020				1532–1870				12,54	84,43	14,29	70,16
	Kurów	1132,99	2631				1442–1870				8,11	68,39	6,93	46,15
	Sobków	1038,11	1010				1563–1870				36,54	81,09	14,45	72,74
	Wąwolnica	230,07	975				1346–1870				48,71	79,69	23,66	79,61
	Zaniemyśl	466,10	2573				1742...1948				31,57	44,33	21,00	61,49

Konsultacje lokalne w sprawie nadania statusu miasta

1990

Miejscowości

• Bieruń i Lędziny – Kwestia odzyskania samodzielności przez miasta i gminy włączone w latach 70. do miasta Tychy przybrała na sile po zmianach ustrojowych 1989 roku, a zwłaszcza po przywróceniu samorządu terytorialnego z dniem 27 maja 1990. Na początku 1990 zarejestrowany został Bieruński Komitet Obywatelski „Solidarność”, którego pięciu reprezentantów zostało wybranych do Rady Miasta w Tychach. W skład nowej rady miejskiej wchodzili wyłącznie przedstawiciele Komitetów Obywatelskich, wybrani przez mieszkańców osiedli tworzących miasto. Jeszcze przed wejściem w życie ustawy samorządowej podpisano deklarację popierającą starania Bierunia do usamodzielnienia się. Wskazano, że idea samorządności w sztucznie utworzonym tworze, jakim po 1975 roku jest miasto Tychy, jest trudna do zrealizowania. Niezależnie od tego prowadzono działania lobbingowe w Urzędzie Rady Ministrów. Wtedy pojawiła się propozycja połączenia Bierunia Starego z Bieruniem Nowym i utworzenia jednostki administracyjnej pod nazwą Bieruń. Bieruń od chwili przyłączenia do miasta Tychy czterokrotnie bezskutecznie podejmował starania zmierzające do odzyskania samodzielności. W momencie podjęcia kolejnej próby secesji wymogami, które trzeba było spełnić, były wyniki konsultacji społecznych, w formie protokołu ze spotkań osiedlowych, opinie jednostek organizacyjnych właściwych do spraw: planowania przestrzennego, geodezji i gospodarki gruntami, rolnictwa, Okręgowego Zarządu Lasów Państwowych oraz aktualny plan zagospodarowania przestrzennego, a także mapy glebowo-rolnicze wraz z informacją o stanie zagospodarowania rolniczego terenów niezurbanizowanych. Wniosek w formie uchwały składała do Rady Ministrów Wojewódzka rada narodowa. Po wejściu w życie ustawy samorządowej dokonanie podziału miasta wymagało wyrażenia zgody (być może przez podjęcie przez Radę Miasta Tychy stosownej uchwały, choć brak takiej w kompletnym wykazie wszystkich uchwał podjętych od 1990 roku przez Radę Miasta Tychy). Lakoniczne brzmienie przepisów ówcześnie obowiązującej ustawy o samorządzie terytorialnym zakładało możliwość nadania gminie statusu miasta rozporządzeniem Rady Ministrów, nie precyzując żadnych innych wymaganych do wykonania czynności i nie wskazując drogi wiodącej do tego celu (np. pośrednictwa wojewody w tym procesie). Stąd zapewne działania lobbingowe podejmowane przez bieruńskich działaczy bezpośrednio w Urzędzie Rady Ministrów.

Na terenie Tychów odbyły się konsultacje oraz konsultacje uzupełniające z mieszkańcami Bierunia, Bojszów, Lędzin, Kobióra i Wyr. Wyniki tych konsultacji podsumowano 10 września 1990. Kwestią sporną stał się przebieg granic miasta, a zwłaszcza sprawa leżącej na gruntach należących do Bierunia Fabryki Samochodów Małolitrażowych (FSM). Na konieczność znalezienia porozumienia pomiędzy Tychami a Bieruniem naciskali przedstawiciele innych zainteresowanych secesją osiedli, wchodzących dotychczas w skład miasta Tychy, tj. Lędzin, Kobióra, Wyr i Bojszów. Ostatecznie osiągnięto kompromis: zgoda Rady Miasta Tychy na podział miasta, w zamian za pozostawienie FSM w jego granicach. Wysiłki bieruńskich działaczy zostały uwieńczone utworzeniem (reaktywowaniem) pięciu gmin i nadaniem dwóm z nich (Bieruniowi i Lędzinom) statusu miasta. Bieruń Stary posiadał status miasta wcześniej w latach 1387–1742 i 1865–1975, natomiast Lędziny były miastem w latach 1966–1975 (osiedlem w latach 1957–1965).

• Czarna Woda – 12 grudnia 1990 Rada Gminy Kaliska podjęła uchwałę w sprawie zapoznania się z wszystkimi argumentami za i przeciw wyłączeniu miejscowości Czarna Woda z gminy Kaliska i nadaniu jej statusu miasta w granicach samodzielnej gminy miejskiej. Konsultacje w tej sprawie przeprowadzono dopiero 26 października 1992.
• Krynica Morska – W 1990 roku gmina Sztutowo wystąpiła z wnioskiem o wyłączenie miejscowości Krynica Morska z gminy Sztutowo i nadanie jej statusu miasta w granicach odrębnej gminy miejskiej.
• Rydułtowy – W maju 1990 w Rydułtowach przeprowadzono zainicjowane przez radnych Komitetu Obywatelskiego referendum w sprawie usamodzielnienia się dzielnicy. Frekwencja w referendum wyniosła 39%, a spośród ok. 7200 głosujących osób tylko 114 opowiedziało się przeciwko odłączeniu Rydułtów od Wodzisławia Śląskiego. Do końca maja stosowne dokumenty złożono w Urzędzie Wojewódzkim w Katowicach, a w sierpniu przekazano je do Urzędu Rady Ministrów, gdzie sprawa utknęła na rok.
• Wojkowice – Według informacji zawartych na stronie internetowej UM w Wojkowicach mieszkańcy Wojkowic, Żychcic i Kamyc już w krótkim czasie po przyłączeniu do Będzina, zaczęli dostrzegać wiele mankamentów i niedogodności związanych z pozbawieniem Wojkowic samodzielności. Niezadowolenie z takiego stanu rzeczy narastało. Ludzie coraz częściej dyskutowali na temat odłączenia się od Będzina i ponownego uzyskania samodzielności. Sprawą tą, na prośby i wnioski mieszkańców zajęli się członkowie Osiedlowego (potem Dzielnicowego) Komitetu Obywatelskiego w Wojkowicach oraz radni dzielnicy Wojkowice do Miejskiej Rady Narodowej w Będzinie. W kwietniu i maju 1990 roku, przeprowadzono konsultację społeczną, zbierając podpisy wśród mieszkańców byłego miasta Wojkowice. Przedmiotem konsultacji, prowadzonej z inicjatywy działaczy NSZZ „Solidarność” przez Dzielnicowy Komitet Obywatelski było ustalenie opinii ludności o przywróceniu miastu jego praw. 15 czerwca 1990 roku w oparciu o posiadane już wstępne wyniki konsultacji Osiedlowy Komitet Obywatelski w Wojkowicach przy Komitecie Obywatelskim Ziemi Będzińskiej w Będzinie, wystąpił do ówczesnego Prezesa Rady Ministrów z wnioskiem o utworzenie gminy miejskiej. Po wyborach sprawa odłączenia się Wojkowic od Będzina zaczynała jakby przycichać. W tej sytuacji radni z Wojkowic, reprezentujący Obywatelski Klub Radnych wystosowali 28 sierpnia 1990 roku pismo do Zarządu Gminy m. Będzina żądanie dopełnienia przez Zarząd Gminy miasta Będzin, czynności wymaganych przez Urząd Rady Ministrów, mających doprowadzić do utworzenia gminy Wojkowice. Termin przedłożenia wymaganych dokumentów władzom wojewódzkim upływał 15 września 1990. 11 września 1990 roku Przewodniczący Rady Miejskiej w Będzinie informuje Dzielnicowy Komitet Obywatelski, iż na sesji w dniu 10 września 1990 roku poddano pod głosowanie wniosek Dzielnicowego Komitetu Obywatelskiego o utworzenie gminy miejskiej Wojkowice jako jednostki samodzielnej terytorialnie. W wyniku głosowania większością głosów tj. 29 "za" i 2 "wstrzymujących" wniosek zaopiniowano pozytywnie i Rada Miejska podjęła stosowną uchwałę. W kilka dni później – 24 września 1990 roku – uchwałę nr XIV/13/90 w sprawie przywrócenia samodzielności gminie miejskiej Wojkowice podjął Sejmik Samorządowy Województwa Katowickiego, o czym przewodniczący Sejmiku poinformował działaczy Komitetu Obywatelskiego w Wojkowicach. Dzięki determinacji działaczy Komitetu Obywatelskiego w Wojkowicach sprawa – mimo wielu sprzeciwów – zostaje doprowadzona do końca. Natychmiast po wyborach prezydenckich, w styczniu 1991 roku, nowo zarejestrowany samodzielny Komitet Obywatelski Wojkowic, Żychcic i Kamyc podjął działania lobbingowe w sprawie przyspieszenia decyzji Urzędu Rady Ministrów w sprawie utworzenia samodzielnej gminy. Działania te przyniosły oczekiwany skutek 1 stycznia 1992.

Podsumowanie

W 1990 roku następujące miejscowości złożyły wnioski o nadanie statusu miasta do Urzędu Rady Ministrów, za pośrednictwem wojewodów:

Głosowania rad miast/gmin w 1990 roku w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Bieruń (m. Tychy)	199X-XX-XX	?	?	?
Krynica Morska (gm. Sztutowo)	199X-XX-XX	?	?	?
Lędziny (m. Tychy)	199X-XX-XX	?	?	?
Rydułtowy (m. Wodzisław Śl.)	199X-XX-XX	?	?	?
Wojkowice (m. Będzin)	1990-09-10	29	0	2

1991

Miejscowości

• Kleszczele – W terminie od 25 lutego do 31 marca 1991 przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Kleszczele. Rada Gminy wystąpiła z wnioskiem do URM w 1993 roku.
• Radzionków – 17 listopada 1991 przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie wyłączenia miejscowości Radzionków (z Rojcą) z Bytomia i nadania jej statusu miasta. Rada Miasta Bytom wystąpiła z wnioskiem do MSWiA dopiero w 1997 roku.
• Rydułtowy – W 1991 roku trwały starania o szybkie rozpatrzenie przez Radę Ministrów złożonego rok wcześniej wniosku o nadanie statusu miasta Rydułtowom. Pierwotny, wyznaczony na 10 grudnia 1991, termin odłączenia Rydułtów wielokrotnie przesuwano, jednak ostatecznie nie nastąpiło to przed końcem roku, co pozwoliłoby uniknąć rozwiązania z mocy prawa Rady Miasta w Wodzisławiu Śl. i konieczności przeprowadzenia ponownych wyborów.
• Ząbkowice – Prób odzyskania administracyjnej samodzielności przez włączone 1 lutego 1977 w granice Dąbrowy Górniczej Ząbkowice podejmowano w roku 1980 i w połowie lat 80. XX wieku. Po zmianach ustrojowych kolejną inicjatywę w tym zakresie podjęli działacze Ząbkowickiego Komitetu Obywatelskiego (ZKO), składając w Urzędzie Rady Ministrów wniosek o odłączenie od Dąbrowy Górniczej. Dostrzeżono również rolę mieszkańców Ząbkowic, którzy powinni zająć stanowisko w tej sprawie, być może w drodze referendum. W grudniu 1990 na wniosek ZKO i mieszkańców wystąpiono z wnioskiem do Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej o odłączenie Ząbkowic i przywrócenie im praw miejskich. Radni podjęli uchwałę o przeprowadzeniu konsultacji społecznej (zapewne w oparciu o przepisy ustawy z 6 maja 1987 o konsultacjach społecznych i referendum, gdzie w treści jest również mowa o konsultacji społecznej). Termin konsultacji pierwotnie określono na dni od 3 stycznia do 3 lutego 1991, a następnie zmieniono na dni od 3 lutego do 5 marca 1991. Władze Dąbrowy Górniczej zadeklarowały wolę podporządkowania się decyzji większości mieszkańców Ząbkowic. Rozpoczęta konsultacja została oprotestowana przez członków ZKO. Działacze komitetu wysunęli szereg zarzutów wobec władz miasta i zażądali natychmiastowego zawieszenia konsultacji w miejscowościach Tucznawa i Ujejsce (włączonych w 1975 w granice miasta Ząbkowice), gdyż według nich w kwestii będącej przedmiotem konsultacji nie powinny się wypowiadać osoby, których sprawa nie dotyczy. Ponadto zarzucili przyjęcie bardziej rygorystycznego niż ordynacja wyborcza trybu konsultacji, a także prowadzenie propagandy mającej na celu utrzymanie całości terytorium miasta za wszelką cenę.

Podsumowanie

W 1991 roku następujące miejscowości złożyły wnioski o nadanie statusu miasta do Urzędu Rady Ministrów, za pośrednictwem wojewodów:

Głosowania rad gmin w 1991 roku w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
–	brak info o głosowaniach

1992

Miejscowości

• Czarna Woda – Realizując uchwałę zebrania wiejskiego z dnia 12 grudnia 1990, 26 października 1992 przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie wyłączenia miejscowości Czarna Woda (995,11 ha) z gminy Kaliska i nadania jej statusu miasta w granicach samodzielnej gminy miejskiej. W wiejskim zebraniu konsultacyjnym uczestniczyły 203 osoby, z których 153 było za (85,00%), 8 przeciw (4,44%), a 19 się wstrzymało (10,56%); 23 osoby nie wzięły udziału w konsultacjach. Rada Gminy tego samego dnia podjęła uchwałę, zobowiązującą sołtysa wsi Czarna Woda do wystąpienia z wnioskiem od Rady Gminy w Kaliskach o wyrażenie przez nią pozytywnej opinii. Rada Gminy Kaliska wystąpiła z wnioskiem do URM w tej sprawie.
• Glinojeck – W terminie od 10 września do 10 października 1992 przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Glinojeck. Rada Gminy wystąpiła z wnioskiem do URM w 1993 roku.
• Korfantów – Po wielu bezskutecznych próbach odzyskania statusu miasta, na początku lat 90. podjęto kolejne starania w tej sprawie. 14 listopada 1991 Zarząd Gminy Korfantów podjął uchwałę dotyczącą opracowania administracyjnych i przestrzennych podstaw uzyskania praw miejskich przez Korfantów. Na podstawie porozumienia zawartego 27 listopada 1991 przygotowanie dokumentów zlecono Instytutowi Śląskiemu w Opolu. Dwa dni później Rada Gminy Korfantów podjęła uchwałę powołującą komisję ds. przygotowania organizacyjnego nadania praw miejskich. 10 marca 1992 zorganizowano spotkanie podczas którego mieszkańcy Korfantowa i Ulianówki jednogłośnie wypowiedzieli się za nadaniem praw miejskich. Dodatkowo 25 marca 1992 przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Korfantów (z Ulianówką). 29 kwietnia 1992 Rada Gminy podjęła uchwałę w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Korfantów, który następnie został przez Zarząd Gminy przesłany wojewodzie i przewodniczącemu sejmiku samorządowego do zaopiniowania. 30 czerwca 1992 pozytywną opinię wydał sejmik, a 11 sierpnia 1992 wojewoda opolski pozytywnie zaopiniowany przez siebie wniosek przesłał do Rady Ministrów. Nadanie statusu miasta miejscowości na podstawie przepisów ówcześnie obowiązującej ustawy o samorządzie terytorialnym (ob. gminnym) nie było jednak możliwe, gdyż przewidywały one możliwość nadania statusu miasta jedynie gminie. Nowelizacja ustawy i uwzględnienie w niej możliwości nadania statusu miasta także miejscowości, umożliwiło rozpatrzenie w roku 1993 wszystkich wniosków złożonych przez miejscowości ubiegające się o nadanie statusu miasta.
• Miasteczko Śląskie – W terminie od 1 października do 1 listopada 1992 przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie wyłączenia miejscowości Miasteczko Śląskie (z Żyglinem, Żyglinkiem, Brynicą i Bibielą) z Tarnowskich Gór i nadania jej statusu miasta. Rada Miasta Tarnowskie Góry wystąpiła z wnioskiem do URM w 1994 roku.
• Pilica – W związku ze zbliżającym się jubileuszem 600. rocznicy nadania Pilicy praw miejskich samorząd gminy podjął kolejną (poprzednia inicjatywa z roku 1989 nie doczekała się reakcji władz centralnych) próbę uzyskania dla Pilicy statusu miasta. Po przeprowadzonej konsultacji Rada Gminy Pilica wystąpiła uchwałą XVII/75/92 z 4 kwietnia 1992 ze stosownym wnioskiem do Sejmiku Województwa Katowickiego. Po pozytywnym zaopiniowaniu wniosku przez sejmik, 27 lipca 1992 Rada Gminy Pilica wystąpiła z wnioskiem do Urzędu Rady Ministrów o nadanie Pilicy statusu miasta. Pozytywne rozpatrzenie wniosku władz gminy Pilica mogło nastąpić po nowelizacji ustawy o samorządzie terytorialnym (styczeń 1993) i wprowadzeniu przepisu umożliwiającego nadawanie statusu miasta nie tylko gminom, lecz także miejscowościom. Konieczne stało się uzupełnienie wniosku, o czym URM powiadomił pismem z 6 września 1993. Dopełnienie formalności sprawiło, że Pilica otrzymała status miasta 1 stycznia 1994.

Podsumowanie

W 1992 roku następujące miejscowości złożyły wnioski o nadanie statusu miasta do Urzędu Rady Ministrów, za pośrednictwem wojewodów:

Głosowania rad gmin w 1992 roku w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Czarna Woda (gm. Kaliska)	1992-XX-XX	?	?	?
Korfantów	1992-04-29	?	?	?
Pilica	1992-07-27	?	?	?

1993

Miejscowości

• Alwernia – Rada Gminy wystąpiła w 1993 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Alwernia.
• Bieżuń – W terminie od 19 maja do 20 czerwca 1993 przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Bieżuń. Komisja Zdrowia, Spraw Socjalnych, Prawa, Bezpieczeństwa i Porządku Publicznego na posiedzeniu 17 czerwca 1993 wydała pozytywną opinię, a członkowie uznali za słuszne wnioskowanie o odzyskanie praw miejskich. 23 czerwca 1993 Rada Gminy podjęła uchwałę nr XXII/99/93 w sprawie wystąpienia z wnioskiem do URM w tej sprawie.
• Bodzentyn – Pierwszą uchwałę w sprawie przywrócenia praw miejskich Rada Gminy Bodzentyn podjęła 10 listopada 1993, a w grudniu 1993 przeprowadzono konsultację społeczną w Bodzentynie. Na 1696 uprawnionych do głosowania, w konsultacji udział wzięło 521 osób (30,72%). Za nadaniem Bodzentynowi statusu miasta oddano 456 głosów (87,52%), a przeciwnych było 65 osób (12,48%). Podczas sesji 28 grudnia 1993 radni podjęli uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie Bodzentynowi statusu miasta.
• Borne Sulinowo – Rada Gminy Silnowo wystąpiła w 1993 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Borne Sulinowo, którego podjęcie nie było poprzedzone konsultacjami społecznymi. Przyczyną zmiany było otwarcie miasta Borne Sulinowo i sąsiednich terenów, zajmowanych w latach 1945–1992 przez Armię Czerwoną i przez to niedostępnych dla ludności cywilnej. Był to nie tylko unikatowy przypadek nadania praw miejskich de facto zamkniętemu garnizonowi radzieckiemu (po 1991 rosyjskiemu), a także nietypowy przykład nadania praw miejscowości, która w trakcie starania się o status miasta była jeszcze w trakcie zaludniania (w chwili otrzymania statusu miasta liczyła zaledwie 134, stając się przejściowo najmniejszym miastem Polski). Wreszcie był to także rzadki przypadek, kiedy gmina wiejska postarała się o status miasta dla miejscowości, która nie była ani jej siedzibą, ani nie brała od niej swojej nazwy. W związku z otrzymaniem statusu miasta przez Borne Sulinowo 30 września 1993 roku, jednostka została przekształcona w gminę miejsko-wiejską, siedziba gminy pozostała jednak w Silnowie, a nazwa gminy została niezmieniona. Przez to Silnowo było jedną z dwóch (obok gminy Nowe Skalmierzyce) gmin miejsko-wiejskich w Polsce, której siedzibą nie było miasto, a przez co posiadała wójta, nie burmistrza. Jednak po trzech miesiącach, 30 grudnia 1994, siedziba władz gminy została przeniesiona do Bornego Sulinowa z jednoczesną zmianą nazwy gminy na Borne Sulinowo.
• Działoszyn – Rada Gminy wystąpiła w 1993 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Działoszyn.
• Frampol – Rada Gminy wystąpiła w 1993 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Frampol.
• Glinojeck – Na podstawie wyników konsultacji przeprowadzonych w terminie od 10 września do 10 października 1992, Rada Gminy wystąpiła w 1993 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Glinojeck.
• Imielin – Na początku roku 1993 starania o odzyskanie utraconej w 1975 samodzielności administracyjnej Imielina przybrały konkretnych i realnych do spełnienia kształtów. Podczas sesji 4 lutego 1993 Rada Miasta Mysłowice podjęła uchwałę XXXIII/222/93 w sprawie opinii dotyczącej utworzenia gminy Imielin. Inicjatywa uzyskała aprobatę mysłowickich radnych, jednak problemem jaki należało rozwiązać była kwestia przynależności administracyjnej terenów wysuniętych najbardziej na południe ówczesnego miasta Mysłowice (okolice Chełma Śląskiego i Kopciowic). Wniosek Imielina nie zakładał włączenia tego obszaru w granice przyszłego miasta, co doprowadziłoby do sytuacji, że okolice Chełma Śląskiego stałyby się eksklawą miasta Mysłowice, oddzieloną od centrum miasta obszarem miasta Imielin. W tej sytuacji sprawą zainteresowano mieszkańców Chełma Śląskiego, którzy wyrazili wolę utworzenia samodzielnej jednostki administracyjnej. Wniosek został pozytywnie zaopiniowany przez mysłowickich radnych podczas sesji 25 marca 1993 (uchwała XXXV/231/93 – 30 głosów za, 1 przeciw, 5 wstrzymujących się). W terminie od 4 do 26 maja 1993 przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie wyłączenia miejscowości Imielin z Mysłowic i nadania jej statusu miasta. Rada Miasta Mysłowice wystąpiła z wnioskiem do URM w 1994 roku.
• Kamieńsk – Początek działań o przywrócenie Kamieńskowi statusu miasta datuje się na rok 1991, gdy skierowano pisma w tej sprawie do władz państwowych. W odpowiedzi Urząd Rady Ministrów poinformował pismem z 28 listopada 1991, że ustawa nie przewiduje możliwości nadania statusu miasta miejscowości. 3 grudnia 1991 Rada Gminy Kamieńsk podjęła uchwałę XIV/117/91 w sprawie przywrócenia miejscowości Kamieńsk statusu miasta. Kolejną uchwałę podjął Sejmik Samorządowy w Piotrkowie Trybunalskim 17 marca 1992. Pismem z 9 kwietnia 1992 wojewoda zwrócił się do władz gminy o dołączenie stosownych dokumentów. 9 lipca 1992 w Kamieńsku odbyło się zebranie wiejskie, zakończone podjęciem uchwały w sprawie przywrócenia Kamieńskowi statusu miasta. 30 lipca 1992 wojewoda piotrkowski przekazał wniosek do Urzędu Rady Ministrów. W I połowie 1993 trwały starania o przyspieszenie procedury rozpatrzenia wniosku o nadanie Kamieńskowi statusu miasta. We wrześniu 1993 wojewoda skierował do wójta gminy pismo w sprawie konsultacji społecznych, które zostają przeprowadzone 2 października 1993. W oparciu o pozytywny wynik konsultacji Kamieńsk otrzymuje status miasta 1 stycznia 1994.
• Kleszczele – Na podstawie wyników konsultacji przeprowadzonych w terminie od 25 lutego do 31 marca 1991, Rada Gminy wystąpiła w 1993 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Kleszczele.
• Mstów – W 1993 roku Mstów obchodził 800-lecie istnienia i z okazji tej Rada Gminy podjęła starania o przywrócenie praw miejskich, jednak wniosek został odrzucony.
• Myszyniec – Rada Gminy wystąpiła w 1993 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Myszyniec.
• Osiek – W terminie od 28 maja do 28 czerwca 1993 przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Osiek. Rada Gminy wystąpiła z wnioskiem do URM w 1994 roku.
• Piaski – Rada Gminy wystąpiła w 1993 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Piaski.
• Pszów – 19 listopada 1992 odbyło się pierwsze spotkanie w sprawie przyszłości Pszowa, w którym udział wzięło 120 mieszkańców. Rozważano trzy warianty rozwoju miejscowości: poprzez uzyskanie pewnej autonomii dzielnicy w ramach Wodzisławia, odłączenie się od miasta lub pozostawienie wszystkiego bez zmian. Zdecydowano, że oceną wariantów zajmie się komisja, która przedstawi wyniki swoich prac na kolejnych spotkaniach. Wzorem pobliskich Rydułtów podjęto działania w celu uzyskania samodzielności administracyjnej, tworząc Grupę Inicjatywną "Teraz miasto Pszów". Doprowadziła ona do wprowadzenia na początku kwietnia 1993 do porządku obrad Rady Miasta Wodzisław Śląski sprawę usamodzielnienia się Pszowa. Wśród radnych podzielne były zdania co do formy w jakiej mieszkańcy mieli się wypowiedzieć w tej kwestii. Ustalono, że mieszkańcy będą mogli wypowiedzieć się w referendum. Referendum przeprowadzono 30 maja 1993, a udział w nim wzięli mieszkańcy osiedli wchodzących do 27 maja 1975 w skład miasta Pszów, tj. Pszowa (z Krzyżkowicami i Pszowskimi Dołami) oraz włączonych do Pszowa 1 stycznia 1973 Kokoszyc i Zawady. Wyniki referendum w tych miejscowościach nie były sumowane, lecz interpretowane oddzielnie za utworzeniem i wejściem w skład miasta Pszów lub pozostaniem w granicach Wodzisławia Śląskiego. W Pszowie na 10572 uprawnionych do głosowania w referendum udział wzięło 4740 osób (frekwencja wyniosła 44,83%, co sprawiło, że referendum było ważne). 95,5% głosujących opowiedziało się za odłączeniem Pszowa od Wodzisławia Śląskiego. W Kokoszycach referendum również było ważne, gdyż wzięło w nim udział 952 z 1885 uprawnionych (50,5%), jednak 98,2% głosujących opowiedziało się za pozostaniem w Wodzisławiu Śląskim. W Zawadzie głosowały 152 osoby na 1380 uprawnionych, z czego 110 za pozostaniem w Wodzisławiu (frekwencja 11,01% – referendum nieważne). 5 czerwca 1993 Grupa Inicjatywna "Teraz miasto Pszów" sformułowała wniosek do Urzędu Miejskiego o nadanie praw miejskich, który Urząd Miejski w Wodzisławiu Śląskim złożył w Urzędzie Wojewódzkim w Katowicach 1 lipca 1993. 24 sierpnia 1993 Urząd Wojewódzki w Katowicach poinformował o jego pozytywnym zaopiniowaniu. Na przełomie lat 1993/1994 podejmowano działania w Urzędzie Rady Ministrów, zmierzające do przyspieszenia procesu usamodzielnienia się Pszowa. Długi czas oczekiwania na rozpatrzenie wniosku spowodowany był procedowaniem nowelizacji ordynacji wyborczej do samorządów, której wejście w życie wykluczyłoby konieczność rozwiązywania z mocy ustawy rady miasta z którego wydzielono inną jednostkę samorządu terytorialnego i związaną z tym konieczność przeprowadzania nowych wyborów. Ostatecznie ustawa została zawetowana i mieszkańcy Wodzisławia Śląskiego kolejny raz w krótkim czasie wybierali radnych.
• Torzym – Rada Gminy wystąpiła w 1993 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Torzym.
• Tykocin – Rada Gminy wystąpiła w 1993 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Tykocin.
• Wąchock – Rada Gminy wystąpiła w 1993 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Wąchock.

Podsumowanie

W 1993 roku następujące miejscowości złożyły wnioski o nadanie statusu miasta do Urzędu Rady Ministrów, za pośrednictwem wojewodów:

Głosowania rad miast/gmin w 1993 roku w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Alwernia	199X-XX-XX	?	?	?
Bieżuń	1993-06-23	?	?	?
Bodzentyn	1993-12-28	?	?	?
Borne Sulinowo (gm. Silnowo)	199X-XX-XX	?	?	?
Działoszyn	199X-XX-XX	?	?	?
Frampol	199X-XX-XX	?	?	?
Glinojeck	199X-XX-XX	?	?	?
Kamieńsk	199X-XX-XX	?	?	?
Kleszczele	199X-XX-XX	?	?	?
Mstów	199X-XX-XX	?	?	?
Myszyniec	199X-XX-XX	?	?	?
Piaski	199X-XX-XX	?	?	?
Pszów (m. Wodzisław Śl.)	1993-06-XX	?	?	?
Torzym	199X-XX-XX	?	?	?
Tykocin	199X-XX-XX	?	?	?
Wąchock	199X-XX-XX	?	?	?

1994

Miejscowości

• Annopol – W terminie od 1 do 30 października 1994 w miejscowościach Annopol i Rachów przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Annopol oraz przyłączenia do niej sołectwa Rachów. Uprawnionych do wyrażenia opinii było 1755 mieszkańców, a w konsultacjach wzięło ich udział 1290 (frekwencja 73,50%). Za propozycją było 1041 mieszkańców (80,70%), 242 było przeciwnych (18,76%), a 7 się wstrzymało (0,54%). Wykonanie uchwały zlecono Zarządowi Gminy Annopol 17 listopada 1994, po czym Rada Gminy wystąpiła ze stosownym wnioskiem do URM.
• Bodzentyn – Wniosek Rady Gminy Bodzentyn o nadanie statusu miasta miejscowości Bodzentyn został 23 maja 1994 pozytywnie zaopiniowany przez Sejmik Samorządowy Województwa Kieleckiego, a 30 maja 1994 został przesłany przez wojewodę do Urzędu Rady Ministrów. Na przełomie lipca i sierpnia 1994 kwestia spełniania przez Bodzentyn kryteriów stawianych miastom była przedmiotem oceny przedstawicielki URM.
• Drobin – Rada Gminy wystąpiła w 1994 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Drobin. Do wniosku dołączono listę z podpisami ponad 1700 z 2000 uprawnionych do głosowania mieszkańców Drobina.
• Imielin – Na podstawie wyników konsultacji przeprowadzonych w terminie 4 do 26 maja 1993 Rada Miasta Mysłowice wystąpiła w 1994 roku z wnioskiem do URM w sprawie wyłączenia z Mysłowic miejscowości Imielin i nadania jej statusu miasta.
• Iwaniska – W maju 1994 złożono do URM za pośrednictwem wojewody tarnobrzeskiego wniosek o nadanie Iwaniskom statusu miasta.
• Krasnobród – Rada Gminy wystąpiła w 1994 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Krasnobród.
• Lubniewice – Rada Gminy wystąpiła w 1994 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Lubniewice.
• Miasteczko Śląskie – Na podstawie wyników konsultacji przeprowadzonych w terminie od 1 października do 1 listopada 1992 Rada Miasta Tarnowskie Góry wystąpiła w 1994 roku z wnioskiem do URM w sprawie wyłączenia z Tarnowskich Gór miejscowości Miasteczko Śląskie (z Żyglinem, Żyglinkiem, Brynicą i Bibielą) i nadania jej statusu miasta.
• Nowy Wiśnicz – Rada Gminy wystąpiła w 1994 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Nowy Wiśnicz.
• Osiek – Na podstawie wyników konsultacji przeprowadzonych w terminie od 28 maja do 28 czerwca 1993, Rada Gminy wystąpiła w 1994 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Osiek.
• Tyszowce – W terminie od 15 listopada do 12 grudnia 1994 przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Tyszowce. Rada Gminy wystąpiła z wnioskiem do MSWiA dopiero w 1999 roku.

Podsumowanie

W 1994 roku następujące miejscowości złożyły wnioski o nadanie statusu miasta do Urzędu Rady Ministrów, za pośrednictwem wojewodów:

Głosowania rad miast/gmin w 1994 roku w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Annopol	1994-11-17	?	?	?
Drobin	199X-XX-XX	?	?	?
Imielin (m. Mysłowice)	199X-XX-XX	?	?	?
Iwaniska	199X-XX-XX	?	?	?
Krasnobród	199X-XX-XX	?	?	?
Lubniewice	199X-XX-XX	?	?	?
Miasteczko Śląskie (m. Tarnowskie Góry)	199X-XX-XX	?	?	?
Nowy Wiśnicz	199X-XX-XX	?	?	?
Osiek	199X-XX-XX	?	?	?

1995

Miejscowości

• Małogoszcz – Rada Gminy wystąpiła w 1995 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Małogoszcz.
• Narol – Rada Gminy wystąpiła w 1995 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Narol.
• Sośnicowice – Rada Gminy wystąpiła w 1995 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Sośnicowice.

Podsumowanie

W 1995 roku następujące miejscowości złożyły wnioski o nadanie statusu miasta do Urzędu Rady Ministrów, za pośrednictwem wojewodów:

Głosowania rad gmin w 1995 roku w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Małogoszcz	199X-XX-XX	?	?	?
Narol	199X-XX-XX	?	?	?
Sośnicowice	199X-XX-XX	?	?	?

1996

Miejscowości

• Pasym – Rada Gminy wystąpiła w 1996 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Pasym.
• Radlin – Rada Miasta Wodzisław Śląski wystąpiła w 1996 roku z wnioskiem o wyłączenie z granic miasta części dzielnicy o nazwie Radlin I o powierzchni 1.252,84 ha (którą do Wodzisławia Śląskiego włączono 22 lata wcześniej, 27 maja 1975) i nadania jej statusu miasta o nazwie Radlin. Osiągnięcie to często interpretowane jest nieprawidłowo jako „odzyskanie” praw miejskich przez dawne miasto Radlin, które status miasta otrzymało 13 listopada 1954 i posiadało go do momentu wchłonięcia Radlina przez Wodzisław Śląski w 1975 roku. Mniej znane jest, że Radlin „właściwy” (czyli dawne miejscowości Radlin Górny, Radlin Dolny i Szarowiec połączone w XIX wieku w wieś Radlin, która w latach 1922–1939 i 1945–1954 stanowiła siedzibę gminy Radlin) pozostał – na życzenie mieszkańców – w granicach Wodzisławia Śląskiego jako dzielnica Radlin II. W 1997 roku odłączyły się natomiast peryferyjnie położone dawne wsie Biertułtowy, Głożyny i Obszary (dzielnica Radlin I), przejmując nazwę „Radlin”. Traktowanie zatem powstania nowego miasta Radlin w 1997 roku jako synonimiczne z restytucją dawnego miasta Radlina jest niepoprawne, skoro główna, historyczna (toponimiczna) część Radlina nie weszła w skład nowego miasta, pozostając w granicach Wodzisławia Śląskiego. Centrum obecnego miasta Radlin stanowi dawna wieś Biertułtowy.
• Siechnice – Jak podaje E. Gonda-Soroczyńska, "W 1990 roku przeprowadzono reformę samorządową. Wprowadziła ona pełny samorząd na poziomie gminnym. Siechniczanie wybrali 8 spośród 22 radnych gminy Święta Katarzyna. W tym samym roku Rada Gminy przyjęła uchwałę zezwalającą na powoływanie w poszczególnych miejscowościach jej jednostek pomocniczych, tj. Rad Sołeckich lub Rad Osiedlowych. W 1991 roku w Siechnicach została powołana Rada Osiedla Siechnice. W 1994 roku z inicjatywy mieszkańców Siechnic przeprowadzono na obszarze gminy Święta Katarzyna referendum w kwestii ewentualnego przeniesienia siedziby gminy ze Świętej Katarzyny do Siechnic. Uczestniczący w referendum większością głosów odrzucili ten projekt. Po przegranym referendum społeczność Siechnic podjęła inicjatywę uzyskania statusu miasta. Złożono wniosek do Prezesa Rady Ministrów RP. Miejscowość spełniała wszystkie wymogi stawiane miastu przez Radę Ministrów RP. Oczekiwania na rozpatrzenie wniosku trwały jeden rok. 1 stycznia 1997 roku na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów Siechnice stały się miastem (...)". Był to rzadki przypadek, kiedy gmina wiejska postarała się o status miasta dla miejscowości, która nie była ani jej siedzibą, ani nie brała od niej swojej nazwy. W związku z otrzymaniem statusu miasta przez Siechnice 1 stycznia 1997 roku, jednostka została przekształcona w gminę miejsko-wiejską, siedziba gminy pozostała jednak w Świętej Katarzynie, a nazwa gminy została niezmieniona. Przez to Święta Katarzyna była jedną z dwóch (obok gminy Nowe Skalmierzyce) gmin miejsko-wiejskich w Polsce, której siedzibą nie było miasto, a przez co posiadała wójta, nie burmistrza. W październiku 2008 przeprowadzono konsultacje w sprawie przeniesienia siedziby władz gminy do miasta Siechnice, w którym 65% głosujących opowiedziało się za przeniesieniem siedziby (głosowało 20% uprawnionych). Rada Ministrów przygotowała projekt rozporządzenia, zgodnie z którym siedziba władz gminy Święta Katarzyna miała zostać przeniesiona do Siechnic, a sama gmina zmienić nazwę na gmina Siechnice. Rozporządzenie to weszło w życie z dniem 1 stycznia 2010.
• Skępe – Rada Gminy wystąpiła w 1996 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Skępe.
• Suchowola – Rada Gminy wystąpiła w 1996 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Suchowola.
• Świątniki Górne – 18 lutego 1996 przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Świątniki Górne, po czym Rada Gminy wystąpiła z wnioskiem do URM w tej sprawie.
• Zaklików – Latem 1996 w Zaklikowie przeprowadzono konsultacje, w których 93% mieszkańców opowiedziało się za nadaniem statusu miasta miejscowości Zaklików. 16 września 1996 wniosek został pozytywnie zaopiniowany przez Sejmik Województwa Tarnobrzeskiego. Podjęta inicjatywa nie doprowadziła do nadania statusu miasta miejscowości Zaklików.

Podsumowanie

W 1996 roku następujące miejscowości złożyły wnioski o nadanie statusu miasta do Urzędu Rady Ministrów, za pośrednictwem wojewodów:

Głosowania rad miast/gmin w 1996 roku w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Pasym	199X-XX-XX	?	?	?
Radlin (m. Wodzisław Śl.)	199X-XX-XX	?	?	?
Siechnice (gm. Św. Katarzyna)	199X-XX-XX	?	?	?
Skępe	199X-XX-XX	?	?	?
Suchowola	199X-XX-XX	?	?	?
Świątniki Górne	199X-XX-XX	?	?	?
Zaklików (#1)	199X-XX-XX	?	?	?

1997

Miejscowości

• Baligród – W 1997 roku Baligród starał się o przywrócenie utraconych w 1934 roku wojnie praw miejskich. Wszystko sugerowało, że do tego dojdzie, lecz zmienił się rząd i w świetle nowego podejścia do kryteriów miejskości Baligród pozostał dużą wsią.
• Chwałowice i Niedobczyce – Grupy inicjatywne z Chwałowic i Niedobczyc złożyły w Radzie Miejskiej Rybnika pisma o dążeniu części mieszkańców tych dzielnic do odłączenia od Rybnika i utworzeniu dwóch nowych gmin. Grupa inicjatywna z Chwałowic zwróciła się o wydanie opinii co do możliwości odłączenia się Chwałowic i utworzenia nowej gminy w granicach dawnego miasta Chwałowice (włączonego do Rybnika 1 stycznia 1973), natomiast rada osiedla w Niedobczycach podjęła uchwałę o rozpoczęciu procedury mającej na celu odłączenie od Rybnika Niedobczyc wraz z Niewiadomiem (włączonych do Rybnika 27 maja 1975). Dokumenty nie zawierały wprawdzie informacji, że nowe gminy miałyby mieć status miasta, jednak historia tych miejscowości, charakter zabudowy i ich przemysłowy charakter zapewne wiązałby się z utworzeniem gmin o takim statusie. Prezydent Rybnika wyraził sceptyczną opinię w tej kwestii, kwestionując reprezentatywność grup inicjatywnych. Uznał jednak, że jeśli mieszkańcy Chwałowic i Niedobczyc wyrażą wolę odłączenia się od Rybnika, to miasta w dotychczas istniejących granicach utrzymać się nie da. Kwestią sporną był zasięg referendum (na zasadach określonych w ustawie z 29 czerwca 1995 o referendum) , które miałoby zostać przeprowadzone w celu ustalenia woli mieszkańców. Zdaniem władz miasta powinno mieć charakter ogólnomiejski, gdyż niesie skutki dla całego miasta, zdaniem grup inicjatywnych powinno być ograniczone do mieszkańców zainteresowanych dzielnic. Ostatecznie 8 października 1997 Rada Miasta Rybnik podjęła uchwałę 302/XXVIII/1997 o negatywnym zaopiniowaniu wniosków grup inicjatywnych z dzielnic Chwałowice i Niedobczyce zmierzających do odłączenia się od miasta i utworzenia nowych gmin. W uzasadnieniu podano, że zorganizowane przez rady osiedli zebrania mieszkańców nie potwierdziły tezy o powszechnej woli odłączenia się mieszkańców Chwałowic i Niedobczyc od Rybnika. Dodatkowo w przypadku Niedobczyc nie istnieje możliwość odtworzenia gminy w granicach z 1975, gdyż pomysłowi takiemu zdecydowanie sprzeciwiły się Rady Osiedli Radziejów, Popielów i Niewiadom (wchodzących w skład miasta Niedobczyce przed włączeniem do Rybnika).
• Ciężkowice – W 1997 roku Rada Gminy wystąpiła z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Ciężkowice.
• Krzanowice – W roku 1996 władze gminy zaproponowały mieszkańcom podjęcie działań zmierzających do odzyskania praw miejskich. Na pierwszym spotkaniu we wrześniu 1996 mieszkańcy nie poparli wniosku grupy inicjatywnej w obawie o podwyżkę podatków. Podczas spotkania 17 grudnia 1996 ustalono, że w tej sprawie we wsi odbędzie się referendum. Ze względu na koszty i długi czas przygotowania zrezygnowano z tej formy działań i ostatecznie dnia 16 lutego 1997 przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Krzanowice. Uprawnionych do głosowania było 2001 mieszkańców miejscowości. W konsultacjach uczestniczyło 648 osób (frekwencja 32,38%), z czego 430 oddało głos popierający (66,36%), a 218 było przeciwnych (33,64%). 25 marca 1997 radni podjęli uchwałę w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Krzanowice. Wniosek został zaopiniowany negatywnie z powodu zbyt szerokiego określenia obszaru przyszłego miasta (cały obręb geodezyjny Krzanowice o pow. 1827,97 ha, z czego 90% to użytki rolne).
• Miłakowo – W 1997 roku Rada Gminy wystąpiła z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Miłakowo.
• Miłomłyn – W 1997 roku Rada Gminy wystąpiła z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Miłomłyn.
• Piotrków Kujawski – W 1997 roku Rada Gminy wystąpiła z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Piotrków Kujawski.
• Nekla – 21 września 1997 przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Nekla.
• Radzionków – Na podstawie wyników konsultacji przeprowadzonych 17 listopada 1991, Rada Miasta Bytom wystąpiła w 1997 roku z wnioskiem o wyłączenie z granic miasta miejscowości Radzionków i Rojca i nadanie obszarowi temu statusu miasta.

Podsumowanie

W 1997 roku następujące miejscowości złożyły wnioski o nadanie statusu miasta do MSWiA, za pośrednictwem wojewodów:

Głosowania rad miast/gmin w 1997 roku w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Ciężkowice	199X-XX-XX	?	?	?
Krzanowice (#1)	1997-03-25	?	?	?
Miłakowo	199X-XX-XX	?	?	?
Miłomłyn	199X-XX-XX	?	?	?
Piotrków Kujawski	199X-XX-XX	?	?	?
Radzionków (m. Bytom)	199X-XX-XX	?	?	?

1998

Podsumowanie

W 1998 roku następujące miejscowości złożyły wnioski o nadanie statusu miasta do MSWiA, za pośrednictwem wojewodów:

Głosowania rad gmin w 1998 roku w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
–	brak info o głosowaniach

W 1998 roku MSWiA nie rozpatrywało wniosków o nadanie statusu miasta w związku ze zbliżającą się reformą administracyjną w Polsce.

1999

Miejscowości

• Czchów – Rada Gminy wystąpiła w 1999 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Czchów.
• Koprzywnica – Starania o odzyskanie praw miejskich rozpoczęto w roku 1992, gdy Rada Gminy Koprzywnica podjęła stosowną uchwałę. Zwrócono się do ministerstwa o podanie kryteriów, jakie należy spełnić, by otrzymać status miasta. Podczas przeprowadzonych w 1999 roku konsultacji 72% uczestników głosowania poparło inicjatywę. Rada Gminy wystąpiła z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Koprzywnica, który 29 grudnia 1999 został jednogłośnie poparty przez radnych powiatu sandomierskiego.
• Kosów Lacki – Rada Gminy wystąpiła w 1999 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Kosów Lacki.
• Krzanowice – Gmina ponowiła starania o odzyskanie statusu miasta na podstawie wyników konsultacji z 1997 roku. Ponownie przekazany wniosek nie zawierał żadnych nowych elementów w tej sprawie. MSWiA uzależniło nadanie Krzanowicom statusu miasta od ograniczenia terenów rolnych w granicach projektowanego miasta, gdyż cały obręb geodezyjny stanowi 40% powierzchni gminy i zawiera 90% użytków rolnych. Z tego powodu wniosek ponownie został zaopiniowany negatywnie.
• Nekla – Na podstawie wyników konsultacji przeprowadzonych 21 września 1997, Rada Gminy wystąpiła w 1999 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Nekla.
• Prusice – Rada Gminy wystąpiła w 1999 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Prusice.
• Tyszowce – Na podstawie wyników konsultacji przeprowadzonych w terminie od 15 listopada do 12 grudnia 1994, Rada Gminy wystąpiła w 1999 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Tyszowce.

Podsumowanie

W 1999 roku następujące miejscowości złożyły wnioski o nadanie statusu miasta do MSWiA, za pośrednictwem wojewodów:

Głosowania rad gmin w 1999 roku w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Czchów	199X-XX-XX	?	?	?
Koprzywnica	199X-XX-XX	?	?	?
Kosów Lacki	199X-XX-XX	?	?	?
Krzanowice (#2)	199X-XX-XX	?	?	?
Nekla	199X-XX-XX	?	?	?
Prusice	199X-XX-XX	?	?	?
Tyszowce	199X-XX-XX	?	?	?

2000

Miejscowości

• Halinów – Uchwałą nr XI.162.2000 Rady Gminy w Halinowie z 16 marca 2000 podjęto czynności związane z nadaniem praw miejskich miejscowości Halinów. Uchwałą Nr XII/174/2000 z 8 czerwca 2000 Rada Gminy Halinów postanowiła wystąpić z wnioskiem o nadanie miejscowości Halinów praw miejskich, honorując w ten sposób wolę większości (73,75%) mieszkańców Halinowa, Hipolitowa i Długiej Kościelnej.
• Koprzywnica – W marcu 2000 wniosek o nadanie statusu miasta miejscowości Koprzywnica został jednogłośnie zaaprobowany przez Sejmik województwa świętokrzyskiego.
• Krzanowice – Na podstawie wyników konsultacji przeprowadzonych 16 lutego 1997, w 2000 roku Rada Gminy ponownie wystąpiła z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Krzanowice, uwzględniając sugestie MSWiA w zakresie ograniczenia obszaru miasta do terenu zurbanizowanego (319,35 ha zamiast 1827,97 ha). Wniosek został zaopiniowany pozytywnie, co skutkowało nadaniem Krzanowicom statusu miasta z dniem 1 stycznia 2001.
• Okuniew – Uchwałą nr XI.163.2000 Rady Gminy w Halinowie z 16 marca 2000 podjęto czynności związane z nadaniem praw miejskich miejscowości Okuniew. Na sesji Rady Gminy 8 czerwca 2000 postanowiono nie wystąpić z wnioskiem dla Okuniewa.
• Ryglice – Rada Gminy wystąpiła w 2000 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Ryglice.
• Tymbark – W 2000 roku był po raz pierwszy poruszany temat powrotu Tymbarku do praw miejskich. Powrócono do niego w 2023 roku.

Podsumowanie

W 2000 następujące miejscowości złożyły wnioski o nadanie statusu miasta do MSWiA, za pośrednictwem wojewodów:

Głosowania rad gmin w 2000 roku w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Halinów	2000-06-08	?	?	?
Krzanowice (#3)	200X-XX-XX	?	?	?
Okuniew (gm. Halinów)	2000-06-08	?	?	?
Ryglice	200X-XX-XX	?	?	?

2001

Miejscowości

• Domaradz – 28 lutego 2001 rada gminy Domaradz podjęła uchwałę w sprawie przeprowadzenia lokalnej konsultacji społecznej na temat zmiany statusu Domaradza. Uprawnionych do głosowania było 2221 osób, z których za miastem opowiedziało się 1435 osób, przeciw 282 osoby, a nie miały zdania 182 osoby. Gmina wystąpiła z wnioskiem do MSWiA w 2003 roku.
• Prószków – Wiosną 2001 przeprowadzono konsultacje społeczne odnośnie nadania statusu miasta miejscowości Prószków. Według protokołu z dnia 8 maja 2001, w głosowaniu wzięły udział 1063 osoby z 2078 uprawnionych do głosowania. 988 osób oddało głosy ważne, 15 głosów było nieważnych, a 60 osób się wstrzymało. Nie wiadomo ile osób głosowało za, a ile przeciw.

Podsumowanie

2001 był jednym z nielicznych lat, kiedy to do MSWiA nie wpłynął ani jeden wniosek dotyczący nadania statusu miasta.

Głosowania rad gmin w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
–	brak wniosków

2002

Miejscowości

• Parzęczew – Konsultacje społeczne w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Parzęczew przeprowadzono wiosną 2002, a wyniki zaprezentowano 9 maja 2002: We wsi Parzęczew, przy frekwencji 58%, 65% (244) głosów było za, 24% (90) przeciw, a 11% (40) się wstrzymało. W gminie Parzęczew (bez Parzęczewa), przy frekwencji 49%: 75% (1259) głosów było za, 15% (258) przeciw, a 9% (153) się wstrzymało.
• Prószków – Na podstawie wyników konsultacji przeprowadzonych wiosną 2001, Rada Gminy wystąpiła 13 maja 2002 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Prószków. Ponieważ wniosek złożono po 31 marca 2002, MSWiA nie mogło go rozpatrzyć do 1 stycznia 2003, a status miasta Prószków otrzymał dopiero 1 stycznia 2004.
• Tarczyn – W przeprowadzonych 6 stycznia 2002 konsultacjach udział wzięło ponad 2000 z ponad 7000 uprawnionych do głosowania. Za nadaniem Tarczynowi statusu miasta oddano 1761 głosów. 20 marca 2002, podczas XXXVIII sesji, radni jednogłośnie podjęli uchwałę w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Tarczyn.

Podsumowanie

31 marca 2002 był dla władz gmin formalnie ostatnim dniem złożenia wniosków o nadanie statusu miasta miejscowości do MSWiA, za pośrednictwem wojewodów, tak aby status miasta mogły otrzymać z dniem 1 stycznia 2003:

Głosowania rad gmin (do 2002.03.31) w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Tarczyn	2002-03-20	17	0	0	jednogłośnie

2003

Miejscowości

• Domaradz – Na podstawie wyników konsultacji przeprowadzonych w 2001 roku, Rada Gminy wystąpiła w 2003 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Domaradz. Wniosek został jednak rozpatrzony negatywnie.
• Dziwnów – Na podstawie wyników konsultacji przeprowadzonych w terminie od 1 kwietnia do 31 maja 2001, Rada Gminy wystąpiła w 2003 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Dziwnów.
• Parzęczew – Na podstawie wyników konsultacji przeprowadzonych wiosną 2002, Rada Gminy wystąpiła w 2003 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Parzęczew, który jednak został rozpatrzony negatywnie.

Podsumowanie

31 marca 2003 był dla władz gmin formalnie ostatnim dniem złożenia wniosków o nadanie statusu miasta miejscowości do MSWiA, za pośrednictwem wojewodów, tak aby status miasta mogły otrzymać z dniem 1 stycznia 2004:

Głosowania rad gmin (do 2003.03.31) w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Domaradz	200X-XX-XX	?	?	?
Dziwnów	200X-XX-XX	?	?	?
Parzęczew (#1)	200X-XX-XX	?	?	?
Prószków	2002-05-12	?	?	?

2004

Miejscowości

• Adamów – Podczas XIX sesji Rady Gminy Adamów 21 grudnia 2004 radni podjęli temat przywrócenia praw miejskich Adamowowi, po czym skierowane stosowne pismo do MSWiA z zapytaniem odnośnie kryteriów, na które podsekretarz stanu Tadeusz Matusiak odpowiedział 14 kwietnia 2005. Brak informacji czy konsultacje przeprowadzono.
• Bnin – Rada Miasta w Kórniku postanowiła o przeprowadzeniu 13 czerwca 2004 konsultacji społecznych w sprawie przywrócenia Bninowi praw miejskich. Kwestia wystąpienia z wnioskiem o podział miejscowości Kórnik na dwie odrębne miejscowości znalazła się programie XXXII sesji Rady Miasta Kórnik
• Daleszyce – W terminie od 12 do 29 września 2004 przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Daleszyce. W całej gminie w konsultacjach wzięło udział 352 z 10.735 uprawnionych do głosowania (frekwencja 3,28%). Za nadaniem statusu miasta opowiedziało się 310 osób (88,07%), przeciw było 14 osób (3,98%), a 28 osób się wstrzymało (7,95%). Konsultacji nie przeprowadzono w miejscowościach Borków, Trzemosna i Widełki z uwagi na brak frekwencji na zebraniach. W Daleszycach w konsultacjach wzięły udział 174 osoby z 2230 uprawnionych do głosowania (frekwencja 7,80%). Za nadaniem statusu miasta opowiedziało się 166 osób (95,40%), przeciw były 2 osoby (1,15%), a 6 osób się wstrzymało (3,45%). Wniosek do MSWiA Rada Gminy posłała dopiero w 2006 roku.
• Gorzyce – W maju 2004 wójt Gorzyc Stanisław Krawiec wystąpił z inicjatywą przyznania Gorzycom praw miejskich. Była to już druga próba starania się przez Gorzyce miastem, po nieudanej próbie na początku lat 90. Gorzyce liczą 7,6 tysiąca mieszkańców, a osiedle ma typowo miejską infrastrukturę z blokami i rozwiniętą siecią handlowo-usługową. Brak informacji o rezultatach tej inicjatywy.
• Olszyna – Na podstawie uchwały z 26 listopada 2003, w terminie od 16 do 19 stycznia 2004 odbyły się konsultacje dotyczące nadania praw miejskich miejscowości Olszyna. 82,1% mieszkańców gminy uczestniczących w konsultacjach poparło inicjatywę, 2,6% było przeciw, a 15,3% się wstrzymało. Po odłączeniu od Olszyny Lubańskiej (5113 mieszkańców) sołectwa Olszyna Dolna (304 mieszkańców) liczba mieszkańców projektowanego miasta spadła do 4809, przez co miasto nie utraciło 10-procentowego wiejskiego dodatku dla nauczycieli (próg przyznawania dodatku to 5000 mieszkańców), którzy stanowili grupę wyrażającą największy sprzeciw wobec zmiany statusu. 17 marca 2004 Rada Gminy podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie praw miejskich miejscowości Olszyna.

Podsumowanie

31 marca 2004 był dla władz gmin formalnie ostatnim dniem złożenia wniosków o nadanie statusu miasta miejscowości do MSWiA, za pośrednictwem wojewodów, tak aby status miasta mogły otrzymać z dniem 1 stycznia 2005:

Głosowania rad gmin (do 2004.03.31) w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Olszyna	2004-03-17	?	?	?

2005

Miejscowości

• Biskupiec – W terminie od 20 do 31 lipca 2005 przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Biskupiec.
• Bnin – W 2005 roku Rada Miejska w Kórniku wystąpiła do MSWiA z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Bnin, który MSWiA rozpatrzyło negatywnie.
• Dobre – W 2005 roku Rada Gminy Dobre wystąpiła do MSWiA z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Dobre, który MSWiA rozpatrzyło negatywnie.
• Rzgów – Uchwałą z 25 listopada 2004 Rada Gminy Rzgów wszczęła procedurę konsultacji w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Rzgów. Termin zakończenia uzupełniających konsultacji ustalono na 28 lutego 2005. 30 marca 2005 podjęto uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Rzgów.
• Sulików – 26 stycznia 2005 Rada Gminy Sulików podjęła uchwałę o przeprowadzeniu konsultacji społecznych dotyczących nadania statusu miasta miejscowości Sulików, wyznaczając termin ich przeprowadzenia na dzień 27 lutego 2005. Z informacji prasowych wynika, że w konsultacjach uczestniczyło 15% uprawnionych, co odebrano jako dowód niskiego zainteresowania tematem. Przeprowadzenie konsultacji potraktowano jako spełnienie przedwyborczych deklaracji i nie nadano sprawie dalszego biegu.
• Wojnicz – W terminie od 16 marca do 31 sierpnia 2005 przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Wojnicz.
• Zakliczyn – Konsultacje dotyczące zmiany statusu miejscowości Zakliczyn odbyły się na podstawie uchwały XIX/175/05. Podczas sesji 29 marca 2005 rada gminy, na podstawie pozytywnego wyniku konsultacji, podjęła uchwałę dotycząca nadania miejscowości Zakliczyn statusu miasta.

Podsumowanie

31 marca 2005 był dla władz gmin formalnie ostatnim dniem złożenia wniosków o nadanie statusu miasta miejscowości do MSWiA, za pośrednictwem wojewodów, tak aby status miasta mogły otrzymać z dniem 1 stycznia 2006:

Głosowania rad miast/gmin (do 2005.03.31) w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Bnin (gm. Kórnik) (#1)	2004-10-27	?	?	?
Dobre (#1)	200X-XX-XX	?	?	?
Rzgów	2005-03-30	?	?	?
Sulików	nie przeprowadzono głosowania
Wojnicz	nie zakończono konsultacji przed 31 marca
Zakliczyn	2005-03-29	?	?	?

2006

Miejscowości

• Biskupiec – Na podstawie wyników konsultacji przeprowadzonych w terminie od 20 do 31 lipca 2005, Rada Gminy wystąpiła w 2006 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Biskupiec.
• Bnin – Po nieudanym podejściu w 2005 roku, przeprowadzono w terminie od 16 stycznia do 15 lutego 2006 drugą edycję konsultacji społecznych w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Bnin, a Rada Miejska w Kórniku uchwałą LIII/547/2006 wystąpiła po raz drugi z wnioskiem, który ponownie został rozpatrzony negatywnie przez MSWiA.
• Boguchwała – W terminie od 20 czerwca do 30 lipca 2006 przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Boguchwała. 7 września 2006 rada gminy podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Boguchwała.
• Daleszyce – Na podstawie wyników konsultacji przeprowadzonych w terminie od 12 do 29 września 2004, Rada Gminy wystąpiła 24 lutego 2006 z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Daleszyce.
• Końskowola – W terminie od 1 maja do 10 lipca 2006 przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Końskowola.
• Lipnica Murowana – Na początku 2006 roku wójt Lipnicy Murowanej Jerzy Piś zadeklarował, że władze gminy od dłuższego czasu myślą o przywróceniu praw miejskich. Przeszkodą jest kryterium ludnościowe, ponieważ Lipnica ma zaledwie około 800 mieszkańców, choć pod innymi względami spełnia kryteria brane pod uwagę przez MSWiA. "Nie chcielibyśmy działać w ciemno, gdyż przygotowania do uzyskania statusu miejskiego kosztują. Za pośrednictwem posłów z naszego terenu zabiegam teraz o wizytę w ministerstwie, by mieć, choćby i na piśmie, odpowiedź na pytanie, czy mimo małej liczby mieszkańców możemy skutecznie starać się o prawa miejskie. Jeśli tak, z naszą inicjatywą w tej kwestii nie będziemy zwlekać", podkreślił wójt. Dodał też, że "fakt bycia najmniejszym miastem można byłoby wykorzystać w celach promocyjnych". Brak informacji jakie wiadomości otrzymano od MSWiA i czy konsultacje z mieszkańcami przeprowadzono.
• Piaski – W styczniu 2006 wójt Zenon Norma poinformował, że rozważa wystąpienie do premiera RP z wnioskiem o przywrócenie Piaskom praw miejskich. Deklaracja zbiegła się z modernizacją centrum miejscowości, w tym koncepcją zagospodarowania piaseckiego rynku oraz sąsiednich ulic. Uzyskując status miasta, władze mogłyby pozyskać środki zewnętrzne na zwrot kosztów poniesionych w związku z remontem elewacji kamieniczek. Brak informacji, czy do konsultacji doszło.
• Pszczew – 2 marca 2006 Rada Gminy Pszczew podjęła uchwałę Nr XXXV/259/06 w sprawie przeprowadzenia w miesiącach wrzesień–październik 2006 konsultacji dotyczących nadania praw miejskich miejscowości Pszczew. Rada Gminy wystąpiła z wnioskiem do MSWiA dopiero w 2008 roku.
• Wojnicz – Na podstawie wyników konsultacji przeprowadzonych w terminie od 16 marca do 31 sierpnia 2005, Rada Gminy wystąpiła 30 marca 2006 z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Wojnicz.

Podsumowanie

31 marca 2006 był dla władz gmin formalnie ostatnim dniem złożenia wniosków o nadanie statusu miasta miejscowości do MSWiA, za pośrednictwem wojewodów, tak aby status miasta mogły otrzymać z dniem 1 stycznia 2007:

Głosowania rad miast/gmin (do 2006.03.31) w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Biskupiec	200X-XX-XX	?	?	?
Bnin (gm. Kórnik) (#2)	2006-03-29	14	0	0	jednogłośnie
Daleszyce	2006-02-24	?	?	?
Wojnicz	2006-03-30	?	?	?

2007

Miejscowości

• Babiak – Podczas XI sesji Rady Gminy Babiak 28 września 2007 radni podjęli temat przywrócenia praw miejskich Babiakowi. Brak informacji czy konsultacje przeprowadzono.
• Brzostek – Na podstawie podjętej 3 kwietnia 2007 uchwały nr V/33/07, w terminie od 23 września do 30 listopada 2007 przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Brzostek. Uprawnionych do udziału w głosowaniu było 9955 mieszkańców gminy, Oddano 726 głosów (frekwencja 7,29%), z czego 548 popierających (75,48%), 88 przeciwnych (12,12%) i 78 wstrzymujących się (10,74%). 12 głosów nie wliczono do żadnej kategorii.
• Końskowola – Na podstawie wyników konsultacji przeprowadzonych w terminie od 1 maja do 10 lipca 2006, Rada Gminy wystąpiła w 2007 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Końskowola.
• Krynki – Uchwałą XIX/144/05 z dnia 28 grudnia 2005 Rada Gminy Krynki postanowiła o przeprowadzeniu w terminie 12 miesięcy od opublikowania uchwały konsultacji społecznych w sprawie nadania miejscowości Krynki statusu miasta. W przeprowadzonych w terminie 30 stycznia – 6 lutego 2007 konsultacjach udział wzięły 542 z 2892 uprawnionych osób (frekwencja 18,74%). Oddano 423 głosy popierające (78,04%), 102 głosy przeciwne (18,82%), 16 głosów wstrzymujących się i jeden głos nieważny. Rada Gminy Krynki wystąpiła z wnioskiem w roku 2008.
• Przecław – Uchwałą V/29/07 radni postanowili o przeprowadzeniu z gminie konsultacji dotyczących zmiany statusu miejscowości Przecław. W terminie od 25 czerwca do 12 lipca 2007 przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Przecław.
• Szerzyny – W 2007 roku wójt Szerzyn, Stanisław Kmiecik, zdradził, że "są głosy, aby starać się o przywrócenie praw miejskich, ale myślę, że mamy na razie ważniejsze sprawy do załatwienia, jak choćby kanalizację. Gdyby jednak były ku temu sprzyjające okoliczności, to kto wie".
• Ustka – Między 5 a 13 czerwca 2007 odbyły się w Ustce konsultacje w sprawie nadania miejscowości Ustka statusu miasta. Powodem tego było podważenie historycznego faktu nadania Ustce praw miejskich przez Niemców 22 marca 1935. W związku z obchodami 70. rocznicy nadania praw miejskich, ustecki dziennikarz-historyk Marcin Barnowski odkrył, że Ustka praw miejskich nigdy nie otrzymała, a jej obecny status miejski jest wynikiem uzurpacji. Nie udało się znaleźć żadnego dokumentu potwierdzającego nadanie Ustce praw miejskich, a data 22 marca 1935 jest zaledwie datą wydania rozporządzenia do ustawy o ustroju gmin, na mocy którego każdy szef gminy obligatoryjnie stał się burmistrzem. Znaczy to, że zmieniła się tylko samorządowa tytulatura, a samo rozporządzenie nie przesądzało o decyzji o nadaniu praw miejskich. Ponadto wydany w 1938 roku wykaz miast Pomorza Środkowego, liczących poniżej 10 tysięcy mieszkańców, nie obejmował Ustki. Ustka nie występuje jako miasto w żadnym międzywojennym wykazie gmin (np. w Amtlisches Gemeindeverzeichnis für das Deutsche Reich z 1939), a jako miasto pojawia się po raz pierwszy w polskich powojennych źródłach GUS-owskich. Wydarzenie to stało się sensacją historyczną. Pojawiły się propozycje wystąpienia z wnioskiem do premiera o nadanie Ustce praw miejskich. Jednakże według Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, takiej potrzeby nie ma, ponieważ w wielu wydanych po 1975 roku aktach prawnych Ustka figuruje jako miasto. Ostatecznie po przeprowadzonej analizie przepisów potwierdzono, że Ustka posiada prawa miejskie przynajmniej od 1 lipca 1976 roku. Przyjęcie innej interpretacji prowadziłoby do uznania, że równocześnie funkcjonowałyby dwie gminy o identycznym statucie prawnym gminy wiejskiej (a więc gmina wiejska i gmina pseudo-miejska), co jest niedopuszczalne. W oparciu o te ustalenia MSWiA stwierdziło, że władze Ustki o nadanie praw miejskich starać się nie muszą.

Podsumowanie

31 marca 2007 był dla władz gmin formalnie ostatnim dniem złożenia wniosków o nadanie statusu miasta miejscowości do MSWiA, za pośrednictwem wojewodów, tak aby status miasta mogły otrzymać z dniem 1 stycznia 2008:

Głosowania rad gmin (do 2007.03.31) w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Boguchwała	2006-09-07	18	0	0	jednogłośnie
Brzostek	nie zakończono konsultacji przed 31 marca
Końskowola (#1)	200X-XX-XX	?	?	?
Krynki	nie wysłano wniosku przed 31 marca
Przecław (#1)	nie zakończono konsultacji przed 31 marca

2008

Miejscowości

• Baranów – W terminie od 20 października do 15 listopada 2008 przeprowadzono jawne głosowanie w sprawie przywrócenia Baranowowi praw miejskich. Konsultacje te rozszerzone później o konsultacje ankietowe w terminie od 15 stycznia do 15 lutego 2009.
• Bobowa – Na mocy uchwały nr XII/109/08 Rady Gminy Bobowa z 21 stycznia 2008, w terminie od 1 lutego do 12 marca 2008 przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Bobowa. W gminie uprawnionych było 6840 mieszkańców, z których 820 wzięło udział w konsultacjach (frekwencja 11,99%). Za statusem miasta opowiedziało się 702 osób (85,61%), przeciw 81 (9,88%), a wstrzymało się 37 (4,51%). W samej Bobowej uprawnionych było 2170 mieszkańców, z których 550 wzięło udział w konsultacjach (frekwencja 23,35%). Za statusem miasta opowiedziało się 459 osób (83,45%), przeciw 79 (14,36%), a wstrzymało się 12 (2,18%). Wyniki Zespół Konsultacyjny zaprezentował 14 marca 2008, po czym Rada Gminy wystąpiła 25 marca 2008 z wnioskiem do MSWiA.
• Bralin – W kwietniu 2008 ujawniono informację, że władze Gminy Bralin zamierzają ubiegać się o odzyskanie praw miejskich. Władze gromadzą stosowne dokumenty i planują przeprowadzić "referendum" (konsultacje) z tej racji. Celowa data odzyskania praw miejskich to rok 2011. Za największą przeszkodę wójt Roman Wojtysiak uznał niewystarczalną gazyfikację. Brak informacji czy konsultacje przeprowadzono.
• Brzostek – Na podstawie wyników konsultacji przeprowadzonych w terminie od 23 września do 30 listopada 2007, podczas sesji 25 stycznia 2008 Rada Gminy podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Brzostek.
• Czyżew-Osada – 19 grudnia 2008 radni podjęli uchwałę o przeprowadzeniu konsultacji w sprawie zmiany nazwy miejscowości Czyżew-Osada, nadania jej statusu miasta ustalenia jego granic oraz zmiany nazwy gminy, jednak konsultacje w tej sprawie odbyły się w terminie od 9 stycznia do 17 marca 2009 w oparciu o drugą uchwałę z 9 stycznia 2009.
• Gardeja – W terminie od 16 stycznia do 19 lutego 2008 przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Gardeja. 27 lutego 2008, mając na uwadze wynik konsultacji, Rada Gminy Gardeja wyraziła pozytywną opinię dla nadania miejscowości Gardeja statusu miasta, a 18 czerwca 2008 podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem do MSWiA.
• Kaźmierz – Konsultacje odbyły się w terminie od 1 września do 15 października 2008. We wsi Kaźmierz, przy frekwencji 51,4%: 35,5% (457) głosów było za, 58,2% (749) przeciw, a 6,2% (80) się wstrzymało. W gminie Kaźmierz, przy frekwencji 59,0%: 45,5% (1519) głosów było za, 46,8% (1561) przeciw, a 7,8% (259) się wstrzymało.
• Krynki – Na podstawie wyników konsultacji przeprowadzonych w terminie od 30 stycznia do 6 lutego 2007, Rada Gminy jednogłośnie wystąpiła podczas sesji 28 lutego 2008 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Krynki.
• Łagów – 27 listopada 2008 Rada Gminy Łagów zachęcona wynikami wstępnych konsultacji, podczas których 87,86% uczestników wyraziło poparcie, 3,57% sprzeciw, a 8,57% wstrzymało się, podjęła uchwałę w sprawie przeprowadzenia konsultacji dotyczących nadania statusu miasta miejscowości Łagów. Wniosek o nadanie statusu miasta został skierowany jednak dopiero w 2017.
• Michałowo – Na mocy uchwały nr XVI/144/08 z 14 marca 2008, Rada Gminy wystąpiła z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Michałowo. Brak informacji, kiedy konsultacje się odbyły.
• Przecław – Na podstawie wyników konsultacji przeprowadzonych w terminie od 25 czerwca do 12 lipca 2007, Rada Gminy wystąpiła w 2008 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Przecław (wniosek ten został odrzucony, lecz gmina wystąpiła po raz drugi w 2009 roku, tym razem pomyślnie).
• Pszczew – Na podstawie wyników konsultacji społecznych z racji wykonania Uchwały Rady Gminy Pszczew Nr XXXV/259/06 z 2 marca 2006 w sprawie przeprowadzenia konsultacji dotyczących nadania praw miejskich miejscowości Pszczew, Rada Gminy wystąpiła w 2008 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Pszczew.
• Radłów – W terminie od 2 do 18 marca 2008 przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Radłów, jednak gmina wniosek do MSWiA wysłała po 31 marca 2008, przez co status miasta Radłów otrzymał dopiero 1 stycznia 2010 (gdyby wniosek wysłała do 31 marca 2008 miałaby szansę na status miasta od 1 stycznia 2009).
• Siechnice – W październiku 2008 przeprowadzono konsultacje w sprawie przeniesienia siedziby władz gminy Święta Katarzyna ze wsi Święta Katarzyna do miasta Siechnice, posiadającego status miasta od 1997 roku. W konsultacjach 65% głosujących opowiedziało się za przeniesieniem siedziby (głosowało 20% uprawnionych). Rada Ministrów przygotowała projekt rozporządzenia, zgodnie z którym siedziba władz gminy Święta Katarzyna miała zostać przeniesiona do Siechnic, a sama gmina zmienić nazwę na gmina Siechnice. Rozporządzenie to weszło w życie z dniem 1 stycznia 2010.
• Szczucin – Na podstawie pozytywnych wyników konsultacji społecznych, zarządzonych uchwałą z 6 grudnia 2007 (brak informacji kiedy się odbyły), Rada Gminy Szczucin podjęła 28 lutego 2008 roku uchwałę z wnioskiem dotyczącym zmiany statusu miejscowości Szczucin ze wsi na miasto.
• Szepietowo – Na podstawie uchwały Rady Gminy Szepietowo nr XIV/98/08, terminie od 26 marca do 29 kwietnia 2008 przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Szepietowo. Uprawnionych do głosowania było 5844 mieszkańców gminy. W konsultacjach wzięło udział 341 osób, co stanowi 5,83% uprawnionych. Propozycję poparły 172 osoby (50,44% ogólnej liczby osób biorących udział w konsultacjach), 96 osób było przeciwnych (28,15%), natomiast 73 osoby wstrzymały się od głosu (21,41%). W Szepietowie spośród 1817 osób uprawnionych do głosowania w konsultacjach wzięły udział 82 osoby (frekwencja 4,51%. Oddano 58 głosów popierających (70,73% głosujących), przeciwnych proponowanej zmianie było 18 osób (21,95% zebranych), a 6 osób wstrzymało się od głosu (7,32%).
• Tarnów Opolski – We wrześniu 2008 wójt Zygmunt Cichoń zdradził, że wielu mieszkańców chciałoby, aby ich wieś została miastem, i że on sam uważa, że "to niezły pomysł". 13 października 2008, na sesji Rady Gminy temat praw miejskich miał być pierwszy raz oficjalnie przedyskutowany. Brak informacji o rezultatach tych dyskusji i czy zostały przeprowadzone konsultacje z mieszkańcami.
• Tychowo – Podczas sesji 7 maja 2008 Rada Gminy Tychowo podjęła uchwałę o przeprowadzeniu w terminie od 1 czerwca do 31 lipca 2008 konsultacji społecznych w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Tychowo. W konsultacjach uczestniczyły 1982 osoby z 5601 osób uprawnionych do głosowania (frekwencja 35,38%). Oddano 1954 ważne głosy, z czego 1095 popierających (56,04% ważnych głosów), 626 przeciwnych (32,04% ważnych głosów) i 233 wstrzymujące się (11,92% ważnych głosów). Pozytywny wynik tych konsultacji sprawił, że 28 sierpnia 2008 radni podjęli uchwałę w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Tychowo.
• Ustka – Między 5 a 13 czerwca 2007 w Ustce przeprowadzono konsultacje w sprawie nadania miejscowości Ustka statusu miasta, w obawie, że Ustce błędnie przypisywano status miasta od 1935 roku. Starania te okazały się nieuzasadnione jako że MSWiA ustaliło, że Ustka prawa miejskie posiada przynajmniej od 1 lipca 1976. W związku z tym, władze Ustki zrezygnowały z głosowania nad projektem przed 31 marca 2008.

Podsumowanie

31 marca 2008 był dla władz gmin formalnie ostatnim dniem złożenia wniosków o nadanie statusu miasta miejscowości do MSWiA, za pośrednictwem wojewodów, tak aby status miasta mogły otrzymać z dniem 1 stycznia 2009:

Głosowania rad gmin (do 2008.03.31) w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Bobowa	2008-03-25	?	?	?
Brzostek	2008-01-25	8	4	3
Gardeja	2008-02-27	?	?	?
Krynki	2008-02-28	15	0	0	jednogłośnie
Michałowo	2008-03-14	?	?	?
Przecław (#1)	200X-XX-XX	?	?	?
Pszczew	200X-XX-XX	?	?	?
Radłów	nie wysłano wniosku przed 31 marca
Szczucin	2008-02-28	?	?	?
Szepietowo	nie zakończono konsultacji przed 31 marca
Ustka	nie przeprowadzono głosowania

2009

Miejscowości

• Baranów – W terminie od 15 stycznia do 15 lutego 2009 przeprowadzono konsultacje ankietowe w sprawie nadania miejscowości Baranów statusu miasta, które uzupełniły jawne głosowanie jesienią 2008. 23 lutego 2009, podczas XXI sesji Rady Gminy zaprezentowano wyniki: za statusem miasta było ok. 34%, przeciw ok. 50,5%, a wstrzymało się ok. 15,5% (frekwencja ok. 14%). W samym Baranowie większość mieszkańców była za statusem miasta (nie ujawniono odsetków). Rada Gminy Baranów nie wysłała wniosku do MSWiA.
• Czyżew-Osada – Pierwszą uchwałę o przeprowadzeniu konsultacji w sprawie zmiany nazwy miejscowości Czyżew-Osada, nadania jej statusu miasta ustalenia jego granic oraz zmiany nazwy gminy radni podjęli 19 grudnia 2008, jednak konsultacje w tej sprawie odbyły się w terminie od 9 stycznia do 17 marca 2009 w oparciu o uchwałę z 9 stycznia 2009, gdyż uwagi do poprzedniej uchwały zgłosił Wydział Nadzoru Podlaskiego UW. Ogółem w gminie w konsultacjach wzięło udział 3478 mieszkańców na ogólną liczbę 5338 osób uprawnionych do głosowania (frekwencja 65,16%), w tym 3394 głosów ważnych. W miejscowości Czyżew-Osada (obejmującej jednostki pomocnicze Czyżew-Osada, Czyżew Kościelny, Czyżew-Pociejewo, Czyżew-Zarzecze i Czyżew Szkolny) w konsultacjach wzięło udział 1081 mieszkańców na ogólną liczbę 1804 osób uprawnionych do głosowania (frekwencja 59,92%), w tym 1032 głosów ważnych. Konsultacje odbyły się w oparciu o trzy odrębne kwestie: 1) zmiana nazwy gminy „Gmina Czyżew-Osada” na „Gmina Czyżew”; 2) zmiana nazwy miejscowości „Czyżew-Osada” na „Czyżew”; 3) nadanie miejscowości Czyżew statusu miasta i ustalenie jego granic. Odnośnie kwestii 1, za zmianą nazwy gminy w całej gminie opowiedziało się 2835 osób, przeciw było 360 osób, a wstrzymało się od głosu 186. W obrębie miejscowości Czyżew-Osada za zmianą nazwy gminy opowiedziało się 804 osób, przeciw było 144 osób, a wstrzymało się od głosu 75 osób. Odnośnie kwestii 2, za zmianą nazwy miejscowości w całej gminie opowiedziało się 2869 osób, przeciw było 362 osoby, a od głosu wstrzymało się 159 osób. W obrębie miejscowości Czyżew-Osada za zmianą nazwy miejscowości opowiedziało się 837 osób, przeciw było 141 osób, a od głosu wstrzymały się 53 osoby. Odnośnie kwestii 3, za nadaniem miejscowości Czyżew statusu miasta i ustaleniem jego granic w całej gminie opowiedziało się 2737 osób (80,35%), przeciw było 434 osób (12,79%), a wstrzymało się od głosu 223 osób (6,57%). W obrębie miejscowości Czyżew-Osada za nadaniem miejscowości Czyżew statusu miasta i ustaleniem jego granic opowiedziało się 781 osób (75,68%), przeciw było 165 osób (15,99%), wstrzymało się od głosu 86 osób (8,33%). Gmina podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem do MSWiA 21 kwietnia 2009, czyli już po 31 marca 2009, przez co status miasta Czyżew otrzymał dopiero 1 stycznia 2011 (gdyby wniosek wysłano do 31 marca 2009 Czyżew miałaby szansę na status miasta od 1 stycznia 2010).
• Dębowiec – W sierpniu 2009, w 660. rocznicę nadania prawa miejskich, wójt Dębowca Zbigniew Staniszewski ujawnił, że będzie się ubiegać o odzyskanie praw miejskich. "Chciałbym w tym roku rozpocząć starania o to, ale najpierw muszą wypowiedzieć się mieszkańcy. [...] Dzisiaj w tym uroczystym dniu mam nadzieję, że historia zatacza koło, ponieważ zamierzamy rozpocząć procedurę odzyskania praw miejskich dla Dębowca. Jestem przekonany, że zaangażowanie i dobra współpraca naszego samorządu oraz zaradność i aktywność naszych mieszkańców w niedługim czasie doprowadzi do tego, że Dębowiec znów będzie miastem". Zanim jednak do tego dojdzie, Staniszewski chce poznać zalety i wady przekształcenia wsi w miasto. Brak informacji, czy konsultacje przeprowadzono.
• Dobrzyca – 15 lutego 2009 odbyły się konsultacje społeczne dotyczące nadania statusu miasta miejscowości Dobrzyca, zarządzone uchwałą XXXI/185/08. W konsultacjach wzięło udział 714 spośród 2683 uprawnionych do głosowania mieszkańców Dobrzycy i Nowego Światu (frekwencja 26,60%), w tym 709 głosów ważnych. Oddano 272 głosy popierające (38,38%), 423 przeciwne (59,66%) oraz 14 wstrzymujących się (1,97%).
• Gościno – Uchwałą XL/256/09 radni postanowili o przeprowadzeniu w terminie od 15 października do 30 listopada 2009 konsultacji społecznych w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Gościno. Konsultacje przeprowadzono od 24 do 31 października 2009.
• Kaźmierz – Z uwagi na negatywny wynik konsultacji jesienią 2008, Rada Gminy Kaźmierz nie wysłała wniosku do MSWiA.
• Kołaczyce – 15 lutego 2009 przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Kołaczyce. Rada Gminy wystąpiła w 2009 roku z wnioskiem do MSWiA.
• Komorów – W 2009 roku zrodziła się inicjatywa odłączenia Komorowa, Komorowa-Wsi i Granicy od gminy Michałowice w powiecie pruszkowskim i utworzenia odrębnej gminy miejsko-wiejskiej Komorów przy równoczesnym nadaniu statusu miasta miejscowości Komorów. Jako przyczyny inicjatywy wymieniano odrębne interesy i priorytety mieszkańców, specyficzną genezę i układ urbanistyczny Komorowa jako miasto ogród, wielkość Komorowa (jest to największa miejscowość w gminie) oraz samowystarczalność finansową obu gmin po podzieleniu (nowa gmina liczyłaby ponad 6 tysięcy mieszkańców). W tym celu powstała nawet specjalna strona internetowa. Inicjatywy nie doprowadzono do skutku.
• Korczyna – 21 czerwca 2009 przeprowadzono konsultacje. W gminie Korczyna, przy frekwencji 35% (1676 z 4792 osób uprawnionych do głosowania): 29% (490) głosów było za, 71% (1174) przeciw. W związku z tym zaniechano starania o odzyskanie statusu miasta.
• Łaszczów – W terminie od 14 stycznia do 2 marca 2009 przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Łaszczów. Rada Gminy wystąpiła w 2009 roku z wnioskiem do MSWiA.
• Nowe Brzesko – W terminie od 7 października do 30 listopada 2009 przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Nowe Brzesko.
• Pruchnik – W terminie od 25 października do 27 listopada 2009 przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Pruchnik.
• Przecław – Gmina wystąpiła po raz drugi w 2009 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Przecław.
• Radłów – Na podstawie wyników konsultacji przeprowadzonych w terminie od 2 do 18 marca 2008, Rada Gminy wystąpiła w 2009 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Radłów.
• Szepietowo – Na podstawie wyników konsultacji przeprowadzonych w terminie od 26 marca do 29 kwietnia 2008, Rada Gminy uchwałą XXII/153/09 wystąpiła z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Szepietowo.
• Wolbórz – W 2009 roku MSWiA odrzuciło wniosek Wolborza z powodu zbyt szerokiego określenia granic (brak informacji o konsultacjach poprzedzających ten wniosek, a które musiały się odbyć przed 31 marca 2009). W terminie od 10 listopada 2009 do 15 stycznia 2010 przeprowadzono drugą edycję konsultacji społecznych w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Wolbórz, a kolejny wniosek wysłano do MSWiA w 2010 roku (tym razem pomyślnie, a Wolbórz prawa miejskie odzyskał 1 stycznia 2011).

Podsumowanie

31 marca 2009 był dla władz gmin formalnie ostatnim dniem złożenia wniosków o nadanie statusu miasta miejscowości do MSWiA, za pośrednictwem wojewodów, tak aby status miasta mogły otrzymać z dniem 1 stycznia 2010:

Głosowania rad gmin (do 2009.03.31) w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Baranów	nie przeprowadzono głosowania
Czyżew-Osada	nie wysłano wniosku przed 31 marca
Dobrzyca (#1)	nie przeprowadzono głosowania
Kaźmierz	nie przeprowadzono głosowania
Kołaczyce	200X-XX-XX	?	?	?
Łaszczów	200X-XX-XX	?	?	?
Przecław (#2)	200X-XX-XX	?	?	?
Radłów	200X-XX-XX	?	?	?
Szepietowo	2009-03-25	12	0	2
Tychowo	2008-08-28	8	5	0
Wolbórz (#1)	200X-XX-XX	?	?	?

2010

Miejscowości

• Czyżew-Osada – Na podstawie wyników konsultacji przeprowadzonych w terminie od 9 stycznia do 17 marca 2009, Rada Gminy wystąpiła z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Czyżew-Osada (z jednoczesną zmianą nazwy nowego miasta, powiększonego o sąsiednie miejscowości, na Czyżew).
• Długołęka – W styczniu 2010 zastępca wójta Długołęki Mariusz Fedzin poinformował, że Długołęka spełnia wszystkie warunki aby być miastem, choć na razie gmina formalnie o prawa miejskie się nie stara.
• Gościno – Na podstawie wyników konsultacji przeprowadzonych w terminie od 24 do 31 października 2009, uchwałą XLVII/300/10 Rada Gminy wystąpiła z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Gościno.
• Korczyna – Z powodu negatywnego wyniku konsultacji w czerwcu 2009 zaniechano starania o odzyskanie statusu miasta.
• Nowe Brzesko – Na podstawie wyników konsultacji przeprowadzonych w terminie od 7 października do 30 listopada 2009, Rada Gminy wystąpiła z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Nowe Brzesko.
• Nowy Żmigród – W lutym 2010 wójt Nowego Żmigrodu Krzysztof Augustyn zapewniał, że będzie zabiegał o przywrócenie statusu miasta: "Żmigród prawa miejskie miał przez kilkaset lat i znaczące miejsce na tym terenie. Za miejscowością, która ubiega się o prawa miejskie powinna być jakaś historia, tradycje i my to mamy. [...] Nowy Żmigród może przyciągnąć inwestorów wieloma rzeczami. Tu krzyżują się drogi wojewódzkie i jest bardzo duży ruch w kierunku przejścia granicznego. [...] Okolice są piękne, my mamy nawiązaną bardzo dobrą współpracę z Węgrami. Bycie miastem stwarza wiele możliwości, a status miasta wzmacnia markę". Brak informacji, czy konsultacje z mieszkańcami przeprowadzono.
• Osiek Jasielski – W lutym 2010 wójt Osieka Jasielskiego Mariusz Pykosz poinformował o swoich zamiarach: "Będziemy się ubiegać o odzyskanie praw miejskich, ale chyba nie w tym roku. Nie mogę się wypowiadać w imieniu mieszkańców. Nie robiłem referendum, spotkań, ale myślę, że mieszkańcy byliby za tym, aby przywrócić te prawa Osiekowi". Brak informacji, czy konsultacje z mieszkańcami przeprowadzono.
• Pomiechówek – Podczas sesji 18 lutego 2010 Rada Gminy Pomiechówek podjęła uchwałę w sprawie określenia zasad i trybu przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami Gminy Pomiechówek, dotyczących połączenia wsi Brody-Parcele, Brody, Pomiechówek, części wsi Pomiechowo, części wsi Czarnowo, części wsi Kosewko w jedną miejscowość i nadania jej nazwy Pomiechówek oraz uzyskania dla niej statusu miasta. Zarządzeniem z 6 kwietnia 2010 wójt gminy powołał zespół konsultacyjny do przeprowadzenia konsultacji w formie ankiet. Brak jest informacji o przebiegu i wyniku konsultacji w części dotyczącej nadania statusu miasta, a wystąpienie z wnioskiem o przyłączenie do Pomiechówka okolicznych miejscowości sugeruje, że tylko w tym zakresie konsultacje zakończyły się pozytywnie. Procedurę powtórzono w roku 2011, jednak bez podnoszenia kwestii uzyskania statusu miasta dla powiększonego Pomiechówka.
• Pruchnik – Na podstawie wyników konsultacji przeprowadzonych w terminie od 25 października do 27 listopada 2009, Rada Gminy wystąpiła z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Pruchnik.
• Wolbórz – Na podstawie wyników konsultacji przeprowadzonych w terminie od 10 listopada 2009 do 15 stycznia 2010, Rada Gminy po raz drugi wystąpiła z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Wolbórz.

Podsumowanie

31 marca 2010 był dla władz gmin formalnie ostatnim dniem złożenia wniosków o nadanie statusu miasta miejscowości do MSWiA, za pośrednictwem wojewodów, tak aby status miasta mogły otrzymać z dniem 1 stycznia 2011:

Głosowania rad gmin (do 2010.03.31) w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Czyżew-Osada	2009-04-21	?	?	?
Gościno	2010-03-25	10	0	0	jednogłośnie
Korczyna	nie przeprowadzono głosowania
Nowe Brzesko	20XX-XX-XX	?	?	?
Pomiechówek	nie przeprowadzono konsultacji przed 31 marca
Pruchnik	20XX-XX-XX	?	?	?
Wolbórz (#2)	20XX-XX-XX	?	?	?

2011

Miejscowości

• Bnin – Uchwałą z 31 maja 2011 Rada Miasta w Kórniku postanowiła o przeprowadzeniu uzupełniających konsultacji społecznych w sprawie przywrócenia Bninowi praw miejskich. Ze względu na pozytywny wynik konsultacji w tej sprawie wśród mieszkańców Bnina (odbyły się 21 listopada 2010 na podstawie uchwały z 27 października 2010), postanowiono przeprowadzić w terminie wyborów parlamentarnych, tj. 9 października 2011, konsultacje z pozostałymi mieszkańcami gminy (Uchwała IX/84/2011 i XII/135/2011). Po pozytywnym zaopiniowaniu wniosku dotyczącego podziału na Kórnik i Bnin oraz przywrócenie Bninowi statusu miasta (Uchwała XVII/198/2012), podczas sesji 29 lutego 2012 podjęto uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o podział na dwie odrębne miejscowości i nadanie Bninowi statusu miasta. Wniosek ten uchylono uchwałą XIX/222/2012, po czym na tej samej sesji 28 marca 2012 podjęto nową uchwałę w tej sprawie (XIX/223/2012).
• Pomiechówek – Zarządzeniem z 6 kwietnia 2010 wójt gminy powołał zespół konsultacyjny do przeprowadzenia konsultacji w formie ankiet. Brak jest informacji o przebiegu i wyniku konsultacji dotyczących nadania statusu miasta, jednak dokumentacja sugeruje, że konsultacje w tym zakresie zakończyły się negatywnie, a wniosku do 31 marca 2011 nie wysłano.
• Stepnica – W terminie od 6 września do 31 października 2011 przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Stepnica, zarządzone uchwałą z 29 lipca 2011. W załączniku do wniosku o nadanie statusu miasta podano wyniki konsultacji. W konsultacjach udział wzięło 2095 z 3863 uprawnionych do głosowania (frekwencja 54,23%). Oddano 1324 głosy popierające (63,2%), 480 przeciwnych (22,91%) i 291 wstrzymujących się (13,89%). W Stepnicy na 1878 osób uprawnionych w głosowaniu udział wzięło 825 osób, z czego 440 poparło pomysł (53,33%), 278 było przeciwnych (33,7%), a 107 wstrzymało się (12,97%). Wniosek do MAiC gmina wysłała jednak po 31 marca 2012, przez co status miasta Stepnica otrzymała dopiero 1 stycznia 2014 (gdyby wniosek wysłała do 31 marca 2012 miałaby szansę na status miasta od 1 stycznia 2013).
• Stopnica – 12 grudnia 2011 rozpoczęto konsultacje społeczne w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Stopnica, które potrwały do 31 stycznia 2012. Jednak gmina wniosek do MAiC wysłała po 31 marca 2012, przez został on rozpatrzony (negatywnie) z celową datą 1 stycznia 2013. Drugie podejście gminy (tym razem pomyślne) nastąpiło w 2014 roku, a prawa miejskie Stopnica odzyskała 1 stycznia 2015.
• Święciechowa – W 2011 roku, w wyniku interpelacji radnego Dariusza Mazurka, przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie przywrócenia Święciechowie utraconego w 1934 roku statusu miasta. Radni podjęli uchwałę o przeprowadzeniu konsultacji społecznych w sprawie zniesienia sołectwa i od wyników tych konsultacji uzależniono dalsze działania. Konsultacje odbyły się w formie ankiety (do pobrania ze strony internetowej, wydrukowania i wrzucenia do urny w Urzędzie Gminy) i trwały w terminie 10-30 listopada 2011. Oddano 460 głosów, z czego za zniesieniem sołectwa opowiedziały się 53 osoby, przeciwko było 400 osób, a 7 ankiet było nieważnych. Przyjęto, że opowiedzenie się za pozostawieniem sołectwa jest pośrednio wyrażaniem negatywnego stanowiska w sprawie przywrócenia praw miejskich. W związku z tym odstąpiono od przeprowadzania konsultacji w tej sprawie.

Podsumowanie

31 marca 2011 był dla władz gmin formalnie ostatnim dniem złożenia wniosków o nadanie statusu miasta miejscowości do MSWiA, za pośrednictwem wojewodów, tak aby status miasta mogły otrzymać z dniem 1 stycznia 2012. 2011 był jednym z nielicznych lat, kiedy to do MSWiA nie wpłynął ani jeden wniosek w tym zakresie.

Głosowania rad gmin (do 2011.03.31) w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Pomiechówek	2010-05-27	?	?	?

2012

Miejscowości

• Bielsk – W styczniu 2012 roku oznajmiono, że zamierzeniem gminy jest przywrócenie praw miejskich miejscowości Bielsk. Deklaracja ta nadal (rok 2024) widnieje na stronie internetowej Gminy Bielsk.
• Bnin – Po dwóch nieudanych podejściach (w 2005 i 2006 roku) Rada Gminy Kórnik wystąpiła po raz trzeci z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Bnin (Uchwała XIX/223/2012 z 28 marca 2012), który znów został rozpatrzony negatywnie przez MAiC.
• Choceń – W Choceniu konsultacje w sprawie nadania statusu miasta odbyły się do 15 grudnia 2012. Do tego dnia wpłynęło kilkanaście pozytywnych opinii od instytucji i osób prywatnych w sprawie poparcia działań zmierzających do nadania Choceniowi praw miejskich; nie wpłynęła żadna negatywna opinia na piśmie.
• Skierbieszów – Uchwała o przeprowadzeniu w dniach od 31 stycznia do 16 marca 2012 konsultacji społecznych w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Skierbieszów i ustalenia jego granic została podjęta podczas sesji 31 stycznia 2012. Wniosek gminy został rozpatrzony negatywnie przez MAiC.
• Stopnica – Na podstawie wyników konsultacji przeprowadzonych w terminie od 12 grudnia 2011 do 31 stycznia 2012. Podczas sesji 14 marca 2012 Rada Gminy Stopnica podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Stepnica, który jednak w 2013 został rozpatrzony negatywnie przez MAiC.
• Zaklików – Uchwałą z 30 grudnia 2011 Rada Gminy Zaklików postanowiła o przeprowadzeniu konsultacji w sprawie odzyskania praw miejskich przez Zaklików. Termin konsultacji: od 13 do 27 stycznia 2012. Podczas sesji 2 marca 2012 radni gminy Zaklików jednogłośnie wystąpili z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Zaklików, który jednak został rozpatrzony negatywnie przez MAiC.

Podsumowanie

31 marca 2012 był dla władz gmin formalnie ostatnim dniem złożenia wniosków o nadanie statusu miasta miejscowości do Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji, za pośrednictwem wojewodów, tak aby status miasta mogły otrzymać z dniem 1 stycznia 2013:

Głosowania rad miast/gmin (do 2012.03.31) w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Bnin (gm. Kórnik) (#3)	2012-03-28	15	0	0	jednogłośnie
Skierbieszów	2012-01-31	?	?	?
Stopnica (#1)	2012-03-14	10	0	2
Zaklików (#2)	2012-03-02	13	0	0	jednogłośnie

2013

Miejscowości

• Choceń – We wsi Choceń, przy frekwencji 22%: 46,1% (147) głosów było za, 53% (169) przeciw. Mimo to gmina wystąpiła z wnioskiem do Prezesa Rady Ministrów, który został rozpatrzony negatywnie.
• Czerwionka i Leszczyny – W sierpniu 2013 grupa inicjatywna podjęła działania zmierzające do podziału gminy Czerwionka-Leszczyny na trzy odrębne jednostki administracyjne: a) miasto Czerwionkę (prawa miejskie 1962–1975, w 1975 włączone do miasta Leszczyn, od 1992 pod nazwą Czerwionka-Leszczyny), b) miasto Leszczyny oraz c) gminę Bełk (do 1977 samodzielna, od 1 lutego 1977 zmiana nazwy i przeniesienie siedziby do Leszczyn). Temat podjęto na wrześniowej sesji Rady Miasta Czerwionka-Leszczyny, gdy inicjatorzy i władze miasta przedstawiły swoje argumenty przemawiające za podziałem i przeciwko temu pomysłowi. Po zebraniu przez inicjatorów wymaganej liczby głosów Rada Miasta Czerwionka-Leszczyny podjęła 19 listopada 2013 uchwałę XXXV/473/13 o przeprowadzeniu referendum gminnego w przedmiocie podziału gminy i miasta Czerwionka-Leszczyny na trzy odrębne gminy. Termin referendum wyznaczono na 29 grudnia 2013. Udział w głosowaniu wzięło 2317 osób z 33272 uprawnionych (frekwencja 6,96%). Za podziałem oddano 1472 głosy, przeciwko było 821 osób, a 24 głosy były nieważne. Ze względu na niską frekwencję (dla referendum wymagany próg ważności wynosi 30%) nie doszło do złożenia wniosku o podział gminy i utworzenie w jej miejsce trzech odrębnych jednostek samorządu (reaktywację miasta Czerwionka i gminy Bełk).
• Dobrzyca – Na podstawie wyników konsultacji przeprowadzonych w terminie od 4 do 10 marca 2013, 15 marca 2013 Rada Gminy wystąpiła z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Dobrzyca. W konsultacjach uczestniczyło 3541 z 6843 uprawnionych mieszkańców gminy (frekwencja 51,75%). Oddano 3512 ważnych głosów, z czego: 1763 popierające (50,2% ważnych głosów), 1582 przeciwne (45,05) oraz 167 wstrzymujących się (4,75%). Uprawnionych do głosowania w Dobrzycy (sołectwa Dobrzyca i Dobrzyca Nowy Świat) było 2839 osób. W konsultacjach wzięło udział 1516 osób (frekwencja 53,4%), którzy oddali 1506 ważnych głosów, w tym: 750 popierających (49,8% ważnych głosów), 707 przeciwnych (46,95%) oraz 49 wstrzymujących się (3,25%).
• Ksawerów – Na początku 2013 władze Ksawerowa postanowiły przekształcić Ksawerów w miasto. Chciały przekonać do tej idei mieszkańców gminy, lecz nie zdążyły, bo na ulicach pojawiły się anonimowe ulotki zastraszające, że otrzymanie praw miejskich pociągnie za sobą podniesienie opłat i podatków. W związku z tym władze wycofały się z projektu, odkładając pomysł na półkę: "Sprawa ta zapewne wróci, bowiem zmiana statusu wiejskiego na miejski nie oznacza automatycznego podniesienia podatków. Nasza rada gminy upoważniła wójta, aby w tej sprawie zrobił rozeznanie wśród mieszkańców. Jednak sygnały od mieszkańców były nieprzychylne, dlatego pomysł został odłożony", oświadczyli wójt Adam Topolski i jego zastępca Ireneusz Krześnicki.
• Lubycza Królewska – Na podstawie wyników konsultacji przeprowadzonych w terminie od 11 stycznia do 11 lutego 2013, Rada Gminy wystąpiła z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Lubycza Królewska, który został rozpatrzony negatywnie.
• Miasto Śląskie – Na początku 2012 roku niezadowoleni z kondycji finansowej miasta Mysłowice i braku nowych inwestycji, a także obserwujący dynamiczny rozwój sąsiedniego Imielina mieszkańcy 9 południowych dzielnic Mysłowic (Morgów, Brzezinki, Larysza-Hajdowizny, Kosztów, Krasów, Ławek, Wesołej i Dziećkowic) zainicjowali działania zmierzające do wyłączenia tych dzielnic z miasta Mysłowice i utworzenia trzech gmin: Brzezinka, Kosztowy i Wesoła. W wyniku przeprowadzonych analiz, 11 stycznia 2013 złożono wniosek o przeprowadzenie referendum w sprawie odłączenia od Miasta Mysłowice jednostek pomocniczych: Brzezinka, Dziećkowice, Larysz–Hajdowizna, Kosztowy, Krasowy, Morgi, Wesoła i utworzenia na ich obszarze gminy o nazwie Miasto Śląskie. Komisja powołana do zbadania zgodności wniosku z zapisami ustawy stwierdziła, że nie spełnia on warunków formalnych. Podczas sesji 31 stycznia 2013 Rada Miasta Mysłowice podjęła uchwałę XXXVIII/718/13 w sprawie odrzucenia wniosku mieszkańców o przeprowadzenie referendum lokalnego.
• Modliborzyce – Na sesji 28 września 2012 radni podjęli uchwałę o przeprowadzeniu konsultacji społecznych w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Modliborzyce. Konsultacje przeprowadzono w terminie od 17 do 26 października 2012, a uprawnionych do głosowania były 5893 osoby. Na terenie gminy udział w konsultacjach wzięły 1124 osoby (frekwencja 19,07%). Za nadaniem statusu miasta oddano 665 głosów (59,16%), przeciw były 324 osoby (28,83%), a 135 wstrzymało się (12,01%). W Modliborzycach w głosowaniu uczestniczyły 884 osoby z 1139 uprawnionych (frekwencja 77,61%). Oddano 527 głosów popierających (59,61%), 258 głosów przeciw (29,19%) oraz 99 głosów wstrzymujących się (11,2%). Podczas sesji 29 stycznia 2013 Rada Gminy Modliborzyce podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Modliborzyce.
• Mrozy – Na podstawie wyników konsultacji przeprowadzonych w terminie od 2 stycznia 2013 do 3 marca 2013, Rada Gminy jednogłośnie wystąpiła z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Mrozy. W konsultacjach na terenie gminy udział wzięło 1381 osób z 6952 uprawnionych do głosowania, jednak nie wszyscy obecni na spotkaniach konsultacyjnych głosowali. Oddano 691 głosów popierających, 426 przeciwnych i 31 wstrzymujących się. W Mrozach na 2763 uprawnionych, udział w konsultacjach wzięło 1068 osób, którzy oddali 1049 głosów: 624 popierające, 415 przeciwnych oraz 10 wstrzymujących się.
• Nadarzyn – W 560 rocznicę nadania Nadarzynowi praw miejskich władze rozważały złożenie wniosku o ich przywrócenie tak aby Nadarzyn je odzyskał 1 stycznia 2014. Władze doszły do etapu konsultacji społecznych. Okazało się, że pomysł wzbudził wiele wątpliwości i (dla władz dla mnie niezrozumiałych) obaw wśród mieszkańców Nadarzyna, w związku z czym władze zrezygnowały w tej chwili z pomysłu praw miejskich, konkludując, że należy przeprowadzić szeroką akcję informacyjną, tak by każdy mieszkaniec mógł otrzymać odpowiedź na swoje pytanie i rozwiać ewentualne wątpliwości. Nadarzyn utracił prawa miejskie w 1870 roku ukazem carskim.
• Stepnica – Na podstawie starych wyników konsultacji przeprowadzonych w terminie od 6 września do 31 października 2011, Rada Gminy wystąpiła z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Stepnica.
• Zaklików – Po nieudanej próbie w 2012, radni postanowili o ponownym przeprowadzeniu konsultacji w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Zaklików. Na podstawie wyników nowych konsultacji, przeprowadzonych w terminie od 10 do 30 stycznia 2013, podczas sesji 22 lutego 2013 Rada Gminy Zaklików jednogłośnie wystąpiła po raz drugi z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Zaklików. Uprawnionych do głosowania na terenie gminy było 7126 osób, uczestniczyło 1295 mieszkańców gminy. Oddano 995 głosów popierających, 286 przeciwnych oraz 14 wstrzymujących się. W Zaklikowie, na 2460 uprawnionych, w głosowaniu udział wzięły 774 osoby. Oddano 697 głosów popierających, 71 przeciwnych i 6 wstrzymujących się.

Podsumowanie

31 marca 2013 był dla władz gmin formalnie ostatnim dniem złożenia wniosków o nadanie statusu miasta miejscowości do Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji, za pośrednictwem wojewodów, tak aby status miasta mogły otrzymać z dniem 1 stycznia 2014:

Głosowania rad gmin (do 2013.03.31) w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Choceń	201X-XX-XX	?	?	?
Czerwionka (m. Czerwionka-Leszczyny)	nie przeprowadzono głosowania
Dobrzyca (#2)	2013-03-15	?	?	?
Leszczyny (m. Czerwionka-Leszczyny)	nie przeprowadzono głosowania
Lubycza Królewska (#1)	201X-XX-XX	?	?	?
Modliborzyce	2013-01-29	?	?	?
Mrozy	2013-03-21	14	0	0	jednogłośnie
Stepnica	2013-03-25	?	?	?
Zaklików (#3)	2013-02-22	13	0	0	jednogłośnie

2014

Miejscowości

• Chocz – Na podstawie wyników konsultacji przeprowadzonych w terminie od 2 do 10 września 2013, Rada Gminy Chocz wystąpiła z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Chocz. Spośród 3813 osób uprawnionych do głosowania w konsultacjach wzięło udział 2161 osób, tj. 56,67%. Z tej liczby 1240 osób (57,38%) poprało inicjatywę, 689 osób (31,88%) było przeciwnych, a 220 (10,18%) wstrzymało się od głosu. Spośród mieszkańców miejscowości Chocz biorących udział w konsultacjach 67,54% oddało głosy za nadaniem miejscowości Chocz statusu miasta, 25,73% było przeciw, 6,73% wstrzymało się od głosu oraz nie oddano głosów nieważnych.
• Kamieniec Ząbkowicki – 17 czerwca 2014 podjęto uchwałę w sprawie przystąpienia do przeprowadzenia konsultacji w sprawie uzyskania praw miejskich przez miejscowość Kamieniec Ząbkowicki. Konsultacje przeprowadzono rok później.
• Lubycza Królewska – Po negatywnej opinii MAiC w 2013 roku, Rada Gminy Lubycza Królewska po raz drugi wystąpiła z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Lubycza Królewska.
• Siedliszcze – Działając na podstawie upoważnienia zawartego w uchwale XIX/118/12 w sprawie określenia zasad i trybu przeprowadzania konsultacji społecznych z mieszkańcami gminy, zarządzeniem 26/2014 wójt gminy postanowił o przeprowadzeniu w terminie 26 czerwca – 15 lipca 2014 konsultacji w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Siedliszcze.
• Stopnica – Po negatywnej opinii MAiC w 2012 roku, Rada Gminy Stopnica po raz drugi wystąpiła z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Stopnica.
• Szczerców – W lutym 2014, wójt Szczercowa G. Kmita apelował: "Nie zdajemy sobie sprawy, że oto w wolnej Polsce wciąż działa ukaz carski, który był (i nadal jak się okazuje jest) karą za wsparcie Powstania Styczniowego przez powstańców, którzy walczyli o naszą wolność. Rozważamy ekonomiczny wymiar nadania statusu miasta i wymiar prestiżowy, ale czy zgadzamy się z restrykcjami, które spotkały naszych przodków? Przecież gdyby nie ukaz carski, Szczerców wciąż byłby miastem i nikt by się nie zastanawiał, czy nadal powinien być. To nie upadek gospodarczy czy społeczny był powodem utraty praw. Z zawirowaniami historycznymi tutejsza społeczność potrafiła sobie poradzić, ale niesprawiedliwy ukaz wciąż obowiązuje. Czy nie jesteśmy więc winni kolejnym pokoleniom (zwłaszcza tym, które ze względów politycznych nie miały możliwości tej sytuacji zmienić) naprawienia krzywdy dziejowej? Może argumenty zwolenników nadania praw miejskich nie są aż tak przekonywujące, ale ja nie potrafię się pogodzić z myślą, że prawo ustanowione przez tych, którzy odebrali nam suwerenność, wciąż obowiązuje". Inni odebrali to jednak, że Kmita realizuje wyłącznie „swoją własną wizję”, wbrew woli ogółu. Podczas sesji 24 lutego 2014 radni podjęli uchwałę w sprawie przeprowadzenia konsultacji, dotyczących nadania miejscowości Szczerców statusu miasta. Termin konsultacji od 30 marca do 4 kwietnia 2014. Podczas sesji 29 kwietnia 2014 uchwała o przeprowadzeniu konsultacji została uchylona.
• Urzędów – Podczas sesji 28 stycznia 2014 radni podjęli uchwałę o przeprowadzeniu w terminie 1 marca – 31 sierpnia 2014 konsultacji społecznych w sprawie nadania praw miejskich dla miejscowości Urzędów wraz z miejscowością Zakościelne. Termin ten został przedłużony do 31 października 2014 uchwałą XLII/307/14.

Podsumowanie

31 marca 2014 był dla władz gmin formalnie ostatnim dniem złożenia wniosków o nadanie statusu miasta miejscowości do Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji, za pośrednictwem wojewodów, tak aby status miasta mogły otrzymać z dniem 1 stycznia 2015:

Głosowania rad gmin (do 2014.03.31) w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Chocz	2014-01-30	?	?	?
Lubycza Królewska (#2)	201X-XX-XX	?	?	?
Stopnica (#2)	2014-03-18	?	?	?

2015

Miejscowości

• Jaraczewo – Konsultacje zostały przeprowadzone w terminie od 16 do 22 lutego 2015, w oparciu o Zarządzenie 16/2015 wójta gminy, wydane na podstawie uchwały XXXVIII/233/2012 o sposobie i trybie przeprowadzania konsultacji. Za nadaniem statusu miasta na terenie całej gminy oddano 70,16% głosów, przeciw 24,03% głosów, a 5,71% to głosy wstrzymujące się. W Jaraczewie na 1147 osób uprawnionych w głosowaniu uczestniczyło 478 osób (frekwencja 41,67%). Oddano 371 głosów popierających (77,61%), 88 głosów przeciw (18,41%), a 19 osób wstrzymało się (3,98%). 12 marca 2015 Rada Gminy wystąpiła z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Jaraczewo, zmienionym uchwałą z 30 kwietnia 2015.
• Kamieniec Ząbkowicki – Na mocy uchwały z 17 czerwca 2014, w czerwcu 2015 przeprowadzono konsultacje społeczne. W konsultacjach wzięło w nich udział niecałe 10% uprawnionych mieszkańców, z których większość opowiedziała się za tym, by Kamieniec stał się miastem, składającym się z obrębów ewidencyjnych Kamieniec Ząbkowicki I i Kamieniec Ząbkowicki II.
• Lubycza Królewska – Po dwóch negatywnych opiniach MAiC w 2013 i 2014 roku, Rada Gminy Lubycza Królewska po raz trzeci wystąpiła z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Lubycza Królewska, tym razem pomyślnie.
• Mielno – W terminie od 16 września do 15 października odbyły się konsultacje społeczne w sprawie nadania miejscowości Mielno statusu miasta oraz włączenia do jego granic miejscowości Unieście
• Radoszyce – 1 grudnia 2015 rozpoczęto działania w sprawie przywrócenia praw miejskich Radoszycom
• Siedliszcze – Przy 90-procentowym poparciu siedliszczan w konsultacjach, podczas sesji 12 marca 2015 Rada Gminy podjęła decyzję o wystąpienie z wnioskiem o nadanie miejscowości Siedliszcze statusu miasta
• Urzędów – 30 stycznia 2015, na podstawie wyników przeprowadzonych w 2014 roku konsultacji, Rada Gminy podjęła decyzję w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie miejscowości Urzędów statusu miasta wraz z włączoną do granic miasta miejscowością Zakościelne. Pierwotny wniosek został uzupełniony o inne miejscowości mające wchodzić w skład przyszłego miasta Urzędów.

Podsumowanie

31 marca 2015 był dla władz gmin formalnie ostatnim dniem złożenia wniosków o nadanie statusu miasta miejscowości do Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji, za pośrednictwem wojewodów, tak aby status miasta mogły otrzymać z dniem 1 stycznia 2016. Spośród 5 gmin, które przed tym terminem podjęły uchwały dotyczące przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami w sprawie nadania statusu miasta siedzibie gminy, stan rzeczy z ubiegiem terminu wyglądał następująco:

• w jednym przypadku konsultacji nie zdążono przeprowadzić do 31 marca 2015 (Kamieniec Ząbkowicki);
• w czterech przypadkach uchwała została podjęta, a wniosek wysłany do 31 marca 2015.

Poniższa tabela uwidacznia wyniki głosowań (lub ich brak) do 31 marca 2015:

Głosowania rad gmin (do 2015.03.31) w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Jaraczewo	2015-03-12	?	?	?
Kamieniec Ząbkowicki	nie przeprowadzono konsultacji przed 31 marca
Lubycza Królewska (#3)	20XX-XX-XX	?	?	?
Siedliszcze	2015-03-12	?	?	?
Szczerców	nie przeprowadzono głosowania
Urzędów	2015-03-19	?	?	?

1 stycznia 2016 miastami zostały: Jaraczewo, Lubycza Królewska, Siedliszcze i Urzędów.

2016

Miejscowości

Konsultacje lokalne w sprawie przywrócenia/nadania praw miejskich odbyły się lub miały się odbyć w trzynastu miejscowościach: Kamieńcu Ząbkowickim, Koźminku, Kurzętniku, Lanckoronie, Mielnie, Morawicy, Opatówku, Radoszycach, Rejowcu, Sokołach, Wiślicy, Wielbarku i Wydminach. Termin nadesłania wniosków do MSWiA upłynął 31 marca 2016. Do końca marca 2016 roku uchwały o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta podjęły rady gmin w: Mielnie, Morawicy, Opatówku i Rejowcu.

• Kamieniec Ząbkowicki – mimo że większość głosujących opowiedziała się za przyznaniem statusu miasta w 2015 roku (455 głosów za, 150 przeciw, 72 wstrzymujących się, przy frekwencji 9,88%); rada gminy podczas XXVI sesji 30 sierpnia 2016 nie podjęła uchwały o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie Kamieńcowi Ząbkowickiemu statusu miasta.
• Koźminek – 26 listopada 2015 radni podjęli uchwałę o przeprowadzeniu w terminie od 11 do 17 stycznia 2016 konsultacji społecznych w zakresie nadania statusu miasta miejscowości Koźminek. Większość mieszkańców opowiedziała się za pozostaniem przy statusie wsi (41% za statusem miasta, 51% przeciw, 8% bez zdania);
• Kurzętnik – rada gminy Kurzętnik jednogłośnie zagłosowała na „tak” dla miasta Kurzętnik; konsultacje z mieszkańcami odbyły się w terminie od 5 do 22 marca; przeciwnych zmianie statusu Kurzętnika było 51,83% głosujących, choć „za” swój głos oddało 39,95% mieszkańców; ostatecznie starania o odzyskanie praw miejskich nie były podejmowane;
• Lanckorona – 23 marca 2016 Rada Gminy Lanckorona podjęła uchwałę o przeprowadzeniu konsultacji dotyczących nadania Lanckoronie statusu miasta. Konsultacje w całej gminie Lanckorona odbyły się 26 czerwca. W głosowaniu wzięło udział 375 osób, czyli 7% z ponad 4000 uprawnionych. Za przywróceniem praw miejskich opowiedziało się 108 osób (28,8%), przeciwko było 238 osób (63,5%) a 29 osób wstrzymało się (7,7%). Mimo negatywnych wyników i niskiej frekwencji, Rada Gminy miała na lipcowej sesji przegłosować uchwałę, która zezwoliłaby na wystąpienie do rządu z wnioskiem o przywrócenie praw miejskich dla Lanckorony, co jednak nie nastąpiło. Pierwszym krokiem do uzyskania statusu miasta może być nadanie nazw ulicom w Lanckoronie, co nastąpiło zgodnie z uchwałą XIX/162/16;
• Mielno – na 4150 uprawnionych, w konsultacjach wzięło udział 636 osób (z czego 575 ankiet było ważnych); za nadaniem statusu miasta oddano 534 głosy, przeciwko – 31, a 10 osób wstrzymało się od głosu. Podczas XX sesji 18 marca 2016 Rada Gminy Mielno jednogłośnie podjęła uchwałę w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Mielno i włączenia do jego granic miejscowości Unieście.
• Morawica – mieszkańcy opowiedzieli się za nadaniem miejscowości gminnej statusu miasta; w konsultacjach udział wzięły 3864 osoby (31,59% uprawnionych), z czego 79% było za, niespełna 15% przeciw, a 6% wstrzymało się. Konsultacje wszczęto na podstawie uchwały VIII/74/15, natomiast 30 czerwca 2015 podjęto uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie Morawicy statusu miasta;
• Opatówek – głosowało 3705 osób: za było 1955, przeciwko 1475, a wstrzymało się 267 osób. Uchwałą 136/16 rada gminy wystąpiła z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Opatówek;
• Radoszyce – konsultacje w poszczególnych miejscowościach gminy Radoszyce odbyły się w terminie od 7 kwietnia do 4 czerwca 2016. 93% biorących udział w konsultacjach (co stanowiło około 10% uprawnionych do głosowania). Jednogłośnie podjętą uchwałą XX/115/2016 Rada Gminy wystąpiła z wnioskiem o przywrócenie Radoszycom praw miejskich do wojewody świętokrzyskiego, a następnie do MSWiA;
• Rejowiec – w konsultacjach wzięło udział 69,41% uprawnionych (3755 osób z 5410); 89,8% opowiedziało się za nadaniem statusu miasta, przeciwko było 6,71%, a 3,49% nie miało zdania. Podczas sesji 19 lutego 2016 rada gminy jednogłośnie podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Rejowiec;
• Sokoły – konsultacje, poprzedzone ogólnym zebraniem gminnym (20 listopada 2016), miały zostać przeprowadzone do 31 grudnia 2016 r., a ogłoszenie wyników miało nastąpić w terminie miesiąca od ich zakończenia. Ponieważ większość mieszkańców Sokół i sąsiednich miejscowości podczas konsultacji była przeciwna nadaniu praw miejskich miejscowości Sokoły, konsultacje w tej sprawie w pozostałych miejscowościach nie były przeprowadzane.
• Widuchowa – W 2016 roku zrodziła się oddolna inicjatywa przywrócenia Widuchowej utraconych po II wojnie światowej praw miejskich. Mieszkańcy nie rozumieją dlaczego Widuchowa nadal jest traktowana jako wieś i zamierzają przedstawić samorządowi lokalnemu swoją propozycję.
• Wielbark – z wnioskiem o rozpoczęcie konsultacji w tej sprawie wystąpiło Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Wielbarskiej; podpisało go 166 mieszkańców. 14 grudnia 2016 w Urzędzie Gminy Wielbark odbyło się wspólne posiedzenie komisji odnośnie do przywrócenia praw miejskich Wielbarkowi.
• Wiślica – konsultacje społeczne przeprowadzone zostały od 7 listopada do 16 grudnia 2016. Z 4784 uprawnionych do głosowania w referendum udział wzięło 2830 osób (59%), z czego głosów „za” było 2490 (88%), przeciw – 154 (5%), a wstrzymało się 186 głosujących (7%). W samej Wiślicy uprawnionych były 424 osoby, z czego w referendum uczestniczyły 302 (71%). 293 osoby chcą mieszkać w mieście (97% głosujących), 7 osób jest przeciwnego zdania, a 2 osoby nie miały zdania. Mała liczba mieszkańców (niespełna 600) może być najpoważniejszą przeszkodą w odzyskaniu statusu miasta (gdyby ewentualny wniosek spotkał się z pozytywną opinią Rady Ministrów Wiślica stałaby się najmniejszym miastem w Polsce, i przez to precedensem dla innych zdegradowanych miast, których liczba mieszkańców nie przekracza 1000). 30 grudnia 2016 podjęto uchwałę w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Wiślica.
• Wydminy – mimo przewagi głosów na „tak” – 906 głosów (na „nie” – 610 głosów przy 127 wstrzymujących się) zadecydowano, że z uwagi na niską frekwencję (30,3%), konsultacje społeczne z mieszkańcami w przedmiotowej sprawie będą przeprowadzone ponownie. W październiku 2016 przeprowadzono kolejne konsultacje, o jeszcze niższym zainteresowaniu; frekwencja w całej gminie wyniosła 7,67%, a w samym sołectwie Wydminy – zaledwie 3,33%.

Podsumowanie

31 marca 2016 był dla władz gmin formalnie ostatnim dniem złożenia wniosków o nadanie statusu miasta miejscowości do MSWiA, za pośrednictwem wojewodów, tak aby status miasta mogły otrzymać z dniem 1 stycznia 2017. Spośród 9 gmin, które przed tym terminem podjęły uchwały dotyczące przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami w sprawie nadania statusu miasta siedzibie gminy, stan rzeczy z ubiegiem terminu wyglądał następująco:

• w jednym przypadku konsultacji nie zdążono przeprowadzić do 31 marca 2016 (Radoszyce);
• w trzech przypadkach konsultacje przeprowadzono przed 31 marca 2016, lecz głosowanie odnośnie wniosku się nie odbyło z powodu negatywnego wyniku konsultacji, niskiej frekwencji w konsultacjach bądź innych nieujawnionych przyczyn (Koźminek, Kurzętnik, Wydminy);
• w jednym przypadku uchwała została odrzucona (Kamieniec Ząbkowicki);
• w czterech przypadkach uchwała została podjęta, a wniosek wysłany do 31 marca 2016.

Poniższa tabela uwidacznia wyniki głosowań (lub ich brak) do 31 marca 2016:

Głosowania rad gmin (do 2016.03.31) w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Kamieniec Ząbkowicki	2016-08-30	7	7	0
Koźminek	nie przeprowadzono głosowania
Kurzętnik	nie przeprowadzono głosowania
Mielno	2016-03-18	?	?	?	jednogłośnie
Morawica	2015-06-30	?	?	?
Opatówek	2016-03-29	?	?	?
Radoszyce	nie przeprowadzono konsultacji przed 31 marca
Rejowiec	2016-02-19	13	0	0	jednogłośnie
Wydminy	nie przeprowadzono głosowania

1 stycznia 2017 miastami zostały: Mielno, Morawica, Opatówek i Rejowiec.

2017

Miejscowości

W 2017 roku konsultacje społeczne w sprawie praw miejskich zostały przeprowadzone w Chełmcu, Józefowie nad Wisłą, Koszycach, Łagowie, Nowej Słupi, Nowym Korczynie, Otyniu, Pierzchnicy, Rakowie, Sannikach, Skarbimierzu-Osiedlu, Szydłowie, Tułowicach, Wielbarku i Wydminach

• Chełmiec – Rada Gminy w Chełmcu uchwałą XXI/405/2016, w oparciu o wcześniej przeprowadzone konsultacje, wyraziła pozytywną opinię w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Chełmiec. 21 lutego 2017 wniosek o zmianę statusu miejscowości Chełmiec został podpisany przez Przewodniczącego Rady Gminy Chełmiec Józefa Zygmunta. W grudniu 2017, już po wydaniu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2017 r. w sprawie nadania m.in. Chełmcowi statusu miasta, chełmieccy radni zakwestionowali rzetelność przeprowadzenia konsultacji społecznych, po czym powstała awantura w Chełmcu/ Na skutek interwencji radnych Rada Ministrów zmieniła zdanie, publikując 6 grudnia projekt zmieniający rozporządzenie z dnia 24 lipca 2017 r. Zmiana została sformułowana jako odroczenie nadania statusu miasta Chełmcowi o jeden rok (tzn. 1 stycznia 2019), co z kolei pozwoli wszystkim zainteresowanym na ponowną analizę zasadności tej regulacji, w tym rzetelne skonsultowanie jej z mieszkańcami. Odroczenie daty zatwierdzono Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 2017
• Józefów nad Wisłą – konsultacje społeczne dotyczących przywrócenia praw miejskich Józefowa nad Wisłą odbyły się w terminie od 24 lutego do 5 marca 2017 W Józefowie nad Wisłą na 773 osoby uprawnione do głosowania, w konsultacjach udział wzięło 111 osób (14,36%). 62 osoby głosowały „za” (55,86%), 42 – „przeciw” (37,84%), 6 wstrzymało się, a jeden głos był nieważny. W pozostałych sołectwach gminy na 4787 uprawnionych do głosowania, wypełniono 460 kart (9,61%). Z tej liczby 399 było głosów „za” (86,74%), 44 „przeciw” (9,56%), 16 wstrzymało się (3,48%), a jeden głos był nieważny. Mając na uwadze wyniki konsultacji rada gminy podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Józefów nad Wisłą. Konsultacje spotkały się ze sprzeciwem części mieszkańców twierdzących, że nie zostały przeprowadzone poprawnie, m.in. zostały zakończone przedwcześnie, a zbieranie głosów odbyło się częściowo przez „obwożenie” niezaplombowanej urny między mieszkańcami. Mieszkańcy wystąpili z wnioskiem o przeprowadzenie kolejnego referendum w sprawie statusu miasta, które zostało odrzucone, a co z kolei zaowocowało zbiórką podpisów w sprawie odwołania wójta i rady gminy. Kwestia nadania statusu miasta była również przedmiotem interpelacji poselskiej pos. Jakuba Kuleszy, który wystąpił do MSWiA w imieniu niezadowolonych mieszkańców Józefowa nad Wisłą. Na skutek interwencji mieszkańców Rada Ministrów zmieniła zdanie, publikując 6 grudnia projekt zmieniający rozporządzenie z dnia 24 lipca 2017 r. Zmiana została sformułowana jako odroczenie nadania statusu miasta Józefowowi nad Wisłą o jeden rok (tzn. 1 stycznia 2019), co z kolei miało pozwolić wszystkim zainteresowanym na ponowną analizę zasadności tej regulacji, w tym rzetelne skonsultowanie jej z mieszkańcami. Jednak podczas obrad Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego w MSWiA 14 grudnia 2017, biorąc pod uwagę szereg uwarunkowań proceduralnych oraz negatywną opinię KWRiST w stosunku do projektu rozporządzenia, MSWiA podjęło decyzję, aby regulacja dotycząca nadania statusu miasta miejscowości Józefów nad Wisłą weszła w życie z dniem 1 stycznia 2018, czyli bez zmian.
• Klimontów – pod koniec grudnia 2017 roku radni gminni w Klimontowie podjęli intencyjną uchwałę w sprawie nadania praw miejskich dla miejscowości Klimontów
• Koszyce – 1 grudnia 2017 Rada Gminy Koszyce uchwałą XVII/159/2017 postanowiła przeprowadzić konsultacje z mieszkańcami Gminy Koszyce w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie miejscowości Koszyce statusu miasta. Konsultacje zostały przeprowadzone w terminie od 20.12.2017r. do 30.01.2018 r.
• Łagów – w oparciu o wcześniej (w 2008 r.) przeprowadzone konsultacje Rada Gminy w Łagowie uchwałą XXXV/306/17 złożyła wniosek o nadanie statusu miasta.
• Nowa Słupia – Uchwałą XLII/72/17 Rada Gminy postanowiła o przeprowadzeniu konsultacji w sprawie nadania statusu miasta w terminie 1.01–28.02.2018 r.
• Nowy Korczyn – w efekcie rozmów i spotkań z mieszkańcami Nowy Korczyn, którzy wstępnie przychylnie odnieśli się do planów samorządu, w ciągu roku miały zostać przeprowadzone formalne konsultacje, do czego ostatecznie nie doszło.
• Otyń – zebranie z mieszkańcami wsi Otyń w sprawie przywrócenia miejscowości Otyń statusu miasta odbyło się 27 lutego 2017, a w pozostałych miejscowościach gminy Otyń do 6 marca 2017. Spośród 339 uczestników konsultacji (uprawnionych było 5345 osób), oddano: 270 głosów za, 35 przeciw nadaniu Otyniowi statusu miasta oraz 16 wstrzymujących się. Pozostali uczestnicy spotkań nie głosowali. W Otyniu uprawnionych do udziału w konsultacjach było 1187 osób. W konsultacjach wzięły udział 143 osoby, z czego oddano: 111 głosów popierających, 26 przeciwnych i 3 wstrzymujące się. Uchwałą XXXVII.31.2017 z 30 marca 2017 Rada Gminy wystąpiła z wnioskiem o nadanie statusu miasta.
• Pierzchnica – Konsultacje przeprowadzono w dniach od 1 maja do 30 czerwca 2017 W konsultacjach wzięły udział 1933 osoby tj. 51,4% dorosłych mieszkańców gminy. Za przywróceniem praw miejskich Pierzchnicy opowiedziały się 1772 osoby tj. 91,7% głosujących, przeciw było 76 osób (3,9%), a wstrzymało się od głosu 85 osób (4,4%). W samej Pierzchnicy frekwencja w konsultacjach wyniosła 64,5% (552 osoby). Za przywróceniem praw miejskich było 93,7% (517 osób), przeciw było 2,7% (15 osób), a wstrzymało się 3,6% (20 osób). Uchwałą XXVI/72/17 Rada Gminy jednogłośnie wystąpiła z wnioskiem o nadanie Pierzchnicy statusu miasta.
• Raków – 25 czerwca 2017 podczas uroczystości 450. rocznicy lokacji Rakowa, senator Krzysztof Słoń zaopiniował, że warto starać się o przywrócenie praw miejskich, zarówno jako atut gospodarczo-rozwojowy, jak i element sprawiedliwości dziejowej.
• Sanniki – W zarządzonych na dni od 20 lutego do 20 marca 2017 konsultacjach udział wzięło 56,3% uprawnionych (2869 osób z 5095 uprawnionych). Za nadaniem statusu miasta opowiedziało się 2145 osób (74,7% głosujących), a przeciwnych było 394 głosujących (13,7%). 330 osób wstrzymało się od głosu. W Sannikach spośród 1695 uprawnionych głos oddało 1040 osób (61,3%), z czego: oddano 848 głosów za (81,5%), 46 przeciw, a 146 wstrzymało się od wyrażenia opinii. 28 marca 2017 Rada podjęła uchwałę w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Sanniki
• Skarbimierz-Osiedle – konsultacje przeprowadzono w terminie od 6 listopada 2017 do 8 stycznia 2018.
• Szydłów – konsultacje w sprawie nadania statusu miasta odbyły się w terminie od 15 maja do 31 lipca 2017 r. 79,36% mieszkańców gminy Szydłów opowiedziało się za przywróceniem praw miejskich Szydłowowi przy frekwencji 54,88% (w tym 81,97% mieszkańców Szydłowa przy frekwencji 61,41%). 29 listopada 2017 jednogłośnie postanowiono wystąpić z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Szydłów.
• Tułowice – W terminie od 12 grudnia 2016 do 16 stycznia 2017 przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Tułowice. W gminie Tułowice udział w konsultacjach wzięło 1851 osób. Z tej liczby: 95,57% osób zagłosowało „za”, 3,57% – „przeciw”, a 0,87% mieszkańców wstrzymało się od głosu. W samych Tułowicach oddano 70,39% głosów popierających. Na mocy uchwały XXXIII/179/17 Rada Gminy Tułowice złożyła wniosek o nadanie statusu miasta.
• Wielbark – konsultacje przeprowadzono w dniach 20–25 i 29 września 2017 W konsultacjach udział wzięło 2735 osób (52,64% uprawnionych), z czego 2027 osób było za (74,11%), 559 przeciw (20,44%), 141 wstrzymało się, a 11 głosów było nieważnych. W Wielbarku uczestniczyło 1098 osób (46,47% uprawnionych), z czego: „za” oddano 758 głosów (69,03%), „przeciw” było 280 (25,5%), a 59 wstrzymało się (3,7%)
• Wydminy – 28 marca 2017 Rada Gminy Wydminy pozytywnie zaopiniowała starania w sprawie nadania statusu miasta Wydminom, uchwalając (Uchwała XXXI/218/2017) postanowienie o wystąpieniu do MSWiA z odpowiednim wnioskiem, co nastąpiło 30 marca 2017. Wojewoda warmińsko-mazurski negatywnie zaopiniował wniosek Rady Gminy o nadaniu wsi praw miejskich, powołując się na nieprawidłowo przeprowadzone konsultacje społeczne, choć w ocenie wójta, wszystkie formalności w tej sprawie zostały spełnione.

Podsumowanie

31 marca 2017 był dla władz gmin formalnie ostatnim dniem złożenia wniosków o nadanie statusu miasta miejscowości do MSWiA, za pośrednictwem wojewodów, tak aby status miasta mogły otrzymać z dniem 1 stycznia 2018. Spośród 12 gmin, które przed tym terminem podjęły uchwały dotyczące przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami w sprawie nadania statusu miasta siedzibie gminy, stan rzeczy z ubiegiem terminu wyglądał następująco:

• w dwóch przypadkach konsultacji nie zdążono przeprowadzić do 31 marca 2017 (Pierzchnica) lub nie przeprowadzono ich w pełni, rezygnując z procedury (Sokoły);
• w jednym przypadku uchwała została odrzucona (Lanckorona);
• w dziewięciu przypadkach uchwała została podjęta, a wniosek wysłany do 31 marca 2017.

Poniższa tabela uwidacznia wyniki głosowań (lub ich brak) do 31 marca 2017:

Głosowania rad gmin (do 2017.03.31) w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Chełmiec	2017-02-21	?	?	?
Józefów nad Wisłą	2017-03-17	14	0	0	jednogłośnie
Lanckorona	2016-07-XX	?	?	?
Łagów	2017-03-28	12	1	0
Otyń	2017-03-30	?	?	?
Pierzchnica	nie przeprowadzono konsultacji przed 31 marca
Radoszyce	2016-09-27	14	0	0	jednogłośnie
Sanniki	2017-03-28	?	?	?
Sokoły	nie przeprowadzono w pełni konsultacji przed 31 marca
Tułowice	2017-03-23	15	0	0	jednogłośnie
Wiślica	2016-12-30	15	0	0	jednogłośnie
Wydminy (#1)	2017-03-28	8	1	1

Wnioski o nadanie/przywrócenie statusu miasta (także na podstawie pozytywnych wyników konsultacji z 2016 roku) wysłało zatem dziewięć miejscowości: Chełmiec, Józefów nad Wisłą, Łagów Otyń, Radoszyce, Sanniki, Tułowice, Wiślica i Wydminy.

Rada Ministrów rozporządzeniem z 24 lipca 2017 wstępnie zarządziła o nadaniu statusu miasta ośmiu z nich; jedynie wniosek Wydmin został odrzucony. Na początku grudnia rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2017 r. zostało podważone. Mieszkańcy Józefowa i chełmieccy radni zakwestionowali rzetelność przeprowadzenia konsultacji społecznych, co przyczyniło się do lokalnych awantur w Józefowie i Chełmcu (vide powyżej). Na skutek tych interwencji Rada Ministrów zmieniła zdanie, publikując 6 grudnia projekt zmieniający rozporządzenie z dnia 24 lipca 2017 r. Zmiana polegać miała na odroczeniu nadania statusu miasta obu miejscowościom o rok (tzn. 1 stycznia 2019), co z kolei miałoby pozwolić wszystkim zainteresowanym na ponowną analizę zasadności tej regulacji, w tym rzetelne skonsultowanie jej z mieszkańcami. Jednak podczas obrad Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego 14 grudnia 2017, MSWiA podjęło decyzję, aby wykreślić Józefów nad Wisłą z projektu regulacyjnego. Tak więc odroczenie daty dotyczył już tylko samego Chełmca, co zostało zatwierdzone Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 2017. W związku z powyższymi interwencjami, z dniem 1 stycznia 2018, w Polsce powstało siedem nowych miast, a losy Chełmca zostawiono do ponownego rozpatrzenia.

Pozytywne zaopiniowanie wniosku Wiślicy sprawiło, że 1 stycznia 2018 Wiślica stała się najmniejszym miastem Polski z 503 mieszkańcami, wypierając dotychczasowe Wyśmierzyce (920 mieszkańców w 2016 roku) o 45%. Również pozytywne zaopiniowanie wniosku Józefowa nad Wisłą utworzyło kolejne (piąte) miasto w Polsce poniżej tysiąca mieszkańców (oprócz Wyśmierzyc do tej grupy należą obecnie (2018) także Działoszyce i Suraż).

2018

Status miasta w trybie ekspresowym w 100 rocznicę niepodległości

W związku ze zbliżającą się setną rocznicą odzyskania przez Polskę niepodległości (2019), rząd podjął dyskusję o wprowadzeniu „szybkiej” ścieżki legislacyjnej w celu przywrócenia praw miejskich miastom zdegradowanym w ramach reformy carskiej z 1869–1870.

Już w maju 2017 poseł Bogdan Latosiński złożył stosowną interpelację twierdząc, że przywracanie praw miejskich miastom zdegradowanym wpisuje się w pryncypia i założenia polityki historycznej prowadzonej przez Rząd Prawa i Sprawiedliwości, której celem jest przywrócenie pamięci o polskich bohaterach, a [co] w praktyce jest (...) obecnie realizowane poprzez działania instytucji państwa polskiego. Zgodnie z założeniami inicjatywy pozwoliłoby to pominąć wszystkie przewidziane w tym względzie procedury, a symboliczne nadanie statusu w setną rocznicę niepodległości i 155. rocznicę Powstania Styczniowego byłoby okazją do zadośćuczynienia wyrządzonych krzywd polskiemu narodowi. Według wójta gminy Nowy Korczyn, Pawła Zagai, Przywrócenie statusu miasta powinno nastąpić z inicjatywy i na mocy rozporządzenia Rady Ministrów. Po wyrażeniu zgody przez miejscową radę gminy, jednak bez konieczności spełniania dotychczasowych procedur i ustawowych wymogów (...). Byłoby to zadośćuczynienie wyrządzonym krzywdom, a także znakomitym uczczeniem 100. rocznicy odzyskania przez nasz kraj niepodległości. Według senatora Krzysztofa Słonia inicjatywa warta jest uwagi, a przywrócenia dawnym miastom status miasta byłoby symbolicznym zrzuceniem jarzma zaborów.

Artur Gierada, świętokrzyski poseł Platformy Obywatelskiej uważa, że parlamentarzyści powinni wspierać mieszkańców w staraniach o odzyskanie praw miejskich (...), szczególnie tych miasteczek, które kiedyś historycznie takie prawa posiadały. Robert Jaworski, burmistrz Chęcin, uważa, że „droga na skróty” to w tym przypadku dobry pomysł, ponieważ kara cara cały czas ciąży na tych miasteczkach. Poseł Krzysztof Lipiec opowiedział się publicznie za rozwiązaniem, które umożliwiłoby przywrócenie praw miejskich, zabranych „za karę” przez rosyjskiego zaborcę, a apel ma zostać przekazany premierowi Mateuszowi Morawieckiemu. 27 lutego 2018 Radio Kielce zorganizowało audycję na temat automatycznego przywracania praw miejskich. 23 października 2018 została opublikowana lista miejscowości kwalifikujących się do przywrócenia statusu miasta w trybie fast track. Ostatecznie MSWiA powiadomiło 28 grudnia 2018, że z dniem 1 stycznia 2019 w Polsce przybędzie 10 nowych miast, czyli te wytłuszczone powyżej, lecz bez Chełmca, którego nadanie statusu miasta odroczono o kolejny rok, do 1 stycznia 2020.

Warto przypomnieć, że spośród zdegradowanych w 1870 roku 336 miast (licząc tylko te w granicach III RP), 154 pozostaje nadal (w 2019 roku) bez praw miejskich lub stanowi niesamodzielne części innych miast:

Miejscowości

• Bogoria – Rada Gminy Bogoria przyjęła 15 maja 2018 uchwałę (w formie apelu) w sprawie przywrócenia praw miejskich miejscowościom, które zostały ich pozbawione w wyniku represji carskich. Apel ten zakładał pominięcie wszystkich obowiązujących w tym względzie procedur w celu „upamiętnienia bohaterskiej walki polskich powstańców, zadośćuczynienie dotychczas wyrządzonym krzywdom oraz uczczenia 100 rocznicy odzyskania przez państwo polskie niepodległości i 155 rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego” (patrz: Status miasta w trybie fast track, poniżej). Apel trafił do MSWiA, w związku z czym minister podjął decyzję o wszczęciu procedury odnośnie do nadania statusu miasta Bogorii, występując do Rady Gminy o przedstawienie opinii poprzedzonej przeprowadzeniem konsultacji z mieszkańcami. Brak informacji czy odpowiednie konsultacje zostały przeprowadzone w gminie Bogoria.
• Cegłów – kwestia odzyskania praw miejskich była rozważana przez władze gminy Cegłów
• Chełmiec – w 2018 r. sprawdzono rzetelność przeprowadzonych w 2017 r. konsultacji społecznych, co spowodowało odroczenie nadania statusu miasta Chełmcowi o jeden rok (tzn. do 1 stycznia 2019). 27 stycznia radni zdecydowali, że sprawa Chełmca trafi do Trybunału Konstytucyjnego. Sprawa rzekomo źle przeprowadzonych konsultacji została rozpatrywana w prokuraturze, a żaden właściwy organ nie wydał negatywnej opinii na temat tych konsultacji. W związku z tym, podczas sesji gminnego samorządu 26 czerwca 2018 radni podjęli decyzję o podtrzymaniu w całości wniosku i opinii lokalnego samorządu w sprawie przekształcenia wsi w miasto. Oznacza to też, że nowe konsultacje nie będą przeprowadzane. Ostatecznie trzynastu radnych poparło wniosek, a ośmiu zagłosowało przeciw, przez co uchwała została przyjęta. 12 grudnia 2018 MSWiA wydało projekt zmieniający rozporządzenie z 24 lipca 2017 przez usunięcie z listy przyszłych miast Chełmca, dodanego do niej rozporządzeniem z 30 grudnia 2017 a mającym wejść w życie 1 stycznia 2019 (a więc praktycznie unieważniając zmiany wprowadzone rozporządzeniem z 30 grudnia 2017). Przyczyną zmiany zdania były: a) brak przeprowadzenia ponownych konsultacji z mieszkańcami w sprawie nadania statusu miasta Chełmcowi, których pierwsza rendycja (w 2017) została zakwestionowana przez część radnych gminy jako nierzetelna, a co z kolei stało się powodem odroczenia nadania statusu miasta Chełmcowi o rok (z 1 stycznia 2018 na 1 stycznia 2019); b) kolejne pismo radnych gminy Chełmiec do MSWiA wnioskujące o uchylenie przepisów dotyczących nadania statusu miasta Chełmcowi z powodu nierzetelnych konsultacji w 2017; c) Sąd Rejonowy w Nowym Sączu (II Wydział Karny) uchylił postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa w sprawie niedopełnienia obowiązków wójta i przewodniczącego rady gminy Chełmiec w trakcie konsultacji społecznych oraz w sprawie poświadczenia nieprawdy przez tych samych co do okoliczności mających znaczenie prawne w dokumentach dotyczących zarówno konsultacji, jak i wniosku o nadanie statusu miasta. Żaden z konsultowanych resortów rządowych nie wniósł zastrzeżeń co do projektu rozporządzenia z 12 grudnia 2018. W ostatecznej wersji rozporządzenia korygującego, nadanie statusu miasta Chełmcowi zostało odroczone o kolejny rok, do 1 stycznia 2020.
• Dobrzeń Wielki – po nadaniu pobliskim Tułowicom praw miejskich oraz w obawie przed włączeniem do Opola wójt Henryk Wróbel zapowiedział, że pomysł nadania Dobrzeniowi Wielkiemu praw miejskich przedstawi radnym oraz mieszkańcom gminy.
• Goraj – 21 listopada 2018 podczas inauguracyjnej sesji Rady Gminy Goraj, wójt Antoni Łukasik nakreślił w ramach planu działania na przyszłą kadencję „przeprowadzenie konsultacji społecznych i w przypadku ich pozytywnego rozstrzygnięcia podjęcie działań zmierzających do odzyskania praw miejskich dla Goraja”.
• Iwaniska – 23 lipca 2018 wójt gminy Iwaniska, Marek Staniek, oświadczył, że za kilka lat Iwaniska będą pretendowały do tego, aby odzyskać prawa miejskie.
• Kazimierz Biskupi – 5 czerwca 2018 wójt gminy Kazimierz Biskupi Jan Sikorski zapowiedział konsultacje społeczne w sprawie odzyskania przez Kazimierz Biskupi praw miejskich. Po wyborach samorządowych nastąpiła zmiana na stanowisku włodarza gminy i konsultacje nie odbyły się.
• Klimontów – w terminie od 5 kwietnia do 30 czerwca 2018 zostały przeprowadzone konsultacje społeczne w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Klimontów. Wyniki prezentują się następująco: a) gmina Klimontów (frekwencja 5,0% = 341 osób): za 78,3%, przeciw 17,6%; wstrzymało się 4,1%; b) miejscowość Klimontów (frekwencja 2,0% = 33 osoby): za 90,9%, przeciw 9,1%; wstrzymało się 0,0%; gmina Klimontów bez miejscowości Klimontów (frekwencja 5,9% = 308 osób): za 76,9%, przeciw 18,5%; wstrzymało się 4,5%. Mimo ekstremalnie niskiego zainteresowania mieszkańców – w gminie zagłosowało zaledwie 5%, a w Klimontowie 2% upoważnionych – 17 października 2018 radni jednogłośnie podjęli uchwałę w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie miejscowości Klimontów statusu miasta.
• Koszyce – konsultacje społeczne przeprowadzone zostały w terminie od 20 grudnia 2017 do 30 stycznia 2018. Wyniki prezentują się następująco: a) gmina Koszyce (frekwencja 68,8% = 3180 osób): za 73%, przeciw 21%; wstrzymało się 6%; b) miejscowość Koszyce (frekwencja 59,9% = 411 osób): za 64,7%, przeciw 25,8%; wstrzymało się 9,5%; gmina Koszyce bez miejscowości Koszyce (frekwencja 70% = 2769 osób): za 73,7%, przeciw 20,4%; wstrzymało się 5,9%. Tadeusz Polak, pełnomocnik do spraw konsultacji, złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skargę na podjętą uchwałę Rady Gminy Koszyce Nr XVII/159/2017 z 1 grudnia 2017 roku w sprawie przeprowadzenia konsultacji jako naruszającą przepisy prawa, wnosząc o stwierdzenie nieważności skarżonej uchwały. Skarga ta została odrzucona przez sąd administracyjny. 19 marca 2018 radni jednogłośnie podjęli uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Koszyce.
• Koźminek – mimo nieudanych konsultacji lokalnych w 2016 roku, wójt gminy Koźminek, Zenon Kiczka, namawiał na uroczystym spotkaniu 11 lutego 2018 do starania się o odzyskanie praw miejskich utraconych w XIX wieku za sprawą rosyjskich zaborców. Podkreślał, że Koźminek, wbrew ogólnoeuropejskim trendom cywilizacyjnym, zwiększa swoją populację. Zaprezentował też mieszkańcom Koźminka szereg korzyści wynikających z bycia miastem, zachęcając do działań na rzecz uzyskania praw miejskich.
• Lubowidz – 16 stycznia 2018 radni podjęli uchwałę w sprawie przeprowadzenia konsultacji społecznych dotyczących nadania statusu miasta Lubowidzowi; konsultacje przeprowadzono w terminie od 15 lutego do 15 marca 2018; do granic administracyjnych miasta przewidziano włączenie Galumina, Pątek oraz Dziw. Uchwałą 306/LV/2018 z dnia 28.03.2018 r. Rada Gminy wystąpiła z wnioskiem o nadanie Lubowidzowi statusu miasta.
• Nowa Słupia – konsultacje społeczne przeprowadzone zostały w terminie od 1 stycznia do 28 lutego 2018. Wyniki prezentują się następująco: a) gmina Nowa Słupia (frekwencja 6,73% = 523 osoby): za 94,58% (523 osoby), przeciw 4,34% (24 osoby); wstrzymało się 1,08% (6 osób); b) miejscowość Nowa Słupia (frekwencja 9,42% = 110 osób): za 91,82% (101 osób), przeciw 8,18% (9 osób); wstrzymało się 0% (0 osób). Uchwałą XLIX/25/18 z dnia 7 marca 2018 Rada Gminy jednogłośnie złożyła wniosek o nadanie statusu miasta miejscowości Nowa Słupia. Jeśli decyzja Prezesa Rady Ministrów będzie pozytywna, od 1 stycznia 2019 roku Nowa Słupia po 150 latach znów stanie się miastem.
• Nowe Miasto – 13 sierpnia 2018 wójt gminy Nowe Miasto wypowiedział się o działaniach, które w dalszej perspektywie mogą umożliwić przywrócenie praw miejskich Nowemu Miastu, które straciło po Powstaniu Styczniowym. Zaznaczył jednak, że w niektórych sferach jako wieś Nowe Miasto może liczyć na dodatkowe środki i bilans korzyści należy rozpatrzyć.
• Nowy Korczyn – W efekcie rozmów i spotkań z mieszkańcami Nowy Korczyn, którzy wstępnie przychylnie odnieśli się do planów samorządu, w ciągu roku miały zostać przeprowadzone formalne konsultacje. Rada Gminy Nowy Korczyn przyjęła 26 lutego 2018 uchwałę (w formie apelu) w sprawie przywrócenia praw miejskich miejscowościom, które zostały ich pozbawione w wyniku represji carskich. Apel ten zakłada pominięcie wszystkich obowiązujących w tym względzie procedur w celu „upamiętnienia bohaterskiej walki polskich powstańców, zadośćuczynienie dotychczas wyrządzonym krzywdom oraz uczczenia 100 rocznicy odzyskania przez państwo polskie niepodległości i 155 rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego” (patrz: Status miasta w trybie fast track, poniżej). Apel trafił do MSWiA, w związku z czym minister podjął decyzję o wszczęciu procedury odnośnie do nadania statusu miasta Nowemu Korczynowi, występując do Rady Gminy o przedstawienie opinii poprzedzonej przeprowadzeniem konsultacji z mieszkańcami. Konsultacje odbyły się w terminie od 9 lipca do 10 sierpnia 2018. Wyniki prezentują się następująco: a) gmina Nowy Korczyn (frekwencja 23,1% = 1173 osoby): za 84,5%, przeciw 9,8%; wstrzymało się 5,4%; b) miejscowość Nowy Korczyn (frekwencja 25,9% = 213 osób): za 80,3%, przeciw 13,6%; wstrzymało się 6,1%; gmina Nowy Korczyn bez miejscowości Nowy Korczyn (frekwencja 21,9% = 960 osób): za 88,6%, przeciw 9,2%; wstrzymało się 5,4%. 3 sierpnia 2018 radni jednogłośnie podjęli uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Nowy Korczyn Licząc na odzyskanie praw miejskich „skróconą” ścieżką legislacyjną (patrz niżej), tzn. 1 stycznia 2019, wójt Nowego Korczyna złożył 31 sierpnia 2018 wniosek w MSWiA.
• Oleśnica – Rada Gminy Oleśnica przyjęła 27 lipca 2018 uchwałę (w formie apelu) w sprawie przywrócenia praw miejskich miejscowościom, które zostały ich pozbawione w wyniku represji carskich. Apel ten zakładał pominięcie wszystkich obowiązujących w tym względzie procedur w celu „upamiętnienia bohaterskiej walki polskich powstańców, zadośćuczynienie dotychczas wyrządzonym krzywdom oraz uczczenia 100. rocznicy odzyskania przez państwo polskie niepodległości i 155 rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego” (patrz: Status miasta w trybie fast track, poniżej). Apel trafił do MSWiA, w związku z czym minister podjął decyzję o wszczęciu procedury dotyczącej nadania statusu miasta Oleśnicy, występując do Rady Gminy o przedstawienie opinii, poprzedzonej przeprowadzeniem konsultacji z mieszkańcami. Stanowisko przekazano premierowi Mateuszowi Morawieckiemu, a 13 września 2018 wydano odpowiednią uchwałę w sprawie przeprowadzenia konsultacji społecznych. Konsultacje odbyły się w terminie od 28 września do 3 października 2018, a wyniki prezentują się następująco: a) gmina Oleśnica (frekwencja 41,14% = 1335 osób): za 79,40% (1060 osób), przeciw 13,86% (185 osób); wstrzymało się 6,74% (90 osób); b) miejscowość Oleśnica (frekwencja 40,09% = 617 osób): za 85,57% (528 osób), przeciw 10,05% (62 osób); wstrzymało się 4,38% (27 osób); gmina Oleśnica bez miejscowości Oleśnica (frekwencja 42,09% = 718 osób): za 74,09% (532 osób), przeciw 17,13% (123 osoby); wstrzymało się 8,78% (63 osoby). W związku z powyższym Rada Gminy Oleśnica jednogłośnie podjęła 4 października 2018 uchwałę wyrażającą pozytywną opinię w sprawie nadania liczącej 1853 mieszkańców Oleśnicy praw miejskich.
• Opatowiec – Rada Gminy Opatowiec przyjęła 28 marca 2018 uchwałę (w formie apelu) w sprawie przywrócenia praw miejskich miejscowościom, które zostały ich pozbawione w wyniku represji carskich. Apel ten zakładał pominięcie wszystkich obowiązujących w tym względzie procedur w celu „upamiętnienia bohaterskiej walki polskich powstańców, zadośćuczynienie dotychczas wyrządzonym krzywdom oraz uczczenia 100 rocznicy odzyskania przez państwo polskie niepodległości i 155 rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego” (patrz: Status miasta w trybie fast track, poniżej). Apel trafił do MSWiA, w związku z czym minister podjął decyzję o wszczęciu procedury dotyczącej nadania statusu miasta Opatowcowi, występując do Rady Gminy o przedstawienie opinii, poprzedzonej przeprowadzeniem konsultacji z mieszkańcami. 21 czerwca 2018 Rada Gminy podjęła uchwałę w sprawie wszczęcia procedury związanej z nadaniem Opatowcowi statusu miasta, a konsultacje społeczne odbyły się w terminie od 16 do 25 lipca 2018. Wyniki prezentują się następująco: a) gmina Opatowiec (frekwencja 55,80% = 1645 osób): za 89,24%, przeciw 4,92%; wstrzymało się 5,84%; b) miejscowość Opatowiec (frekwencja 67,96% = 193 osób): za 98,45%, przeciw 1,04%; wstrzymało się 0,52%; gmina Opatowiec bez miejscowości Opatowiec (frekwencja 54,50% = 1452 osób): za 88,02%, przeciw 5,44%; wstrzymało się 6,54% Gdyby Opatowiec otrzymał status miasta stałby się najmniejszym miastem Polski (ma 320 mieszkańców), wypierając Wiślicę, która status ten uzyskała 1 stycznia 2018 licząc 500 mieszkańców. Podczas sesji 13 sierpnia 2018 radni jednogłośnie podjęli uchwałę w sprawie wyrażenia opinii dotyczącej nadania statusu miasta miejscowości Opatowiec. 16 sierpnia wniosek został przesłany do MSWiA. Podczas wizyty posła Michała Cieślaka w Opatowcu 20 września poruszony był temat przywrócenia praw miejskich dla Opatowca. Poseł wskazał, że procedura została już zakończona, cała dokumentacja znajduje się u Prezesa Rady Ministrów, a według ostatnich informacji z MSWiA wynika, że istnieje wysokie prawdopodobieństwo uroczystego dokonania tego aktu w 100-lecie odzyskania niepodległości z mocą obowiązującą od 1 stycznia 2019.
• Pacanów – 9 lutego 2018, podczas sesji Rady Gminy Pacanów, radni podjęli uchwałę o przeprowadzeniu konsultacji dotyczących wniosku o nadanie miejscowości Pacanów statusu miasta. Rada Gminy Pacanów przyjęła 23 marca 2018 uchwałę (w formie apelu) w sprawie przywrócenia praw miejskich miejscowościom, które zostały ich pozbawione w wyniku represji carskich. Apel ten zakładał pominięcie wszystkich obowiązujących w tym względzie procedur w celu „upamiętnienia bohaterskiej walki polskich powstańców, zadośćuczynienie dotychczas wyrządzonym krzywdom oraz uczczenia 100 rocznicy odzyskania przez państwo polskie niepodległości i 155 rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego” (patrz: Status miasta w trybie fast track, poniżej). Apel trafił do MSWiA, w związku z czym minister podjął decyzję o wszczęciu procedury dotyczącej nadania statusu miasta Pacanowowi, występując do Rady Gminy o przedstawienie opinii, poprzedzonej przeprowadzeniem konsultacji z mieszkańcami. Konsultacje zostały ogłoszone na dni od 8 do 25 marca 2018; termin ten przedłużono później do 8 kwietnia 2018. Wyniki prezentują się następująco, przy frekwencji 34,2% (zagłosowało 2167 osób spośród 6339 uprawnionych): za 85,9% (1861 osób), przeciw 5,2% (112 osób); wstrzymało się 8,9% (194 osoby). Rozpatrzenie wniosku w trybie normalnym pozwoliłoby na odzyskanie praw miejskich dopiero 1 stycznia 2020 roku, natomiast „skróconą” ścieżką legislacyjną już 1 stycznia 2019 – możliwość, z której gmina skorzystała. Wykaz opublikowanych uchwał rady gminy podjętych w 2018 roku nie zawiera uchwały o wystąpienie z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Pacanów. Ponieważ formalny protokół z wyników konsultacji datowany jest 11 lipca 2018, podjęcie uchwały o wystąpienie z wnioskiem powinno się odbyć na sesji Rady Gminy po tej dacie.
• Pierzchnica – na podstawie pozytywnych wyników konsultacji przeprowadzonych w 2017 roku postanowiono wystąpić w 2018 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Pierzchnica.
• Skarbimierz-Osiedle – konsultacje społeczne przeprowadzone zostały w terminie od 6 listopada 2017 do 8 stycznia 2018. Wyniki prezentują się następująco: a) gmina Skarbimierz (frekwencja 67% = 4194 osoby): za 94% (3945 osób), przeciw 4% (172 osoby); wstrzymało się 2% (72 osoby); głosy nieważne 0% (5 osób); b) miejscowość Skarbimierz-Osiedle (frekwencja 61% = 1049 osób): za 95% (1001 osób), przeciw 3% (34 osoby); wstrzymało się 1% (13 osób); głosy nieważne 0% (1 osoba) Na sesji 19 marca 2018 radni podjęli uchwałę w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Skarbimierz-Osiedle. Do końca marca 2018 stosowny wniosek w tej sprawie złożono do MSWiA. Wniosek Rady Gminy został negatywnie zaopiniowany przez Wojewodę Opolskiego, wskazującego m.in. na niską liczbę ludności i brak cech miasta.
• Sobków – Rada Gminy Sobków przyjęła 28 marca 2018 uchwałę (w formie apelu) w sprawie przywrócenia praw miejskich miejscowościom, które zostały ich pozbawione w wyniku represji carskich. Apel ten zakładał pominięcie wszystkich obowiązujących w tym względzie procedur w celu „upamiętnienia bohaterskiej walki polskich powstańców, zadośćuczynienie dotychczas wyrządzonym krzywdom oraz uczczenia 100 rocznicy odzyskania przez państwo polskie niepodległości i 155 rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego” (patrz: Status miasta w trybie fast track, poniżej). Apel trafił do MSWiA, w związku z czym minister podjął decyzję o wszczęciu procedury odnośnie do nadania statusu miasta Sobkowowi, występując do Rady Gminy o przedstawienie opinii, poprzedzonej przeprowadzeniem konsultacji z mieszkańcami. Brak informacji czy odpowiednie konsultacje zostały przeprowadzone w gminie Sobków.
• Szydłów – na podstawie pozytywnych wyników konsultacji przeprowadzonych w 2017 roku i podjęcia 29 listopada 2017 uchwały w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie status miasta miejscowości Szydłów, podczas sesji 28 marca 2018 jednogłośnie (głosami 13 radnych) podjęto uchwałę o akceptacji treści wniosku o nadanie statusu miasta miejscowości Szydłów.
• Wielbark – na podstawie pozytywnych konsultacji przeprowadzonych w 2017 roku, postanowiono wystąpić w 2018 roku z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Wielbark. Uchwałę XXVI/202/18 podjęto 22 lutego 2018 podczas zwyczajnej sesji Rady Gminy Wielbark. Wniosek został przekazany w marcu do Urzędu Wojewódzkiego w Olsztynie, za pośrednictwem którego trafił do MSWiA.
• Wodzisław – Rada Gminy Wodzisław przyjęła 26 kwietnia 2018 uchwałę (w formie apelu) w sprawie przywrócenia praw miejskich miejscowościom, które zostały ich pozbawione w wyniku represji carskich. Apel ten zakładał pominięcie wszystkich obowiązujących w tym względzie procedur w celu „upamiętnienia bohaterskiej walki polskich powstańców, zadośćuczynienie dotychczas wyrządzonym krzywdom oraz uczczenia 100 rocznicy odzyskania przez państwo polskie niepodległości i 155 rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego” (patrz: Status miasta w trybie fast track, poniżej). Apel trafił do MSWiA, w związku z czym minister podjął decyzję o wszczęciu procedury odnośnie do nadania statusu miasta Wodzisławowi, występując do Rady Gminy o przedstawienie opinii, poprzedzonej przeprowadzeniem konsultacji z mieszkańcami. Brak informacji czy odpowiednie konsultacje zostały przeprowadzone w gminie Wodzisław.
• Wojsławice – w związku z licznymi przemianami infrastrukturalnymi w miejscowości (m.in. budową ratusza i rewitalizacją rynku) wyłoniła się myśl przywrócenia praw miejskich Wojsławicom. Według wójta Henryka Gołębiowskego, najpierw nadrabiamy zaległości w infrastrukturze, zabiegamy i tworzymy podmioty ponadgminne, przeprowadzamy konsultacje z mieszkańcami, a później staramy się o status miasta dla Wojsławic. Wójt planuje, że konsultacje społeczne odbędą się najwcześniej w 2019 roku aby najpóźniej z początkiem 2021 roku Wojsławice stały się miastem. Jeżeli uda się rok wcześniej, odzyskanie praw miejskich miałoby miejsce w 580. rocznicę pierwszego umiastowienia Wojsławic. Do obrębu Wojsławic planowane jest dołączenie kilku sąsiednich sołectw: Witoldów, Stadarnię, Partyzancką Kolonię i Wojsławice Kolonię.

Podsumowanie

31 marca 2018 był dla władz gmin formalnie ostatnim dniem złożenia wniosków o nadanie statusu miasta miejscowości do MSWiA, za pośrednictwem wojewodów, tak aby status miasta mogły otrzymać z dniem 1 stycznia 2019. W 2018 roku wyjątkowo uwzględniono "spóźnione" wnioski, a więc te, które wpłynęły po 31 marca 2018, lecz przed 5 października 2018; przyczyną odstępu od praktyki była setna rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości oraz 155 rocznica wybuchu Powstania Styczniowego i obiecana w tym celu procedura w trybie fast track ().

Spośród 11 gmin, które przed tym terminem podjęły uchwały dotyczące przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami w sprawie nadania statusu miasta siedzibie gminy, stan rzeczy z ubiegiem terminu wyglądał następująco:

• w jednym przypadku konsultacji nie zdążono przeprowadzić do 31 marca 2018 oraz nie skorzystano z opcji wysłania spóźnionego wniosku (Klimontów);
• w sześciu przypadkach uchwała została podjęta, a wniosek wysłany do 31 marca 2018;
• w czterech przypadkach uchwała została podjęta, a wniosek wysłany po 31 marca 2018, lecz przed 5 października 2018 (oznaczone w tabeli).

Poniższa tabela uwidacznia wyniki głosowań (lub ich brak) do 31 marca 2018 / po 31 marca 2018 (oznaczone ):

Głosowania rad gmin (do 2018.03.31 / 2018.10.04 ) w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Klimontów	nie przeprowadzono konsultacji na czas
Koszyce	2018-03-19	14	0	0	jednogłośnie
Lubowidz	2018-03-28	?	?	?
Nowa Słupia	2018-03-07	15	0	0	jednogłośnie
Nowy Korczyn	2018-08-03	11	0	0	jednogłośnie
Oleśnica	2018-10-04	15	0	0	jednogłośnie
Opatowiec	2018-08-13	14	0	0	jednogłośnie
Pacanów	XXXX-XX-XX	?	?	?
Pierzchnica	2017-11-15	?	?	?	jednogłośnie
Skarbimierz-Osiedle (#1)	2018-03-19	?	?	?
Szydłów	2017-11-29	12	0	0	jednogłośnie
Wielbark	2018-02-22	?	?	?

*) W 2018 roku wyjątkowo uwzględniono "spóźnione" wnioski, a więc te które wpłynęły po 31 marca 2018. Cztery miejscowości skorzystały z tej możliwości. Przyczyną odstępu od praktyki była setna rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości oraz 155 rocznica wybuchu Powstania Styczniowego.

Do 31 marca 2018 stosowne wnioski wysłały Koszyce, Lubowidz, Nowa Słupia, Pierzchnica, Skarbimierz-Osiedle, Szydłów i Wielbark. Rada Ministrów rozporządzeniem z 25 lipca 2018 wstępnie zarządziła o nadaniu statusu miasta sześciu z nich; jedynie wniosek Skarbimierza-Osiedla został odrzucony. O przywrócenie statusu miasta w 2019 roku, choć w trybie „fast track” (patrz niżej), starały się też Bogoria, Klimontów, Nowy Korczyn, Oleśnica, Opatowiec, Pacanów, Sobków i Wodzisław. Władze tych miejscowości (oprócz Klimontowa) podjęły wspólną inicjatywą w formie specjalnych apeli w sprawie przywrócenia praw miejskim miejscowościom, które zostały ich pozbawione w wyniku represji carskich. Apele te spotkały się ze wsparciem regionalnych parlamentarzystów, a w konsekwencji na ich podstawie MSWiA wszczęło procedurę nadania statusu miasta tym miejscowościom. 11 listopada 2018 ma być opublikowana uzupełniająca lista miejscowości, którym przywrócony zostanie status miasta w 2019 roku. Cztery z nich podjęły się przeprowadzenia konsultacji społecznych i wydania pozytywnych opinii Rady Gminy, w czego następstwie MSWiA wydało 23 października projekt uzupełniający wydane w lipcu rozporządzenie, według którego do grona miast od 1 stycznia 2019 zaliczono dodatkowe cztery miejscowości w woj. świętokrzyskim: Nowy Korczyn, Oleśnicę, Opatowiec i Pacanów. Ponadto, do nadania statusu miasta 1 stycznia 2019 na podstawie już wydanej uchwały predestynowany jest Chełmiec (patrz wyżej), lecz 12 grudnia 2018 MSWiA wydało projekt (wchodzący w życie 31 grudnia 2018) zmieniający rozporządzenie z 24 lipca 2017 przez usunięcie z listy przyszłych miast Chełmca, dodanego do niej rozporządzeniem z 30 grudnia 2017 a mającym wejść w życie 1 stycznia 2019, a więc praktycznie unieważniając zmiany wprowadzone rozporządzeniem z 30 grudnia 2017 (patrz powyżej).

2019

Miejscowości

• Bakałarzewo – 7 listopada 2019 wójt gminy Bakałarzewo Tomasz Naruszewicz dyskutował możliwości przywrócenia Bakałarzewu praw miejskich, wiążąc ambicje te z aspektami takimi jak "rekordowe dofinansowanie, kuszenie mieszkańców Suwałk, namiastka Kazimierza nad Wisłą czy wymiana nawierzchni na taką, by kobiety mogły chodzić w szpilkach".
• Banie – 15 marca 2019 radni gminy Banie jednogłośnie zagłosowali za projektem rozpoczęcia procedury związanej z nadaniem miejscowości Banie statusu miasta. Na sesji w dniu 15 maja 2019 r. Rada Gmina Banie podjęła uchwałę o przystąpieniu do konsultacji społecznych w sprawie nadania Baniom statusu miasta. Banie były miastem od średniowiecza do 1945 roku i dziś mają 1873 mieszkańców, znacznie więcej niż niektóre miasta w powiecie gryfińskim (Cedynia, Moryń itd.). 24 czerwca 2019 ogłoszono uchwałę w tej sprawie. Wyniki prezentują się następująco: a) gmina Banie (frekwencja 13,44% = 829 osób z 6168): za 92,76% (769 osób), przeciw 4,95% (41 osób); wstrzymało się 2.29% (19 osób); b) sołectwo Banie (frekwencja 9,94% = 185 osób z 1862): za 91,89% (170 osób), przeciw 7,03% (13 osób); wstrzymało się 1,08% (2 osoby); c) gmina Banie bez sołectwa Banie (frekwencja 14,96% = 644 osób z 4306 osób): za 93,01% (599 osób), przeciw 4,35% (28 osób); wstrzymało się 2,64% (17 osób).
• Bolimów – W Bolimowie toczą się dyskusje na temat odzyskania praw miejskich. Gmina Bolimów opublikowała 3 października 2019 ankietę sondażową w tej sprawie do mieszkańców. Pomysł poparła spora część mieszkańców, a władze gminy Bolimów nie wykluczają podjęcia starań o przywrócenie miejscowości praw miejskich, odebranych Bolimowowi przed 150 laty.
• Budzyń – 29 października 2019 Rada Gminy Budzyń podjęła uchwałę o rozpoczęciu konsultacji w sprawie odzyskania statusu miasta dla Budzynia na wniosek Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego. Termin konsultacji to przełom grudnia 2019 i stycznia 2020.
• Chełmiec – w 2018 r. miała zostać sprawdzona rzetelność przeprowadzonych w 2017 r. konsultacji społecznych, co spowodowało odroczenie nadania statusu miasta Chełmcowi o jeden rok (tzn. do 1 stycznia 2019). W związku z kolejnymi kontrowersjami dotyczącymi procesu nadania statusu miasta (patrz powyżej), nadanie statusu miasta Chełmcowi zostało odroczone o kolejny rok, do 1 stycznia 2020. 29 listopada 2019 ukazał się projekt rozporządzenia kasującego i to kolejne odroczenie. Ostatecznie pod koniec 2019 zrezygnowano kompletnie z nadania Chełmcowi praw miejskich.
• Czerwińsk nad Wisłą – po nadaniu pobliskim Sannikom praw miejskich w Czerwińsku ożywiła się dyskusja na temat przywrócenia dawnemu miastu praw miejskich w 150. rocznicę ich pozbawienia. Konsultacje z mieszkańcami odbyły się między 12 do 28 lutego 2019. Wyniki prezentują się następująco: a) gmina Czerwińsk nad Wisłą (frekwencja 21,2% = 1625 osób; w tym 99 nieważnych głosów = 6,1% ogółu): za 90,7%, przeciw 4,8%; wstrzymało się 4,5%; b) sołectwo Czerwińsk nad Wisłą (frekwencja 44,8% = 462 osób; w tym 15 nieważnych głosów = 3,2% ogółu): za 96,2%, przeciw 2,2%; wstrzymało się 1,6%; c) gmina Czerwińsk nad Wisłą bez sołectwa Czerwińsk nad Wisłą (frekwencja 17,6% = 1163 osób; w tym 84 nieważnych głosów = 7,2% ogółu): za 88,4%, przeciw 5,9%; wstrzymało się 5,7%. 27 marca rada gminy podjęła uchwałę w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie Czerwińskowi statusu miasta. 12 kwietnia 2019 Adam Bielan, wicemarszałek Senatu IX kadencji, na ręce włodarza gminy w Czerwińsku przekazał list intencyjny w sprawie poparcia działań mieszkańców zmierzających do odzyskania praw miejskich.
• Goraj – na sesji Rady Gminy Goraj w dniu 30.05.2019 r. radni zobowiązali wójta do podjęcia działań związanych z przywróceniem Gorajowi praw miejskich. Planowane było również przeprowadzenie konsultacji z mieszkańcami Goraja, a podczas następnej sesji Rady Gminy radni podejmą uchwałę w tej sprawie. Konsultacje odbyły się w terminie od 1 sierpnia do 20 września 2019. Wyniki prezentują się następująco: a) gmina Goraj (frekwencja 48,10% = 1672 osób): za 96,95%, przeciw 1,32%; wstrzymało się 1,73%; b) sołectwo Goraj (frekwencja 58,52% = 786 osób): za 96,96%, przeciw 0,65%; wstrzymało się 2,39%; 27 września 2019 radni podjęli uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie Gorajowi statusu miasta, a 1 października wniosek o nadanie praw miejskich Gorajowi został złożony.
• Kamieniec Ząbkowicki – W poprzedniej kadencji gmina Kamieniec Ząbkowicki starała się o nadanie praw miejskich; przeprowadzono konsultacje wśród mieszkańców z pozytywnym wynikiem, lecz poprzednia Rada Gminy konsekwentnie odrzucała projekt uchwały. Na lutowej sesji Rady Gminy Kamieniec Ząbkowicki ponownie podniesiony został temat praw miejskich dla Kamieńca Ząbkowickiego. Wójt Marcin Czerniec zadeklarował ponowne wszczęcie niezbędnych procedur i konsultacji, tak by w 2021 roku Kamieniec był już miastem. Uchwałą VI/45/2019 Rada Gminy zarządziła przeprowadzenie konsultacji społecznych w przedmiotowej sprawie. Konsultacje rozpoczęły się 17 kwietnia 2019 w miejscowości Doboszowice. 28 października odbyło się ostatnie zebranie konsultacyjne w sprawie praw miejskich dla Kamieńca Ząbkowickiego, a znakomita większość mieszkańców podczas ogólnogminnych konsultacji opowiedziała się za tym pomysłem: a) gmina Kamieniec Ząbkowicki (frekwencja 10,52% = 707 osób z 6719; w tym 32 nieоddane głosy spośród obecnych na konsultacjach = 4,52% ogółu): za 65,77% (465 osób), przeciw 18,39% (130 osób); wstrzymało się 11,32% (80 osób); b) sołectwa Kamieniec Ząbkowicki I i II (frekwencja 6,15% = 233 osoby z 3786; w tym 9 nieоddanych głosów spośród obecnych na konsultacjach = 3,86% ogółu): za 68,24% (159 osób), przeciw 23,61% (55 osób); wstrzymało się 4.29% (10 osób); c) gmina Kamieniec Ząbkowicki bez sołectw Kamieniec Ząbkowicki I i II (frekwencja 16,16% = 474 osoby z 2933; w tym 23 nieоddane głosy spośród obecnych na konsultacjach = 4,85% ogółu): za 64,56% (306 osób), przeciw 15,82% (75 osób); wstrzymało się 14,77% (70 osób).
• Klimontów – na podstawie pozytywnych konsultacji przeprowadzonych w 2018 roku, podczas LVIII sesji Rada Gminy Klimontów jednogłośnie postanowiła wystąpić z wnioskiem o nadanie statusu miasta Klimontowowi. Podjęta uchwała została pozytywnie zaopiniowana przez wojewodę świętokrzyskiego, a utracone przez Klimontów w 1870 roku prawa miejskie zostały przywrócone od 1 stycznia 2020, po 150 latach.
• Kołbiel – 8 grudnia 2019 wójt gminy Kołbiel Adam Budyta zadeklarował rozpoczęcie działań zmierzających do odzyskania praw miejskich dla Kołbieli, tak aby w 490 rocznicę nadania praw miejskich, czyli 2 lutego 2023 roku, Kołbiel znów była miastem.
• Kurzelów – Ukazanie się monografii D. Kaliny o dziejach Kurzelowa w listopadzie 2019 powiązane było z deklaracją zachęty kurzelowian do przywrócenia praw miejskich, utraconych za sprawą ukazu carskiego z 1869.
• Lututów – 28 lutego 2019 Radni Rady Gminy w Lututowie jednogłośnie przyjęli uchwałę na mocy której zostały przeprowadzone do 21 marca 2019 konsultacje dotyczące wystąpienia z wnioskiem o przywrócenie miejscowości Lututów statusu miasta. Wyniki prezentują się następująco: a) gmina Lututów (frekwencja 59,81% = 2747 osób): za 80,8%, przeciw 12,9%; wstrzymało się 6,3%; b) sołectwo Lututów (frekwencja 56,3% = 1263 osoby): za 70,4%, przeciw 22,6%; wstrzymało się 7,0%; c) gmina Lututów bez sołectwa Lututów (frekwencja 63,2% = 1484 osoby): za 89,8%, przeciw 4,6%; wstrzymało się 5,7%. 26 marca 2019, podczas VII sesji Rady Gminy Lututów, radni jednogłośnie podjęli uchwałę w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Lututów z wynikiem 13 radnych za (dwóch radnych było nieobecnych). Na początku maja 2019 wojewoda łódzki poparł wniosek Lututowa.
• Odrzywół – W maju 2019 roku rozpatrywane były możliwości przywrócenia praw miejskich Odrzywołowi.
• Olsztyn – 1 czerwca 2019 podczas spotkania Arcybiskupa Stanisława Nowaka z Wójtem Gminy Olsztyn Tomaszem Kucharskim, Metropolita Częstochowski zachęcał wójta, aby rozpocząć starania o przywrócenie Olsztynowi praw miejskich, które miejscowość utraciła po powstaniu styczniowym.
• Piątek – władze gminy Piątek od wielu lat czyniły starania aby móc wystąpić z wnioskiem o przywrócenie praw miejskich Piątkowi; w 2020 roku przypada 150. rocznica odebrania praw miejskich, co władze uznały za dobrą porę. Konsultacje z mieszkańcami w formie bezpośredniej odbyły się od 20 lutego do 20 marca 2019, kiedy to pełnomocnicy ds. konsultacji odwiedzili mieszkańców w ich domach, zbierając podpisy na listach konsultacyjnych. Ponadto 3 i 10 marca 2019 było to też możliwe w Urzędzie Gminy. Wyniki prezentują się następująco: a) gmina Piątek (frekwencja 65,5% = 3231 osób): za 88,2%, przeciw 7,6%; wstrzymało się 4,2%; b) sołectwo Piątek (frekwencja 56,9% = 848 osób): za 88,1%, przeciw 8,1%; wstrzymało się 3,8%; c) gmina Piątek bez sołectwa Piątek (frekwencja 69,3% = 2383 osoby): za 88,3%, przeciw 7,4%; wstrzymało się 4,3%. 27 marca 2019 Rada Gminy jednogłośnie podjęła uchwałę w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie Piątkowi statusu miasta.
• Raczki – 11 czerwca 2019 wójt gminy Raczki Andrzej Szymulewski oświadczył, że w perspektywie 5–8 lat będzie ubiegał się o przywrócenie praw miejskich dla Raczek.
• Skarbimierz-Osiedle – Wykorzystując wyniki przeprowadzonych na przełomie lat 2017/2018 konsultacji społecznych, 11 marca 2019 Rada Gminy Skarbimierz nowej kadencji podjęła kolejną uchwałę w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Skarbimierz-Osiedle, pomimo negatywnej opinii MSWiA w związku z zeszłorocznym wnioskiem Skarbimierza-Osiedla w tej samej sprawie. Mimo negatywnej opinii wojewody opolskiego i MSWiA, władze Skarbimierza podęły w listopadzie 2019 trzecią próbę nadania miejscowości statusu miasta.
• Solec nad Wisłą – 3 października 2019 wydano uchwałę w sprawie przeprowadzenia z mieszkańcami Gminy Solec nad Wisłą konsultacji dotyczących wniosku o nadanie statusu miasta miejscowości Solec nad Wisłą. Wyniki prezentują się następująco: a) gmina Solec nad Wisłą (frekwencja 22,87% = 977 osób z 4271): za 96,82% (946 osób), przeciw 1,43% (14 osób); wstrzymało się 1,74% (17 osób); b) sołectwo Solec nad Wisłą (frekwencja 28,55% = 203 osób z 711): za 98,52% (200 osób), przeciw 0,98% (2 osoby); wstrzymało się 0,49% (1 osoba); c) gmina Solec nad Wisłą bez sołectwa Solec nad Wisłą (frekwencja 21,74% = 774 z 3560 osób): za 96,38% (746 osób), przeciw 1,55% (12 osób); wstrzymało się 2.07% (16 osób).
• Strzegowo – 15 lutego 2019 Rada Gminy podjęła uchwałę o przeprowadzeniu konsultacji społecznych na ten temat nadania Strzegowu statusu miasta. Konsultacje trwały od 5 do 18 marca. Wyniki prezentują się następująco: a) gmina Strzegowo (frekwencja 25,5% = 1836 osób; w tym 5 nieważnych głosów = 0,3% ogółu): za 32,2%, przeciw 63,7%; wstrzymało się 3,9%; b) sołectwo Strzegowo (frekwencja 23,4% = 400 osób; w tym 1 nieważny głos = 0,2% ogółu): za 3,0%, przeciw 96,0%; wstrzymało się 0,86%; c) gmina Strzegowo bez sołectwa Strzegowo (frekwencja 31,8% = 1436 osób; w tym 4 nieważne głosy = 0,32% ogółu): za 40,3%, przeciw 54,7%; wstrzymało się 4,7%. W związku z tym wójt Wiesław Zalewski procedury nadania praw miejskich rozpoczynać nie będzie.
• Szerzyny – W 2019 roku w Szerzynach toczyły się dyskusje na temat odzyskania praw miejskich. Prawa miejskie dla Szerzyn uzyskał od króla Augusta II Sasa w 1731 roku ówczesny właściciel Szerzyn, którymi Szerzyny cieszyły się ponad sto lat, do czasów rzezi galicyjskiej. Według wójta Szerzyn, Grzegorza Gotfryda, trzeba najpierw podnieść komfort życia mieszkańców i wygląd samej miejscowości, a dopiero potem występować z takim wnioskiem
• Szreńsk – 29 stycznia 2019 Rada Gminy Szreńsk podjęła uchwałę o upoważniającą wójta do wszczęcia procedury związanej z nadaniem miejscowości statusu miasta oraz drugą w sprawie przeprowadzenia w terminie 1–31.03.2019 konsultacji z mieszkańcami. Konsultacje odbyły się w terminie 19–30 marca 2019. Wyniki prezentują się następująco: a) gmina Szreńsk (frekwencja X,X% = XX osoby): za XX%, przeciw X,X%; wstrzymało się X,X%; b) miejscowość Szreńsk (frekwencja X,X% = XX osoby): za XX%, przeciw X,X%; wstrzymało się X,X%; c) gmina Szreńsk bez miejscowości Szreńsk (frekwencja 22,6% = 566 osób): za 29,2%, przeciw 60,6%; wstrzymało się 10,2% (Uwaga – brak danych dla samej miejscowości Szreńsk, ponieważ żadna z przybyłych na zebranie 46 osób nie wypełniła ankiety, uznając że są zbyt małym gremium, by wyrażać opinię w tak ważnej sprawie; przez to w miejscowości Szreńsk przewidziany był nowy termin przeprowadzenia konsultacji.) Konsultacje w Szreńsku przedłużono do 31 sierpnia 2019. Wyniki konsultacji w Szreńsku wykazały około 60-procentowe poparcie za odzyskaniem praw miejskich, w przeciwieństwie do 60-procentowego sprzeciwu w pozostałych wsiach gminy. Zdanie mieszkańców stolicy gminy władze lokalne uznały za najbardziej znaczące, a w sprawie wypowiedzą się radni. Jeśli uchwała zostanie przyjęta, to gmina do końca roku ma wystąpić do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji z wnioskiem o przywrócenie praw miejskich, opierając się na motywie sprawiedliwości dziejowej.
• Turobin – 30 września 2019 wójt Turobina, Andrzej Kozina, zadeklarował, że zamierza odzyskać prawa miejskie dla Turobina, utracone po powstaniu styczniowym, aby zatrzymać młodych w Turobinie. 13 listopada 2019, na sesji rady gminy Turobin, radni jednogłośnie zobowiązali wójta do podjęcia działań związanych z przywróceniem miejscowości praw miejskich. Procedura związana z nadaniem Turobinowi statusu miasta została uruchomiona, po czym odbędą się konsultacje z mieszkańcami.
• Wiskitki – 12 sierpnia 2019 postanowiono przeprowadzić konsultacje z mieszkańcami gminy Wiskitki w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie miejscowości Wiskitki statusu miasta. Konsultacje odbyły się w terminie od 20 sierpnia do 30 września 2019 we wszystkich sołectwach gminy Wiskitki, podczas zebrań wiejskich. Wyniki, zestawione 6 października 2019, prezentują się następująco: a) gmina Wiskitki (frekwencja 8,24% = 653 osób z 7920): za 97,24% (635 osób), przeciw 0,76% (5 osób); wstrzymało się 2,00% (13 osób); b) sołectwo Wiskitki (frekwencja 5,91% = 66 osób z 1117): za 98,48% (65 osób), przeciw 1,51% (1 osoba); wstrzymało się 0,00% (0 osób); c) gmina Wiskitki bez sołectwa Wiskitki (frekwencja 8,63% = 587 osób z 6803): za 97,10% (570 osób), przeciw 0,68% (4 osoby); wstrzymało się 2,21% (13 osób).
• Wodzisław – 15 lipca 2019 radni gminy Wodzisław zagłosowali w sprawie podjęcia procedury związanej z przywróceniem Wodzisławiowi statusu miasta z wynikiem 14 głosów za i 1 głosem wstrzymującym się. Tego dnia podjęto także uchwałę w sprawie przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami na ten temat. Termin konsultacji: od 11 września do 31 października 2019. Mieszkańcy w większości są „za”; tylko jedno spośród 43 sołectw przeciwne
• Wydminy – mimo porażki w 2017 roku, 5 listopada 2019 wszczęto kolejne podejście w sprawie odzyskania praw miejskich Wydminom. Odbyło się to w formacie publicznej konferencji z zaproszonymi gośćmi nt. „Miasto szansa czy zagrożenie”. Konsultacje przeprowadzono w terminie 7–28 listopada 2019. Wyniki prezentują się następująco: a) gmina Wydminy (frekwencja 34,73% = 1787 osób z 5145; w tym 4 nieważne głosy = 2,23% ogółu): za 66,70% (1192 osób), przeciw 25,91% (463 osoby); wstrzymało się 6,99% (125 osób); b) sołectwo Wydminy (frekwencja 37,64% = 723 osób z 1921; w tym 2 nieważne głosy = 2,28% ogółu): za 62,38% (451 osób), przeciw 31,12% (225 osób); wstrzymało się 6,22% (45 osób); c) gmina Wydminy bez sołectwa Wydminy (frekwencja 33.00% = 1064 osób z 3224; w tym 2 nieważne głosy = 0,19% ogółu): za 69,92% (744 osoby), przeciw 22,37% (238 osób); wstrzymało się 7,52% (80 osób).
• Żołynia – formalne skonsultowanie sprawy przywrócenia praw miejskich Żołyni ze społecznością gminy miały się odbyć jesienią 2019. Do końca roku konsultacje się jednak nie odbyły.

Podsumowanie

31 marca 2019 był dla władz gmin formalnie ostatnim dniem złożenia wniosków o nadanie statusu miasta miejscowości do MSWiA, za pośrednictwem wojewodów, tak aby status miasta mogły otrzymać z dniem 1 stycznia 2020. Spośród 9 gmin, które przed tym terminem podjęły uchwały dotyczące przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami w sprawie nadania statusu miasta siedzibie gminy, stan rzeczy z ubiegiem terminu wyglądał następująco:

• w dwóch przypadkach konsultacji nie zdążono przeprowadzić do 31 marca 2019 (Kamieniec Ząbkowicki, Szreńsk);
• w dwóch przypadkach konsultacje przeprowadzono przed 31 marca 2019, lecz głosowanie odnośnie wniosku się nie odbyło z powodu negatywnego wyniku konsultacji, niskiej frekwencji w konsultacjach bądź innych nieujawnionych przyczyn (Banie, Strzegowo);
• w pięciu przypadkach uchwała została podjęta, a wniosek wysłany do 31 marca 2019.

Poniższa tabela uwidacznia wyniki głosowań (lub ich brak) do 31 marca 2019:

Głosowania rad gmin (do 2019.03.31) w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Banie	nie przeprowadzono głosowania
Czerwińsk nad Wisłą	2019-03-27	14	0	1
Kamieniec Ząbkowicki	nie przeprowadzono konsultacji przed 31 marca
Klimontów	2018-10-17	15	0	0	jednogłośnie
Lututów	2019-03-26	13	0	0	jednogłośnie
Piątek	2019-03-27	14	0	0	jednogłośnie
Skarbimierz-Osiedle (#2)	2019-03-11	?	?	?
Strzegowo	nie przeprowadzono głosowania
Szreńsk	nie przeprowadzono konsultacji przed 31 marca

Do 31 marca 2019 do MSWiA wpłynęło pięć wniosków: Czerwińska nad Wisłą, Klimontowa, Lututowa, Piątku i Skarbimierza-Osiedla. Według projektu rozporządzenia MSWiA z 9 lipca 2019, pierwsze cztery wnioski rozpatrzono pozytywnie, natomiast wniosek Skarbimierza-Osiedla negatywnie. Decyzję tę Rada Ministrów zatwierdziła rozporządzeniem z 26 lipca 2019.

2020

Miejscowości

• Bolimów – na początku października 2020 Rada Gminy podjęła uchwałę w sprawie podjęcia działań zmierzających do przywrócenia praw miejskich Bolimowowi, a kolejnym krokiem będą konsultacje społeczne.
• Brdów – w 2020 roku mieszkańcy Brdowa i okolicy podjęli dyskusję w sprawie odzyskania praw miejskich oraz dawnej roli głównego ośrodka dla najbliższej okolicy, którą po części przejął Babiak w drugiej połowie XX wieku.
• Budzyń – w terminie od 1 grudnia 2019 do 15 stycznia 2020 w gminie Budzyń trwały konsultacje społeczne w sprawie przywrócenia Budzyniowi praw miejskich. 28 stycznia 2020 opublikowano oficjalne wyniki, według których większość mieszkańców chce, aby Budzyń odzyskał status miasta. Wyniki prezentują się następująco: a) gmina Budzyń (frekwencja 61,76% = 4062 z 6577 osób; w tym 3 nieważne głosy = 0,07% ogółu): za 77,03% (3129 głosów), przeciw 17,85% (725 głosów); wstrzymało się 5,05% (205 głosów); b) sołectwo Budzyń (frekwencja 61,61% = 2147 z 3485 osób): za 75,36% (1618 głosów; w tym 1 nieważny głos = 0,05% ogółu), przeciw 19,33% (415 głosów); wstrzymało się 5,26% (113 głosów); c) gmina Budzyń bez sołectwa Budzyń (frekwencja 61,93% = 1915 z 3092 osób; w tym 2 nieważne głosy = 0,10% ogółu): za 78,90% (1511 głosów), przeciw 16,19% (310 głosów); wstrzymało się 4,80% (92 głosy). Podczas XIII sesji Rada Gminy Budzyń jednogłośnie podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Budzyń.
• Cegłów – 3 września 2020 na posiedzeniu radni podjęli decyzję o uruchomieniu procedury konsultacji społecznych z mieszkańcami gminy Cegłów w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Cegłów. Konsultacje rozpoczną się 19 września i będą trwały do 19 października. W całej gminie udział w konsultacjach wzięło 506 uprawnionych do głosowania, z czego 73,54% mieszkańców opowiedziało się za nadaniem Cegłowowi statusu miasta. W samym Cegłowie głos oddało 184 mieszkańców, z czego 64,29% było za.
• Chełmiec – w związku z dwukrotnym odroczeniem, a następnie odwołaniem, uchwały o nadaniu Chełmcowi praw miejskich, 20 stycznia 2020 radni z gminy Chełmiec ponownie dyskutowali na temat praw miejskich i możliwości odwołania się do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie odwołania decyzji o przyznaniu sołectwu statusu miasta.
• Dubiecko – 26 lutego 2020 Rada Gminy Dubiecko przyjęła uchwałę w sprawie podjęcia procedury związanej z przywróceniem Dubiecku statusu miasta oraz uchwałę w sprawie przeprowadzenia z mieszkańcami gminy Dubiecko konsultacji dotyczących wniosku o nadanie statusu miasta miejscowości Dubiecko. Konsultacje odbyły się w terminie od 18 do 20 marca 2020 metodą ankietową przez internet z powodu pandemii koronawirusa. Wyniki prezentują się następująco: a) gmina Dubiecko (frekwencja 9,01% = 683 z 7578 osób: za 92,66% (633 głosy), przeciw 1,91% (13 głosów); wstrzymało się 5,43% (37 głosów); b) sołectwo Dubiecko (frekwencja 13,21% = 95 z 719 osób: za 96,84% (92 głosy), przeciw 0,00% (0 głosów); wstrzymało się 3,16% (3 głosy); c) gmina Dubiecko bez sołectwa Dubiecko (frekwencja 8,57% = 588 z 6859 osób): za 92,00% (541 głosów), przeciw 2,21% (13 głosów); wstrzymało się 5,79% (34 głosy). 30 marca 2020 podczas XXIII sesji Rady Gminy Dubiecko 13 obecnych radnych zagłosowało w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Dubiecko: 11 za, 0 przeciw, a 2 się wstrzymało. Wniosek Rady Gminy Dubiecko został pozytywnie zaopiniowany przez wojewodę.
• Iwaniska – 18 września 2020 Rada Gminy podjęła pierwszy krok w sprawie przywrócenia praw miejskich Iwaniskom przyjmując uchwałę intencyjną, która rozpoczyna cały proces. Konsultacje społeczne gmina ogłosi jeszcze w tym roku. Jeśli mieszkańcy opowiedzą się za miastem, władze gminy wyślą wniosek o przywrócenie praw miejskich do wojewody świętokrzyskiego, który przekaże go do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Iwaniska miastem mogą stać się najwcześniej 1 stycznia 2022 roku. 7 października 2020 wydano uchwałę w sprawie przeprowadzenia konsultacji. Konsultacje społeczne były prowadzone we wszystkich sołectwach od 4 listopada do 10 grudnia 2020 roku. 1236 mieszkańców opowiedziało się za, przeciwko było 125 osób, a 73 osoby wstrzymały się od głosu. Rada Gminy uchwałą z dnia 30 grudnia 2020 r. pozytywnie zaopiniowała starania o nadanie Iwaniskom statusu miasta.
• Izbica – na początku października 2020 wójt i radni, gminy Izbica podjęli uchwałę o rozpoczęciu procedury zmiany statusu miejscowości, przywracając liczącej ponad 2,000 mieszkańców Izbicy prawa miejskie utracone w czasie represji po powstaniu styczniowym. Konsultacje zostały przeprowadzone w terminie 19 listopada 2020 – 31 stycznia 2021
• Kamieniec Ząbkowicki – na podstawie przeprowadzonych w 2019 roku konsultacji w sprawie nadania Kamieńcowi Ząbkowickiemu praw miejskich, protokoły końcowe wskazują, że 68,24% uczestników konsultacji opowiedziało się za przystąpieniem do ubiegania się o uzyskanie statusu gminy miejsko-wiejskiej, natomiast 23,61%. osób było odmiennego zdania, a 4,29% wstrzymało się od głosowania. Frekwencja w konsultacjach na terenie całej gminy wyniosła 10,52%. Procedura zakończyła się przyjęciem uchwały w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Kamieniec Ząbkowicki, przez co z dniem 1 stycznia 2021 roku Kamieniec Ząbkowicki stał się miastem.
• Kamionka – 27 stycznia 2020 odbyła się nadzwyczajna sesja Rady Gminy Kamionka w sprawie działań mających na celu przywrócenie praw miejskich dla Kamionki, utraconych po Powstaniu Styczniowym. Za podjęciem uchwały rozpoczynającej proces zagłosowało 12 radnych, a 2 wstrzymało się od głosu, przez co rozpoczęto konsultacje społeczne. Konsultacje odbyły się w terminie od 12 lutego do 16 marca 2020, a w sprawie wypowiedziało się 22,39% mieszkańców gminy, którzy w większości (72,04%) opowiedzieli się za przywróceniem Kamionce praw miejskich. Przeciw takich zmianom było 12,73% głosujących, a 14,6% wstrzymało się od wyrażenia swojej opinii. Podczas sesji 24 marca 2020 Rada Gminy Kamionka podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Kamionka.
• Końskowola – temat przywrócenia praw miejskich Końskowoli powrócił na tapetę podczas Święta Róż w lipcu 2020. Wcześniejsze starania Końskowoli były nieskuteczne z powodu niskiego zainteresowania mieszkańców. Teraz samorządowcy gminni chcą konsultacje społeczne połączyć z ogólnowiejskim zebraniem mieszkańców. Odzyskanie praw miejskich dla Końskowoli wójt planuje na 2022 rok tak aby pokryło się z 490 rocznicą uzyskania pierwszej lokacji. Konsultacje społeczne w poszczególnych sołectwach rozpoczną się 15 października 2020 i potrwają miesiąc W konsultacjach udział wzięło 3128 mieszkańców gminy, z czego 81% opowiedziało się za nadaniem praw miejskich. W Końskowoli odsetek ten wyniósł 88%.
• Koźminek – temat przywrócenia praw miejskich Koźminkowi powraca. W 2016 roku w Koźminku ówczesny samorząd przeprowadził konsultacje społeczne w tej sprawie, a mieszkańcy wypowiedzieli się jednoznacznie że nie chcą mieszkać w mieście. Zdaniem wójt Iwony Michniewicz, stało się to jednak z powodu niedoinformowania mieszkańców i nieuzasadnionych obaw dotyczących skutków zmiany, takich jak podniesienie podatków, większe uposażenie włodarzy, czy wzrost opłat za śmieci. Ponieważ żadna z tych rzeczy nie występuje, kolejne konsultacje powinny się odbyć w oparciu o solidniejsze podłoże wiedzy. Konsultacje społeczne zostały przeprowadzone w terminie od 6 do 20 lutego. Wyniki prezentują się następująco (brak informacji o liczbie upoważnionych do głosowania, przez co niemożliwe jest ustalenie frekwencji): a) gmina Koźminek (frekwencja XX% = 766 z XX osób; w tym 195 nieważnych głosy = 25,46% ogółu głosujących): za 56,57% (323 z 571 ważnych głosów), przeciw 42,73% (244 z 571 ważnych głosów); wstrzymało się 0,70% (4 z 571 ważnych głosów); b) sołectwo Koźminek (frekwencja XX% = 287 z XX osób; w tym 84 nieważne głosy = 29,27% ogółu głosujących): za 73,40% (149 z 203 ważnych głosów), przeciw 26,11% (53 z 203 ważnych głosów); wstrzymało się 0,49% (1 z 203 ważnych głosów); c) gmina Koźminek bez sołectwa Koźminek (frekwencja XX% = 479 z XX osób; w tym 111 nieważnych głosów = 23,17% ogółu głosujących): za 47,28% (174 z 368 ważnych głosów), przeciw 51,90% (191 z 368 ważnych głosów); wstrzymało się 0,82% (3 z 368 ważnych głosów). Raport z konsultacji trafił do radnych, którzy podjęli dalsze kroki, by Koźminek ponownie stał się miastem; wielce prawdopodobne jest, że 1 stycznia 2021 Koźminek dołączy do grona 944 miast w Polsce. 24 marca 2020, podczas XXIII sesji Rady Gminy Koźminek, uchwałę przegłosowano.
• Krościenko nad Dunajcem – Radni gminy Krościenko nad Dunajcem podczas sierpniowej sesji przyjęli uchwałę w celu przeprowadzenia odpowiednich konsultacji społecznych, które mają się odbyć do 31 października. Władze chcą powrócić do granic, które obowiązywały w Krościenku do roku 1933, kiedy to ze względu na małą liczbę mieszkańców miasto straciło status miasta. Ponieważ obecnie nie ograniczeń wielkościowych, gmina może się ponownie starać o przywrócenie praw miejskich. Krościenko stanowiło także w latach 1973–1982 część miasta Szczawnica-Krościenko. Konsultacje z mieszkańcami, rozpoczęte 5 października 2020, początkowo miały się zakończyć 31 października, lecz w związku z pandemią przedłużono je do 18 listopada. Uprawnione do udziału w konsultacjach były 5382 osoby. Oddanych zostało 1296 ankiet, z czego 1284 ważne (frekwencja 24,08%). Za nadaniem statusu miasta oddano 824 głosy (64,17% ważnych głosów), przeciw było 337 osób (26,25%), a 123 wstrzymały się (9,58%). W Krościenku nad Dunajcem (sołectwa Krościenko Centrum i Krościenko Zawodzie) w konsultacjach uczestniczyły 752 osoby z 2327 uprawnionych (frekwencja 32,32%). Oddano 741 ważnych głosów, z czego: 487 popierających (65,72% ważnych głosów), 218 przeciwnych (29,42%) oraz 36 wstrzymujących się (4,86%).
• Nowe Miasto – zapowiedź władz gminy o działaniach zmierzających do przywrócenia praw miejskich Nowemu Miastu pojawiła się już w 2018 roku. Po odzyskaniu praw miejskich przez sąsiednie miejscowości w powiecie płońskim (Czerwińsk nad Wisłą w 2020 roku i Sochocin w 2021 roku) dyskusja nabrała siły i latem 2020 złożono petycję o odzyskanie praw miejskich przez Nowe Miasto Uchwałą 171/XX/2020 Rada Gminy zarządziła konsultacje, określając termin ich przeprowadzenia na 15.12.2020–31.01.2020 (błąd, powinno być 2021). Założono, że jeśli wszystko pójdzie dobrze, Nowe Miasto mogłoby odzyskać prawa miejskie od 1 stycznia 2022.
• Olsztyn – 5 lutego 2020 Rada Gminy Olsztyn jednogłośnie podjęła uchwałę (nr IX/127/20) w sprawie rozpoczęcia procedury zmierzającej do odzyskania praw miejskich przez Olsztyn. Olsztyn spełnia wszystkie kryteria obowiązujące przy nadawaniu lub przywracaniu praw miejskich, przez co władze gminy uważają, że warto podjąć działania by po 150 latach pomóc dziejowej powinności i historycznej sprawiedliwości. Wniosek o przywrócenie praw miejskich Olsztynowi zostanie skonsultowany z mieszkańcami gminy Olsztyn tak aby w 2022 roku na mapie administracyjnej Polski były dwa miasta o nazwie Olsztyn. Konsultacje, które miały się odbyć w gminie Olsztyn w drugiej połowie marca 2020 zostaną przeprowadzone w terminie późniejszym z powodu pandemii koronawirusa; nowy ustalony termin konsultacji to od 7 grudnia 2020 do 15 stycznia 2021.
• Osięciny – w marcu 2020 władze gminy Osięciny rozpoczęły starania o przywrócenie praw miejskich Osięcinom z nadzieją, że zostaną poparte przez większość mieszkańców.
• Piekoszów – Rada Gminy Piekoszów na sesji 30 czerwca 2020 podjęła uchwałę w sprawie podjęcia procedury zmierzającej do nadania Piekoszowowi statusu miasta. 12 radnych głosowało za, a 2 się wstrzymało od głosu. Nikt nie był przeciwny. 24 września 2020 wydano uchwałę w sprawie przeprowadzenia konsultacji
• Pruszcz – w gminie Pruszcz działa komisja do spraw nadania praw miejskich Pruszczowi. Jej członkowie badają co poprzez taką zmianę mieszkańcy mogliby zyskać, a co stracić. Jeżeli radni przychylą się do pomysłów, gmina zorganizuje konsultacje społeczne w tej sprawie. 18 maja 2020 wójt gminy, Dariusz Wądołowski, poinformował, że prawdopodobnie w maju Rada Gminy podejmie uchwałę otwierającą drogę do nadania praw miejskich. Konsultacje społeczne odbędą się w terminie od 1 września do 15 października 2020. Frekwencja wyniosła 10,5%. 49,5% mieszkańców było przeciwnych aby Pruszcz został przekształcony w miasto, a 50,5%. było za. Co ciekawe, w niektórych sołectwach 89% mieszkańców było za, a w niektórych wręcz odwrotnie, bo około 80% przeciw. Sprawa zostanie przedyskutowana. 29 października 2020 Rada Gminy Pruszcz zaopiniowała pozytywnie starania o nadanie Pruszczowi statusu miasta i zobowiązała wójta do sporządzenia stosownego wniosku.
• Rozprza – 5 marca 2020 podczas sesji Rady Gminy, wójt Janusz Jędrzejczyk przedstawił radnym plan wystąpienia z wnioskiem o przeprowadzenie konsultacji społecznych na temat odzyskania przez Rozprzę praw miejskich, podkreślając, że jest to jednym z jego zobowiązań wyborczych, które chce zrealizować.
• Rutki – 2 stycznia 2020 wójt gminy Rutki Dariusz Modzelewski poinformował, że rozważa podjęcie prac nad przywróceniem Rutkom praw miejskich, jako że w 2020 roku przypada 260 rocznica im ich nadania.
• Secemin – Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Secemin rozpoczęło starania o przywrócenie Seceminowi statusu miasta. Podjęło stosowną uchwałę i wystąpiło 3 lutego 2020 z wnioskiem do Rady Gminy Secemin o rozpoczęcie procedury przywrócenia praw miejskich miejscowości Secemin.
• Skarbimierz-Osiedle – Mimo dwukrotnego negatywnego zaopiniowania przez MSWiA starań zmierzających do uzyskania statusu miasta, władze Skarbimierza podęły w listopadzie 2019 trzecią próbę nadania miejscowości statusu miasta Podczas sesji Rady Gminy w dniu 24.02.2020 r. przedstawiono wyniki konsultacji w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Skarbimierz-Osiedle. Uprawnionych do głosowania były 6323 osoby. W konsultacjach na terenie gminy udział wzięły 3194 osoby (frekwencja 50,5%), z czego 2883 opowiedziały się za nadaniem statusu miasta (90,26%). W samym Skarbimierzu-Osiedlu na 1688 uprawnionych osób, udział wzięło 598 osób (frekwencja 35,4%), z czego 527 było za (88,1%). W głosowaniu podczas sesji 11 radnych głosowało za przyjęciem uchwały w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Skarbimierz-Osiedle, a 4 radnych wstrzymało się od głosu. Wojewoda opolski wniosek zaopiniował negatywnie.
• Sochocin – 24 stycznia 2020 rada gminy Sochocin zdecydowała o przeprowadzeniu konsultacji społecznych w sprawie nadania Sochocinowi praw miejskich, które stracił po Powstaniu Styczniowym. Uchwałę o przeprowadzeniu konsultacji podjęto 12 głosami za, jeden głos był przeciw, a jeden radny od głosu się wstrzymał. Konsultacje z mieszkańcami mają się odbyć w lutym 2020. W konsultacjach wzięło udział 1090 mieszkańców na 5766 uprawnionych (18,90%). Głosów nieważnych było 64. Za tym by Sochocin miał status miasta, opowiedziało się 899 osób (87,62%), 102 mieszkańców było przeciw (9,94%), a 25 osób wstrzymało się od głosu (2,44%). Pod koniec marca rada gminy podjęła uchwałę zatwierdzającą konsultacje, a następnie za pośrednictwem wojewody mazowieckiego złoży dokumenty do MSWiA tak aby 1 stycznia 2021 roku Sochocin mógł zostać miastem.
• Solec nad Wisłą – 30 marca odbyła się rada gminy. Radni jednogłośnie uchwalili uchwałę w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta. W związku z czym rada gminy postanowiła wystąpić do MSWiA, za pośrednictwem wojewody mazowieckiego, z wnioskiem o nadanie statusu miasta tak, aby 1 stycznia 2021 roku Solec nad Wisłą mógł zostać miastem.
• Sułów – w lutym 2020 z inicjatywy Towarzystwa Przyjaciół Sułowa ruszyła akcja przywrócenia Sułowowi praw miejskich, utraconych tuż po II wojnie światowej. Sytuacja jest o tyle nietypowa, że Sułów nie jest siedzibą gminy, lecz wsią (aczkolwiek największą) w miejsko-wiejskiej gminie Milicz. Gdyby Sułowowi udało się otrzymać prawa miejskie, stałby się precedensem dla wielu innych miast zdegradowanych w kraju nie pełniących gminnych funkcji administracyjnych. Chodzi o to, że nie ma jeszcze w Polsce przypadku jednej gminy z dwoma miastami, choć jest jeden przypadek gminy miejsko-wiejskiej, Nowe Skalmierzyce, której siedziba nie znajduje się w mieście, lecz we wsi Skalmierzyce. Ponadto, w latach 1997–2009 miasto Siechnice również nie pełniło funkcji administracyjnych w gminie Święta Katarzyna, jedynej wtedy gminy miejsko-wiejskiej w kraju bez burmistrza (władzę sprawował wójt). Są też wreszcie liczne przypadki gmin, których siedziby nie znajdują się na terenie danej gminy (na przykład siedziba gminy Nowosolna znajduje się w Łodzi). W audycji na temat praw miejskich Sułowa w Radio Eska Wrocław 21 lutego 2020 Mirosław Niedbała z Towarzystwa Przyjaciół Sułowa zapewnia, że nie ma formalnych przeszkód aby jednostką pomocniczą danej gminy było (drugie) miasto. Jest to o tyle istotne, że wstępne plany przywrócenia Sułowa na listę miast nie zakładają podziału gminy Milicz bądź przeniesienia do Sułowa siedziby gminy z Milicza. Liczni rozmówcy w audycji są przychylni pomysłowi, tym bardziej że Sułów ze swoimi 1500 mieszkańcami spełnia prawie wszystkie stawiane obecnie warunki bycia miastem, a już szczególnie biorąc pod uwagę jego zachowany małomiasteczkowy układ urbanistyczny. Konsultacje społeczne są w trakcie przygotowania.
• Szreńsk – Na podstawie przeprowadzonych w 2019 konsultacji, Rada Gminy Szreńsk na sesji 27 marca 2020 podjęła uchwałę w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Szreńsk.
• Turobin – 8 stycznia 2020, na wniosek wójta gminy Turobin w związku z licznymi głosami mieszkańców, rada gminy jednogłośnie podjęła decyzję o rozpoczęciu procedury związanej z przywróceniem miejscowości praw miejskich. 4 marca 2020 turobińscy radni podjęli uchwałę dotyczącą przeprowadzenia konsultacji społecznych w tej sprawie. Konsultacje zostały przesunięte na termin późniejszy z powodu pandemii koronawirusa. W wyniku konsultacji z 2 września większość mieszkańców przybyłych na zebranie konsultacyjne była „za” odzyskaniem praw miejskich. 64% mieszkańców gminy, biorących udział w konsultacjach, wyraziło pozytywną opinię. Łącznie udział wzięło 539 osób na 5207 uprawnionych. Szczegółowe wyniki konsultacji w gminie Turobin: liczba głosów „tak” – 345 głosów, co stanowi 64,0%; liczba głosów „nie” – 187 głosów, co stanowi 34,7%; liczba głosów nieważnych – 7 głosów, co stanowi 1,3%. Szczegółowe wyniki konsultacji w sołectwie Turobin: 188 uprawnionych, co stanowi 23,8% uprawnionych: liczba głosów „tak” – 123 głosy, co stanowi 65,4%; liczba głosów „nie” – 59 głosów, co stanowi 31,4%, liczba głosów nieważnych – 6 głosów, co stanowi 3,2%.
• Wiskitki – Podczas sesji 27 stycznia 2020 samorząd, uwzględniając wyniki przeprowadzonych w 2019 konsultacji społecznych, jednogłośnie podjął uchwałę w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie Wiskitkom statusu miasta
• Wodzisław – 4 lutego 2020 opublikowano wyniki przeprowadzonych w 2019 roku konsultacji społecznych w sprawie przywrócenie Wodzisławiowi statusu miasta. Na niemal 6000 uprawnionych, głos oddało ponad 2300. 82% respondentów było za przywróceniem; tylko jedno sołectwo nie chciało nowego statusu. Podczas sesji 19 lutego 2020 podęto uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Wodzisław. Wniosek został złożony do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji za pośrednictwem wojewody świętokrzyskiego. Jeśli decyzja ministerstwa będzie pozytywna, Wodzisław stanie się 45 miastem województwa świętokrzyskiego od 1 stycznia 2021 roku.
• Wydminy – 21 maja 2020 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie orzekł, że działania Rady Gminy w Wydminach w sprawie nadania Wydminom praw miejskich były zgodne z prawem. W 2017 roku wojewoda warmińsko-mazurski negatywnie zaopiniował wniosek Rady Gminy o nadaniu wsi praw miejskich, powołując się na nieprawidłowo przeprowadzone konsultacje społeczne, choć w ocenie wójta, wszystkie formalności w tej sprawie zostały spełnione. Rozporządzenie Rady Ministrów z 24 lipca 2017 nie uwzględniło Wydmin w wykazie miejscowości, którym nadano status miasta (Dz.U. z 2017 r. poz. 1427). Mimo porażki, 5 listopada 2019 wszczęto kolejne podejście w sprawie odzyskania praw miejskich Wydminom. Zorganizowano też kolejne konsultacje, kiedy to przy frekwencji 34,73% za prawami miejskimi opowiedziało się 66,70% głosujących. 30 marca 2020 r. Rada Gminy ponownie wystąpiła z wnioskiem o nadanie praw miejskich Wydminom. Wojewoda zaskarżył uchwałę zarządzającą konsultacje i nie wiadomo jeszcze (maj 2020) czy odwoła się od wyroku sądu administracyjnego, czekając na jego uzasadnienie.

Podsumowanie

31 marca 2020 był dla władz gmin formalnie ostatnim dniem złożenia wniosków o nadanie statusu miasta miejscowości do MSWiA, za pośrednictwem wojewodów, tak aby status miasta mogły otrzymać z dniem 1 stycznia 2021. Spośród 15 gmin, które przed tym terminem podjęły uchwały dotyczące przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami w sprawie nadania statusu miasta siedzibie gminy, stan rzeczy z ubiegiem terminu wyglądał następująco:

• w dwóch przypadkach konsultacji nie zdążono przeprowadzić do 31 marca 2020 (Olsztyn, Rozprza);
• w 13 przypadkach uchwała została podjęta a wniosek wysłany do 31 marca 2020.

Poniższa tabela uwidacznia wyniki głosowań (lub ich brak) do 31 marca 2020:

Głosowania rad gmin (do 2020.03.31) w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Budzyń	2020-03-09	15	0	0	jednogłośnie
Dubiecko	2020-03-30	11	0	2
Goraj	2019-09-27	?	?	?
Kamieniec Ząbkowicki	2020-01-24	9	3	0
Kamionka	2020-03-24	11	0	1
Koźminek	2020-03-24	11	2	1
Olsztyn	nie przeprowadzono konsultacji przed 31 marca
Rozprza	nie przeprowadzono konsultacji przed 31 marca
Skarbimierz-Osiedle (#3)	2020-02-24	11	0	4
Sochocin	2020-03-16	9	0	0	jednogłośnie
Solec nad Wisłą	2020-03-30	14	0	0	jednogłośnie
Szreńsk	2020-03-27	?	?	?
Wiskitki	2020-01-27	15	0	0	jednogłośnie
Wodzisław	2020-02-19	14	0	1
Wydminy (#2)	2020-03-30	7	6	1

Do 31 marca 2020 do MSWiA wpłynęło trzynaście wniosków: Budzynia, Dubiecka, Goraja, Kamieńca Ząbkowickiego, Kamionki, Koźminka, Skarbimierza-Osiedla, Sochocina, Solca nad Wisłą, Szreńska, Wiskitek, Wodzisławia i Wydmin. Według projektu rozporządzenia MSWiA z 20 lipca 2020, dziesięć wniosków rozpatrzono pozytywnie, natomiast trzy (Skarbimierza-Osiedla, Szreńska i Wydmin) negatywnie.

2021

Miejscowości

• Baboszewo – 2 lutego 2021 radni gminy Baboszewo podjęli uchwałę w sprawie przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami w sprawie nadania Baboszewu statusu miasta. Konsultacje odbyły się w terminie od 22 lutego do 15 marca 2021. W głosowaniu udział wzięło 1030 osób, spośród których za głosowało 623 osób (60,49%) przeciw 355 osób (34,47%), a wstrzymało się 40 osób. Oddano ponadto 12 nieważnych głosów. Pozytywne rozstrzygnięcie konsultacji pozwoliło przejść do dalszych czynności w procedurze: podjęcia stosownej uchwały przez radę gminy i złożenia dokumentów do MSWiA za pośrednictwem wojewody. Mimo to, pod koniec marca 2021, Rada Gminy, przy niepełnym składzie (9 obecnych z 15) zagłosowała na posiedzeniu komisji (nie sesji!) Rady Baboszewo przeciw wystąpieniu z wnioskiem (pięciu radnych było przeciw, a czterech za). Zmiana opinii odbiega znacznie od głosowania przed konsultacjami, kiedy to wszystkich 15 radnych było za. Na sesji Rady Gminy 26 marca 2021 podano motywy tej decyzji, m.in. słabe poinformowanie mieszkańców, niewystarczalny dostęp do internetu podczas pandemii i inne niedogodności związane z trybem głosowania. Decyzja o wycofaniu się z dalszych procedur jest też niezgodna z procesami demokratycznymi, ponieważ nie honoruje woli większości głosujących mieszkańców.
• Bodzanów – 28 października 2021 Rada Gminy przyjęła uchwałę o przeprowadzeniu z mieszkańcami gminy konsultacji społecznych w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Bodzanów. W przeprowadzonych 8 grudnia 2021 konsultacjach udział wzięło 223 mieszkańców gminy, spośród 8004 osób uprawnionych. Z tej liczby 150 osób było za, 40 przeciw, 32 wstrzymało się od głosu, a jedna osoba nie głosowała.
• Bolimów – 18 stycznia 2021 Rady Gminy Bolimów przyjęła uchwałę o przeprowadzaniu konsultacji społecznych w sprawie przywrócenia Bolimowowi praw miejskich. Konsultacje przeprowadzono w terminie 12–22 lutego 2021 w formie papierowej bądź elektronicznej. Frekwencja w głosowaniu wyniosła 47,41%. W całej gminie Bolimów za nadaniem statusu miasta było 728 osób, przeciwko – 766 osób, natomiast w Bolimowie „za” było 195 głosujących, a przeciwko były 242 osoby. Mimo to, 22 marca 2021, za podjęciem uchwały o wystąpieniu z wnioskiem do MSWiA zagłosowało 12 radnych, jedna osoba była przeciw, a jedna wstrzymała się od głosu. Jak twierdzi wójt, Jeżeli zaborca był nielegalny, to musimy wrócić do tego, co było legalne i wychodząc naprzeciw mieszczanom Bolimowa, zrealizujmy ich testament i przywróćmy Bolimowowi prawa miejskie oraz "Teraz albo nigdy".
• Cegłów – na podstawie pozytywnych wyników w przeprowadzonych w 2020 roku konsultacjach, Rada Gminy Cegłów 29 marca 2021 jednogłośnie (13 z 15 za, 2 nieobecnych) zagłosowała za wystąpieniem z wnioskiem o przywrócenie Cegłowowi statusu miasta.
• Czarny Dunajec – 4 lutego 2021 radni gminy Czarny Dunajec zdecydowali o przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami w sprawie przywrócenia Czarnemu Dunajcowi statusu miasta. Konsultacje odbędą się pod koniec lata 2021. 8 lipca 2021 gmina rozpoczęła kampanię informacyjną w tej sprawie. Konsultacje potrwają 1–30 września 2021, a zagłosować będą mogli wszyscy mieszkańcy od 13 roku życia. Spośród 19 153 uprawnionych do głosowania, w konsultacjach ważny głos oddały 5834 osoby (frekwencja 30,46%). Za nadaniem statusu miasta Czarnemu Dunajcowi oddano 3954 głosy (67,8% ważnych głosów), przeciwko było 1107 osób (19%), a 773 mieszkańców gminy wstrzymało się (13,2%). W Czarnym Dunajcu w konsultacjach oddano 1266 ważnych głosów, z czego 733 (57,9%) uczestników konsultacji opowiedziało się za nadaniem statusu miasta, 472 (37,3%) było przeciwnych, a 61 (4,8%) wstrzymało się od zajęcia jednoznacznego stanowiska.
• Gdów – Uchwałą XLVI/357/2021 z 12.11.2021 Rada Gminy zdecydowała o przeprowadzeniu konsultacji w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Gdów. Termin konsultacji: 11 grudnia 2021 – 12 stycznia 2022.
• Iwaniska – Podczas XLIII sesji Rada Gminy Iwaniska podjęła uchwałę w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie miejscowości Iwaniska statusu miasta. 19 lutego 2021, po pozytywnych konsultacjach w 2020 roku, wniosek o nadanie praw miejskich dla Iwanisk przekazał wojewodzie Zbigniewowi Koniuszowi wójt gminy Marek Staniek.
• Izbica – konsultacje w sprawie przywrócenia praw miejskich Izbicy miały odbyć się w terminie od 19 listopada 2020 do 31 stycznia 2021. Termin ten skorygowano później na 9–10 stycznia 2021. W konsultacjach wzięło udział 1701 spośród 6714 uprawnionych (25,34%). Za statusem miasta opowiedziało się 1298 mieszkańców (76,31%), przeciw było 313 (18,40%), a 90 się wstrzymało (5,29%). W samej Izbicy w konsultacjach wzięło udział 504 spośród 1486 uprawnionych (33,92%). Za statusem miasta opowiedziało się 282 mieszkańców (55,95%), przeciw było 193 (38,29%), a 29 się wstrzymało (5,75%). W lutym 2021 pojawiły się obiekcje co do jakości ulotek promocyjnych rozpowszechnionych przed konsultacjami, w których zapewniano, że "nic nie stracimy, nie będziemy więcej płacić i tyle". Zastrzeżenia dotyczyły braku wszechstronnej analizy rozwoju gminy oraz że konsultacje przeprowadzono w dobie pandemii, kiedy głosowanie fizyczne było utrudnione wymogiem zachowania rygorów sanitarnych. Wójt Lewczuk przekonuje jednak, że negatywne głosy są nieliczne. Podczas sesji w dniu 18 lutego 2021 Rada Gminy przyjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie Izbicy statusu miasta.
• Jadów – 5 sierpnia 2021, na podstawie uchwały Rady Gminy XII/73/2011 w sprawie określenia zasad i trybu przeprowadzania konsultacji społecznych z mieszkańcami, wójt gminy wydał Zarządzenie nr 42/21 w sprawie przeprowadzenia z mieszkańcami gminy Jadów konsultacji dotyczących wniosku o nadanie statusu miasta miejscowości Jadów. Termin konsultacji 5 sierpnia–30 września 2021. Wyniki konsultacji przedstawił wójt gminy na sesji, podczas której procedowano uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta, tj. 28 marca 2022. Uprawnionych do głosowania było 6441 osób. Udział w konsultacjach wzięły 564 osoby (frekwencja 8,76%). Głosów popierających oddano 495 (87,77%), przeciwnych było 39 osób (6,91%), a 30 głosów było wstrzymujących się (5,32%).
• Janowiec – w lipcu 2021 społecznicy janowieccy rozpoczęli zbiórkę podpisów w sprawie odzyskanie praw miejskich dla Janowca, utraconych ukazem carskim z 1869. Najwcześniej Janowcem może rządzić burmistrz zamiast wójta w 2023 roku. Wójt gminy zarządził przeprowadzenie konsultacji w terminie 2–15 listopada 2021. Na 3111 osób uprawnionych do głosowania, w konsultacjach wzięło udział 400 osób (frekwencja 12,85%), z czego 395 głosów było ważnych. Oddano 84 głosy popierające nadanie statusu miasta (21,26% głosów ważnych), 302 osoby były przeciwko (76,45%), a 9 osób wstrzymało się od głosu (2,28%). W Janowcu na 854 osoby uprawnione do wzięcia udziału w konsultacjach, głos oddały 174 osoby (frekwencja 20,37%). Za było 56 osób (32,36%), przeciw – 114 (65,9%), 2 osoby się wstrzymały, a jeden głos był nieważny. W związku z powyższym Rada Gminy Janowiec podjęła decyzję o odstąpieniu od kontynuowania działań związanych z przywróceniem Janowcowi statusu miasta.
• Jastrząb – 25 czerwca 2021 Rada Gminy Jastrząb podjęła uchwałę intencyjną w sprawie odzyskania praw miejskich przez Jastrząb w 152. rocznicę ich utraty, by mogły ruszyć konsultacje społeczne z mieszkańcami. Konsultacje trwały od 1 września do 31 października 2021. Spośród 4151 osób uprawnionych w gminie do udziału w konsultacjach, głos oddało 319 osób (frekwencja 7,68%), z czego za nadaniem statusu miasta oddano 287 głosów (89,96% wszystkich głosujących), natomiast 16 osób było przeciwko i tyle samo wstrzymało się od zajęcia jednoznacznego stanowiska. W Jastrzębiu na 808 osób uprawnionych do głosowania, w konsultacjach udział wzięło 51 osób (frekwencja 6,31%). Za nadaniem statusu miasta głos oddało 47 osób (92,15% głosujących), a 4 osoby były przeciwko.
• Jedlnia-Letnisko – 25 stycznia 2021 uchwałą XXXIX/204/2021 Rada Gminy zarządziła przeprowadzenie konsultacji społecznych z mieszkańcami gminy w sprawie nadania Jedlni-Letnisko statusu miasta. Konsultacje zostały przeprowadzone od 17 lutego do 10 marca 2021. W konsultacjach wzięło udział 910 osób. Za nadaniem statusu miasta opowiedziały się 662 osoby (80,24% głosujących), przeciw były 154 osoby (18,66%), a wstrzymało się 9 osób (1,1%). 85 głosów uznano jako nieważne. 30 marca 2021 Rada Gminy Jedlnia-Letnisko jednogłośnie (13 z 15 za, 2 nieobecnych) zagłosowała za wystąpieniem z wnioskiem o nadanie Jedlni-Letnisku statusu miasta.
• Kaczory – 12 lutego 2021 uchwałą XVIII/150/2021 Rada Gminy zarządziła przeprowadzenie konsultacji społecznych w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Kaczory. Konsultacje społeczne odbyły się w dniach od 3 marca do 15 marca 2021. W konsultacjach wzięło udział 1991 osób z 6204 uprawnionych (32,09%), w tym głosów ważnych 1920 (30,95% ogółu). Za statusem miasto opowiedziało się 1433 osób (74,64%), przeciw – 351 (18,28%), a wstrzymało się – 136 (7,08%). Podczas sesji 19 marca 2021 Rada Gminy Kaczory podjęła uchwałę w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Kaczory. Wojewoda wielkopolski pozytywnie zarekomendował ministrowi spraw wewnętrznych i administracji wniosek Rady Gminy Kaczory.
• Kołbiel – w lipcu 2021 kołbielscy samorządowcy zapowiedzieli, że jesienią, jeśli tylko będzie można przeprowadzić konsultacje społeczne, rozpoczną działania w kierunku przywrócenia Kołbieli praw miejskich ukazem carskim z 1869. Wójt Adam Budyta zapewnia, że Kołbiel spełnia wszystkie kryteria, by stać się miastem.
• Końskowola – mimo pozytywnych wyników z konsultacji w 2020 roku, kiedy to 81% mieszkańców opowiedziało się za nadaniem praw miejskich (w samej Końskowoli nawet 88%), 24 lutego 2021 większość radnych zdecydowała o wycofaniu punktu obrad dotyczącego wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta Końskowoli. Przyczyną tego miał być sposób i jakość przeprowadzenia konsultacji społecznych. Na przykład, mieszkańcy pytali radnych, dlaczego nie otrzymali ankiety do wypełnienia i czy ich zdanie w tej sprawie się nie liczy. Ankiety były z kolei wypełniane przez dzieci w szkołach pod nadzorem nauczycieli. Ponieważ (zdaniem większości radnych) nie wszyscy mieszkańcy mogli wypowiedzieć się w tej sprawie, konsultacje należy powtórzyć. Innego zdania są przedstawiciele władzy wykonawczej (wójt i jego zastępca), którzy twierdzą, że informację o konsultacjach przekazano wszystkim mieszkańcom i każdy mógł się w tej sprawie wypowiedzieć. 27 lutego 2021 powołano specjalną komisję rewizyjną, która ma sprawdzić w jaki sposób zostały przeprowadzone konsultacje. Jeżeli komisja uzna, że wszystko jest na poziomie przynajmniej dostatecznym, uchwała będzie dalej procedowana. Podczas sesji w dniu 17.03.2021 Rada Gminy miała przyjąć uchwałę w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie Końskowoli statusu miasta. Wprawdzie radni popierają przywrócenie praw miejskich, jednak większość z nich uważa, że obecny włodarz gminy nie zasługuje by być pierwszym burmistrzem. Z tego powodu radni nie przyjęli porządku obrad, sesja została zerwana, a uchwała nie została przyjęta.
• Krościenko nad Dunajcem – mimo pozytywnych wyników z konsultacji w 2020 roku, kiedy to ok. 60% mieszkańców opowiedziało się za nadaniem praw miejskich, 25 lutego 2021 większość (dziewięciu z piętnastu) radnych zdecydowała o odroczeniu wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta Krościenku. Główną przyczyną decyzji odroczenia była kwestia agroturystyki w gminie. Ponieważ dużo osób prowadzi działalność agroturystyczną, zmiana statusu mocno ich uderzy finansowo. Obecny podatek w wysokości 0,70 zł za metr kwadratowy wynajmowanej powierzchni, przy zarejestrowanej działalności gospodarczej wyniesie 18,90 zł. Do tego dojdą także podatki i ubezpieczenia dotyczące każdej innej działalności gospodarczej. Mimo że wójt zaproponował przegłosowanie programu pomocy osobom związanym z agroturystyką poprzez roczne obniżenie podatku, przewodniczący rady przekonywał, że wprowadzanie kardynalnych zmian u szczytu pandemii dla wielu może okazać się "gwoździem do trumny". Podjęcie decyzji o zmianie statusu Krościenka odroczono do lutego 2022.
• Książ Wielki – 27 lipca 2021 Rada Gminy rozpoczęła procedurę związaną z nadaniem Książowi Wielkiemu praw miejskich. Druga uchwała w tej sprawie określiła sposób przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami. Swój podpis popierający zamianę statusu Książa Wielkiego z wiejskiego na miejski można było złożyć u sołtysów podczas zbierania przez nich podatków. Zarządzeniem nr 75/2021 wójt gminy określił termin konsultacji na dni od 25 października do 30 listopada 2021. Z około 5 tysięcy osób uprawnionych do udziału w konsultacjach, głos oddało 535 mieszkańców gminy. Z tej liczby 371 głosów było za, 119 przeciw, 32 głosujących się wstrzymało, a 13 ankiet było nieważnych.
• Lutomiersk – konsultacje w sprawie przywrócenia praw miejskich Lutomierskowi odbyły się od 7 stycznia do 12 lutego 2021. W konsultacjach wzięło udział 1446 spośród 7257 uprawnionych do głosowania osób (frekwencja wyniosła 19,93%), z których 944 (65,28%) opowiedziało się za statusem miasta, 386 (26,69%) było przeciw, a 75 wstrzymało się od głosu (5,19%). 16 marca 2021 Rada Gminy pozytywnie zaopiniowała starania dotyczące nadania Lutomierskowi statusu miasta i jednogłośnie przyjęła stosowną uchwałę.
• Majdan Królewski – w styczniu 2021 podjęty został temat przywrócenia Majdanowi praw miejskich
• Miasteczko Krajeńskie – 27 września 2021 roku Rada Gminy przyjęła uchwałę w sprawie przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami w sprawie nadania statusu miasta miejscowości. Zarządzeniem z dnia 4.11.2021 wójt gminy określił termin konsultacji na dni 8–30 listopada 2021. W konsultacjach udział wzięło 337 osób z 3149 uprawnionych do głosowania mieszkańców gminy (frekwencja wyniosła 10,7%). Oddano 326 głosów ważnych i 11 nieważnych. Za nadaniem Miasteczku Krajeńskiemu statusu miasta było 268 osób, przeciwko było 40 głosujących, a 18 osób wstrzymało się od głosu.
• Nowe Miasto – konsultacje w sprawie przywrócenia praw miejskich Nowemu Miastu miały się odbyć w terminie od 15 grudnia 2020 do 31 marca 2021. Termin ten zmieniono na 24 lutego do 21 marca 2021. Liczba mieszkańców, którzy wzięli udział w głosowaniu – 1213, co stanowi 27% ogółu uprawnionych do głosowania w tym: liczba głosów nieważnych – 88, co stanowi 7% wszystkich oddanych głosów. Wyniki prezentują się następująco: liczba głosów ważnych – 1125 (stanowiąca podstawę do wyliczenia wyników konsultacji), w tym: a) 981 głosów na "tak" (88% wszystkich ważnych głosów, b) 86 głosów na "nie" (7%); c) 58 głosów wstrzymujących się (5%). Podczas sesji 29 marca 2021 Rada Gminy Nowe Miasto podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Nowe Miasto z wynikiem 12 radnych za i trzech radnych wstrzymujących się.
• Olsztyn – konsultacje w sprawie przywrócenia praw miejskich Olsztynowi przeprowadzono w terminie od 7 grudnia 2020 do 15 stycznia 2021. Termin ten został przedłużony do dnia 12 lutego 2021. W konsultacjach udział wzięły 1173 osoby, spośród 6578 uprawnionych (frekwencja wyniosła 17,83%). Z 1137 ważnie oddanych głosów: 657 osób (czyli 57,78%) opowiedziało się za nadaniem Olsztynowi statusu miasta, 471 osób (41,42%) było przeciwnych, a 9 osób (0,79%) wstrzymało się od wyrażenia jednoznacznej opinii. W Olsztynie na 2071 uprawnionych do głosowania głosowały 652 osoby (31,48%). Z 642 ważnych głosów: 331 głosów było za (51,56%), 308 przeciw (47,98%), a 3 osoby się wstrzymały. Podczas XVI sesji 9 marca 2021 Rada Gminy Olsztyn podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Olsztyn 12 marca 2021 radni gminy zadecydowali o wystąpieniu z wnioskiem do MSWiA o nadanie statusu miasta Olsztynowi
• Piekoszów – pierwotny termin konsultacji społecznych w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Piekoszów (19 października 2020–30 listopada 2020) został przełożony na dni 15 kwietnia–31 maja 2021, a wreszcie na 4–31 maja 2021. W konsultacjach udział wzięło 3212 osób (25% uprawnionych), z czego 2267 uczestników konsultacji było za nadaniem statusu miasta (70,6% głosujących), przeciwnych było 711 osób (22,1% głosujących), wstrzymało się 208 osób (6,5%), a głosów nieważnych oddano 26 (0,8%).
• Pruszcz – na podstawie wyników w przeprowadzonych w 2020 roku konsultacjach, dnia 29 grudnia 2020 radni jednogłośnie podjęli uchwałę XXIX/250/2020, że w MSWiA zostanie złożony wniosek o nadanie Pruszczowi statusu miasta, mimo że mieszkańcy gminy są podzieleni w tej sprawie niemal na pół: 49,5% było przeciwnych aby Pruszcz został miastem, a 50,5% było za. Podczas sesji 29 grudnia 2020 rada gminy jednogłośnie podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Pruszcz.
• Pszczew – 21 lutego 2021 grupa mieszkańców Pszczewa przekazała wójtowi pismo dotyczące przywrócenia utraconych w 1945 roku praw miejskich i ten przyznał jej rację. Pszczew liczy około 2,000 mieszkańców, z których przynajmniej 60% nie jest rolnikami. Posiada wyodrębnione centrum i niezbędną infrastrukturę, w tym wodociągi, kanalizację, halę sportową, przychodnię, kościół i ośrodek kultury. Wójt zapowiedział, że do końca swojej kadencji nie wprowadzi do porządku obrad uchwały podejmującej procedurę nadania praw miejskich
• Secemin – Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Secemin w ramach starań o przywrócenie Seceminowi statusu miasta uruchomiło w 2021 roku obszerną stronę internetową "Secemin Miasto" poświęconą tematowi.
• Tarłów – w lipcu 2021 szef świętokrzyskich struktur PiS Krzysztof Lipiec namawia władze gminy do podjęcia starań o przywrócenie praw miejskich miejscowości. Wójt gminy Tarłów Tomasz Kamiński jest podobnego zdania i deklaruje rozpoczęcie rozmów z radą gminy.
• Turobin – na podstawie pozytywnych wyników w przeprowadzonych w 2020 roku konsultacjach, projekt uchwały zamieszczono jako punkt na porządku obrad XXXIII sesji Rady Gminy Turobin 30 marca 2021. Podczas zdalnej sesji odczytano, że Komisja Rewizyjna 28 marca 2021 wyraziła obawę w sprawie nadania miejscowości Turobin statusu miasta z powodu wadliwego wniosku i nieprawidłowo przeprowadzonych konsultacji, a to z kolei byłoby ”wizerunkową porażką dla gminy i jej organów”. W związku z tym Rada zagłosowała w sprawie wycofania wniosku o nadanie statusu miasta miejscowości Turobin z wynikiem: 6 za wycofaniem, 4 przeciw wycofaniu i 4 wstrzymujących się. Mimo to, rok później ten sam wadliwy wniosek wysłano do MSWiA, gdzie został negatywnie zaopiniowany. Trzecią próbę gmina podjęła w 2023 roku.
• Ujazd – 18 marca 2021 Rada Gminy w Ujeździe podjęła decyzję o wszczęciu procedury odzyskania przez Ujazd praw miejskich, utraconych w 1870 roku. Wkrótce ruszą konsultacje z mieszkańcami.
• Tylicz – W 2021 roku P. Olszyński przeprowadził badania ankietowe wśród 106 mieszkańców Tylicza z pytaniem: „Czy uważa Pan/Pani, że Tylicz powinien odzyskać prawa miejskie i zostać miastem?”. 48% ankietowanych uznało, że tak, 29% było przeciw, natomiast 23% nie miało zdania w tej sprawie. Tylicz posiadał prawa miejskie w latach 1363–1784 i prawa miasteczka w latach 1784–1934.
• Wielopole Skrzyńskie – 15 lutego 2021 wójt Marek Tęczar ogłosił, że w najbliższym czasie chce podjąć uchwałę w sprawie przywrócenia Wielopolu praw miejskich, utraconych w 1933 roku. Wójt twierdzi, że Wielopole ma wszystko co niezbędne miastu, w tym wielopolski rynek i typową małomiasteczkową zabudowę. W razie pozytywnej opinii mieszkańców, w planie jest odzyskanie statusu miasta 1 stycznia 2023, czyli w 90 rocznicę utraty praw miejskich. 17 marca 2021 uchwała dotycząca konsultacji społecznych w tej sprawie została jednak odrzucona. Postawa ta jest niezrozumiała dla wójta Marka Tęczara; według niego to właśnie konsultacje społeczne winne być miernikiem dla decyzji rady. Jak w imieniu rady stwierdził radny Zbigniew Gąsior "konsultacje niekoniecznie są potrzebne... Trzeba byłoby wydawać pieniądze na jakieś ulotki. Możemy przejść po rejonie, zorientować się, nagłośnić sprawę". Wójt Marek Tęczar określił tę propozycję "jakąś partyzantką", przywołując także inne wcześniejsze preteksty rady aby do konsultacji nie doszło. Tęczar podtrzymuje swoje ambicje, żeby Wielopole stało się miastem od 1 stycznia 2023 – w 90. rocznicę utraty praw miejskich. 18 grudnia konsultacje ruszyły, które potrwają do końca stycznia 2022 roku
• Włodowice – 16 czerwca 2021 Rada Gminy Włodowice podjęła uchwałę odnośnie przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami w sprawie przywrócenia miejscowości Włodowice praw miejskich, utraconych ukazem carskim z 1869. Wójt gminy zarządził przeprowadzenie konsultacji w terminie 15 września – 15 listopada 2021. Z 5139 mieszkańców gminy uprawnionych do głosowania, udział w konsultacjach wzięły 1402 osoby, czyli 27,28% uprawnionych, z czego 1380 głosów było ważnych. Za nadaniem Włodowicom statusu miasta oddano 1258 głosów (91,15% ważnych głosów), 76 osób było przeciw (5,51%), a wstrzymało się 46 osób (3,33%). We Włodowicach na 1170 osób uprawnionych do udziału w konsultacjach, udział wzięło 355 osób (frekwencja 30,34%), z czego 3 głosy były nieważne. Za nadaniem statusu miasta było 299 osób (84,94% ważnych głosów), przeciwko były 34 osoby (9,66%), a wstrzymało się 19 głosujących (5,4%).

Podsumowanie

31 marca 2021 był dla władz gmin formalnie ostatnim dniem złożenia wniosków o nadanie statusu miasta miejscowości do MSWiA, za pośrednictwem wojewodów, tak aby status miasta mogły otrzymać z dniem 1 stycznia 2022. Spośród 16 gmin, które przed tym terminem podjęły uchwały dotyczące przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami w sprawie nadania statusu miasta siedzibie gminy, stan rzeczy z ubiegiem terminu wyglądał następująco:

• w dwóch przypadkach konsultacji nie zdążono przeprowadzić do 31 marca 2021 (Czarny Dunajec, Ujazd);
• w trzech przypadkach głosowanie zostało odroczone na termin po 31 marca 2021 (Końskowola, Krościenko nad Dunajcem, Turobin);
• w jednym przypadku uchwała została odrzucona (Baboszewo);
• w 10 przypadkach uchwała została podjęta a wniosek wysłany do 31 marca 2021.

Poniższa tabela uwidacznia wyniki głosowań (lub ich brak) do 31 marca 2021:

Głosowania rad gmin (do 2021.03.31) w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Baboszewo	2021-03-26	4	5	0
Bolimów	2021-03-22	12	1	1
Cegłów	2021-03-29	13	0	0	jednogłośnie
Czarny Dunajec	nie przeprowadzono konsultacji przed 31 marca
Iwaniska	2021-01-28	13	0	0	jednogłośnie
Izbica	2021-02-18	14	0	0	jednogłośnie
Jedlnia-Letnisko	2021-03-30	13	0	0	jednogłośnie
Kaczory	2021-03-19	14	0	0	jednogłośnie
Końskowola (#2)	2021-03-17	–	–	–	odroczenie
Krościenko nad Dunajcem	2021-02-25	–	–	–	odroczenie
Lutomiersk	2021-03-16	14	0	0	jednogłośnie
Nowe Miasto	2021-03-29	12	0	3
Olsztyn	2021-03-09	12	0	2
Pruszcz	2020-12-29	14	0	0	jednogłośnie
Turobin	2021-03-30	–	–	–	odroczenie
Ujazd	nie przeprowadzono konsultacji przed 31 marca

Według rozporządzenia Rady Ministrów, z dniem 1 stycznia 2022 status miasta uzyskają: Bolimów, Cegłów, Iwaniska, Izbica, Jedlnia-Letnisko, Kaczory, Lutomiersk, Nowe Miasto, Olsztyn i Pruszcz. Ministerstwo nie odrzuciło ani jednego wniosku w 2021 roku.

2022

Miejscowości

• Adamów – W styczniu 2022 starosta łukowski Dariusz Szustek wypowiedział się, że działania wójta Karola Ponikowskiego pokazują zdecydowanie coraz bardziej miejski charakter Adamowa, i że Adamów powinien odzyskać prawa miejskie, zachęcając tym samym do przeprowadzenia konsultacji społecznych.
• Bircza – od 31 października do 15 listopada 2022 trwały konsultacje wśród mieszkańców gminy Birczy w sprawie przywrócenia Birczy (1050 mieszkańców) statusu miasta, utraconego w 1934 roku. Do udziału w konsultacjach w gminie uprawnionych było 5211 mieszkańców. Głos oddało 2338 (frekwencja 44,89%). Za przywróceniem praw miejskich było 1971 osób (84,30%), przeciw 212 (9,07%), wstrzymało się 155 (6,63%). W samej Birczy w głosowaniu wzięło udział 400 mieszkańców z 822 uprawnionych (48,66%): za było 349 (87,25%), przeciw 24 (6,00%) a 27 wstrzymało się od głosu (6,75%). W całym głosowaniu 1 głos był nieważny.
• Bodzanów – Uchwałą 329/XXXVIII/2022 Rada Gminy Bodzanów, na podstawie wyników konsultacji społecznych w 2021 roku, wystąpiła z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Bodzanów.
• Chełmsko Śląskie – Mieszkańcy Chełmska napisali w 2022 roku pismo do MSWiA z prośbą o kopię dokumentów w sprawie rzekomego pozbawienia Chełmska praw miejskich w 1946 roku. Okazało się, że nie ma takiej dokumentacji i że Chełmsko może nadal pozostawać miastem. Chełmszczanie już kilkakrotnie próbowali odzyskać prawa miejskie, jak dotąd bez skutku, ponieważ łączyło się to z oderwaniem od gminy Lubawka i reaktywowaniem gminy Chełmsko Śląskie, a obie gminy byłyby zbyt biedne aby samodzielnie koegzystować. Obecny burmistrz Lubawki jest jednak przychylnie nastawiony do przywrócenia Chełmsku praw miejskich o ile nie będzie się to wiązać z podziałem gminy, twierdząc, że nie ma przeszkód prawnych aby jedna gmina miała dwa miasta. Chełmsko zachowało miejski ład przestrzenny, zabytkowe kamienice i inne małomiasteczkowe budowle, a w percepcji i mowie mieszkańców nigdy nie przestało być miastem.
• Czarny Dunajec – Podczas sesji w dniu 14 lutego 2022 Rada Gminy Czarny Dunajec podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Czarny Dunajec.
• Dąbrowice – Rada Gminy podjęła w grudniu 2021 decyzję o przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami w sprawie wystąpienia z wnioskiem o przywrócenie Dąbrowicom (670 mieszkańców) statusu miasta, utraconego ukazem carskim z 1869. Konsultacje będą trwały miesiąc, od 20 stycznia 2022. W konsultacjach na terenie całej gminy udział wzięło 638 spośród 1513 osób uprawnionych do głosowania (frekwencja wyniosła 42,2%). Za nadaniem Dąbrowicom statusu miasta oddano 590 głosów (92,5% ważnych głosów), przeciwko były 23 osoby (3,6%) i tyle samo głosujących wstrzymało się. W Dąbrowicach uprawnionych do głosowania było 700 mieszkańców, z czego 316 uczestniczyło w konsultacjach (frekwencja 45,15%). Za nadaniem statusu miasta było 278 głosujących (88% ważnych głosów), 17 było przeciw (5,4%), a 21 wstrzymało się od głosu (6,6%). Dnia 28.03.2022, podczas sesji Rady Gminy w Dąbrowicach, radni 15 głosami "za" podjęli uchwałę XL/226/2022 o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie Dąbrowicom statusu miasta.
• Dobre – 23 marca 2022 Rada Gminy odrzuciła projekt uchwały o przeprowadzenie konsultacji w sprawie przywrócenia Dobremu statusu miasta. Za opowiedziało się 6 radnych, 7 było przeciw, a 1 osoba się wstrzymała. To byłoby już drugie podejście gminy w tej sprawie. Wójt Tadeusz Gałązka przekonuje, że inicjatywa wyszła od mieszkańców.
• Gdów – Uchwałą XLVI/357/2021 z 12.11.2021 Rada Gminy zdecydowała o przeprowadzeniu konsultacji w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Gdów. Termin konsultacji: 11 grudnia 2021 – 12 stycznia 2022. Do udziału w konsultacjach uprawnionych było 18 047 mieszkańców gminy. W głosowaniu uczestniczyły 1522 osoby (frekwencja wyniosła 8,43%). Za nadaniem statusu miasta oddano 650 głosów (42,71%), przeciwko było 769 osób (50,53% uczestników konsultacji), wstrzymały się 83 osoby (5,45%), a 20 głosów było nieważnych (1,31%). W Gdowie z 4365 uprawnionych, w konsultacjach udział wzięło 559 osób (12,8%). Oddano 222 głosy za nadaniem statusu miasta (39,71%), 325 głosy przeciw (58,14%), głosów wstrzymujących się było 8 (1,43%), a 4 głosy były nieważne (0,72%). W związku z negatywnymi wynikami Gdów rezygnuje na razie ze starań o prawa miejskie, choć projekt ma jednak powrócić na tapet jeszcze w 2022 roku
• Jadów – 28 marca 2022, na podstawie wyników konsultacji społecznych w 2021 roku, radni jednogłośnie podjęli uchwałę XXXVIII/307/22 w sprawie wystąpienia z wnioskiem o przywrócenie praw miejskich dla Jadowa.
• Jastrząb – Podczas XXXIX sesji Rada Gminy Jastrząb, na podstawie wyników konsultacji społecznych w 2021 roku, głosami 12 radnych "za" przy dwóch głosach wstrzymujących się, podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Jastrząb.
• Jeżów – 29 grudnia 2021 rada gminy Jeżów podjęła uchwałę w sprawie odzyskania praw miejskich przez Jeżów. Według wójta Mariusza Guzickiego chodzi o sprawiedliwość dziejową. Większość mieszkańców, z którymi rozmawiało Radio Łódź, przychylnie patrzy na starania władz samorządowych o przywrócenie praw miejskich. Termin przeprowadzenia konsultacji społecznych 2–23 lutego 2022. W konsultacjach wzięło udział 801 spośród 2711 osób uprawnionych do głosowania (frekwencja 29,55%). Za nadaniem statusu miasta głos oddało 731 osób (91,26%), przeciwko było 40 głosujących (4,99%), 27 osób wstrzymało się od głosu (3,37%), a 3 głosy były nieważne. Dnia 25.03.2022 Rada Gminy Jeżów jednomyślnie, głosami 13 radnych przyjęła uchwałę XXXVI/258/2022 o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Jeżów.
• Krościenko nad Dunajcem – Mimo pozytywnych wyników z konsultacji w 2020 roku, kiedy to ok. 60% mieszkańców opowiedziało się za nadaniem praw miejskich, 25 lutego 2021 większość radnych zdecydowała o odroczeniu wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta Krościenku, powołując się na niekorzyści dla osób prowadzących agroturystykę, szczególnie w dobie pandemii. Podjęcie decyzji o zmianie statusu Krościenka odroczono. Na początku 2022 roku temat znów wrócił pod obrady radnych. Zdaniem wicewójta problem agroturystyki dotyczy znikomej liczby ludzi. Urzędnicy analizują, czy – składając wniosek do premiera – będą musieli ponownie przeprowadzić konsultacje społeczne, czy wystarczą wyniki konsultacji sprzed roku. Podczas sesji w dniu 10.03.2022 Rada Gminy odrzuciła projekt uchwały w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta Krościenku nad Dunajcem. Za głosowało 5 radnych, przeciw było 8, a jeden wstrzymał się od głosu.
• Książ Wielki – Rada Gminy Książ Wielki, na podstawie wyników konsultacji społecznych w 2021 roku, podjęła uchwałę w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie miejscowości Książ Wielki statusu miasta.
• Lanckorona – Mimo nieudanej próby w 2016 roku, wójt Lanckorony planuje kolejne podejście w celu przywrócenia Lanckoronie utraconych w 1934 praw miejskich. Konsultacje społeczne zarządził na 17 marca. Podczas spotkania konsultacyjnego, w którym udział wzięło 80 osób, wypełniono i złożono 67 ankiet. Za nadaniem Lanckoronie statusu miasta oddano 4 głosy, przeciwko było 41 osób, 5 uczestników wstrzymało się od głosu, a pozostałe ankiety zawierały wnioski o przeprowadzenie referendum w tej sprawie lub przedłużenie czasu przeprowadzenia konsultacji. Kolejne konsultacje gmina zorganizuje 16 sierpnia i potrwają do końca września, a wyniki będą znane w połowie października. Uprawnione do wzięcia udziału w konsultacjach na terenie całej gminy były 4892 osoby. Oddano 729 głosów, z czego 725 głosów ważnych (frekwencja 14,9%). Za nadaniem Lanckoronie statusu miasta oddano 79 głosów (10,9% ważnych głosów), przeciw były 634 osoby (87,44% głosujących), a 12 osób wstrzymało się. W Lanckoronie spośród 1656 mieszkańców uprawnionych do głosowania, w konsultacjach wzięło udział 510 osób (frekwencja wyniosła 30,8%), z czego 508 głosów było ważnych. Za nadaniem statusu miasta oddano 49 głosów (9,64%), 455 głosujących było przeciw (89,56%), a dwa głosy były wstrzymujące się. Jeszcze przed zakończeniem konsultacji społecznych wójt gminy skierował bezpośrednio do MSWiA pismo pn. Wniosek o nadanie praw miejskich miejscowości Lanckorona. Mimo negatywnego wyniku konsultacji wójt chciał przekonać radę gminy do przyjęcia uchwały o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie Lanckoronie statusu miasta. Reakcją Rady Gminy Lanckorona było podjęcie uchwały XLIV/272/2022, w której rada negatywnie opiniuje kwestię nadania statusu miasta miejscowości Lanckorona.
• Latowicz – W Latowiczu zrodziła się inicjatywa odzyskania praw miejskich. W związku z tym, w dniach 15 stycznia – 25 lutego 2022 w gminie przeprowadzane są konsultacje społeczne w tej sprawie. W konsultacjach on-line wzięło udział 10 osób, z których 9 (90%) było za, a 1 (10%) przeciw. Uprawnionych do głosowania na terenie gminy były 4164 osoby. W głosowaniu udział wzięły 362 osoby, z czego 5 głosów było nieważnych (frekwencja 7,31%). Za nadaniem Latowiczowi statusu miasta oddano 283 głosy (79,27% ważnych głosów), przeciwko było 53 głosujących (14,85%), a 21 osób wstrzymało się (5,88%). W Latowiczu uprawnionych do głosowania było 1069 osób, z czego udział w konsultacjach wzięło 200 mieszkańców (frekwencja 16,21%). Ze 195 ważnie oddanych głosów 158 było za (81,03%), przeciw – 31 (15,9%), a 6 osób się wstrzymało (3,07%). Na XXXIV sesji Rady Gminy w marcu 2022 jednogłośnie podjęto uchwałę w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Latowicz.
• Lewin Kłodzki – W czerwcu 2022 wójt gminy Joanna Klimek-Szymanowicz poinformowała o badaniach ankietowych za pośrednictwem Uniwersytetu Wrocławskiego, które mają na celu poznanie opinii mieszkańców czy Lewin Kłodzki posiada miejski charakter i czy miejscowość powinna odzyskać status miasta. Lewin Kłodzki prawa miejskie posiadał w latach 1401–1946.
• Łopuszno – Rada Gminy Łopuszno przyjęła uchwałę XXXVI/315/2022 o przeprowadzeniu z mieszkańcami gminy konsultacji w sprawie nadania Łopusznu statusu miasta. Termin przeprowadzenia głosowania: 14–19 marca 2022. W konsultacjach udział wzięło 336 mieszkańców gminy, z czego 317 osób oddało ważne głosy. Z tej liczby 251 osób było za nadaniem Łopusznu statusu miasta (79,18% ważnych głosów), 50 uczestników było przeciw (15,77%), a 16 osób wstrzymało się od zajęcia jednoznacznego stanowiska (5,05%). W Łopusznie oddano 59 głosów, z czego 48 było za (81,36%), 9 przeciw (15,25%), a dwa głosy były wstrzymujące się (3,39%). 25.03.2022 Rada Gminy podjęła uchwałę XXXVII/319/2022 o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Łopuszno. Za głosowało 10 radnych, 3 było przeciw, a 2 wstrzymało się od głosu.
• Miasteczko Krajeńskie – Podczas sesji w dniu 21.03.2022, na podstawie wyników konsultacji społecznych w 2021 roku, Rada Gminy Miasteczko Krajeńskie podjęła uchwałę XL/223/2022 w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta Miasteczku Krajeńskiemu. W głosowaniu uczestniczyło 11 radnych. Za przyjęciem uchwały głosowało 10 radnych, a jeden wstrzymał się od głosu.
• Miękinia – Na sesji w dniu 31 stycznia 2022 Rada Gminy w Miękini przyjęła uchwałę o przeprowadzeniu konsultacji społecznych w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Miękinia. Termin konsultacji 18–25 lutego 2022. W konsultacjach udział wzięło 458 spośród 13464 osób uprawnionych do głosowania (frekwencja 3,4%). Za nadaniem Miękini statusu miasta głos oddały 282 osoby (61,6%), 169 osób było przeciw (36,9%), a 7 osób wstrzymało się od głosu (1,5%). Dnia 29.03.2022, Rada Gminy Miękinia, głosami 14 radnych "za" przy jednym wstrzymującym się podjęła uchwałę XL/484/2022 w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Miękinia.
• Milejów-Osada – Władze Milejowa rozpoczęły starania o nadanie praw miejskich. Termin konsultacji społecznych w tej sprawie wyznaczono na dni 1–28 lutego 2022. Z 7155 osób uprawnionych, udział w konsultacjach wzięło 1160 osób (frekwencja wyniosła 16,2%). Oddano 648 głosów za (55,86%), 394 osoby były przeciwko (33,96%), 44 osoby się wstrzymały, a 74 głosy były nieważne. Podczas XLII sesji w dniu 30.03.2022 Rada Gminy Milejów głosami 8 radnych "za", 3 "przeciw" i jednym wstrzymującym się podjęła uchwałę o wystąpieniu w wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Milejów-Osada.
• Piekoszów – Podczas sesji w dniu 8.03.2022, na podstawie wyników konsultacji społecznych w 2021 roku, Rada Gminy Piekoszów jednomyślnie podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Piekoszów. Za uchwałą zagłosowało 10 radnych (1 osoba nie zabrała głosu, a 4 były nieobecne).
• Powidz – 10 lutego 2022, podczas XXXV sesji, Rada Gminy podjęła uchwałę w sprawie przeprowadzenia z mieszkańcami gminy konsultacji społecznych w sprawie nadania Powidzowi statusu miasta. Termin konsultacji 1–10 marca 2022. W konsultacjach na terenie całej gminy udział wzięły 754 osoby, spośród 1875 uprawnionych (frekwencja 40,21%). Oddano 730 ważnych głosów, z czego 184 głosy były za (25,2%), 506 przeciwko (69,32%), a 40 osób wstrzymało się od zajęcia jednoznacznego stanowiska (5,48%). W Powidzu uprawnionych do udziału w konsultacjach było 1001 osób. Głosy oddały 404 osoby (40,36%), z czego 402 były ważne. Za nadaniem Powidzowi statusu miasta oddano 97 głosów (24,13%), przeciwko zagłosowały 293 osoby (72,89%), a wstrzymało się 12 osób (2,98%).
• Przyrów – Podczas sesji w dniu 21.10.2022 Rada Gminy Przyrów podjęła uchwałę XXXVII/233/2022 o przeprowadzeniu w gminie konsultacji społecznych w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Przyrów. Rozpoczęte dnia 22.12.2022 konsultacje potrwają do 31.01.2023.
• Rozprza – Konsultacje społeczne odbyły się w terminie od 28 lutego do 21 marca 2022. Na terenie gminy udział wzięły 2322 osoby spośród 12.107 osób uprawnionych do głosowania (frekwencja 19,18%). Oddano 1588 głosów popierających inicjatywę (68,39%), przeciwnych było 568 osób (24,46%), a 166 osób wstrzymało się (7,15%). W Rozprzy na 1609 osób uprawnionych, głos oddało 388 (frekwencja wyniosła 24,8%). Za nadaniem Rozprzy statusu miasta oddano 291 głosów (72,93% głosujących), przeciw były 94 osoby (23,56%), a 14 osób wstrzymało się (3,51%). Głosami 12 radnych "za" przy 3 głosach wstrzymujących się Rada Gminy Rozprza, podczas sesji w dniu 29.03.2022 podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Rozprza. Wniosek o nadanie statusu miasta miejscowości Rozprza wojewoda zaopiniował pozytywnie.
• Sawin – W marcu 2022 wójt gminy Sawin, Dariusz Ćwir, zdradził, że podczas najbliższych spotkań z mieszkańcami chce poznać ich zdanie na temat odzyskania praw miejskich przez Sawin: "W najbliższym czasie odbędą się spotkania w poszczególnych sołectwach, na szczęście już w tradycyjny sposób, przez jakiś czas ze względu na pandemię nie było to bowiem możliwe. Na tych zebraniach podejmiemy temat odzyskania przez naszą gminę praw miejskich". Brak informacji o rezultatach tych spotkań.
• Skarbimierz-Osiedle – Wójt Skarbimierza zapowiedział, że do końca marca zostanie złożony kolejny wniosek o nadanie statusu miasta dla Skarbimierza-Osiedle. To będzie już czwarta próba uzyskania praw miejskich. Wcześniejsze podejścia (2017, 2018, 2019) MSWiA odrzuciło, motywując że miejscowość w dużej mierze nie przypomina miasta, lecz dobrze rozwinięte osiedle. Władze gminy twierdzą, że decyzje te spowodowane są nieprzychylnym stanowiskiem wojewody opolskiego i że w kuluarach trwa polityczna rozgrywka o budowę obwodnicy Brzegu. Wójt ma nadzieję, że nowy wojewoda Sławomir Kłosowski będzie bardziej przychylny i że tym razem jego starania zostaną uwzględnione. Podczas sesji w dniu 21.03.2022 Rada Gminy Skarbimierz podjęła uchwałę w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta Skarbimierzowi-Osiedlu. Za przyjęciem uchwały głosowało 12 radnych, tj. wszyscy biorący udział w obradach. Podobnie jak w latach poprzednich, wniosek rady gminy o nadanie statusu miasta miejscowości Skarbimierz-Osiedle został przez wojewodę zaopiniowany negatywnie.
• Stężyca – Dnia 27 września 2022 Rada Gminy w Stężycy podjęła uchwałę XXXIII/240/2022 w sprawie przeprowadzenia z mieszkańcami gminy konsultacji społecznych w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Stężyca. Pierwotny termin przeprowadzenia konsultacji (2.11-15.12.2022) przedłużono do dnia 16.01.2023.
• Strzeleczki – Jesienią 2022 zrodziła się inicjatywa przywrócenia Strzeleczkom praw miejskich. Zarówno lokalne władze samorządowe jak i mieszkańcy Strzeleczek zapatrują się przychylnie do przeprowadzenia związanej z tym zamiarem procedury. W związku z tym na sesji dnia 21 grudnia 2022 Rada Gminy Strzeleczki przyjęła uchwałę LV/354/22 w sprawie przeprowadzenia z mieszkańcami gminy konsultacji społecznych w sprawie nadania miejscowości Strzeleczki statusu miasta.
• Sułów – Burmistrz Miasta i Gminy Milicz zarządził przeprowadzenie konsultacji społecznych w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Sułów. Mieszkańcy Sułowa mogą się wypowiedzieć w tej sprawie podczas konsultacji, w terminie 7–13 lutego 2022. Z 1287 osób uprawnionych do głosowania, w konsultacjach udział wzięło 296 osób (frekwencja 23%). 215 osób (72,63%) było za, 78 – przeciw, a 3 osoby wstrzymały się od głosu. Rada Miejska w Miliczu jednogłośnie podjęła uchwałę LXIV/326/2022 w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Sułów.
• Tarnogóra – Po odzyskaniu przez Izbicę praw miejskich, wójt Izbicy planuje przeprowadzić konsultacje w sprawie przywrócenia praw miejskich także sąsiedniej Tarnogórze, które je utraciła tym samym ukazem carskim z 1869 co Izbica.
• Turobin – W Turobinie zostaną wznowione konsultacje społeczne w sprawie przywrócenia praw miejskich Turobinowi (poprzednie, z pozytywnym wynikiem, odbyły się w 2020 roku). Przyczyną tego są opóźnienia proceduralne. W kwietniu 2021 władze złożyły wniosek do Wydziału Geodezji i Gospodarki Nieruchomościami Starostwa Powiatowego w Biłgoraju dotyczący określenia granic projektowanego miasta, lecz dokument trafił do władz gminy dopiero w grudniu 2021. W powtórnie przeprowadzonych konsultacjach udział wzięło 555 z 5015 osób uprawnionych (frekwencja wyniosła 11,07%). Oddano 402 głosy za (72,4%), 142 głosy przeciw (25,6%), a 11 głosów było nieważnych. W Turobinie oddano 129 głosów za (84,9%), 22 głosy przeciw (14,5%), a jeden głos był nieważny. Podczas sesji w dniu 29.03.2022 Rada Gminy Turobin, głosami 8 radnych "za" i 7 głosami "przeciw" podjęła uchwałę w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Turobin. Na podstawie uchwały LIV/322/2022 kolejne konsultacje w sprawie nadania Turobinowi statusu miasta zaplanowano na dni 19 listopada 2022 – 28 lutego 2023.
• Ujazd – Ujazd chce odzyskać prawa miejskie, a przygotowania do tego ważnego wydarzenia trwają od kilku miesięcy. W dniach 7–27 lutego 2022 przeprowadzone zostaną konsultacje społeczne, a jeżeli wszystko pójdzie zgodnie z planem, za rok powiat tomaszowski będzie miał drugie po Tomaszowie Mazowieckim miasto. Z ponad 6 tys. uprawnionych, w konsultacjach udział wzięły 1252 osoby (frekwencja 20,55%), z czego 1159 głosujących było za nadaniem Ujazdowi statusu miasta (92,57% głosujących), 62 osoby były przeciwko, a 31 wstrzymało się od głosu. Dnia 22.03.2022, głosami 12 radnych, Rada Gminy Ujazd przyjęła uchwałę LIII/407/2022 o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Ujazd.
• Wielopole Skrzyńskie – Konsultacje w sprawie odzyskania praw miejskich dla Wielopola odbędą się w terminie od 6 do 31 stycznia 2022. Z 6441 osób uprawnionych do głosowania, w konsultacjach wzięło udział 1379 mieszkańców gminy (frekwencja 21.41%). Oddano 1365 głosów ważnych i 14 głosów nieważnych. Za nadaniem Wielopolu Skrzyńskiemu statusu miasta oddano 555 głosów (40,66% głosów ważnych), 764 głosy przeciwko (55,97% głosów ważnych) oraz 46 głosów wstrzymujących się (3,37% głosów ważnych). Ustalenie frekwencji i wyników dla miejscowości Wielopole Skrzyńskie jest znacznie utrudnione, ponieważ protokół nie został skonstruowany według miejsca zamieszkania konsultantów, lecz chronologicznie, według 26 punktów konsultacyjnych. Konsultacje odbyły się podczas: a) czterech zebrań wiejskich w czterech miejscowościach, b) czterech spotkań z OSP w czterech miejscowościach, c) sześciu spotkań wywiadowczych w sześciu szkołach w sześciu miejscowościach, d) sześciu konsultacji całodniowych w pięciu miejscowościach (dwie w Wielopolu Skrzyńskim), e) sześciu konsultacji w Urzędzie Gminy w Wielopolu Skrzyńskim. Punkty te są różnorodne i pokrywają się geograficznie, ponadto wiele z nich stanowi instytucje ogólnogminne, co oznacza że konsultanci z jednych sołectw mogli oddać głosy w innych sołectwach. Można jedynie orientacyjne ustalić pewne poziomy dla Wielopola przez uwzględnienie samych danych dla placówek w Wielopolu (zebranie wiejskie, OSP, szkoła i dwie konsultacje całodniowe), lecz wykluczając konsultacje w Urzędzie Gminy, jako placówce o charakterze wybitnie ogólnogminnym. W takim układzie, w konsultacjach wzięło udział 433 mieszkańców (frekwencja około 26%), którzy oddali 427 ważne głosy. 126 głosów było za (29,51%), 296 przeciw (69,32%) i 5 wstrzymujących się (1,17%). Nie wyklucza to jednak, że znaczna część wielopolan mogła też zagłosować w Urzędzie Gminy, gdzie wyniki znacznie odbiegają od trendów w pozostałych punktach. W Urzędzie Gminy ogółem zagłosowało 166 osób, oddając 164 ważne głosy; głosów za było 125 (76,22%), przeciw 38 (23,17%) i 1 wstrzymujący się (0,61%).
• Włodowice – Podczas sesji dnia 16.03.2022, na podstawie wyników konsultacji społecznych w 2021 roku, Rada Gminy Włodowice jednogłośnie podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Włodowice.
• Żółkiewka – na początku 2022 temat przywrócenia praw miejskich Żółkiewce był dyskutowany, lecz rada gminy nie była przekonana, czy to dobre wyjście. Uznano, że "lepiej pozostać prężnie rozwijającą się gminą wiejską, niż być byle jakim miastem" i że mieszkańcy przyzwyczajeni są do tego, że Żółkiewka jest jednak wsią.

Podsumowanie

31 marca 2022 był dla władz gmin formalnie ostatnim dniem złożenia wniosków o nadanie statusu miasta miejscowości do MSWiA, za pośrednictwem wojewodów, tak aby status miasta mogły otrzymać z dniem 1 stycznia 2023. Spośród 25 gmin, które przed tym terminem podjęły uchwały dotyczące przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami w sprawie nadania statusu miasta siedzibie gminy, stan rzeczy z ubiegiem terminu wyglądał następująco:

• w czterech przypadkach konsultacje przeprowadzono przed 31 marca 2022, lecz głosowanie odnośnie wniosku się nie odbyło z powodu negatywnego wyniku konsultacji, niskiej frekwencji w konsultacjach bądź innych nieujawnionych przyczyn (Gdów, Janowiec, Powidz, Wielopole Skrzyńskie);
• w dwóch przypadkach uchwała została odrzucona (Dobre, Krościenko nad Dunajcem);
• w 19 przypadkach uchwała została podjęta a wniosek wysłany do 31 marca 2022.

Poniższa tabela uwidacznia wyniki głosowań (lub ich brak) do 31 marca 2022:

Głosowania rad gmin (do 2022.03.31) w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Bodzanów	2022-01-26	13	1	1
Czarny Dunajec	2022-02-14	15	0	2
Dąbrowice	2022-03-28	15	0	0	jednogłośnie
Dobre (#2)	2022-03-23	6	7	1
Gdów	nie przeprowadzono głosowania
Jadów	2022-03-28	15	0	0	jednogłośnie
Janowiec	nie przeprowadzono głosowania
Jastrząb	2022-03-28	12	0	2
Jeżów	2022-03-25	13	0	0	jednogłośnie
Krościenko nad Dunajcem	2022-03-10	5	8	1
Książ Wielki	2022-03-30	13	0	2
Latowicz	2022-03-29	14	0	0	jednogłośnie
Łopuszno	2022-03-25	10	3	2
Miasteczko Krajeńskie	2022-03-21	10	0	1
Miękinia	2022-03-29	14	0	1
Milejów-Osada	2022-03-30	8	3	1
Piekoszów	2022-03-08	10	0	0	jednogłośnie
Powidz	nie przeprowadzono głosowania
Rozprza	2022-03-29	12	0	3
Skarbimierz-Osiedle	2022-03-21	12	0	0	jednogłośnie
Sułów (gm. Milicz) (#1)	2022-02-24	20	0	0	jednogłośnie
Turobin (#1)	2022-03-29	8	7	0
Ujazd	2022-03-22	12	0	0	jednogłośnie
Wielopole Skrzyńskie	nie przeprowadzono głosowania
Włodowice	2022-03-16	15	0	0	jednogłośnie

Według projektu rozporządzenia z dniem 1 stycznia 2023 status miasta ma otrzymać 15 miejscowości. Negatywnie rozpatrzono wnioski dotyczące Milejowa, Skarbimierza-Osiedla, Sułowa i Turobina. Podczas konsultacji międzyresortowych Minister Sprawiedliwości złożył wniosek o uwzględnienie starań Turobina, wskazując możliwość uzupełnienia braków w dokumentacji geodezyjnej do czasu wejścia w życie rozporządzenia. Wniosek MS nie uzyskał jednak aprobaty MSWiA.

2023

Kampania werbowania władz gmin do podjęcia starań o przywrócenie praw miejskich

Początkowe miesiące 2023 roku na polu umiastowiania Polski dominuje program szerokiego zasięgu, wylansowany przez rząd, a mający na celu wygenerowanie jak największej liczby miast w trybie szybkiej ścieżki. Premier Mateusz Morawiecki, w związku z 160. rocznicą powstania styczniowego, wystąpił – za pośrednictwem wojewodów – z inicjatywą przywrócenia praw miejskich miejscowościom, które je utraciły w 1870 roku ukazem carskim z 1869 za udział w powstaniu. Inwazja Rosji na Ukrainę i antyrosyjskie sentymenty niewątpliwie przyczyniły się do aktualizacji kwestii odwrócenia rosyjskiego prawa zaborczego, które pozbawiło praw miejskich 338 miast. Do kampanii dołączono także miejscowości, których praw miejskich pozbawił rząd polski na skutek reformy gminnej z lat 1933–1934, przeprowadzonej w celu ujednolicenia różnorodnych systemów pozaborczych.

Na przełomie 2022/2023 wojewodowie porozsyłali masowo stosowne pisma do wójtów gmin, których kwestia ta dotyczy, zachęcając ich do podjęcia odpowiednich starań, w tym konsultacji społecznych. Procedura ma być wyegzekwowana bardzo szybko, w ciągu kilku miesięcy, i ma stanowić wyjątkową okazję, szczególnie dla miejscowości bardzo małych, aby odzyskać prawa miejskie. Biorąc pod uwagę nadchodzące wybory parlamentarne, ewentualna zmiana rządu mogłaby przekreślić dotychczas ekspansywną politykę PiS umiastowiania Polski bardzo małymi miastami, posługując się wątkami historyczno-emotywnymi; przed 2015 polityka w tym zakresie była szczególnie restryktywna. Oto przykład apelu wojewody mazowieckiego do władz lokalnych:

Szanowna Pani Wójt,
W związku z przypadającą w 2023 r. 160. rocznicą wybuchu powstania styczniowego Kancelaria Prezesa Rady Ministrów wychodzi z propozycją przywrócenia praw miejskich miejscowościom, które w wyniku rosyjskich represji oraz reformy lat 1933–1934 utraciły status miast i do dzisiaj go nie odzyskały. Jedną z nich w województwie mazowieckim jest Osieck.
Serdecznie zachęcam lokalny samorząd i całą społeczność do rozważenia złożenia wniosku o uzyskanie praw miejskich. Będę wdzięczny za przesłanie do 19 stycznia 2023 r. informacji, czy są Państwo zainteresowani wszczęciem stosownej procedury. [...]

Konstanty Radziwiłł, Wojewoda Mazowiecki, 9 grudnia 2022

Należy tu dodać, że bezrefleksyjne wiązanie utraty praw miejskich przez miejscowości w 1870 roku z represjami za udział w powstaniu styczniowym jest w dużej mierze symplifikacją i spłyceniem historycznych zależności, które są jednak podtrzymywane bo sprzyjają współczesnym celom politycznym. Zjawisko to opisali dogłębnie m.in. M. Nietyksza, M. Dymitrow i W. Caban:

Kiedyś mówiło się, że był to wynik represji po powstaniu styczniowym. Nie wypadało inaczej. Ale w rzeczywistości zespół reformy administracyjnej Królestwa Polskiego postanowił rozwiązać problem miast, które nimi nie były [...] Każdy magnat chciał mieć nie tylko wsie, ale i miasta, żeby się chwalić przed drugim. Podupadły one z końcem I Rzeczpospolitej. W połowie XIX w. w 70 proc. ich ludność stanowili rolnicy. Większość miast nie była w stanie utrzymać burmistrza i car je od tego wybawił. [...] Teraz też się mówi, że władze carskie zabierały prawa miejskie za udział mieszkańców w powstaniu styczniowym lub pomoc powstańcom. Powtarzają to zwłaszcza politycy PiS, zachęcając do podejmowania starań o ich odzyskanie w ramach sprawiedliwości dziejowej.

Wiesław Caban, historyk zajmujący się okresem powstania styczniowego, Janusz Kędracki, Gazeta Wyborcza

Na podobny aspekt sprawy zwrócił uwagę Ryszard Kołodziejczyk:

W 1844 roku przystąpiono do opracowania wstępnych projektów zamiany części miast na wsie. W Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych wygotowany został elaborat w którym zaproponowano pozbawienie praw 225 miasteczek, w tym 48 rządowych i 177 prywatnych, na ogólną ich ilość 456 [...] Inicjatywa w tym kierunku wyszła – jak anonsują źródła – od cara Mikołaja I, który podczas przeglądania raportów Gubernatorów cywilnych Królestwa za 1843 r. oraz uwag namiestnika poczynionych na ich marginesie, miał zwrócić uwagę na plagę pijaństwa wśród ludności drobnych miasteczek i okolicznych wsi. Miały temu sprzyjać licznie odbywane w każdym miasteczku jarmarki. W związku z tym car polecił dopilnować władzom Królestwa, aby nie przyznawano praw miejskich wówczas, gdy kryje się za tym jedynie chęć właściciela danej wsi do zwiększenia swych dochodów z tytułu opłat z jarmarków odbywanych w świeżo erygowanym miasteczku.

Ryszard Kołodziejczyk, historyk dziejów gospodarczych, "Zamiana miast na osady w Królestwie Polskim"

Wreszcie na negatywny trend, kiedy to historyczne (często bardzo dawne) względy mają decydować o przyszłości gmin, zwrócił uwagę Maciej Kiełbus.

Jak się okazało, nie wszystkie miasta zdegradowane ukazem carskim otrzymały zaproszenia, a tylko te, które są siedzibami gmin. Tu nad szerszą sprawiedliwością dziejową zaważyła wykonalność procedury, czyli łatwość zamienienia urzędu gminy na urząd miasta, i przemianowania wójta na burmistrza. Rząd nie jest natomiast gotów restytuować miast położonych na terenie gmin, gdzie już funkcjonują inne miasta (mimo że prawo tego nie zabrania), ani tworzyć nowych miast poprzez ekskorporacje (wyłączanie dawnych miast z większych miast, do których te pierwsze wcześniej włączono).

Biorąc zatem pod uwagę, że w rachubę wchodzą tylko samodzielne miejscowości pełniące obecnie funkcje siedzib urzędów gmin wiejskich w granicach współczesnej Polski, a które prawa miejskie utraciły bądź na skutek ukazu carskiego z 1869 lub na skutek reformy gminnej z lat 1933–1934, wymogi założeń rządu spełnia aktualnie 132 miejscowości:

Województwo	Ukaz carski z 1869	Reforma 1933–34	Razem	Miejscowości (wytłuszczono miejscowości, gdzie aktualnie jawnie toczy się dyskusja/procedura odn. statusu miasta)
kujawsko-pomorskie	4	2	6	Bobrowniki, Gąsawa, Kikół, Osięciny, Raciążek i Rogowo
lubelskie	34	0	34	Adamów, Baranów, Chodel, Czemierniki, Firlej, Gorzków, Grabowiec, Horodło, Janowiec, Janów Podlaski, Jarczów, Jeziorzany, Kodeń, Komarów, Konstantynów, Końskowola, Kurów, Łomazy, Markuszów, Michów, Piszczac, Puchaczów, Rossosz, Sawin, Serokomla, Sławatycze, Stężyca, Turobin, Uchanie, Wąwolnica, Wisznice, Wohyń, Wojsławice i Żółkiewka
łódzkie	13	0	13	Będków, Białaczów, Bielawy, Bolesławiec, Burzenin, Grabów, Inowłódz, Kiernozia, Nowa Brzeźnica, Parzęczew, Szczerców, Widawa i Żarnów
małopolskiea	0	1 (4)	1	Lanckorona (+ Krościenko nad Dunajcem, Lipnica Murowana, Tymbark i Uście Gorlickie)a
mazowieckie	34	0	34	Andrzejewo, Bielsk, Ciepielów, Gielniów, Głowaczów, Gniewoszów, Goszczyn, Iłów, Jedlińsk, Kazanów, Klwów, Kołbiel, Krasnosielc, Kuczbork, Maciejowice, Magnuszew, Miedzna, Mokobody, Nadarzyn, Nur, Odrzywół, Osieck, Parysów, Przytyk, Radzanów, Sarnaki, Sieciechów, Siennica, Sienno, Stanisławów, Sterdyń, Szreńsk, Wierzbica i Wolanów
podkarpackiea	1	0 (25)	1	Krzeszów (+ Baligród, Bircza, Bukowsko, Czudec, Dębowiec, Fredropol, Frysztak, Jasienica Rosielna, Jaśliska, Jawornik Polski, Jodłowa, Korczyna, Krasiczyn, Krzywcza, Lutowiska, Majdan Królewski, Niebylec, Nowy Żmigród, Osiek Jasielski, Radomyśl nad Sanem, Tyrawa Wołoska, Wielkie Oczy, Wielopole Skrzyńskie, Zarszyn i Żołynia)a
podlaskie	10	4	14	Bakałarzewo, Boćki, Filipów, Mielnik, Narew, Nowy Dwór, Przerośl, Raczki, Radziłów, Sokoły, Śniadowo, Wąsosz, Wizna i Wiżajny
śląskiea	5	0 (1)	5	Janów, Lelów, Mstów, Przyrów i Żarnowiec (+ Milówka)a
świętokrzyskie	7	0	7	Bogoria, Gowarczów, Raków, Secemin, Sobków, Tarłów i Waśniów
warmińsko-mazurskie	1	0	1	Janowo
wielkopolskie	8	8b	16	Babiak, Brudzew, Grzegorzew, Kazimierz Biskupi, Lądek, Mieścisko, Nowe Miasto nad Wartą, Piaski, Powidz, Rychtal, Ryczywół, Skulsk, Święciechowa, Wilczyn, Władysławówb i Zaniemyśl
RAZEM	117	15	132

^a Reforma gminna z lat 1933–34 sensu largo pozbawiła miejskiego wyznacznika znacznie więcej miejscowości, o ile uwzględnimy także jednostkowe gminy wiejskie z prawami miejskimi oraz gminy wiejskie na prawach miasteczek, a nie tylko sensu stricto same gminy miejskie, których było znacznie mniej. Biorąc także pod uwagę te miejscowości, ich liczba zwiększy się o 30 (o 25 w woj. podkarpackim, o 4 w woj. małopolskim, i o jedną w woj. śląskim).
^b Władysławów status miasta utracił dwukrotnie, zarówno ukazem carskim z 1869 jak i na skutek reformy gminnej z lat 1933–34. W tabeli zliczony jest tylko raz, w grupie miast zdegradowanych ukazem z 1869.

Miejscowości (A – I)

• Babiak – 2 marca 2023 reprezentacja Gminy Babiak uczestniczyła na spotkaniu informacyjnym z wojewodą wielkopolskim Michałem Zielińskim i samorządowcami siedmiu gmin, które rozważają starania o odzyskanie praw miejskich w ramach trwającej ogólnopolskiej kampanii werbunkowej. Celem spotkania było udostępnienie pomocy gminom w przejściu przez niezbędne procedury. Według Zieleńskiego "prawa miejskie to nie tylko zmiana wizerunkowa, akt administracyjny i inne niż wcześniej postrzeganie miejscowości, ale też szansa na rozwój, dostęp do szerokiej oferty programów kierowanych do obszarów miejskich i rozbudowa infrastruktury". Babiak prawa miejskie utracił w 1870 roku ukazem carskim.
• Baranów – W czerwcu 2023 Pelagia Maruszak, zastępca wójta gminy Baranów, poinformowała, że kwestia odzyskania statusu miasta przez Baranów zostanie rozważona w przyszłej kadencji. Baranów prawa miejskie utracił w 1870 roku ukazem carskim.
• Białaczów – Na styczniowej sesji Rady Gminy ujawniono, że wojewoda łódzki zasugerował by Białaczów ubiegał się w 2023 roku o przywrócenie utraconych w 1870 roku ukazem carskim. Podczas sesji 7 marca 2023 Rada Gminy Białaczów podjęła uchwałę o przeprowadzeniu konsultacji społecznych w sprawie nadania miejscowości Białaczów statusu miasta. Termin konsultacji: od 13 do 24 marca 2023. W konsultacjach udział wzięło 535 z 5680 mieszkańców gminy (frekwencja 9,42%). Oddano 525 ważnych głosów, z czego: za nadaniem statusu miasta opowiedziały się 462 osoby (86,36% wszystkich, 88% ważnie oddanych głosów), przeciwnych było 39 głosujących (7,29% wszystkich, 7,43% ważnych głosów), a 24 wstrzymały się (4,48% wszystkich, 4,57% ważnych głosów). W Białaczowie głosowało 190 na 1096 uprawnionych do konsultacji (frekwencja 17,34%). Wśród 183 ważnych głosów: 165 było za nadaniem statusu miasta (86,84% wszystkich głosów, 90,16% ważnie oddanych głosów), 12 było przeciwnych (6,32% wszystkich głosów, 6,56% ważnych głosów), a 6 wstrzymało się (3,16% wszystkich, 3,28% ważnych głosów). Podczas LX sesji 30 marca 2023 Rada Gminy Białaczów jednogłośnie podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Białaczów.
• Bielawy – W styczniu 2023 łódzki wojewoda Tobiasz Bocheński zaproponował samorządom Bielaw i Kiernozi rozważenie postarania się o przywrócenie utraconych w 1870 roku ukazem carskim praw miejskich. 27 stycznia 2023 na sesji Rady Gminy Bielawy trzy uchwały w tej sprawie przegłosowano 10 głosami za przy 1 wstrzymującym (4 radnych było nieobecnych). Wójt Sylwester Kubiński apelował: "Weźmy pod uwagę to, że nasze dzieci i wnuki mogą nam kiedyś nie wybaczyć, że mogliśmy odzyskać prawa miejskie, ale tego nie zrobiliśmy. A przecież wiemy, że Bielawy były miastem i te prawa zabrał zaborca". Terminu konsultacji (w formie ankiety) nie wyznaczono, ale miały się odbyć w lutym. 28 lutego 2023 do Rady Gminy Bielawy wpłynęło zawiadomienie z Łódzkiego Urzędu Wojewódzkiego o wszczęciu postępowania odnośnie sposobu przeprowadzenia konsultacji społecznych, a w szczególności w celu kontroli legalności uchwały Nr XLVI/236/2023 Rady Gminy Bielawy z 27 stycznia 2023. Jako że organem właściwym do uregulowania szczegółowych zasad przeprowadzenia konsultacji jest organ uchwałodawczy gminy, Rada nie jest uprawniona do przekazywania Wójtowi obowiązków nałożonych przez ustawodawcę, przez co wkroczyła w sferę kompetencji organu wykonawczego. Ponadto za błędny uznano zapis w §4 uchwały odnośnie charakteru aktu prawa miejscowego i opublikowania w Dzienniku Urzędowym Województwa Łódzkiego. Koordynator oddziału nadzoru prawnego zażądał złożenie wyjaśnień w przedmiotowej sprawie do 3 marca 2023. 9 marca 2023 poinformowano, że wójt Sylwester Kubiński wydał kolejne zarządzenie w sprawie przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami, dotyczących nadania miejscowości Bielawy statusu miasta. Termin konsultacji: od 14 do 23 marca 2023. Uprawionych do głosowania było 5186 osób a w konsultacjach udział wzięło 459 osób (8,85% mieszkańców), w tym 3 głosy nieważne. 123 osoby zagłosowały na "tak" (26,97% głosów ważnych), 312 na "nie" (68,42%), a 21 osób się wstrzymało (4,61%). W samych Bielawach w konsultacjach udział wzięło 104 mieszkańców (w tym 2 głosy nieważne) spośród 555 uprawionych (frekwencja 18,74% mieszkańców); za nadaniem praw miejskich było 36 osób (35,29% głosów ważnych), 64 było przeciwnych (62,75%), a 2 osoby wstrzymały się od głosu (1,96%). 29 marca odbyła się sesja Rady Gminy, bez punktu dotyczącego statusu miasta w porządku obrad: „Nie przygotowujemy takiej uchwały. Nie wiem co musiałoby się wydarzyć, aby procedura była kontynuowana, choć formalnie taka możliwość wciąż jest", powiedziała 27 marca 2023 sekretarz gminy Stanisława Błaszczyk.
• Bircza – W związku z pozytywnym wynikiem przeprowadzonych pod koniec 2022 roku konsultacji społecznych w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Bircza, oczekuje się złożenia wniosku w tej sprawie przez władze gminy do końca marca 2023. Bircza była miastem do 1934 roku, a status miasta utraciła na skutek reformy gminnej z lat 1933–1934. 27 marca 2023 odbyło się głosowanie w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Bircza; wszystkich 15 radnych zagłosowało za wystąpieniem z wnioskiem do MSWiA. 18 kwietnia 2023 wojewoda podkarpacka Ewa Leniart wydała pozytywną opinię, uznając że za nadaniem miejscowości Bircza statusu miasta przemawiają względy historyczne, dotychczasowy rozwój społeczno-gospodarczy, miejski układ urbanistyczny, rozwinięta infrastruktura komunalna, zwarte budownictwo mieszkaniowe oraz szereg ciągów komunikacyjnych o znaczeniu lokalnym i ponadlokalnym. Przywrócenie praw miejskich Birczy będzie zatem korzystne dla jej dalszego rozwoju.
• Bobrowniki – 26 stycznia 2023, podczas LIV sesji, Rada Gminy Bobrowniki podjęła uchwałę o przeprowadzeniu w dniach 20–26 lutego 2023 konsultacji społecznych z mieszkańcami gminy w sprawie przywrócenia Bobrownikom utraconych w 1870 roku ukazem carskim praw miejskich. Termin konsultacji: od 20 do 24 lutego 2023. W konsultacjach udział wzięło 393 spośród uprawnionych 2463 mieszkańców gminy (frekwencja 16%). Oddano 291 głosów popierających (74% oddanych głosów), 84 głosy przeciwne (21,4%), a 15 osób się wstrzymało (3,8%). W miejscowości Bobrowniki w konsultacjach uczestniczyło 187 spośród 915 uprawnionych do głosowania (frekwencja 20,4%). Głosów popierających oddano 133 (71,1%), przeciw były 42 osoby, a 9 wstrzymało się. Podczas LVIII sesji 23 marca 2023 Rada Gminy Bobrowniki podjęła uchwałę w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Bobrowniki.
• Bogoria – W styczniu 2023 premier Mateusz Morawiecki, w związku z 160. rocznicą powstania styczniowego, wystąpił z inicjatywą przywrócenia praw miejskich miejscowościom, które je utraciły ukazem carskim za udział w powstaniu. W związku z tym, wojewoda świętokrzyski Zbigniew Koniusz wysłał pismo do włodarzy Bogorii, zachęcając ich do podjęcia odpowiednich starań. Według Koniusza procedura będzie bardzo szybko wyegzekwowana, w ciągu kilku miesięcy. Pomysł odzyskania praw miejskich został pozytywnie odebrany w Bogorii. 25 stycznia 2023, na LVI sesji, Rada Gminy w Bogorii podjęła uchwałę o przeprowadzeniu konsultacji społecznych, określając ich termin na dni: 6 lutego–20 marca 2023. Wójt Mariusz Adamczyk zrezygnował z wzięcia udziału w konsultacjach: "Zastanawiam się, najlepiej chyba będzie wstrzymać się od głosu, niech mieszkańcy podejmą decyzję". Uprawnionych do głosowania było 6338 mieszkańców gminy. Udział w konsultacjach wzięło 1826 osób (frekwencja 28,81%). Oddano 1790 ważnych i 36 nieważnych głosów. Wśród głosów ważnych: 1254 to głosy poparcia (70,06% głosów ważnych), 374 głosy przeciwne (20,89%), a 162 to głosy wstrzymujące się (9,05%). W Bogorii na 862 uprawnionych do głosowania w konsultacjach udział wzięły 293 osoby (frekwencja 33,99%). Oddano 175 głosów za nadaniem Bogorii statusu miasta (59,73%), 94 osoby były przeciwne (32,08%), a 24 wstrzymały się (8,19%). Podczas LVIII sesji 27 marca 2023 Rada Gminy Bogoria podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Bogoria.
• Bolesławiec – W styczniu 2023 w Bolesławcu została podjęta dyskusja wśród radnych na temat odzyskania utraconych w 1870 roku ukazem carskim praw miejskich dla Bolesławca. Inicjatywa nie zrodziła się lokalnie, a zaproponowały ją władze wyższego szczebla. 23 stycznia 2023, podczas uroczystości z okazji 160. rocznicy powstania styczniowego, ogłoszono rozpoczęcie starań o odzyskanie praw miejskich Bolesławca. 15 lutego 2023, podczas XXXIX sesji, Rada Gminy Bolesławiec jednogłośnie podjęła uchwałę zobowiązującą wójta gminy do przeprowadzenia konsultacji społecznych w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Bolesławiec. Termin konsultacji: od 22 do 29 marca 2023. Uprawionych do głosowania było 3452 osób a w konsultacjach udział wzięło 499 osób (14,46% mieszkańców), w tym 29 głosów nieważnych (5,81%). 395 osób zagłosowało na "tak" (84,04% głosów ważnych), 61 na "nie" (12,98%), a 14 osób się wstrzymało (2,98%). W samym Bolesławcu w konsultacjach udział wzięło 221 mieszkańców (w tym 4 głosy nieważne, czyli 1,81%) spośród 862 uprawionych (frekwencja 25,64% mieszkańców); za nadaniem praw miejskich było 188 osób (86,64% głosów ważnych), 25 było przeciwnych (11,52%), a 4 osoby wstrzymały się od głosu (1,84%). Podczas XL sesji 30 marca 2023 Rada Gminy Bolesławiec podjęła uchwałę XL/282/2023 o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Bolesławiec.
• Brdów – 29 kwietnia 2023, w 160. rocznicę powstania styczniowego, w Brdowie odbędzie się rekonstrukcja bitwy pod Brdowem, zorganizowana przez członków Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Brdowskiej (TPZB). Udział brdowian w bitwie przyczynił się do odebrania Brdowowi praw miejskich, a działacze wierzą, że Brdów może teraz odzyskać prawa miejskie. Według przedstawiciela TPZB, Piotra Kosmali, byłoby to realną szansą dla rozwoju miejscowości i zadośćuczynieniem za niesprawiedliwość dziejową, w związku z czym TPZB chce rozpocząć debatę społeczną z mieszkańcami na temat możliwości odzyskania praw miejskich dla Brdowa. TPZB nie bierze pod uwagę istotnej przeszkody, jaką jest niepełnienie przez Brdów funkcji siedziby gminy (w gminie Babiak jest też drugie miasto zdegradowane, Babiak, które stara się o odzyskanie praw miejskich, utraconych w tych samych okolicznościach, a które jest równocześnie siedzibą gminy). Jak dotąd MSWiA konsekwentnie odrzuca wnioski, które zmierzają w kierunku utworzenia dwóch miast w jednej gminie. Zdarzają sie co prawda przypadki utworzenia nowego miasta w miejscowości nie będącej siedzibą gminy (Nowe Skalmierzyce, Borne Sulinowo, Siechnice, Bodzanów), więc teoretycznie byłoby to możliwe gdyby Brdów wyprzedził Babiak. Natomiast w rzeczywistości równoczesnych starań Babiaka o status miasta, sukces Brdowa wydaje się niemożliwy, jako że w świetle przepisów stosowną uchwałę będzie i tak musiała podjąć Rada Gminy Babiak. Jedyną szansą byłaby zmiana praktyki MSWiA i dozwolenie współistnienia dwóch miast w jednej gminie (prawo tego nie zabrania). Brdów prawa miejskie utracił w 1870 roku ukazem carskim.
• Brody – Uchwałą XXXVII/279/22 Rada Gminy Brody zdecydowała o przeprowadzeniu konsultacji społecznych w sprawie przywrócenia Brodom (utraconego w 1945 roku) statusu miasta. Zarządzeniem Nr 368/22 z 30 grudnia 2022 Wójt Gminy Brody określił termin konsultacji na dni 1 stycznia–15 lutego 2023. Podczas sesji w dniu 28 lutego 2023 Rada Gminy Brody podjęła uchwałę XXXIX/289/23 o zarządzeniu ponownych konsultacji z mieszkańcami gminy Brody w sprawie nadania miejscowości Brody statusu miasta. Termin ponownych konsultacji: od 7 do 15 marca 2023. W konsultacjach udział wzięło 235 z 2409 uprawnionych do głosowania mieszkańców gminy (frekwencja 9,75%). Oddano 164 głosy popierające (69,79%), 43 przeciwne (18,3%) oraz 28 wstrzymujących się (11,91%). W Brodach uprawnionych do głosowania były 803 osoby. W konsultacjach głos oddało 72 mieszkańców (frekwencja 8,96%), z czego: 57 głosów za nadaniem Brodom statusu miasta (79,17%), 4 głosy przeciwne (5,56%) i 11 wstrzymujących się (15,28%). Podczas sesji 28 marca 2023 Rada Gminy Brody podjęła uchwałę XL/296/2023 o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Brody.
• Brudzew – 8 marca 2023 ujawniono, że tydzień wcześniej na zaproszenie Wojewody Wielkopolskiego do Poznania przyjechali przedstawiciele samorządów Brudzewa (sekretarz Tomasz Józefowicz) i Władysławowa (wójt Elżbieta Klanowska), które rozważają rozpoczęcie procedury odzyskanie praw miejskich. Krokiem pierwszym do odzyskania praw miejskich będą konsultacje społeczne. Ponieważ odpowiednia dokumentacja musiałaby być przygotowana do końca marca aby odzyskanie praw miejskich mogło wejść w rachubę od 1 stycznia 2024, z miejsca późnego podejścia do sprawy wójtowie Brudzewa i Władysławowa termin ten ocenili jako "raczej nierealny". Natomiast w grę wchodzi złożenie wniosku do wojewody do końca marca 2024 i odzyskanie statusu miasta w styczniu 2025. Konsultacje społeczne, zainicjowane zarządzeniem wójta gminy z 21 marca 2023 ruszyły 8 maja 2023, a potrwają wyjątkowo długo, bo aż do 29 grudnia 2023. Brudzew prawa miejskie utracił w 1870 roku ukazem carskim.
• Chełmsko Śląskie – W styczniu 2023 wrócił pomysł przywrócenia Chełmsku Śląskiemu utraconych w 1945 roku praw miejskich, a za nową inicjatywą stoi radny Mariusz Zbrzyzny. W związku z tym powstała specjalna strona chelmskoslaskie.miastem.pl.
• Ciepielów – 23 lutego 2023 wójt gminy Ciepielów wydał zarządzenie w sprawie rozpoczęcia procedury przywrócenia praw miejskich dla miejscowości Ciepielów. Termin konsultacji: od 24 lutego do 10 marca 2023. Ciepielów prawa miejskie utracił w 1870 roku ukazem carskim. Zarządzeniem 22/2023 wójt gminy przedłużył termin przeprowadzenia konsultacji do 20 marca 2023. Uprawionych do głosowania było 4449 osób a w konsultacjach udział wzięło 238 osób (5,35% mieszkańców), wszystkie ważne. 188 osób zagłosowało na "tak" (78,99% głosów ważnych), 46 na "nie" (19,33%), a 4 osoby się wstrzymały (1,68%). W samym Ciepielowie w konsultacjach udział wzięło 113 mieszkańców spośród 608 uprawionych (frekwencja 18,59%); za nadaniem praw miejskich było 68 osób (60,18% głosów), 44 były przeciwne (38,94%), a 1 osoba wstrzymała się od głosu (0,88%). 30 marca 2023 Rady Gminy w Ciepielowie zagłosowała za wystąpieniem z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Ciepielów, który złożono w ostatniej chwili (31 marca 2023) w Urzędzie Wojewódzkim w Warszawie.
• Czemierniki – 24 stycznia 2023 Rada Gminy Czemierniki podjęła uchwałę w sprawie przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami gminy Czemierniki dotyczących przywrócenia Czemiernikom utraconych w 1870 roku ukazem carskim praw miejskich. Termin konsultacji: 8 lutego–10 marca 2023. Do udziału w konsultacjach uprawnionych było 4280 mieszkańców gminy. Głos oddały 1202 osoby (frekwencja 28,08%), z czego 1192 oddało głos ważny. Za nadaniem Czemiernikom statusu miasta oddano 933 głosy (78,27%), przeciw było 194 głosujących (16,28%), a 65 wstrzymało się (5,45%). W Czemiernikach (sołectwo Czemierniki i Czemierniki II) na 1309 uprawnionych, głos oddało 469 osób (frekwencja 36,83%), z czego: 342 głosy były za nadaniem statusu miasta (72,92%), przeciw było 107 głosujących (22,81%), a 20 wstrzymało się (4,27%). Podczas LV sesji 29 marca 2023, Rada Gminy Czemierniki podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Czemierniki.
• Dobre – Na podstawie podjętej 30 grudnia 2022 Uchwały XXXII/339/2022 Rada Gminy Dobre postanowiła o przeprowadzeniu w terminie od 17 stycznia do 12 lutego 2023 konsultacji społecznych w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Dobre. Dobre było miastem w latach 1530–1852, tracąc prawa miejskie pod zaborem rosyjskim. W konsultacjach udział wzięło 430 z uprawnionych 4707 mieszkańców gminy (frekwencja 9,14%). Oddano 411 ważnych głosów, z czego 257 głosów było popierających (62,53% ważnych głosów), 95 głosów przeciwnych (23,11%), a 59 głosów wstrzymujących się (14,36%). W miejscowości Dobre uprawnionych do udziału w konsultacjach było 1420 osób. Oddano 43 głosy (frekwencja 3,03%), z czego 39 było za (90,7%), 3 przeciw (6,98%), a jeden głos był wstrzymujący się (2,32%). Podczas XXXIII sesji 22 marca 2023 Rada Gminy Dobre podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Dobre.
• Dubienka – W sierpniu 2023 wójt Dubienki Krystyna Deniusz-Rosiak wypowiedziała się, że na początku kadencji myślała o przywróceniu Dubience praw miejskich, jednak było wiele ważniejszych spraw. Ponadto obawiała się wyjść z taką propozycją sama, żeby nie dawać pożywki przeciwnikom, woląc gdyby inicjatywa wyszła od samych mieszkańców albo radnych. Dubienka posiadała prawa miejskie w latach 1588–1939.
• Firlej – Podczas lutowej sesji Rady Gminy wójt przedstawił w swoim sprawozdaniu informacje o prowadzonych rozmowach dotyczących procedury odzyskiwania praw miejskich. Ostateczna decyzja będzie poprzedzona konsultacjami z mieszkańcami. Firlej prawa miejskie utracił w 1870 roku ukazem carskim.
• Gąsawa – Władze Gąsawy rozpoczęły w styczniu 2023 starania o przywrócenie utraconych w 1934 roku praw miejskich. Konsultacje społeczne w tej sprawie odbyły się od 30 stycznia do 20 lutego 2023. W całej gminie Gąsawa w konsultacjach wzięło udział 878 osób (21,41% ogółu uprawnionych do głosowania, czyli 4100); wszystkie głosy były ważne. Za statusem miasta opowiedziało się 620 osób (70,61%), przeciw 205 (23,35%), a 53 osoby się wstrzymały (6,04%). W samej Gąsawie w konsultacjach wzięło udział 294 osoby (25,32% ogółu uprawnionych do głosowania, czyli 1161). Za statusem miasta opowiedziały się 218 osób (74,15%), przeciw 71 (24,15%) a 5 osób się wstrzymało (1,70%). 23 marca 2023 radni podjęli uchwałę w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Gąsawa.
• Gielniów – 30 stycznia 2023 wójt obwieścił o przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami Gminy Gielniów w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Gielniów na podstawie Uchwały Nr XLVII.235.2023 Rady Gminy Gielniów z 13 stycznia 2023. Konsultacje społeczne odbyły się od 3 lutego do 17 lutego 2023. Gielniów prawa miejskie utracił w 1870 roku ukazem carskim. W całej gminie Gielniów w konsultacjach wzięło udział 665 osób (18,25% ogółu uprawnionych do głosowania, czyli 3644), w tym 48 głosów nieważnych. Za statusem miasta opowiedziało się 428 osób (69,37%), przeciw 145 (23,50%), a 44 osoby się wstrzymały (7,13%). W samym Gielniowie w konsultacjach wzięło udział 108 osób (16,98% ogółu uprawnionych do głosowania, czyli 636), wszystkie ważne. Za statusem miasta opowiedziało się 58 osób (53,70%), a przeciw 50 (46,30%); nikt się nie wstrzymał. Podczas XLIX sesji 20 marca 2023 Rada Gminy Gielniów podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Gielniów.
• Głowaczów – Podczas sesji 31 stycznia 2023 Rada Gminy Głowaczów podjęła uchwałę w sprawie przeprowadzeniu konsultacji społecznych dotyczących przywrócenia miejscowości Głowaczów statusu miasta. Termin konsultacji: od 20 lutego do 3 marca 2023. Głowaczów prawa miejskie utracił w 1870 roku ukazem carskim. W konsultacjach udział wzięło 695 osób, czyli 12,05% uprawnionych. Za nadaniem statusu miasta oddano 517 głosów (74,39% oddanych głosów), przeciw było 149 mieszkańców gminy (21,44% głosów), wstrzymały się 4 osoby, a 25 głosów było nieważnych. W odniesieniu do przebiegu konsultacji w Głowaczowie podano jedynie informację, że głos oddało 227 mieszkańców miejscowości, czyli 32,66% uprawnionych. Podczas sesji 29 marca 2023 Rada Gminy Głowaczów podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o przywrócenie statusu miasta miejscowości Głowaczów. 4 maja 2023 wojewoda mazowiecki pozytywnie zaopiniował wniosek
• Gniewoszów – W styczniu 2023 premier Mateusz Morawiecki, w związku z 160. rocznicą powstania styczniowego, wystąpił z inicjatywą przywrócenia praw miejskich miejscowościom, które je utraciły ukazem carskim za udział w powstaniu. W Gniewoszowie procedura w tym zakresie zakończyła się na poziomie komisji rady gminy, która decyduje o tym czy w ogóle podejmowane są starania o przywrócenie praw miejskich.
• Goszczyn – W związku z 160. rocznicą wybuchu powstania styczniowego Kancelaria Prezesa Rady Ministrów wyszła z propozycją przywrócenia praw miejskich miejscowościom, które w wyniku rosyjskiej represji oraz reformy lat 1933–1934 utraciły status miast i do dzisiaj go nie odzyskały. Jedną z nich jest Goszczyn. Rada gminy w styczniu 2023 prawie jednogłośnie (jeden z radnych wstrzymał się od głosu) poparła inicjatywę i samorząd zgłosił chęć przystąpienia do konsultacji społecznych. Nie podjęto jednak uchwały o konsultacjach społecznych.
• Gowarczów – W styczniu 2023 premier Mateusz Morawiecki, w związku z 160. rocznicą powstania styczniowego, wystąpił z inicjatywą przywrócenia praw miejskich miejscowościom, które je utraciły ukazem carskim za udział w powstaniu. W związku z tym, wojewoda świętokrzyski Zbigniew Koniusz wysłał pismo do włodarzy Gowarczowa, zachęcając ich do podjęcia odpowiednich starań. Według Koniusza procedura będzie bardzo szybko wyegzekwowana, w ciągu kilku miesięcy. Włodarze Gowarczowa odpowiedzieli na pismo umiarkowanie optymistycznie, a 19 stycznia oznajmili, że będą starać się o przywrócenie praw miejskich. 26 stycznia odbyła się sesja Rady Gminy Gowarczów, podczas której jednogłośnie podjęto uchwałę o przeprowadzeniu konsultacji społecznych w tej sprawie z mieszkańcami gminy. Termin konsultacji: 19 lutego–10 marca 2023. W 11 z 14 sołectw gminy uczestnicy zebrań opowiedzieli się za tym, by Gowarczów znów był miastem. Przeciwko temu była większość głosujących w Kupimierzu i Kurzaczach, a w Giełzowie zwolenników i przeciwników było po równo. Podczas sesji w dniu 16 marca 2023 przedstawiono wyniki konsultacji społecznych w sprawie nadania miejscowości Gowarczów statusu miasta. W głosowaniu uczestniczyło 328 z 3748 mieszkańców gminy (frekwencja 8,75%), którzy oddali 324 ważne głosy: 202 popierające (62,35% ważnych głosów), 104 przeciwne (32,1%) oraz 18 wstrzymujących się (5,55%). W samym Gowarczowie w konsultacjach udział wzięło 130 mieszkańców spośród 1112 uprawionych (frekwencja 11,69%); za nadaniem praw miejskich było 78 osób (60,00% głosów ważnych), 48 było przeciwnych (36,92%), a 4 osoby wstrzymały się od głosu (3,08%). Następnie jednogłośnie podjęto uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Gowarczów.
• Grabów – 10 stycznia 2023 samorządowcy grabowscy postanowili wystąpić z wnioskiem o przywrócenie utraconych w 1870 roku ukazem carskim praw miejskich. Podczas sesji 23 stycznia 2023 podjęli uchwałę o przeprowadzeniu konsultacji w tej sprawie. Termin konsultacji: od 9 do 28 lutego 2023. W konsultacjach udział wzięło 382 z 4612 uprawnionych mieszkańców gminy (frekwencja 8,28%). Głosów popierających oddano 332 (86,91% głosów), przeciwko opowiedziało się 26 osób (6,8%), a 24 wstrzymały się (6,28%). Do głosowania w Grabowie (obejmującym sołectwa Grabów Kolonia i Grabów Osada) uprawnionych było 861 osób. Udział w konsultacjach wzięło 45 osób (frekwencja 5,23%), z czego 38 poparło inicjatywę (84,4%), 3 głosujących było przeciw (6,67%), a 4 wstrzymały się (8,89%). Kwestia głosowania nad podjęciem uchwały w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Grabów znalazła się w programie LIV sesji rady gminy. Rada w składzie 12 obecnych radnych (3 było nieobecnych) jednogłośnie podjęła uchwałę, po czym wniosek został przekazany MSWiA za pośrednictwem Wojewody Łódzkiego 31 marca 2023.
• Grzegorzew – 9 marca 2023 radni przegłosowali uchwałę LII.351.2023 w sprawie przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami Gminy Grzegorzew w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Grzegorzew. Decyzja ta poprzedzona była spotkaniem 2 marca z wojewodą wielkopolskim Michałem Zielińskim i siedmioma samorządowcami, którzy rozważają starania o nabycie praw miejskich. Grzegorzew prawa miejskie utracił w 1870 roku ukazem carskim. Termin konsultacji: od 27 do 30 marca 2023. 31 marca 2023, podczas LIII sesji, wójt gminy przedstawiła wyniki konsultacji społecznych w sprawie nadania miejscowości Grzegorzew statusu miasta. Uprawnionych do głosowania było 5604 mieszkańców gminy. Udział wzięły 1072 osoby (frekwencja 19,14%), które oddały 1001 ważnych głosów, w tym: 666 głosów popierających (66,53% ważnych głosów), 267 przeciwnych (26,68%) oraz 68 wstrzymujących się (6,79%). W Grzegorzewie na 1954 uprawnione osoby, w głosowaniu wzięło udział 401 mieszkańców miejscowości (frekwencja 20,52%). Oddano: 265 głosów popierających (66,08%), 122 głosy przeciw (30,43%) i 14 głosów wstrzymujących się (3,49%). Według pani wójt nie są to wyniki jednoznaczne, które odzwierciedlałyby wolę mieszkańców w kwestii odzyskania praw miejskich przez Grzegorzew. Sugerowała odłożenie sprawy i potraktowanie konsultacji jako wstępnego sondażu. Radni podnosili, że trzy dni głosowania to za krótko. Inni zwracali uwagę, że dopiero frekwencja na poziomie 30% dawałaby szansę uznać wyniki za reprezentatywne. Kontrowersje wywołała również możliwość udziału w głosowaniu wszystkich mieszkańców, w tym niepełnoletnich. Ostatecznie przewodniczący rady gminy zamiast widniejącego w programie sesji głosowania nad podjęciem uchwały o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta, zarządził głosowanie nad odstąpieniem od złożenia wniosku o nadanie status miasta miejscowości Grzegorzew z powodu niskiej frekwencji. Radni zagłosowali zgodnie z sugestią przewodniczącego. Podczas 54 sesji Rady Gminy 25 kwietnia 2023 temat statusu miasta nie został podjęty.
• Inowłódz – Podczas LVIII sesji Rada Gminy Inowłódz podjęła uchwałę o przeprowadzeniu w terminie do 15 marca 2023 konsultacji społecznych w sprawie nadania miejscowości Inowłódz statusu miasta. Inowłódz prawa miejskie utracił w 1870 roku ukazem carskim. Termin konsultacji: od 20 lutego do 13 marca 2023. W konsultacjach na terenie gminy uczestniczyło 312 z 3748 osób uprawnionych (frekwencja 8,32%). Oddano 309 ważnych głosów, z czego: za nadaniem statusu miasta było 199 respondentów (64,41% ważnych głosów), przeciw 102 osoby (33%), a 8 głosów było wstrzymujących się (2,59%). W sołectwie Inowłódz z 810 uprawnionych mieszkańców wypowiedziało się 176 osób (frekwencja 21,73%). 114 głosujących było za nadaniem statusu miasta (64,77%), 61 przeciw (34,66%), a jeden głos był wstrzymujący się (0,57%). Dnia 23 marca 2023, podczas LXI sesji, Rada Gminy Inowłódz podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Inowłódz.

Miejscowości (J – O)

• Jawornik Polski – Podczas sesji 16 stycznia 2023 Rada Gminy Jawornik Polski przyjęła uchwałę o przeprowadzeniu konsultacji społecznych w sprawie przywrócenia miejscowości Jawornik Polski statusu miasta (prawa miejskie 1472–1784, prawa miasteczka 1784–1934). Wyznacznik miejski utracił na skutek reformy gminnej z lat 1933–1934. Termin konsultacji: 1–15 lutego 2023. Podczas LX sesji Rady Gminy Jawornik Polski wójt gminy przedstawił ogólne wyniki konsultacji. Za nadaniem Jawornikowi Polskiemu statusu miasta głos oddało 88,2% uczestników konsultacji, 9,44% głosujących było przeciw, a 2,36% wstrzymało się. Podczas LXI sesji podano wyniki liczbowe, które jednak nie sumują się: w konsultacjach uczestniczyły 372 osoby, z czego 259 osób było za nadaniem statusu miasta, 32 osoby były przeciw, a 8 wstrzymało się. Następnie Rada Gminy Jawornik Polski jednogłośnie, głosami dziewięciu radnych, podjęła uchwałę 543/LXI/2023 o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie Jawornikowi Polskiemu statusu miasta. Z opinii wojewody wynika, że w głosowaniu uczestniczyło 372 z 4429 uprawnionych do głosowania (frekwencja 8,4%), z czego 339 głosów było ważnych. Za nadaniem statusu miasta oddano 299 głosów (88,2% ważnych głosów), przeciw były 32 osoby (9,44%), a 8 wstrzymało się (2,36%). W Jaworniku Polskim w konsultacjach uczestniczyło 135 z 1153 mieszkańców (11,71%). Oddano 103 głosy popierające (76,3%), 27 przeciwnych (20%) i 5 wstrzymujących się (6,7%). Wniosek o nadanie statusu miasta został pozytywnie zaopiniowany przez wojewodę podkarpacką (mniej pozytywny jest fakt, że wojewoda w oficjalnych dokumentach umieszcza należący do powiatu przeworskiego Jawornik Polski w powiecie przemyskim).
• Jedlińsk – Wydanym na podstawie uchwały rady gminy z 2015 roku, określającej sposób przeprowadzania konsultacji społecznych z mieszkańcami gminy, zarządzeniem z dnia 2 lutego 2023 wójt zarządził przeprowadzenie w terminie 7–28 lutego 2023 konsultacji społecznych z mieszkańcami gminy Jedlińsk w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Jedlińsk. Jedlińsk utracił prawa miejskie w 1870 roku ukazem carskim. W konsultacjach na 11 174 osoby uprawnione, udział wzięło 388 osób (frekwencja 3,47%). 134 uczestników konsultacji było za nadaniem statusu miasta (34,54% głosów), przeciw było 238 osób (61,34%), wstrzymało się 4 mieszkańców, a 12 głosów było nieważnych. W Jedlińsku uprawnionych do głosowania było 1335 osób. Udział wzięły 233 osoby (17,45% uprawnionych) – 226 oddało ważne głosy, z czego: 35 osób opowiedziało się za nadaniem statusu miasta (15,02%), przeciw było 189 osób (81,12%), a 2 osoby się wstrzymały.
• Kazanów – 12 kwietnia 2023 wójt ogłosił konsultacje społeczne w sprawie nadania miejscowości Kazanów statusu miasta. Termin konsultacji: od 17 kwietnia do 14 maja 2023. W konsultacjach wzięło udział 212 z 3600 uprawnionych (frekwencja 5,89%). Za statusem miasta opowiedziało się 205 osób (96,70%), 2 osoby były przeciw (0,94%), a 5 osób się wstrzymało (2,36%). W samym Kazanowie zagłosowało 56 spośród 338 uprawnionych (frekwencja 16,57%); wszyscy (100%) byli za miastem. Kazanów utracił prawa miejskie w 1870 roku ukazem carskim. Podczas XLIV sesji 29 maja 2023 Rada Gminy Kazanów jednogłośnie, 14 głosami za, podjęła uchwałę XLIV/253/2023 w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Kazanów.
• Kiernozia – W styczniu 2023 łódzki wojewoda Tobiasz Bocheński zaproponował samorządom Bielaw i Kiernozi rozważenie postarania się o przywrócenie utraconych w 1870 roku ukazem carskim praw miejskich. Gmina Kiernozia już na sesji 16 stycznia 2023 roku podjęła uchwałę o przeprowadzeniu konsultacji społecznych do 15 lutego w tej sprawie. Konsultacje trwają od 21 stycznia do 12 lutego 2023. W Kiernozi, spośród około 600 uprawnionych do głosowania, 16 osób zagłosowało za, 26 przeciw, a 12 wstrzymało się od głosu. Poza tym nie wszyscy obecni na zebraniu wzięli udział w głosowaniu. Spośród mieszkańców Czerniewa nikt nie zagłosował za nadaniem praw miejskich, 4 osoby były przeciwne, a 2 wstrzymały się od głosu. "Jestem w szoku", powiedział miejscowy społecznik Andrzej Bogucki, zastanawiając się, czy "nie jest to wynik braku samorządowej edukacji, a w efekcie wiedzy". Wraz z sekretarzem gminy, Jarosławem Boguckim, sądzą, że powrót do praw miejskich byłby niepowtarzalną szansą dla Kiernozi, a "kolejne pokolenie mogą mieć o to żal do obecnego" za niewykorzystanie okazji. Wójt Kiernozi, w kontekście dostępu do specjalnych programów inwestycyjnych dla małych miasteczek uznała, że "byłoby to wielką stratą dla Kiernozi i całej gminy – a więc dla wszystkich mieszkańców, gdyby taka szansa została zaprzepaszczona". W konsultacjach głos oddało 242 mieszkańców gminy, z czego 112 głosów było popierających inicjatywę nadania Kiernozi statusu miasta (46,2% wszystkich oddanych głosów), 82 głosy były przeciwne (33,8% głosów), a 48 osób wstrzymało się od zajęcia jednoznacznego stanowiska (20% głosów). Podczas XLIV sesji Rada Gminy Kiernozia podjęła uchwałę XLIV/250/23 w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Kiernozia.
• Kikół – 20 stycznia 2023, podczas XLIX sesji, Rada Gminy Kikół jednogłośnie podjęła uchwałę o przeprowadzeniu z mieszkańcami gminy konsultacji społecznych w sprawie o przywrócenie Kikołowi utraconych w 1870 roku ukazem carskim. Termin konsultacji: od 22 lutego do 14 marca 2023. W konsultacjach uczestniczyło 1365 z 5567 mieszkańców gminy (frekwencja 24,5%). Z 1357 ważnie oddanych głosów zdecydowana większość, bo 1257 to głosy popierające (92,6% ważnych głosów), 61 osób było przeciwnych (4,5%), a 39 wstrzymało się (2,9%). W Kikole uprawnionych było 1715 mieszkańców, z czego 250 uczestniczyło w głosowaniu (14,6%). Z 249 ważnych głosów: 244 osoby wyraziły poparcie (98%), a 5 było przeciwnych (2%). 28 marca 2023 Rada Gminy Kikół jednogłośnie podjęła uchwałę sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Kikół.
• Kobylnica – Podczas sesji w dniu 29 grudnia 2022 Rada Gminy Kobylnica podjęła uchwałę w sprawie przeprowadzenia w gminie konsultacji społecznych w sprawie nadania Kobylnicy statusu miasta. Termin konsultacji: od 30 stycznia do 24 lutego 2023. Uprawnionych do głosowania na terenie gminy było 13261 osób. W konsultacjach uczestniczyło 2716 osób, które oddały 2524 ważne i 192 nieważne głosy (frekwencja 20,48%). Za nadaniem Kobylnicy statusu miasta oddano 2287 głosów (90,61% ważnych głosów), 178 głosujących było przeciwnych (7,05%), a 59 wstrzymało się (2,34%). W Kobylnicy na 4694 osoby uprawnione, ważny głos oddało 650 mieszkańców miejscowości (frekwencja 13,85%). Oddano 573 głosy popierające (88,15%), 66 przeciwne (10,15%), a także 11 głosów wstrzymujących się (1,7%). 23 marca 2023, podczas LXII sesji Rady Gminy Kobylnica, radni zagłosowali 1) w sprawie wyrażenia opinii w przedmiocie nadania statusu miasta miejscowości Kobylnica, oraz 2) w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie miejscowości Kobylnica statusu miasta, z tym samym wynikiem: 11 radnych za, 0 przeciw, nikt się nie wstrzymał (4 radnych było nieobecnych). Obie uchwały zostały przyjęte. Wojewoda pomorski wniosek zaopiniował negatywnie i za nim podążyło MSWiA w swoim projekcie uchwały. Wójt Kobylnicy Leszek Kuliński podkreślił jednak 31 lipca 2023, że Kobylnica się nie poddaje: "Nawet jeśli okaże się, że od 1 stycznia przyszłego roku Kobylnica nie będzie jednak miastem, to wiemy, że ze swojej strony zrobiliśmy wszystko co w naszej mocy. Nasi mieszkańcy to wiedzą, ja to wiem, a może po prostu w Warszawie zabrakło tej wiedzy. Używając sportowej metafory, piłka wciąż po naszej stronie, a jeden przegrany mecz nie może zachwiać naszą pewnością i determinacją. Walczymy dalej".
• Kołbiel – 9 lutego 2023, na XLV sesji Rady Gminy Kołbiel podjęto uchwałę w sprawie przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami Gminy Kołbiel w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Kołbiel. Termin konsultacji: od 28 lutego do 14 marca 2023. Kołbiel utraciła prawa miejskie w 1870 roku ukazem carskim. W konsultacjach uczestniczyło 1318 z 8179 mieszkańców gminy (frekwencja 16,11%). Oddano 1236 ważnych głosów, z czego: za nadaniem Kołbieli statusu miasta oddano 325 głosów (26,3% ważnie oddanych głosów), przeciw było 845 głosujących (68,36%), a 66 osób się wstrzymało (5,33%). W Kołbieli uprawnionych do głosowania było 1831 mieszkańców miejscowości. W konsultacjach oddano 275 głosów, z czego 17 głosów było nieważnych (frekwencja 15,02%). Z 258 ważnych głosów: 74 to głosy popierające (28,68%), 182 to głosy przeciwne (70,54%), a 2 to głosy wstrzymujące się (0,77%). 29 marca 2023, na XLVII Sesji Rady Gminy Kołbiel, radni odrzucili uchwałę w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Kołbiel z wynikiem: 3 radnych za, 9 radnych przeciw i 2 radnych wstrzymujących się.
• Końskowola – Mimo że ankiety konsultacyjne wypełniło w 2020 roku kilka tysięcy mieszkańców, a ponad 80% wyraziło poparcie dla miejskich dążeń Końskowoli, prawa do dzisiaj nie zostały odzyskane. Przyczyną tego, jak się okazało w 2023 roku, była wątpliwa przeszłość wójta Stanisława Gołębiowskiego, który w latach 80. był zarejestrowany jako tajny współpracownik Służby Bezpieczeństwa o pseudonimie „Sylwester”. Zdaniem samorządowców, podpisanie lojalki, nawet mimo braku dowodów na współpracę, może budzić wątpliwość w kontekście mianowania wójta na burmistrza: "Nie chcemy być wiązani z desygnowaniem obecnych włodarzy gminy na włodarzy miejskich" – stwierdził przewodniczący rady Radosław Barzenc. Mimo to, 22 marca 2023 czterech radnych (Michał Kowalski, Zbigniew Skwarek, Kamil Sójka i Przemysław Pajurek) złożyło wniosek do Radosława Barzenca o zwołanie nadzwyczajnej sesji Rady Gminy w celu głosowania o podjęciu uchwały w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta Końskowoli. Jednocześnie ci sami radni złożyli drugi wniosek o upublicznienie przedłożonego pierwszego wniosku, co sugeruje wagę transparencji procedury na tle wcześniejszych starć w Radzie.

Sesja odbyła się 29 marca 2023 przez Microsoft Teams w skandalicznym stylu, ponownie przywołując rzekomą aktywność wójta S. Gołębiowskiego w latach 1979–1987 przy Wojewódzkim Urzędzie Spraw Wewnętrznych w Ciechanowie i jego wyjazdów do Stanów Zjednoczonych. Radny Leszek Rodzoś określił sesję "kolejną edycją festiwalu oszczerstw i nagonki środowisk wrogich [...], posługując się przy tym manipulacją faktów i kłamstwami, wszystko to w jednym celu, a mianowicie odzyskania wpływów w strukturze samorządu gminy po przyszłorocznych wyborach". Prawdziwym celem tej sesji i próby jej odbycia "za wszelką cenę w ratuszu, do którego miały być przeniesione obrady rady gminy kosztem kilkunastu tysięcy złotych" Rodzoś sprowadził do chęci "wymuszenia zmiany decyzji pod presją osób chcących pod przykrywką nadania praw miejskich namaścić obecnego wójta na stanowisko burmistrza Końskowoli" oraz określił je "marnotrawieniem podatków mieszkańców na spełnianie prywatnych ambicji”. Radny Mariusz Głowacki określił te zachowania jako "dziecinadę" i "ośmieszanie gminy i mieszkańców tematem zastępczym", porównując je do wcześniejszego głosowania na temat strefy wolnej od LGBT, podczas gdy odzyskanie praw miejskich powinno być świętem demokracji. Radna Iwona Kaniewska określiła niegodziwością nazywanie przeciwników zrealizowania procedury praw miejskich "tchórzami lub oficjalnie ruskimi zaborcami” (co miał zrobił zastępca wójta); padły też zarzuty do obecnych władz o "próby przekształcenia naszej różanej gminy w największe w Europie centrum utylizacji odpadów zwierzęcych". Przewodniczący rady Radosław Barzenc zapewnił, że radni od kwestii praw miejskich nie uciekają, lecz chcą ją rozstrzygnąć pod koniec obecnej kadencji, po czym określił niniejszą sesję ”odwracaniem kota ogonem”. Wnioskodawca sesji Michał Kowalski porównał sytuację do filmu Barei, natomiast wójt Stanisław Gołębiowski zabrał głos tylko raz, prosząc o dostarczenie zarzuconego mu oświadczenia lojalności na piśmie. Następnie miało nastąpić głosowanie, lecz ośmiu (z piętnastu) radnych nagle wylogowało się z Teamsa. Spowodowało to brak quorum i unieważnienie głosowania, przez co uchwała odnośnie statusu miasta nie została podjęta.

Z uwagi (samospowodowanego) braku quorum w trakcie posiedzenia Rady Gminy Końskowola 29 marca 2023, LVI sesję Rady Gminy Końskowola przeniesiono na dzień 5 kwietnia 2023. Uchwałę poparło 14 radnych, czyli wszyscy obecni. Przesunięcie terminu głosowania odnośnie statusu miasta o tydzień i podjęcie uchwały o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie Końskowoli statusu miasta, której wejście w życie określono na 1 stycznia 2024 sprawia, że Końskowola może zostać miastem dopiero 1 stycznia 2025, a więc po kolejnych wyborach samorządowych, czyli zgodnie z życzeniem większości Rady. Końskowola utraciła prawa miejskie w 1870 roku ukazem carskim.

• Krościenko nad Dunajcem – 29 czerwca 2023 wójt Jan Dyda, główny inicjator odzyskania praw miejskich dla Krościenka zadeklarował, że władze nie zamierzają podejmować tematu w obecnej kadencji, mimo że większość mieszkańców poparła ten pomysł w konsultacjach społecznych: "Temat został zawieszony, jednak rada nie podjęła dalej starań. Ja swoje zrobiłem, a społeczeństwo się wypowiedziało. Z tą radą i w tej kadencji myślę, że tego nie zrobimy. Co do praw miejskich, myślę, że Krościenko zasłużyło na to, żeby je mieć. Mamy przykład, że co roku tyle miejscowości przyjmuje taki status. Krościenko tym bardziej zasługuje na to, patrząc historycznie".
• Kurów – 23 lutego 2023, na sesji Rady Gminy, miała się odbyć dyskusja na temat praw miejskich dla Kurowa, bez głosowania żadnej uchwały czy przyjmowania stanowiska. Jeśli samorządowcy opowiedzą się za miejskością Kurowa, urzędnicy przygotują właściwe dokumenty, a gmina przeprowadzi konsultacje społeczne. "Mnie na byciu burmistrzem nigdy nie zależało, dlatego sam z taką inicjatywą nie wychodzę. Jeśli jednak odzyskania prawa miejskich będą oczekiwali sami mieszkańcy, to nic nie stoi na przeszkodzie", tłumaczy wójt Kurowa Arkadiusz Małecki. Planowana dyskusja nie została podjęta na sesji, jednak na spotkaniu mieszkańców z posłami PiS i Przemysławem Czarnkiem 17 marca 2023, wójt w odpowiedzi na pytanie zadane przez Sławomira Skwarka, odpowiedział, "przymierzamy się do konsultacji społecznych". W czerwcu wójt poinformował, że przeprowadzenie konsultacji planuje po wakacjach; wtedy też ma zostać podjęta uchwała uruchamiająca cały proces. 1 sierpnia 2023 radni podjęli uchwałę w sprawie konsultacji w sprawie przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami Gminy Kurów w sprawie nadania miejscowości Kurów statusu miasta (12 radnych za, żaden przeciw, 1 wstrzymał się). Konsultacje potrwają od 15 sierpnia do 13 listopada 2023. Spośród 447 głosujących na 6083 uprawnionych w gminie (frekwencja 7,35%), za nadaniem statusu miasto zagłosowało 245 mieszkańców (54,81%), przeciw było 179 osób (40,04%), głosów wstrzymujących się było 23 (5,15%). W samym Kurowie na 2145 osób uprawnionych wzięły udział 174 osoby (frekwencja 8,11%), z których 119 zagłosowało za (68,39%), 54 przeciw (31,03%), 1 osoba wstrzymała się (0,57%). Kurów utracił prawa miejskie w 1870 roku ukazem carskim.
• Łomazy – Podczas sesji 16 lutego 2023 Rada Gminy Łomazy podjęła uchwałę o przeprowadzeniu z mieszkańcami gminy konsultacji społecznych w sprawie nadania miejscowości Łomazy statusu miasta. Łomazy utraciły prawa miejskie w 1870 roku ukazem carskim. Termin konsultacji: od 3 do 23 marca 2023. W konsultacjach udział wzięło 955 z 4042 mieszkańców gminy (frekwencja 23,63%). Oddano 950 ważnych głosów, z czego: za nadaniem Łomazom statusu miasta opowiedziały się 503 osoby (52,96% ważnych głosów), przeciw oddano 416 głosów (43,79% ważnych głosów), a 31 wstrzymało się (3,25% ważnych głosów). W Łomazach (obejmujących sołectwa Łomazy I i Łomazy II) w głosowaniu wypowiedziało się 459 osób z 1372 uprawnionych, którzy oddali 458 ważnych głosów (frekwencja 33,45%). Za nadaniem Łomazom statusu miasta oddano 188 głosów (41,05% ważnych głosów), przeciw opowiedziało się 265 osób (57,86% ważnych głosów), a 5 głosów było wstrzymujących się (1,09% ważnych głosów). 27 marca 2023, radni Gminy Łomazy na wspólnym posiedzeniu komisji zdecydowali o zakończeniu procedury konsultacyjnej i zrezygnowaniu z wniosku do wojewody lubelskiego, uwzględniając brak przeważającej akceptacji inicjatywy mieszkańców Łomaz.
• Maciejowice – Na LI sesji Rada Gminy Maciejowice jednogłośnie podjęła uchwałę o przeprowadzeniu konsultacji społecznych w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Maciejowice. Maciejowice utraciły prawa miejskie w 1870 roku ukazem carskim. Termin konsultacji: od 20 lutego do 10 marca 2023. Z 5585 mieszkańców gminy uprawnionych do głosowania, w konsultacjach uczestniczyło 735 osób, które oddały 724 ważne i 11 nieważnych głosów (frekwencja 13,16%). Za nadaniem Maciejowicom statusu miasta oddano 681 głosów (94,06%), przeciw było 29 osób (4,01%), a 14 głosujących wstrzymało się (1,93%). W Maciejowicach głos oddało 272 z 1173 uprawnionych do głosowania (23,19%). Za nadaniem statusu miasta oddano 264 głosy (97,06%), a przeciw było 8 osób (2,94%). Podczas LIII sesji 29 marca 2023 Rada Gminy Maciejowice jednogłośnie podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Maciejowice.
• Magnuszew – Podczas LVIII sesji w dniu 23 stycznia 2023, rada gminy jednogłośnie podjęła uchwałę "w sprawie przeprowadzenia konsultacji społecznych dotyczących nadania statusu miasta miejscowości Magnuszew". Magnuszew prawa miejskie utracił w 1870 roku ukazem carskim. Termin konsultacji: od 6 lutego do 6 marca 2023. W konsultacjach udział wzięły 274 osoby z 5542 uprawnionych do głosowania (frekwencja 4,94%). Oddano 268 ważnych głosów, z czego 205 popierających inicjatywę (76,49% ważnych głosów), 45 przeciwnych (16,79%), oraz 18 wstrzymujących się. W Magnuszewie w konsultacjach udział wzięło 94 mieszkańców miejscowości spośród 818 uprawnionych do głosowania (frekwencja 11,49%). Oddano 66 głosów za nadaniem Magnuszewowi statusu miasta (70,21%), 24 głosy przeciw (25,53%) i 4 wstrzymujące się (4,25%). Podczas LXI sesji 16 marca 2023 Rada Gminy Magnuszew podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Magnuszew.
• Markuszów – Podczas XXXVI sesji, 27 stycznia 2023, Rada Gminy Markuszów jednogłośnie podjęła uchwałę "o przeprowadzeniu konsultacji społecznych z mieszkańcami gminy Markuszów w sprawie nadania miejscowości Markuszów statusu miasta". Markuszów prawa miejskie utracił w 1870 roku ukazem carskim. Termin konsultacji: od 15 do 19 lutego 2023. Uprawnionych do głosowania było 2579 mieszkańców gminy. W konsultacjach uczestniczyło 289 osób, które oddały 287 ważnych głosów (frekwencja 11,2%). Spośród głosów ważnych: 149 było za nadaniem statusu miasta (51,91%), 99 przeciw (34,49%), a 38 osób wstrzymało się. W Markuszowie w konsultacjach wzięły udział 73 osoby, spośród 1020 uprawnionych (frekwencja 7,15%). Za nadaniem statusu miasta oddano 26 głosów (35,6%), przeciw – 37 (50,7%), a 10 osób wstrzymało się. 29 marca 2023, podczas sesji Rada Gminy Markuszów jednogłośnie podjęła uchwałę XXXVII/207/23 w sprawie wystąpienia z wnioskiem do MSWiA o zmianę rodzaju miejscowości, jednak chodziło o zmianę rodzaju miejscowości Góry-Kolonia na wieś. Jedynie na samym końcu sesji przewodniczący rady w tajemniczy sposób poruszył kwestię statusu miasta dla Markuszowa: „Jeszcze wpłynęło jedno pismo od pana Leszka – nie będę nazwiska czytał – w sprawie uzyskania praw miejskich. Powiem tak, no sytuacja jest już wyjaśniona przez Pana Wójta, będzie się pewnie ze mną kontaktował zainteresowany; pismo, które otrzymałem też przekażę mailowo wam wszystkim, żebyście się mogli zapoznać, ale sprawa jest – jak to można powiedzieć – chyba na tę chwilę zamknięta”. Wójt dodał przy okazji, że gdyby Rada do kwestii praw miejskich chciała powrócić, to konsultacje należałoby powtórzyć aby otrzymać "lepszy obraz statystyczny", przeznaczyć na nie więcej czasu, i nie zaczynać od Markuszowa, ponieważ mieszkańcy terenów wiejskich mają tendencję podporządkowywać się trendom społecznym w Markuszowie.
• Miedzna – Na początku 2023 roku do Miedznej dotarł list od wojewody mazowieckiego z propozycją przywrócenia praw miejskich utraconych po powstaniu styczniowym, w trybie który określono mianem „miasto plus”. 13 lutego 2023 gmina Miedzna opublikowała anonimową ankietę dotyczącą podjęcia działań w zakresie odzyskania praw miejskich przez Miedznę. Spośród 122 respondentów (stan na 2 kwietnia 2023), 47,5% uważa, że gmina powinna podjąć działania aby Miedzna odzyskała prawa miejskie, natomiast 52,5% jest przeciw temu. 2 kwietnia 2023 wójt gminy Tadeusz Okulus objaśnił, "Na razie jesteśmy na etapie wstępnym konsultacji i w tym roku nie będziemy ubiegać się o nadanie Miedznie praw miejskich. Taka była sugestia radnych, żeby tego nie robić w pośpiechu". Miedzna prawa miejskie utraciła w 1870 roku ukazem carskim.
• Mieścisko – 27 lutego 2023, podczas LXII sesji Rada Gminy Mieścisko podjęła uchwałę w sprawie przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami Gminy Mieścisko w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Mieścisko. Termin konsultacji: od 7 do 16 marca 2023. Mieścisko było miastem do 1934 roku, a status miasta utraciło na skutek reformy gminnej z lat 1933–1934. Uprawnionych do wzięcia udziału w konsultacjach było 5928 mieszkańców gminy. W głosowaniu oddano 403 ważne głosy (frekwencja 6,8%), z czego za nadaniem Mieścisku statusu miasta było 331 osób (82,13%), przeciwnych było 58 głosujących (14,39%), a 14 głosów było wstrzymujących się (3,47%). W Mieścisku udział w konsultacjach wzięło 218 z 2421 mieszkańców miejscowości (frekwencja 9%). Oddano 182 głosy popierające (83,49%), 33 przeciwne (15,14%) oraz 3 wstrzymujące się (1,37%). 23 marca 2023 Rada Gminy pozytywnie zaopiniowała wniosek o przywrócenie praw miejskich dla miejscowości Mieścisko oraz podjęła uchwałę o przekazaniu wniosku do MSWiA.
• Mokobody – Na sesji w dniu 28 września 2022 radni podjęli uchwałę XXXVII/283/2022 w sprawie przeprowadzenia z mieszkańcami gminy Mokobody konsultacji społecznych w sprawie przywrócenie Mokobodom utraconych w 1870 roku ukazem carskim praw miejskich. Termin konsultacji 2 stycznia–28 lutego 2023. W konsultacjach uczestniczyło 300 z 3954 uprawnionych do głosowania (frekwencja 7,59%). Za nadaniem statusu miasta oddano 158 głosów (52,67%), przeciw było 135 osób (45,00%), a 7 wstrzymało się (2,33%). W samych Mokobodach w konsultacjach uczestniczyło 145 z 1297 uprawnionych mieszkańców (frekwencja 11,18%). Oddano 30 głosów popierających (20,69%), 114 przeciwnych (78,62%) i jeden głos wstrzymujący się (0,69%). Podczas XLII sesji 30 marca 2023 Rada Gminy Mokobody, uwzględniając wyniki przeprowadzonych konsultacji, nie podjęła uchwały o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Mokobody. Za jej przyjęciem głosowało 2 radnych, przeciw było 9, a 3 wstrzymało się.
• Nowa Brzeźnica – Uchwałą 305/LV/2023 Rada Gminy Nowa Brzeźnica zarządziła przeprowadzenie konsultacji społecznych w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Nowa Brzeźnica. Wójt gminy określił termin przeprowadzenia tych konsultacji w dniach od 14 do 23 marca 2023. Nowa Brzeźnica utraciła prawa miejskie w 1870 roku ukazem carskim. Uprawnionych do głosowania było 3888 mieszkańców gminy. Oddano 296 głosów, w tym 275 ważnych i 21 nieważnych (frekwencja 7,61%). Za nadaniem Nowej Brzeźnicy statusu miasta oddano 83 głosy (30,2% ważnych głosów), przeciw było 187 osób (68%), a 5 wstrzymało się (1,8%). W Nowej Brzeźnicy uprawnionych do udziału w konsultacjach było 584 mieszkańców miejscowości. Oddano 124 głosy, w tym 5 nieważnych. Za nadaniem statusu miasta oddano 26 głosów (21,9% ważnych głosów), przeciw było 92 głosujących (77,3%), a jeden był wstrzymujący się (0,8%). W porządku obrad LVI sesji 28 marca 2023 znalazł się punkt dotyczący głosowania uchwały w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta Nowej Brzeźnicy, jednak Rada Gminy Nowa Brzeźnica odrzuciła projekt uchwały.
• Odrzywół – Gmina wystąpi o przywrócenie praw miejskich Odrzywołu. Inicjatywa powstała na mocy apelu wojewody mazowieckiego Konstantego Radziwiłła w związku z 160. rocznicą powstania styczniowego. Podczas XXXIV sesji Rada Gminy Odrzywół podjęła uchwałę o przeprowadzeniu konsultacji społecznych dotyczących nadania miejscowości Odrzywół statusu miasta. Odrzywół prawa miejskie utracił w 1870 roku ukazem carskim. Termin konsultacji: od 10 lutego do 15 marca 2023 (termin przedłużono ze względu na opóźnione wydanie uchwały). W konsultacjach uczestniczyło 320 z 3039 mieszkańców gminy, tj. 10,53% uprawnionych. Oddano 317 ważnych głosów, z czego 314 za nadaniem statusu miasta (99,05%) oraz 3 głosy przeciwne (0,95%). W Odrzywole na 877 osób uprawnionych w głosowaniu wzięło udział 236 osób (26,9%). Oddano 234 ważne głosy, w tym: 231 popierających (98,72%) oraz 3 przeciwne (1,28%). Podczas sesji 23 marca 2023 Rada Gminy Odrzywół podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Odrzywół.
• Osieck – Na sesji 2 lutego 2023 Rada Gminy Osieck podjęła uchwałę w sprawie przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami gminy Osieck w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Osieck. Przyczyną inicjatywy było masowe pismo wojewody Konstantego Radziwiłła do władz gmin województwa mazowieckiego o ubieganie się o przywrócenie praw miejskich w związku z 160. rocznicą powstania styczniowego. Osieck utracił prawa miejskie w 1870 roku ukazem carskim. Termin konsultacji: od 14 lutego do 3 marca 2023. W konsultacjach udział wzięło 337 z 3716 uprawnionych do głosowania (frekwencja 9,07%). Oddano 315 ważnych głosów, z czego 218 popierających (69,21% ważnych głosów), 89 głosów przeciwnych (28,25%) i 8 wstrzymujących się. W Osiecku uprawnionych do udziału w konsultacjach były 1103 osoby. Oddano 238 głosów (frekwencja 21,58%), z czego 226 to głosy ważne. 182 mieszkańców miejscowości poparło inicjatywę nadania Osieckowi statusu miasta (80,53%), 42 osoby były przeciw (18,58%), a dwie osoby wstrzymały się. 27 marca 2023 radni podjęli uchwałę dotyczącą złożenia wniosku w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Osieck: 10 radnych było za, 4 wstrzymało się od głosu, nikt nie był przeciw.
• Osjaków – W styczniu 2023 w Osjakowie ruszyła procedura zmierzająca do odzyskania praw miejskich dla Osjakowa, które posiadał w latach 1446–1793. 20 stycznia 2023 Rada Gminy Osjaków podjęła uchwałę o przeprowadzeniu konsultacji społecznych w tej sprawie. Termin konsultacji: od 23 lutego do 15 marca 2023. W konsultacjach uczestniczyło 353 z 4666 uprawnionych do głosowania (frekwencja 7,57%), w tym 25 głosów nieważnych. Za nadaniem statusu miasta oddano 276 głosów (84,15% głosów ważnych), przeciw były 43 osoby (13,11%), a 9 wstrzymało się (2,74%). W samym Osjakowie w konsultacjach uczestniczyło 110 z 1303 uprawnionych mieszkańców (frekwencja 8,44%). Oddano 93 głosy popierające (85,55%), 15 przeciwnych (13,64%) i 2 głosy wstrzymujące się (1,81%). Podczas LXIV sesji 29 marca 2023 Rada Gmina Osjaków jednogłośnie podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie miejscowości Osjaków statusu miasta.

Miejscowości (P – Ż)

• Parzęczew – 11 stycznia 2023 Rada Gminy przyjęła uchwałę dotyczącą wszczęcia procedury związanej z przywróceniem Parzęczewowi praw miejskich utraconych w 1870 roku ukazem carskim. Konsultacje odbędą się w terminie od 27 stycznia 2023 do 12 lutego 2023. W całej gminie Parzęczew w konsultacjach wzięło udział 1289 osób (30,67% ogółu uprawnionych do głosowania, czyli 4203), w tym 11 głosów nieważnych. Za statusem miasta opowiedziało się 1020 osób (79,13%), przeciw 172 (13,34%), a 86 osób się wstrzymało (6,67%). W samym Parzęczewie w konsultacjach wzięło udział 210 osób (87,14% ogółu uprawnionych do głosowania, czyli 744); wszystkie głosy były ważne. Za statusem miasta opowiedziały się 183 osoby (87,14%), przeciw 24 (11,43%) a 3 osoby się wstrzymały (1,43%). Podczas sesji 30 marca 2023 Rada Gminy Parzęczew jednogłośnie podjęła uchwałę XLI/488/2023 o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Parzęczew.
• Piszczac – 25 stycznia 2023 Rada Gminy Piszczac przegłosowała uchwałę w sprawie przeprowadzenia konsultacji społecznych w sprawie odzyskania utraconych w 1870 roku ukazem carskim praw miejskich dla Piszczaca. Termin konsultacji: od 13 lutego do 12 marca 2023. Uprawionych do głosowania było 5668 osób a w konsultacjach udział wzięło 994 osób (frekwencja 17,54%). 792 osoby zagłosowały na "tak" (79,68% głosów ważnych), 135 na "nie" (13,58%), a 67 osób się wstrzymało (6,74%). W samym Piszczacu w konsultacjach udział wzięło 199 mieszkańców spośród 1691 uprawionych (frekwencja 11,77%); za nadaniem praw miejskich było 150 osób (75,28% głosów ważnych), 47 było przeciwnych (23,62%), a 2 osoby wstrzymały się od głosu (1,01%). 29 marca 2023, podczas XL Sesji Rady Gminy, były omawiane wyniki konsultacji społecznych w sprawie statusu miejscowości Piszczac. Następnie samorząd jednogłośnie (12 radnych, 2 było nieobecnych) opowiedział się w uchwale, by złożyć wniosek o przywrócenie praw miejskich Piszczacowi.
• Przerośl – Pod koniec 2022 roku wojewoda podlaski sondował zainteresowanie wójtów pięciu miast Suwalszczyzny, które utraciły prawa miejskie w 1870 roku notorycznym ukazem carskim (Bakałarzewo, Filipów, Przerośl, Raczki i Wiżajny). Wójt Przerośli Marcin Brzozowski poważnie rozważa sprawę, zbierając informacje o dofinansowaniu obszarów wiejskich z programów urzędu marszałkowskiego oraz urzędu wojewódzkiego. Od tego zależeć będzie, czy projekt odzyskania statusu miasta wypadnie korzystnie dla gminy.
• Przyrów – W Przyrowie przeprowadzono konsultacje w sprawie przywrócenia praw miejskich utraconych w 1870 roku ukazem carskim. Konsultacje miały trwać do końca stycznia 2023, lecz 31 stycznia 2023 ogłoszono przedłużenie konsultacji do 12 lutego 2023. W całej gminie Przyrów w konsultacjach wzięło udział 819 osób (25,77% ogółu uprawnionych do głosowania, czyli 3178), w tym 731 głosów ważnych. Za statusem miasta opowiedziało się 566 osób (77,43%), przeciw 124 (16,96%), a 41 osób się wstrzymało (5,61%). W samym Przyrowie w konsultacjach wzięło udział 345 osób (34,92% ogółu uprawnionych do głosowania, czyli 988), w tym 321 głosów ważnych. Za statusem miasta opowiedziało się 236 osób (73,52%), przeciw 74 (23,05%) a 11 osób się wstrzymało (3,43%). 13 marca 2023, podczas XL nadzwyczajnej sesji Rady Gminy, samorząd jednogłośnie opowiedział się w uchwale, by złożyć wniosek o przywrócenie praw miejskich Przyrowowi.
• Przytyk – Inicjatywa przywrócenia Przytykowi praw miejskich powstała na mocy apelu wojewody mazowieckiego Konstantego Radziwiłła w związku z 160. rocznicą powstania styczniowego. Podczas sesji w dniu 3 lutego 2023 Rada Gminy Przytyk podjęła uchwałę o przeprowadzeniu konsultacji społecznych z mieszkańcami gminy Przytyk w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Przytyk, określając termin ich przeprowadzenia na dni 1–10 marca 2023. Przytyk utracił prawa miejskie w 1870 roku ukazem carskim. W konsultacjach uczestniczyło 510 z 5714 mieszkańców gminy (frekwencja 8,93%). Oddano 492 ważne i 18 nieważnych głosów. Wśród głosów ważnych: 411 to głosy popierające (83,54%), a 64 to głosy przeciwne (13,01%). W Przytyku uprawnionych do głosowania było 718 mieszkańców miejscowości. Udział w konsultacjach wzięły 73 osoby (10,17%), z czego 69 oddało głosy aprobujące (94,52%), a 4 były przeciwne (5,48%). 24 marca 2023 samorząd jednogłośnie opowiedział się w uchwale, by złożyć wniosek o przywrócenie praw miejskich Przytykowi.
• Puchaczów – Podczas LVII sesji Rada Gminy jednogłośnie podjęła uchwałę dotyczącą zasad i trybu przeprowadzania konsultacji społecznych z mieszkańcami gminy Puchaczów w sprawie nadania praw miejskich dla miejscowości Puchaczów. Puchaczów utracił prawa miejskie w 1870 roku ukazem carskim. Termin konsultacji: od 18 lutego do 19 marca 2023. W konsultacjach udział wzięły 1103 osoby uprawnione do głosowania, które oddały 1097 ważnych głosów. Za nadaniem miejscowości Puchaczów statusu miasta oddano 428 głosów (39,01% ważnych głosów), przeciwko było 472 respondentów (43,03%), a 197 wstrzymało się (17,96%). W Puchaczowie udział w glosowaniu wzięło 173 mieszkańców miejscowości, którzy oddali 167 ważnych głosów. Wśród ważnych głosów: 42 to głosy popierające (25,15%), 92 głosy przeciwne (55,09%), a 33 to głosy wstrzymujące się (19,76%). W konsultacjach udział wzięło niespełna 20% uprawnionych, co wójt Puchaczowa Adam Grzesiuk uważa za wynik dobry. Stwierdził jednak, że "górę wzięła plotka, że w ten sposób chcę przedłużyć sobie kadencję" oraz przypuszczenia, że zmianie statusu towarzyszyć mogą opłaty i wyższe podatki. Wójt zwrócił też uwagę na bardzo krótki wyznaczony samorządom termin i ograniczone w czasie postępowanie informacyjne, co nie pozwoliło dostatecznie wyjaśnić nawarstwiających się wątpliwości. Wójt podsumował, że w jego przekonaniu "miasto ma charakter, do którego dąży się jako do wyższego stopnia organizacji życia społecznego", nie kupując tezy, że gmina niejako miałaby być dumna z wiejskości, bo przegrała konsultacje zaledwie 44 głosami.
• Raciążek – Podczas sesji 21 września 2023 radni podjęli uchwałę o przeprowadzeniu konsultacji społecznych w sprawie nadania miejscowości Raciążek statusu miasta. Raciążek utracił prawa miejskie w 1870 roku ukazem carskim.
• Raczki – Pod koniec 2022 roku wojewoda podlaski sondował zainteresowanie wójtów pięciu miast Suwalszczyzny, które utraciły prawa miejskie w 1870 roku notorycznym ukazem carskim (Bakałarzewo, Filipów, Przerośl, Raczki i Wiżajny). Wójt Raczek Andrzej Szymulewski podchodzi do sprawy bardzo ostrożnie, obawiając się o koszta związane z wymianą umów, tablic, pieczątek i herbu, oraz że "część osób może się też śmiać, iż Raczki stały się miastem, a jeszcze wiele rzeczy nam brakuje".
• Raków – W styczniu 2023 premier Mateusz Morawiecki, w związku z 160. rocznicą powstania styczniowego, wystąpił z inicjatywą przywrócenia praw miejskich miejscowościom, które je utraciły ukazem carskim za udział w powstaniu. W związku z tym, wojewoda świętokrzyski Zbigniew Koniusz wysłał pismo do włodarzy Rakowa, zachęcając ich do podjęcia odpowiednich starań. Według Koniusza procedura będzie bardzo szybko wyegzekwowana, w ciągu kilku miesięcy. Wójt Rakowa podszedł do sprawy sceptycznie, tłumacząc że mieszkańcy są do kwestii praw miejskich krytycznie nastawieni (mimo że nie przeprowadzono konsultacji społecznych). 8 lutego 2023 wójt Damian Szpak przekazał, że gmina nie będzie czynić starań w kierunku odzyskania praw miejskich "ze względu na niechęć do tego pomysłu mieszkańców" oraz "że wymagałoby to pewnych przygotowań, których w najbliższym czasie samorząd nie będzie podejmował". Na ostatniej sesji gminy radni nie wyrazili zainteresowania, choć "być może w przyszłości takie będzie", informuje sekretarz gminy Dominik Stawiarz.
• Rogowo – Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji wytypowało sześć wsi w kujawsko-pomorskim, które mogą odzyskać utracone w 1934 roku prawa miejskie, w tym Rogowo. Zarówno wójt, jak i Rada Gminy do tematu przywrócenia miejscowości praw miejskich podchodzą ostrożnie; w pierwszej kolejności zamierzają zgromadzić szczegółowe informacje na temat korzyści i minusów, które może przynieść zmiana, a następnie przeprowadzić konsultacje społeczne. Podczas sesji 3 kwietnia 2023 rada gminy podjęła uchwałę w sprawie przeprowadzenia w terminie od 24 kwietnia do 31 grudnia 2023 konsultacji społecznych w sprawie nadania miejscowości Rogowo statusu miasta. Do udziału w konsultacjach uprawnionych było 5220 mieszkańców gminy, w tym 1779 mieszkańców Rogowa. W głosowaniu udział wzięło 410 osób (7,85% uprawnionych), którzy oddali 408 ważnych głosów: 207 popierających (50,74% ważnie oddanych głosów) i 201 przeciwnych (49,26% ważnych głosów). W Rogowie głosowało 95 osób (frekwencja 5,34%), z czego 44 wyraziły poparcie (46,32%), a 51 było przeciwnych (53,68%).
• Rychtal – Na LVI sesji Rada Gminy Rychtal podjęła uchwałę w sprawie przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami gminy Rychtal w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Rychtal. Rychtal był miastem do roku 1934, a status miasta utracił na skutek reformy gminnej z lat 1933–1934. Termin konsultacji: od 13 do 28 lutego 2023. W konsultacjach udział wzięło 623 z 3699 mieszkańców gminy (16,84%), którzy oddali 610 ważnych i 13 nieważnych głosów. Za nadaniem statusu miasta oddano 537 głosów (88,03%), przeciw było 52 głosujących (8,52%), a 21 wstrzymało się (3,44%). W Rychtalu frekwencja wyniosła 27,04% (głosowało 358 osób z 1324 uprawnionych). Pozytywnie opowiedziało się 319 głosujących (89,11%), 32 osoby były przeciw 8,94%), a 7 nie miało zdania (1,96%). Podczas LIX sesji 24 marca 2023 Rada Gminy Rychtal podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Rychtal.
• Secemin – W styczniu 2023 premier Mateusz Morawiecki, w związku z 160. rocznicą powstania styczniowego, wystąpił z inicjatywą przywrócenia praw miejskich miejscowościom, które je utraciły ukazem carskim za udział w powstaniu. W związku z tym, wojewoda świętokrzyski Zbigniew Koniusz wysłał pismo do włodarzy Secemina, zachęcając ich do podjęcia odpowiednich starań. Według Koniusza procedura będzie bardzo szybko wyegzekwowana, w ciągu kilku miesięcy. Według wójta Secemina sprawę poruszono na styczniowej sesji rady gminy, a która to inicjalnie nie wywołała entuzjazmu i wymaga analizy zysków i strat, mimo że Secemin spełnia wszystkie wymogi bycia miastem.
• Sieciechów – Uchwałą LVII/322/23 Rada Gminy Sieciechów zdecydowała o przeprowadzeniu z mieszkańcami gminy konsultacji społecznych w sprawie o przywrócenie Sieciechowowi utraconych w 1870 roku ukazem carskim. Termin konsultacji: od 9 do 28 lutego 2023. Podczas LIX sesji rady gminy przedstawiono wyniki przeprowadzonych konsultacji: uprawnionych do głosowania były 3192 osoby. W głosowaniu udział wzięło 381 mieszkańców gminy (frekwencja 11,93%), którzy oddali 373 ważne głosy. Za nadaniem statusu miasta oddano 162 głosy (43,43% ważnych głosów), 198 głosów było przeciwnych (53,08%), a 13 osób wstrzymało się. W Sieciechowie na 452 uprawnione do głosowania osoby, głos oddało 121 mieszkańców miejscowości (26,76%), z czego 119 głosów było ważnych. Z tej liczby było 111 głosów za (93,27% ważnych głosów), 5 przeciw, a 3 osoby wstrzymały się. Podczas LX nadzwyczajnej sesji 10 marca 2023 rada gminy głosami większości radnych zdecydowała, że nie wystąpi z wnioskiem o nadanie statusu miasta dla miejscowości Sieciechów. Za podjęciem uchwały głosowało sześcioro radnych, ośmioro było przeciwnych, a jedna radna się wstrzymała.
• Siennica – Na podstawie uchwały LIV.0007.448/2023 Rady Gminy Siennica, w terminie 20 lutego–3 marca 2023 przeprowadzono konsultacje społeczne w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Siennica. Siennica utraciła prawa miejskie w 1870 roku ukazem carskim. Termin konsultacji od 20 lutego do 3 marca 2023. W gminie Siennica w konsultacjach uczestniczyły 624 osoby z 5734 uprawnionych (frekwencja 10,88%). Ważny głos oddało 604 mieszkańców, z czego 413 to głosy popierające (68,38%), głosów przeciwnych 165 (27,32%) a 26 to głosy wstrzymujące się (4,3%). W Siennicy głos oddało 325 z 1729 uprawnionych mieszkańców miejscowości (frekwencja 18,8%), z czego 320 to głosy ważne. Oddano 193 głosy popierające (60,31%), 122 głosy przeciwne (38,13%) oraz 5 głosów wstrzymujących się (1,56%). Podczas sesji 23 marca 2023 Rada Gminy Siennica jednogłośnie podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Siennica.
• Sienno – 27 lutego 2023, podczas nadzwyczajnej sesji, Rada Gminy Sienno podjęła uchwałę o przeprowadzeniu konsultacji społecznych z mieszkańcami gminy Sienno w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Sienno. Termin konsultacji: od 16 do 27 marca 2023. Sienno utraciło prawa miejskie w 1870 roku ukazem carskim. Uprawionych do głosowania było 4647 osób a w konsultacjach udział wzięło 320 osób (frekwencja 6,89%). Wszystkie głosy były ważne. 281 osób zagłosowały na "tak" (87,81% głosów), 23 na "nie" (7,19%), a 16 osób się wstrzymało (5,00%). W samym Siennie w konsultacjach udział wzięło zaledwie 34 mieszkańców spośród 740 uprawionych (frekwencja 4,59%); za nadaniem praw miejskich było 29 osób (85,29% głosów ważnych), 4 były przeciwne (11,76%), a 1 osoba wstrzymała się od głosu (2,94%). 29 marca 2023 Rada Gminy Sienno jednogłośnie podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Sienno.
• Sobków – W styczniu 2023 premier Mateusz Morawiecki, w związku z 160. rocznicą powstania styczniowego, wystąpił z inicjatywą przywrócenia praw miejskich miejscowościom, które je utraciły ukazem carskim za udział w powstaniu. W związku z tym, wojewoda świętokrzyski Zbigniew Koniusz wysłał pismo do włodarzy Sobkowa, zachęcając ich do podjęcia odpowiednich starań. Według Koniusza procedura będzie bardzo szybko wyegzekwowana, w ciągu kilku miesięcy. Wójt Sobkowa Tomasz Chaja zaznaczył konieczność wykonania rachunku zysków i strat, głównie w zakresie pozyskiwania środków zewnętrznych. 8 lutego 2023 wójt dookreślił: "Nie planowałem w tej kadencji rozpoczynać tej procedury, ponieważ najpierw chciałem przygotować gminę pod względem inwestycji, ale chyba podejmę decyzję wcześniej". Oficjalne stanowisko w tej sprawie zostanie przekazane 19 lutego podczas uroczystości upamiętniających 160. rocznicę powstania styczniowego. Podczas sesji 24 marca 2023 rada gminy podjęła uchwałę o przeprowadzeniu konsultacji w sprawie nadania miejscowości Sobków statusu miasta. Pierwotny termin konsultacji – od 10 maja do 10 lipca 2023 w formie ankiety konsultacyjnej – został przedłużony do 31 sierpnia 2023. Spośród 7208 uprawnionych do głosowania mieszkańców gminy, w konsultacjach udział wzięły 1232 osoby (frekwencja 17,09%), z czego 1229 głosów było ważnych. Oddano 920 głosów popierających (74,86% ważnych głosów), 262 osoby były przeciwne ((21,32%), a 47 wstrzymało się od zajęcia jednoznacznego stanowiska. W Sobkowie uprawnione do udziału w konsultacjach były 862 osoby. Uczestniczyło 315 osób, które oddały 313 ważnych głosów (frekwencja 36,54%). Za nadaniem statusu miasta oddano 253 głosy (80,83%), przeciwnych głosów oddano 54 ((17,25%), a 6 głosów było wstrzymujących się (1,92%). Podczas LIX sesji 27 października 2023 radni podjęli uchwałę w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Sobków.
• Sosnowica – Na początku marca 2023 ujawniono, że w ramach kampanii werbującej samorządy gmin do odzyskania praw miejskich utraconych po powstaniu styczniowym jedną z gmin, z którą kontaktował się wojewoda lubelski, była Sosnowica, mimo że prawa miejskie utraciła przed powstaniem styczniowym (dokładnie 16 lipca 1822). W załączonej do pisma wojewody tabeli wskazano zaś, że odzyskanie statusu miasta dla Sosnowicy jest "nieprawdopodobne", w związku z czym samorząd Sosnowicy nie wszczyna obecnie procedury inicjującej nadanie statusu miasta, choć "nie jest powiedziane, że w przyszłości", powiedział sekretarz gminy Kamil Deryło.
• Stanisławów – W związku z przypadającym na 2023 rok jubileuszem 500-lecia miejscowości ma zapaść decyzja o konsultacjach z mieszkańcami w sprawie odzyskania praw miejskich. Stanisławów prawa miejskie utracił w 1870 roku ukazem carskim.
• Stężyca – W Stężycy do 16 stycznia 2023 trwały konsultacje w sprawie przywróceniu jej praw miejskich utraconych w 1870 roku ukazem carskim. W konsultacjach wzięło udział 428 osób, czyli 10,4% mieszkańców. 157 osób zagłosowało za odzyskaniem praw miejskich, 240 było przeciw, a 27 wstrzymało się od głosu. Oznacza to, że gmina rezygnuje z dalszych starań o przywrócenie statusu miasta.
• Strzeleczki – Zarządzeniem nr 7/23 wójt gminy określił termin przeprowadzenia konsultacji społecznych w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Strzeleczki na dni 10–31 stycznia 2023. W konsultacjach udział wzięło 325 osób, spośród 6003 mieszkańców gminy uprawnionych do głosowania (frekwencja 5,41%). Oddano 322 ważne głosy, z czego 268 było za (83,2% ważnie oddanych głosów), 42 "przeciw", a 12 głosów było wstrzymujących się. W Strzeleczkach udział w konsultacjach wzięło 78 z 1295 uprawnionych osób (frekwencja 6,02%). Oddano 48 głosów popierających (61,54%) i 30 głosów przeciwnych (38,46%). Podczas sesji 16 marca 2023 Rada Gminy Strzeleczki podjęła uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Strzeleczki. Wniosek został negatywnie zaopiniowany przez wojewodę opolskiego.
• Sułów – W oparciu o wynik przeprowadzonych rok wcześniej konsultacji społecznych Rada Miejska w Miliczu podczas sesji 30 marca 2023 ponownie podjęła jednogłośnie uchwałę w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Sułów.
• Tarłów – W styczniu 2023 premier Mateusz Morawiecki, w związku z 160. rocznicą powstania styczniowego, wystąpił z inicjatywą przywrócenia praw miejskich miejscowościom, które je utraciły ukazem carskim za udział w powstaniu. W związku z tym, wojewoda świętokrzyski Zbigniew Koniusz wysłał pismo do włodarzy Tarłowa, zachęcając ich do podjęcia odpowiednich starań. Wójt Tarłowa, Tomasz Kamiński, oznajmił, że zarówno on jak i radni są jak najbardziej za przywróceniem praw miejskich Tarłowowi, i że w najbliższym czasie będą prowadzone konsultacje z mieszkańcami: "Musimy dotrzeć do każdego, tak aby mieszkańcy byli świadomi tego co się łączy z nadaniem praw miejskich. [...] Chcemy, aby to było odebrane pozytywnie, a nie że na siłę uszczęśliwiamy mieszkańców". Później oświadczono jednak, że nie wiadomo, czy starania się odbędą, ponieważ mieszkańcy nie są do końca przekonani. Mimo to, władze będą organizować spotkania uświadamiające, choć wolałyby żeby powstał komitet i wystąpił z taką inicjatywą, żeby przypadkiem mieszkańcy nie odebrali tego, "że wójt chce zostać burmistrzem".
• Turobin – Po nieudanej próbie w 2022 roku, Rada Gminy Turobin, na podstawie uchwały LIV/322/2022, zaplanowała kolejne konsultacje w sprawie przywrócenia Turobinowi statusu miasta, a konsultacje w tej sprawie trwały do 16 stycznia 2023. Wyniki konsultacji w sołectwie Turobin (726 uprawnionych osób do głosowania, 75 uczestniczących czyli 10,33%): 65 głosów za (86,67%), a 10 głosów przeciw (13,33%). W gminie Turobin (5072 uprawnionych osób do głosowania, uczestniczyło 379 – frekwencja 7,47%): 271 głosów za (71,5%), a 108 głosów przeciw (28,5%). 28 marca 2023, podczas LXII sesji Rady Gminy, przedstawiono projekt uchwały w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Turobin, wobec którego Rada podejmie uchwałę. Za projektem głosowało 9 radnych, przeciw 3, a 3 się wstrzymało, w związku z czym uchwała została przyjęta.
• Tymbark – We wrześniu 2023 władze samorządowe zasygnalizowały podjęcie działań w kierunku powrotu dla Tymbarku statusu miasta. Temat ten był już poruszany wcześniej w 2000 roku.
• Waśniów – W styczniu 2023 premier Mateusz Morawiecki, w związku z 160. rocznicą powstania styczniowego, wystąpił z inicjatywą przywrócenia praw miejskich miejscowościom, które je utraciły ukazem carskim za udział w powstaniu. W związku z tym, wojewoda świętokrzyski Zbigniew Koniusz wysłał pismo do włodarzy Waśniowa, zachęcając ich do podjęcia odpowiednich starań. Według Koniusza procedura będzie bardzo szybko wyegzekwowana, w ciągu kilku miesięcy. 15 lutego 2023 poinformowano, że na zaproszenie odpowiedziano pozytywnie i że samorząd zamierza się starać o przywrócenie statusu miasta. Jak się jednak okazało, władze gminy liczą na obejście wymogu konsultacji. Sekretarz gminy Joanna Zajączkowska powiedziała, że "wójt Krzysztof Gajewski był na spotkaniu z prezydentem Andrzejem Dudą i usłyszał, że być może przywrócenie praw miejskich tym miejscowościom, które straciły je po powstaniu styczniowym, nastąpi "odgórnie", bez wymaganych procedur".
• Wąwolnica – 15 stycznia 2023 gmina oznajmiła, że rozpoczyna proces odzyskania praw miejskich utraconych ukazem carskim w 1870 roku i że przygotowuje się do konsultacji społecznych. Procedurę wszczęto dzięki zachętom władz wojewódzkich w związku z 160. rocznicą powstania styczniowego. Podczas sesji 30 marca 2023 Rada Gminy Wąwolnica podjęła uchwałę w sprawie podjęcia procedury związanej z nadaniem miejscowości Wąwolnica statusu miasta. Podczas sesji w dniu 21 grudnia 2023 roku radni podjęli uchwałę w sprawie przeprowadzenia konsultacji społecznych dotyczących nadania miejscowości Wąwolnica statusu miasta. Konsultacje zostaną przeprowadzone w terminie do 29 lutego 2024.
• Władysławów – 8 marca 2023 ujawniono, że tydzień wcześniej na zaproszenie Wojewody Wielkopolskiego do Poznania przyjechali przedstawiciele samorządów Władysławowa (wójt Elżbieta Klanowska) i Brudzewa (sekretarz Tomasz Józefowicz), które rozważają rozpoczęcie procedury odzyskanie praw miejskich. Krokiem pierwszym do odzyskania praw miejskich będą konsultacje społeczne. Ponieważ odpowiednia dokumentacja musiałaby być przygotowana do końca marca aby odzyskanie praw miejskich mogło wejść w rachubę od 1 stycznia 2024, z miejsca późnego podejścia do sprawy wójtowie Brudzewa i Władysławowa termin ten oceniają jako "raczej nierealny". Natomiast w grę wchodzi złożenie wniosku do wojewody do końca marca 2024 i odzyskanie statusu miasta w styczniu 2025. Władysławów prawa miejskie utracił w 1870 roku ukazem carskim, po czym je odzyskał w 1919 roku w związku z niepodległością Polski; drugi raz status miasta utracił na skutek reformy gminnej z lat 1933–1934.
• Zaniemyśl – 2 marca 2023 reprezentacja Gminy Zaniemyśl uczestniczyła na spotkaniu informacyjnym z wojewodą wielkopolskim Michałem Zielińskim i samorządowcami siedmiu gmin, które rozważają starania o odzyskanie praw miejskich w ramach trwającej ogólnopolskiej kampanii werbunkowej. Celem spotkania było udostępnienie pomocy gminom w przejściu przez niezbędne procedury. Według Zielińskiego "prawa miejskie to nie tylko zmiana wizerunkowa, akt administracyjny i inne niż wcześniej postrzeganie miejscowości, ale też szansa na rozwój, dostęp do szerokiej oferty programów kierowanych do obszarów miejskich i rozbudowa infrastruktury". Gospodarz gminy nie wyklucza, że stosowne pytanie skieruje do społeczeństwa przy okazji najbliższych wyborów parlamentarnych. 27 marca 2023, podczas LII sesji, Rada Gminy Zaniemyśl podjęła uchwałę o przeprowadzeniu w terminie do 31 października 2023 konsultacji społecznych z mieszkańcami gminy Zaniemyśl w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Zaniemyśl. Termin konsultacji: 1–31 października 2023. Zaniemyśl prawa miejskie posiadał w latach 1742–1934, a status miasta utracił na skutek reformy gminnej z lat 1933–1934. Status miasta przywróciły mu władze okupacyjne w 1940 roku, które jednak utracił po raz drugi w 1948 roku. Spośród 5221 uprawnionych do głosowania mieszkańców gminy, w konsultacjach uczestniczyło 1306 osób (frekwencja 25,01%), które oddały 1217 ważnych głosów. Za nadaniem statusu miasta opowiedziało się 650 głosujących (53,41% ważnych głosów), przeciwnych było 507 osób (41,66% ważnych głosów), a 60 wstrzymało się (4,93% ważnych głosów). W Zaniemyślu uprawnione do głosowania były 1983 osoby. Oddano 626 głosów (frekwencja 31,57%), z czego 573 były ważne. Oddano 254 głosy popierające (44,33% ważnych głosów), 294 głosy przeciwne (51,31% ważnych głosów), a także 25 głosów wstrzymujących się (4,36% ważnych głosów).
• Żarnów – Podczas sesji 17 marca 2023 Rada Gminy Żarnów podjęła uchwałę o przeprowadzeniu konsultacji społecznych dotyczących nadania miejscowości Żarnów statusu miasta. Termin konsultacji: od 18 do 28 marca 2023. Żarnów utracił prawa miejskie w 1870 roku ukazem carskim. W całej gminie Żarnów w konsultacjach wzięło udział 1642 osoby (28,415% ogółu uprawnionych do głosowania, czyli 5779), w tym 49 głosów nieważnych (2,98%). Za statusem miasta opowiedziało się 1395 osób (84,96%), przeciw były 133 osoby (8,10%), a 65 osób wstrzymało się (3,96%). W samym Żarnowie w konsultacjach wzięło udział 477 osób (43,32% ogółu uprawnionych do głosowania, czyli 1101), w tym 21 głosów nieważnych (4,40%). Za statusem miasta opowiedziało się 357 osób (74,84%), przeciw było 79 osób (16,57%), a 20 osób wstrzymało się (4,19%). Podczas LII nadzwyczajnej sesji 30 marca 2023 radni podjęli uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości Żarnów.

Podsumowanie

31 marca 2023 był dla władz gmin formalnie ostatnim dniem złożenia wniosków o nadanie statusu miasta miejscowości do MSWiA, za pośrednictwem wojewodów, tak aby status miasta mogły otrzymać z dniem 1 stycznia 2024. Spośród 53 gmin, które przed tym terminem podjęły uchwały dotyczące przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami w sprawie nadania statusu miasta siedzibie gminy (w jednym przypadku miejscowości, która nie jest siedzibą gminy), stan rzeczy z upływem terminu wyglądał następująco:

• w czterech przypadkach konsultacji nie zdążono przeprowadzić do 31 marca 2023 (Brudzew, Sobków, Wąwolnica, Zaniemyśl);
• w sześciu przypadkach konsultacje przeprowadzono przed 31 marca 2023, lecz głosowanie odnośnie wniosku się nie odbyło z powodu negatywnego wyniku konsultacji, niskiej frekwencji w konsultacjach bądź innych nieujawnionych przyczyn (Bielawy, Jedlińsk, Łomazy, Markuszów, Puchaczów, Stężyca).

W 43 pozostałych przypadkach głosowania przeprowadzono lub do nich przystąpiono zgodnie z przedłożonym porządkiem obrad:

• w 36 przypadkach uchwała została podjęta a wniosek wysłany do 31 marca 2023;
• w czterech przypadkach uchwała została odrzucona;
• w jednym przypadku (Lanckorona) uchwała została odrzucona przez radę, lecz mimo to wójt wysłał wniosek;
• w dwóch przypadkach głosowanie zostało odroczone na termin po 31 marca 2023 z powodu nieosiągnięcia quorum (Końskowola) bądź przez przegłosowanie odstąpienia od planowanego głosowania (Grzegorzew).

Poniższa tabela uwidacznia wyniki głosowań (lub ich brak) do 31 marca 2023 w oparciu o uchwały wydane między 1 kwietnia 2022 a 31 marca 2023. Należy tu pamiętać, że MSWiA w 2018 roku przyzwoliło na uwzględnienie spóźnionych wniosków czterech gmin, uzupełniając w ten sposób 23 października 2018 już wydane w lipcu 2018 rozporządzenie w sprawie nowych miast od 1 stycznia 2019. Biorąc pod uwagę, że inicjatywa kampanii werbunkowej w 2023 roku wyszła od samego rządu, a także skalę i stopień zaangażowania z jakimi ją przeprowadzono, można się spodziewać, że także spóźnione wnioski mogą zostać rozpatrzone przed 1 stycznia 2024.

Głosowania rad gmin (do 2023.03.31) w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Białaczów	2023-03-30	13	0	0	jednogłośnie
Bielawy	nie przeprowadzono głosowania
Bircza	2023-03-27	15	0	0	jednogłośnie
Bobrowniki	2023-03-23	13	1	0
Bogoria	2023-03-27	13	0	0	jednogłośnie
Bolesławiec	2023-03-30	12	1	0
Brody	2023-03-28	12	1	0
Brudzew	nie przeprowadzono konsultacji przed 31 marca
Ciepielów	2023-03-30	14	0	1
Czemierniki	2023-03-29	14	0	1
Dobre (#3)	2023-03-22	10	4	1
Gąsawa	2023-03-23	13	0	2
Gielniów	2023-03-20	15	0	0	jednogłośnie
Głowaczów	2023-03-29	14	0	1
Gowarczów	2023-03-16	15	0	0	jednogłośnie
Grabów	2023-03-30	12	0	0	jednogłośnie
Grzegorzew	2023-03-31	–	–	–	odroczenie
Inowłódz	2023-03-23	8	1	6
Jawornik Polski	2023-03-20	9	0	0	jednogłośnie
Jedlińsk	nie przeprowadzono głosowania
Kiernozia	2023-03-10	11	2	1
Kikół	2023-03-28	14	0	0	jednogłośnie
Kobylnica (#1)	2023-03-23	11	0	0	jednogłośnie
Kołbiel	2023-03-29	3	9	2
Końskowola (#3)	2023-03-29	–	–	–	brak quorum
Lanckorona	2022-10-26	?	?	?	wójt wysłał wniosek
Łomazy	nie przeprowadzono głosowania
Maciejowice	2023-03-29	13	0	0	jednogłośnie
Magnuszew	2023-03-16	11	1	1
Markuszów	nie przeprowadzono głosowania
Mieścisko	2023-03-23	9	0	2
Mokobody	2023-03-30	2	9	3
Nowa Brzeźnica	2023-03-28	2	8	1
Odrzywół	2023-03-23	15	0	0	jednogłośnie
Osieck	2023-03-27	10	0	4
Osjaków	2023-03-29	13	0	0	jednogłośnie
Parzęczew (#2)	2023-03-30	14	0	0	jednogłośnie
Piszczac	2023-03-29	12	0	0	jednogłośnie
Przyrów	2023-03-13	14	0	0	jednogłośnie
Przytyk	2023-03-24	15	0	0	jednogłośnie
Puchaczów	nie przeprowadzono głosowania
Rychtal	2023-03-24	11	1	0
Sieciechów	2023-03-10	6	8	1
Siennica	2023-03-23	12	0	0	jednogłośnie
Sienno	2023-03-29	14	0	0	jednogłośnie
Sobków	nie przeprowadzono konsultacji przed 31 marca
Stężyca	nie przeprowadzono głosowania
Strzeleczki	2023-03-16	10	0	4
Sułów (gm. Milicz) (#2)	2023-03-30	20	0	0	jednogłośnie
Turobin (#2)	2023-03-28	9	3	3
Wąwolnica	nie przeprowadzono konsultacji przed 31 marca
Zaniemyśl	nie przeprowadzono konsultacji przed 31 marca
Żarnów	2023-03-30	12	0	1

Projekt rozporządzenia Rady Ministrów przewiduje nadanie z dniem 1 stycznia 2024 statusu miasta następującym 34 miejscowościom: Bobrowniki, Kikół, Gąsawa, Piszczac, Turobin, Czemierniki, Brody, Grabów, Kiernozia, Białaczów, Żarnów, Inowłódz, Osjaków, Bolesławiec, Parzęczew, Maciejowice, Głowaczów, Magnuszew, Ciepielów, Sienno, Dobre, Siennica, Osieck, Gielniów, Odrzywół, Przytyk, Strzeleczki, Bircza, Jawornik Polski, Przyrów, Gowarczów, Bogoria, Rychtal i Mieścisko. Do negatywnego rozpatrzenia zarekomendowano dwa wnioski: Sułowa oraz Kobylnicy.

2024

Miejscowości

Nadanie praw miejskich miejscowości

• Bielsk – W oparciu o Uchwałę Rady Gminy nr 45/VIII/2024 z dnia 22 października 2024 roku Rada Gminy zobowiązała Wójta Gminy Bielsk do przeprowadzenia konsultacji społecznych poprzedzających złożenie wniosku o nadanie Bielskowi praw miejskich. Zgodnie w decyzją Rady Gminy konsultacje odbędą się w dniach od 12 do 30 listopada 2024 roku. Bielsk prawa miejskie utracił w 1870 roku ukazem carskim.
• Brudzew – Zarządzeniem 69/2023 Wójt Gminy Brudzew postanowił o przedłużeniu terminu konsultacji społecznych do 31 grudnia 2024.
• Janów – Uchwałą nr 65/IX/2024 z dnia 29 października 2024 roku Rada Gminy postanowiła przeprowadzić konsultacje społeczne w sprawie nadania miejscowości Janów praw miejskich. Termin konsultacji zostanie określony i opublikowany przez Wójta Gminy odrębnym zarządzeniem. Janów prawa miejskie utracił w 1870 roku ukazem carskim.
• Kazanów – W oparciu o konsultacje społeczne w 2023 roku Rada Gminy wystąpiła przed 1 kwietnia 2024 z wnioskiem o nadanie statusu miasta Kazanowowi. Wniosek został pozytywnie rozpatrzony przez MSWiA.
• Kazimierz Biskupi – Zarządzeniem Nr 0050.43.2024 wójt gminy powołał zespół ds. opracowania wniosku o nadanie praw miejskich miejscowości Kazimierz Biskupi. Kazimierz Biskupi prawa miejskie utracił w 1870 roku ukazem carskim.
• Kobylnica – Po nieudanej w roku 2023 próbie uzyskania dla miejscowości Kobylnica statusu miasta, radni kończącej się kadencji ponowili wniosek w tej sprawie. Na podstawie wyników przeprowadzonych w dniach 30 stycznia – 24 lutego 2023 konsultacji społecznych, potwierdzone wynikami badań opinii publicznej w lutym 2024, podczas sesji 28 marca 2024 pozytywnie zaopiniowano starania o nadanie statusu miasta miejscowości Kobylnica i jednogłośnie podjęto uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem w przedmiotowej sprawie. 8 maja 2024 gmina otrzymała informację, że wniosek został pozytywnie zaopiniowany przez Wojewodę Pomorskiego. Wniosek został pozytywnie rozpatrzony przez MSWiA.
• Końskowola – W grudniu 2023 roku Wojewoda Lubelski uznał, że wyniki konsultacji z jesieni 2020 roku "nie mogą być miarodajne przy rozpatrywaniu wniosku który złożony zostanie w 2024 roku", wskazując na zbyt duży upływ czasu liczonego od uzyskania opinii mieszkańców. By nie tracić czasu na procedurę odwoławczą, wójt postanowił taką opinię zaakceptować. 10 stycznia 2024, na jego wniosek, odbyła się LXVII sesja nadzwyczajna Rady Gminy Końskowola, podczas której radni przyjęli uchwałę o przeprowadzeniu nowych konsultacji społecznych. Konsultacje odbyły się od 15 lutego do 15 marca 2024. Na terenie gminy głosowało 1.192 mieszkańców: 855 (71,73%) głosujących było za przywróceniem praw miejskich, 267 (22,40%) było temu przeciwnych, 46 (3,86%) osób się wstrzymało, a 23 (1,93%) głosy były nieważne. Na terenie samej Końskowoli oddano 249 ankiet: 206 (82,73%) było za, 34 (13,65%) było przeciwnych, 4 (1,61%) wstrzymywały się od głosu, a 5 (2,01%) było nieważnych. Gmina dane nt. frekwencji podała podczas posiedzenia Rady i wynosiła ona: 13,88% dla gminy (1.192 spośród 8.585 uprawnionych) oraz 12,54% dla samej Końskowoli (249 spośród 1.986 uprawnionych). Rada Gminy podczas LXVIII Sesji w dniu 20 marca 2024 roku podjęła uchwałę za wystąpieniem z wnioskiem o nadanie Końskowoli praw miejskich: 12 radnych było za, 2 się wstrzymało od głosu, a 1 radna była nieobecna. 27 marca 2024 liczący ponad 300 stron wniosek złożono w Urzędzie Wojewódzkim w Lublinie na ręce wojewody. Wniosek został pozytywnie rozpatrzony przez MSWiA.
• Kurów – W oparciu o konsultacje w 2023 roku Rada Gminy zagłosowała 8 lutego 2024 za wystąpieniem z wnioskiem o nadanie statusu miasta Kurowowi z wynikiem: 13 radnych za, 1 radny przeciw (Leszek Aftyka), nikt się nie wstrzymał, jeden radny nieobecny. Wojewoda lubelski wydał neutralną opinię w sprawie wniosku o nadanie statusu miasta; potwierdził, że wszystkie wymogi zostały spełnione, ale wskazał małą frekwencję i zbyt szerokie granice przyszłego miasta (pokrywające się z obszarem ewidencyjnym). Wniosek został pozytywnie rozpatrzony przez MSWiA.
• Lelów – 31 stycznia 2024 Rada Gminy podjęła uchwałę w sprawie przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Lelów. Lelów prawa miejskie utracił w 1870 roku ukazem carskim. Zarządzeniem 33/2024 wójt określił termin przeprowadzenia konsultacji na dni od 26 marca do 30 kwietnia 2024. W konsultacjach wzięło udział zaledwie 52 osób na terenie całej gminy (nie wyszczególniono frekwencji). 29 osób zagłosowało za odzyskaniem statusu miasta (55,77%), a 23 osoby przeciw (44,23%). Ponadto konsultanci zgłosili uwagi takie jak: "brak chodników", "droższe podatki", życzenie włączenia do Lelowa miejscowości Staromieście, Biała Wielka i Lgota Błotna; wreszcie zgłoszono kuriozalnie "zamach na sołtysa".
• Małkinia Górna – 28 sierpnia 2024 Rada Gminy podjęła uchwałę w sprawie przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami w sprawie nadania statusu miasta liczącej prawie 5000 mieszkańców Małkini Górnej. Pierwsze próby podjęcia takich działań miały miejsce już w 1985 roku, kiedy to większość społeczeństwa opowiedziała się "za". Za projektem uchwały głosowało 10 radnych, trzech wstrzymało się od głosu, a dwóch było nieobecnych.
• Rogowo – 30 stycznia 2024, podczas sesji gminy, zarówno przewodniczący Rady Gminy Rogowo Dariusz Kośmider, jak i wójt Tomasz Michalczak przyznali, że najlepszym wyjściem będzie wstrzymanie się od podejmowania kolejnych działań w 2024 roku, zmierzających do zmiany statusu miejscowości. Przyczyną decyzji była nikła przewaga głosów za (50,48%) nad głosami przeciw (49,02%) w ubiegłorocznych konsultacjach społecznych, przy stosunkowo niskiej frekwencji (7,85%). Rozważano przeprowadzenie szeroko zakrojonych konsultacji społecznych po raz drugi podczas zbliżających się kwietniowych wyborów, jednak prawnie okazało się to niemożliwe. Władze zamierzają jednak podjąć kolejne działania aby zwiększyć udział w konsultacjach, jednak są zgodne co do tego, że tak ważnych decyzji na samym finiszu przedłużonej już kadencji nie powinno się podejmować.
• Sobków – W oparciu o konsultacje społeczne w 2023 roku Rada Gminy wystąpiła przed 1 kwietnia 2024 z wnioskiem o nadanie statusu miasta Sobkowowi. Wniosek został pozytywnie rozpatrzony przez MSWiA.
• Staroźreby – 11 lipca 2024 Rada Gminy podjęła uchwałę w sprawie przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami w sprawie nadania statusu miasta miejscowości Staroźreby. Miejscowość posiada miejską zabudowę z rynkiem. Konsultacje społeczne przeprowadzono w terminie od 16 do 30 września 2024. Uprawnionych do głosowania było 5583 mieszkańców gminy, w tym 1749 mieszkańców sołectwa Staroźreby. Oddano 780 głosów, z czego 756 to głosy ważne (frekwencja 13,97%). Inicjatywę poparło 621 głosujących (82,14% ważnych głosów), przeciwnych było 115 osób (15,21%), a 20 wstrzymało się (2,65%). Nie podano odrębnych wyników dla miejscowości Staroźreby.
• Tymbark – Władze Tymbarku przygotowują się do jesiennych konsultacji w sprawie przywrócenia Tymbarkowi utraconych w 1934 roku praw miejskich, a które posiadał od 1353 roku. Za statusem miasta przemawia m.in. rynek, miejski ratusz, historyczny układ urbanistyczny i dogodna infrastruktura.
• Wąwolnica – W oparciu o uchwałę Rady Gminy z 21 grudnia 2023, przeprowadzono konsultacje, które trwały w terminie od 13 stycznia do 29 lutego 2024. W konsultacjach w całej gminie wzięło udział 1.052 uprawnionych (frekwencja 29,34%), z czego 802 (79,64%) mieszkańców opowiedziało się za nadaniem praw miejskich, a 153 (15,20%) były temu przeciwne. Wstrzymały się 52 osoby (5,16%), a 45 głosów (4,28%) było nieważnych. W samej Wąwolnicy na 813 uprawnionych głosowało 396 osób (frekwencja 48,71%). Wśród oddanych głosów: 310 (79,69%) było za, 60 (15,42%) przeciw, 19 (4,89%) osób się wstrzymało, a 7 (1,77%) głosów było nieważnych. Rada Gminy podczas L Sesji w dniu 21 marca 2024 roku podjęła uchwałę w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie miejscowości Wąwolnica statusu miasta: 13 radnych było za, nikt nie był przeciwny, nikt nie wstrzymał od głosu, 1 radny był nieobecny. Wniosek został pozytywnie rozpatrzony przez MSWiA.
• Wojsławice – Podczas sesji rady gminy 8 sierpnia 2024 radni jednogłośnie podjęli uchwałę w sprawie przeprowadzenia konsultacji społecznych w sprawie nadania miejscowości Wojsławice statusu miasta. Konsultacje odbędą się w formie papierowej i elektronicznej w terminie 7 września–15 grudnia 2024. Wojsławice aspiracje do powrotu do miejskości mają już od dłuższego czasu; zostały one jednak odłożone ze względu na ograniczenia covidowe. W międzyczasie władze skupiały się na kwestiach infrastruktury tak aby była odpowiednio miejska, w tym odbudowie wojsławickiego ratusza na rynku. Wojsławice prawa miejskie utraciły w 1870 roku ukazem carskim.
• Wręczyca Wielka – W listopadzie 2024 do Gminy Wręczyca Wielka wpłynęła petycja w sprawie promocji utworzenia miasta Wręczyca Wielka, wstępnie za pomocą 10 000 ulotek.
• Zaniemyśl – W oparciu o konsultacje społeczne z 2023 roku, Rada Gminy podjęła podczas LXIII Sesji 26 lutego 2024 uchwałę o wystąpieniu z wnioskiem o nadanie statusu miasta Zaniemyślowi. W głosowaniu wzięło udział 13 z 15 radnych: 10 było za, 2 przeciw, a 1 wstrzymał się od głosu. Wojewoda Wielkopolski wydał pozytywną opinię w sprawie wniosku, a wniosek został pozytywnie rozpatrzony przez MSWiA.
• Żołynia – Uchwałą Rady Gminy Żołynia nr V/35/2024 z dnia 14 października 2024 roku organ ten zdecydował o przeprowadzeniu konsultacji społecznych dotyczących nadania Żołyni praw miejskich. Konsultacje odbędą się w terminie od 15 listopada do 31 grudnia 2024 roku. Żołynia wyznacznik miejski utraciła na skutek reformy gminnej z lat 1933–1934.

Zmiany nazw miast

Poza działaniami związanymi z nadaniem praw miejskich, w 2024 roku miały również miejsce działania dotyczące ewentualnych zmian nazw już istniejących miast:

• Nowe Miasto nad Drwęcą – na mocy Uchwały nr LV/353/2023 z dnia 12 grudnia 2023 roku, w dniach od 19 stycznia 2024 roku do 2 lutego 2024 roku odbyły się konsultacje społeczne dotyczące propozycji zmiany nazwy miasta Nowe Miasto Lubawskie na Nowe Miasto nad Drwęcą. W konsultacjach wzięło udział 1.348 osób spośród 9.964 mieszkańców (13,53%), w tym 1.238 ankiet ważnych i 110 ankiet nieważnych. Spośród 1.238 głosów ważnych: 472 głosy (38,13%) było za zmianą nazwy miasta, a 766 głosów (61,87%) było zmianie przeciwnych.
• Olsztyn Jurajski – zgodnie z Zarządzeniem nr 81/2024 Burmistrza Miasta i Gminy Olsztyn z dnia 29 sierpnia 2024 roku, w dniach od 24 września 2024 roku do 8 października 2024 roku, w Olsztynie odbyły się konsultacje dotyczące zmiany nazwy miejscowości i gminy na Olsztyn Jurajski. Ze wstępnej analizy ankiet wynikło, że przeważająca liczba uczestników konsultacji była temu przeciwna. W związku z tym burmistrz Olsztyna oświadczył, że nie będzie rekomendował Radzie Miejskiej dalszych czynności w tej sprawie. Wniosek formalny został już złożony do Rady Ministrów. Przyczyną zmiany była chęć uniknięcia pomyłek z Olsztynem leżącym na Warmii (do czego często dochodzi), a używanie określenia Olsztyn koło Częstochowy jest według niektórych niezręczne.

Podsumowanie

31 marca 2024 był dla władz gmin formalnie ostatnim dniem złożenia wniosków o nadanie statusu miasta miejscowości do MSWiA, za pośrednictwem wojewodów, tak aby status miasta mogły otrzymać z dniem 1 stycznia 2025. Do 31 marca 2024 siedem rad gmin przegłosowało odpowiednie uchwały w tym zakresie: Kazanów, Kobylnica, Końskowola, Kurów, Sobków, Wąwolnica i Zaniemyśl. Konsultacje w Brudzewie i Lelowie nie zostały do 31 marca 2024 zakończone, a konsultacje w Raciążku nie zostały przed tą datą rozpoczęte. W Rogowie zaniechano dalszych działań z powodu mało reprezentatywnego wyniku, a odroczone w 2023 roku głosowanie w Grzegorzewie się nie odbyło, przez co wyniki przeprowadzonych wówczas konsultacji zostały przedawnione. Poniższa tabela uwidacznia wyniki głosowań (lub ich brak) między 1 kwietnia 2023 a 31 marca 2024 w oparciu o uchwały wydane między 1 kwietnia 2023 a 31 marca 2024 odnośnie przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami w sprawie nadania statusu miasta:

Głosowania rad gmin (do 2024.03.31) w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Brudzew	nie zakończono konsultacji przed 31 marca
Kazanów	2023-05-29	14	0	0	jednogłośnie
Kobylnica (#2)	2024-03-28	14	0	0	jednogłośnie
Końskowola (#4)	2023-04-05	14	0	0	jednogłośnie, konieczność wznowienia konsultacji
Końskowola (#5)	2024-03-20	12	0	2
Kurów	2024-02-08	13	1	0
Lelów	nie zakończono konsultacji przed 31 marca
Raciążek	nie przeprowadzono konsultacji przed 31 marca
Rogowo	nie przeprowadzono głosowania
Sobków	2023-10-27	14	1	0
Wąwolnica	2024-03-21	13	0	0	jednogłośnie
Zaniemyśl	2024-02-26	10	2	1

Projekt rozporządzenia RM przewiduje nadanie z dniem 1 stycznia 2025 statusu miasta miejscowościom: Końskowola, Kurów, Wąwolnica, Kazanów, Kobylnica, Sobków i Zaniemyśl, tj. wszystkim, którzy złożyli stosowne wnioski.

2025

Podsumowanie

31 marca 2025 będzie dla władz gmin formalnie ostatnim dniem złożenia wniosków o nadanie statusu miasta miejscowości do MSWiA, za pośrednictwem wojewodów, tak aby status miasta mogły otrzymać z dniem 1 stycznia 2026. Poniższa tabela uwidacznia wyniki głosowań (lub ich brak) między 1 kwietnia 2024 a 31 marca 2025 w oparciu o uchwały wydane między 1 kwietnia 2024 a 31 marca 2025 odnośnie przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami w sprawie nadania statusu miasta:

Głosowania rad gmin (do 2025.03.31) w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie statusu miasta miejscowości

Miejscowość	Data sesji				Uwagi
Bielsk	202X-XX-XX	?	?	?	konsultacje do 2024-11-30
Brudzew	202X-XX-XX	?	?	?	konsultacje do 2024-12-31
Janów	202X-XX-XX	?	?	?	termin konsultacji nieustalony
Lelów	202X-XX-XX	?	?	?	konsultacje do 2024-04-30
Małkinia Górna	202X-XX-XX	?	?	?	termin konsultacji nieustalony
Raciążek	202X-XX-XX	?	?	?	termin konsultacji nieustalony
Staroźreby	202X-XX-XX	?	?	?	konsultacje do 2024-09-30
Wojsławice	202X-XX-XX	?	?	?	konsultacje do 2024-12-15
Żołynia	202X-XX-XX	?	?	?	konsultacje do 2024-12-31

Odbieranie statusu miasta

Odbieranie statusu miasta w Polsce, będące dawniej dość częstym zjawiskiem, nie jest praktykowane od lat 70. XX wieku. Przepisy ustawy o samorządzie gminnym nie zawierają regulacji przewidujących możliwość odebrania gminie lub miejscowości statusu miasta.

Ostatnimi miejscowościami pozbawionymi statusu miasta były: 1 stycznia 1972 – Boleszkowice, oraz 1 stycznia 1973 – Lędyczek, Miasteczko Krajeńskie i Sulmierzyce (Sulmierzycom status miasta przywrócono na skutek protestów po 11 miesiącach, a Miasteczku Krajeńskiemu dokładnie 50 lat później).

Inkorporacje, czyli włączanie miast do sąsiednich większych miast (pozbawienie odrębności) praktykowane było do 1977 roku. Ostatnimi miastami zniesionymi w ten sposób były: 1 stycznia 1977 – Chodaków, 1 lutego 1977 – Jeleń, Sławków, Wojkowice i Ząbkowice, oraz 1 sierpnia 1977 – Ursus (Sławków i Wojkowice zostały odtąd restytuowane). Wyjątkowo inkorporacja odbyła się w 2002 roku w przypadku Wesołej (por. Miejscowości w Polsce pozbawione praw miejskich).

Podstawy prawne

• Ustawa z 29 sierpnia 2003 r. o urzędowych nazwach miejscowości i obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1443)
• Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2024 r. poz. 1465)
• Rozporządzenie z 9 sierpnia 2001 r. w sprawie trybu postępowania przy składaniu wniosków dotyczących tworzenia, łączenia, dzielenia, znoszenia i ustalania granic gmin, nadawania gminie lub miejscowości statusu miasta, ustalania i zmiany nazw gmin i siedzib ich władz oraz dokumentów wymaganych w tych sprawach (Dz.U. z 2014 r. poz. 310)

Zobacz też

• Prawa miejskie
• Miasta w Polsce
• Miejscowości w Polsce pozbawione praw miejskich