José Ramos-Horta
| |
| Pełne imię i nazwisko |
José Manuel Ramos-Horta |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Prezydent Timoru Wschodniego | |
| Okres |
od 20 maja 2022 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Prezydent Timoru Wschodniego | |
| Okres |
od 20 maja 2007 |
| Przynależność polityczna |
niezależny |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Premier Timoru Wschodniego | |
| Okres |
od 26 czerwca 2006 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| |
| Odznaczenia | |
       
| |
José Manuel Ramos-Horta (ur. 26 grudnia 1949 w Dili) – timorski prawnik i polityk, minister spraw zagranicznych (2002–2006) i premier Timoru Wschodniego (2006–2007). Prezydent Timoru Wschodniego w latach 2007–2012 i ponownie od 2022.
W 1996 wraz z Carlosem Filipe Ximenesem Belo otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla za pracę na rzecz sprawiedliwego i pokojowego rozwiązania konfliktu w Timorze Wschodnim[1].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Pochodzi z grupy etnicznej Mestiço. Jego ojciec był Portugalczykiem, a matka Timorczynką pochodzenia portugalskiego[2].
Ramos-Horta studiował prawo międzynarodowe w Haskiej Akademii Prawa Międzynarodowego oraz na Uniwersytecie Antiochii w Yellow Springs w stanie Ohio, gdzie w 1984 uzyskał tytuł Master of Arts w dziedzinie studiów nad pokojem, ze specjalizacją w zakresie prawa międzynarodowego i stosunków międzynarodowych. Odbył szkolenie w zakresie praw człowieka w Międzynarodowym Instytucie Praw Człowieka w Strasburgu. W 1983 roku ukończył studia podyplomowe z zakresu amerykańskiej polityki zagranicznej na Uniwersytecie Columbia[3].
W okresie okupacji tego terytorium przez Indonezję był działaczem na rzecz niepodległości i rzecznikiem ruchu oporu w latach 1975–1999. Przez lata jeździł po świecie, aby wypraszać u międzynarodowych instancji wsparcie w walce o wolność dla swojej ojczyzny, Timoru Wschodniego. Po dekolonizacji Timoru Wschodniego (dawnej kolonii portugalskiej) w 1975, terytorium to zajęła Indonezja. José Ramos Horta, przywódca Rewolucyjnego Frontu na rzecz Niepodległości Timoru Wschodniego, latami starał się przekonać szefów najbardziej wpływowych państw i organizacji, że jego rodakom należy udzielić pomocy. Interweniował między innymi w ONZ-owskiej Komisji Praw Człowieka i Radzie Bezpieczeństwa. Bardzo długo jego starania spotykały się jedynie z deklaracjami bez pokrycia. Po wielu latach starań José Ramosa Horty, w 1999 udało się doprowadzić do referendum, w którym mieszkańcy Timoru Wschodniego zdecydowanie odrzucili indonezyjski projekt autonomii i opowiedzieli się za niepodległością.
Minister spraw zagranicznych Timoru Wschodniego do 25 czerwca 2006. Premier od 26 czerwca 2006 do 19 maja 2007. Następnie zwyciężył w wyborach prezydenckich. 11 lutego 2008 José Ramos Horta został ranny podczas ataku rebeliantów na jego dom. Po otrzymaniu wstępnej pomocy medycznej, został przetransportowany do Australii w stanie krytycznym, lecz niezagrażającym życiu[4][5]. Jego obowiązki w kraju przejął 13 lutego 2008 przewodniczący parlamentu, Fernando de Araujo[6]. 17 kwietnia 2008 prezydent powrócił do sprawowania funkcji.
W wyborach prezydenckich z 17 marca 2012 ubiegał się o reelekcję. Nie przeszedł jednakże do drugiej tury wyborów. Zdobył 17,48% głosów poparcia, przegrywając z Francisco Guterresem (28,76%) oraz Taurem Matanem Ruakiem (25,71%)[7][8], który ostatecznie został wybrany na urząd prezydenta[9]. Po odejściu z urzędu prezydenta Ramos-Horta został mianowany w styczniu 2013 specjalnym przedstawicielem ONZ i szefem Zintegrowanego Biura Narodów Zjednoczonych ds. Budowania Pokoju w Gwinei Bissau (UNIOGBIS)[10].
Zwyciężył w wyborach prezydenckich w 2022 roku[11]. 20 maja 2022 został zaprzysiężony na drugą kadencję[12].
Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Wielki Łańcuch Orderu Timoru Wschodniego (ex officio, 2012)[13]
- Krzyż Wielki Orderu Wolności (Portugalia, 1998)[14]
- Wielki Łańcuch Orderu Infanta Henryka (Portugalia, 2008)[14]
- Order José Martí (Kuba, 2010)[15]
- Order Amílcara Cabrala I klasy (Republika Zielonego Przylądka, 2011)[16]
- Narodowy Order Wzgórz Boé (Gwinea Bissau, 2014)[17]
- Honorowy Towarzysz Orderu Australii (Australia, 2014)[18]
- Wielki Łańcuch Orderu Camõesa (Portugalia, 2022)[14]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ The Nobel Peace Prize 1996 [online], NobelPrize.org [dostęp 2024-06-28] (ang.).
- ↑ Jose Ramos-Horta | Biography, Nobel Prize, & Facts | Britannica [online], www.britannica.com, 3 czerwca 2024 [dostęp 2024-06-28] (ang.).
- ↑ José Ramos-Horta | Speakers | MIT World [online], web.archive.org, 16 lipca 2011 [dostęp 2024-06-28] [zarchiwizowane z adresu 2011-07-16].
- ↑ Shot East Timor leader 'critical', BBC News, 11 lutego 2008.
- ↑ Laureat pokojowego Nobla ciężko ranny podczas puczu na Timorze, gazeta.pl, 12 lutego 2008.
- ↑ New poll if Ramos Horta recovery slow, The Australian Financial Review, 14 lutego 2008.
- ↑ East Timor president Ramos-Horta concedes election defeat. Reuters, 19 marca 2012. [dostęp 2012-04-19]. (ang.).
- ↑ Democratic Republic of Timor-Leste Election for President. March 17, 2012 [online], IFES Election Guide [dostęp 2022-10-19] (ang.).
- ↑ Former East Timor independence fighter wins presidency – election official. Reuters, 17 kwietnia 2012. [dostęp 2012-04-19]. (ang.).
- ↑ Jose Ramos-Horta | Biography, Nobel Prize, & Facts | Britannica [online], www.britannica.com, 3 czerwca 2024 [dostęp 2024-06-28] (ang.).
- ↑ East Timor President Jose Ramos-Horta admits poll defeat. s. bbc.com. [dostęp 2022-05-20]. (ang.).
- ↑ Nobel laureate sworn in as East Timor leader on independence anniversary. s. france24.com. [dostęp 2022-05-20]. (ang.).
- ↑ DECREE-LAW Nº 20/2009 of 6th May ORDER OF TIMOR-LESTE [online], mj.gov.tl, 6 maja 2009, s. 3 (ang.).
- ↑ a b c ENTIDADES ESTRANGEIRAS AGRACIADAS COM ORDENS PORTUGUESAS - Página Oficial das Ordens Honoríficas Portuguesas [online], www.ordens.presidencia.pt [dostęp 2024-12-16].
- ↑ Raúl recibe al presidente de Timor-Leste, José Manuel Ramos-Horta | Fidel soldado de las ideas [online], www.fidelcastro.cu [dostęp 2024-12-16].
- ↑ Pedro Pires bestows Cape Verde's highest decoration upon Ramos-Horta - Primeiro diário caboverdiano em linha - A SEMANA [online], web.archive.org, 13 sierpnia 2016 [dostęp 2024-12-16] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-13].
- ↑ Mais alta condecoração para Ramos-Horta | José Ramos-Horta [online], archive.ph, 20 czerwca 2014 [dostęp 2024-12-16] [zarchiwizowane z adresu 2014-06-20].
- ↑ Australia honours former East Timor President Ramos-Horta [online], SBS News [dostęp 2024-12-16] (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- www.presidencia.tl – Dr José Ramos-Horta • Official Biography (ang.) [dostęp 2012-10-14]
.svg)
| Szefowie państw |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Szefowie państw nieuznawanych | |||||
| Szefowie rządów |
| ||||
| Szefowie rządów państw nieuznawanych |
- Ludzie urodzeni w Dili
- Nobliści – nagroda pokojowa
- Odznaczeni Orderem Amílcara Cabrala
- Odznaczeni Orderem Australii
- Odznaczeni Orderem José Martí
- Odznaczeni Orderem Wolności (Portugalia)
- Odznaczeni Wielkim Łańcuchem Orderu Infanta Henryka (Portugalia)
- Premierzy Timoru Wschodniego
- Prezydenci Timoru Wschodniego
- Urodzeni w 1949
- Wschodniotimorscy ministrowie
- Timorscy nobliści