Przejdź do zawartości

Kayaba Ka-1: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Nie podano opisu zmian
MarcinWie123 (dyskusja | edycje)
10 811 edycji
→‎Historia: drobne techniczne
 
(Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 11 użytkowników)
Linia 2: Linia 2:
|nazwa = Kayaba Ka-1
|nazwa = Kayaba Ka-1
|grafika = Kayaba ka-1.jpg
|grafika = Kayaba ka-1.jpg
|podpis grafiki =
|podpis grafiki =
|państwo = {{Państwo|JPN}}
|państwo = {{Państwo|JPN|1870}}
|producent = K. K. Kayaba Seisakusho
|producent = K. K. Kayaba Seisakusho
|konstruktor =
|konstruktor =
|typ = wiatrakowiec
|typ = wiatrakowiec
|konstrukcja = mieszana
|konstrukcja = mieszana
|załoga = 1-2
|załoga = 1–2
|data oblotu = 26 maja 1941
|data oblotu = 26 maja 1941
|lata produkcji = 1941-1945
|lata produkcji = 1941–1945
|wycofany =
|wycofany =
|egzemplarze = przynajmniej 90
|egzemplarze = przynajmniej 90
|liczba wypadków =
|liczba wypadków =
|liczba katastrof =
|liczba katastrof =
|napęd = 1 x silnik rzędowy Argus As 10C
|napęd = 1 x silnik rzędowy Argus As 10C
|moc silnika = 176,5 kW (240 KM)
|moc silnika = 176,5 kW (240 KM)
|ciąg silnika =
|ciąg silnika =
|rozpiętość =
|rozpiętość =
|wydłużenie =
|wydłużenie =
|średnica wirnika = 12,2 m
|średnica wirnika = 12,2 m
|długość = 9,2 m
|długość = 9,2 m
|długość kadłuba =
|długość kadłuba =
|szerokość kadłuba =
|szerokość kadłuba =
|wysokość = 3,12 m
|wysokość = 3,12 m
|powierzchnia nośna =
|powierzchnia nośna =
|profil skrzydła =
|profil skrzydła =
|masa własna = 775 kg
|masa własna = 775 kg
|masa użyteczna =
|masa użyteczna =
|masa startowa = 1170 kg
|masa startowa = 1170 kg
|masa do lądowania =
|masa do lądowania =
|masa uzbrojenia =
|masa uzbrojenia =
|masa paliwa =
|masa paliwa =
|zapas paliwa =
|zapas paliwa =
|prędkość maksymalna = 165 km/h
|prędkość maksymalna = 165 km/h
|prędkość przelotowa = 115 km/h
|prędkość przelotowa = 115 km/h
|prędkość minimalna =
|prędkość minimalna =
|prędkość ekonomiczna =
|prędkość ekonomiczna =
|prędkość optymalna =
|prędkość optymalna =
|prędkość patrolowa =
|prędkość patrolowa =
|prędkość dopuszczalna =
|prędkość dopuszczalna =
|prędkość holowania =
|prędkość holowania =
|prędkość wznoszenia =
|prędkość wznoszenia =
|wznoszenie w locie poziomym =
|wznoszenie w locie poziomym =
|wznoszenie w locie pionowym = 5 m/s
|wznoszenie w locie pionowym = 5 m/s
|prędkość minimalna opadania =
|prędkość minimalna opadania =
|pułap =
|pułap =
|pułap praktyczny = 3500 m
|pułap praktyczny = 3500 m
|pułap zawisu z wpływem ziemi =
|pułap zawisu z wpływem ziemi =
|pułap zawisu bez wpływu ziemi =
|pułap zawisu bez wpływu ziemi =
|zasięg = 280 km
|zasięg = 280 km
|promień działania =
|promień działania =
|długotrwałość lotu =
|długotrwałość lotu =
|rozbieg =
|rozbieg =
|dobieg =
|dobieg =
|doskonałość =
|doskonałość =
|współczynnik obciążenia konstrukcji =
|współczynnik obciążenia konstrukcji =
|uzbrojenie = 2 x 60 kg bomba głębinowa
|uzbrojenie = 2 × 60 kg bomba głębinowa
|liczba miejsc =
|liczba miejsc =
|przestrzeń ładunkowa =
|przestrzeń ładunkowa =
|wyposażenie dodatkowe =
|wyposażenie dodatkowe =
|użytkownicy = Siły Powietrzne Cesarskiej Armii Japońskiej
|użytkownicy = Siły Powietrzne Cesarskiej Armii Japońskiej
|rzuty =
|rzuty =
|commons =
|commons = Category:Kayaba Ka-1
}}
}}
'''Kayaba Ka-1''' – japoński [[wiatrakowiec]] używany przez dópy[[Siły Powietrzne Cesarskiej Armii Japońskiej| Powietrzne Cesarskiej Armii Japońskiej]] w okresie [[II wojna światowa|II wojny światowej]]. Kayaba Ka-1 powstał jako wersja rozwojowa amerykańskiej konstrukcji [[Kellett KD-1A]]. Był to pierwszy uzbrojony [[wiropłat]] użyty bojowo.
'''Kayaba Ka-1''' – japoński [[wiatrakowiec]] używany przez [[Siły Powietrzne Cesarskiej Armii Japońskiej]] w okresie [[II wojna światowa|II wojny światowej]]. Kayaba Ka-1 powstał jako wersja rozwojowa amerykańskiej konstrukcji [[Kellett KD-1A]]. Był to pierwszy uzbrojony [[wiropłat]] użyty bojowo.


== Historia ==
== Historia ==
[[Plik:Argus As-10c MLP 01.jpg|thumb|130px|left|Silnik Argus As-10 eksponowany w [[Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie|MLP w Krakowie]]]]
Cesarska Armia Japońska zainteresowała się użyciem wiatrakowców do celów obserwacyjnych i kierowania ogniem po doświadczeniach [[Japońsko-radzieckie walki graniczne|z walk granicznych z ZSRR w latach 1938-39]] kiedy używane jeszcze przez Armię Japońską [[balon obserwacyjny|balony obserwacyjne]] były zestrzeliwane przez Rosjan{{r|jarrett178}}. Pod koniec 1939 (lub na początku 1940{{r|jarrett178}}) do Japonii sprowadzono jeden egzemplarz amerykańskiego wiatrakowca Kellett KD-1A który miał być wykorzystany w eksperymentach jako obserwacyjny statek powietrzny korygujący ogień artylerii i jako [[samolot towarzyszący]]{{r|jarrett178|Francillon143|munson106|Polmar32}}. Wiatrakowiec napędzany był 7-cylindrowym, chłodzonym powietrzem, 225-konnym [[silnik gwiazdowy|silnikiem gwiazdowym]] typu [[Jacobs R-775|Jacobs L-4M4]]{{r|Francillon143}}. Tuż po przybyciu do Japonii wiropłat został poważnie uszkodzony i rozbity wrak został przekazany firmie K. K. Kayaba Seisakusho zajmującej się badaniami nad tego typu aparatami latającymi{{r|Francillon143|Polmar32}}.
Cesarska Armia Japońska zainteresowała się użyciem wiatrakowców do celów obserwacyjnych i kierowania ogniem po doświadczeniach [[Radziecko-japońskie walki graniczne|z walk granicznych z ZSRR w latach 1938–1939]], kiedy używane jeszcze przez Armię Japońską [[balon obserwacyjny|balony obserwacyjne]] były zestrzeliwane przez Rosjan{{r|jarrett178}}. Pod koniec 1939 (lub na początku 1940{{r|jarrett178}}) do Japonii sprowadzono jeden egzemplarz amerykańskiego wiatrakowca Kellett KD-1A który miał być wykorzystany w eksperymentach jako obserwacyjny statek powietrzny korygujący ogień artylerii i jako [[samolot towarzyszący]]{{r|jarrett178|Francillon143|munson106|Polmar32}}. Wiatrakowiec napędzany był 7-cylindrowym, chłodzonym powietrzem, 225-konnym [[silnik gwiazdowy|silnikiem gwiazdowym]] typu [[Jacobs R-775|Jacobs L-4M4]]{{r|Francillon143}}. Tuż po przybyciu do Japonii wiropłat został poważnie uszkodzony i rozbity wrak został przekazany firmie K. K. Kayaba Seisakusho zajmującej się badaniami nad tego typu aparatami latającymi{{r|Francillon143|Polmar32}}.


Po zakupie licencji na wiatrakowiec{{r|towson119}}, na rozkaz Koko Hombu (ministerstwa ds. lotnictwa) w zakładach K. K. Kayaba Seisakusho opracowano nową wersję tego wiatrakowca w dużej mierze opierającą się na amerykańskim pierwowzorze ale zmodyfikowaną do japońskich standardów fabrycznych{{r|Francillon143}}.
Po zakupie licencji na wiatrakowiec{{r|towson119}}, na rozkaz Koko Hombu (ministerstwa ds. lotnictwa) w zakładach K. K. Kayaba Seisakusho opracowano nową wersję tego wiatrakowca w dużej mierze opierającą się na amerykańskim pierwowzorze ale zmodyfikowaną do japońskich standardów fabrycznych{{r|Francillon143}}.
Pierwszy egzemplarz został ukończony w maju 1941, prototyp został oblatany 26 maja{{r|munson106|Francillon144}} (według innego źródła dwa egzemplarze ukończono dopiero w 1942, a problemy z przegrzewającym się silnikiem opóźniły ich oblatania aż do 1943{{r|jarrett178}}). Podczas prób zademonstrował dobre właściwości lotne, m.in. zdolność do startu po zaledwie trzydziestometrowym rozbiegu i możliwość wykonania zwrotu o 360° w [[zawis]]ie{{#tag:ref|Informacja o tym, że Kayaba Ka-1 mógł zawisnąć w powietrzu jest podana za cytowanym źródłem, według niego „przy pełnej mocy silnika i z nosem pod kątem 15° Ka-1 mógł zawisnąć w powietrzu i wykonać pełny obrót o 360° w zwisie” („By running its engine at full power and holding its the nose 15 degrees up, the Ka-1 could hover and coudl also execute a full 360 degree grun while hovering”){{r|Francillon144}}. Wiatrakowiec nie może wykonywać zawisu jako, że potrzebuje ciągłego nawiewu powietrza na wirnik nośny co jest niemożliwe bez poruszania się do przodu{{r|art10|principles20-21|impact13}} ale w specyficznych okolicznościach, ustawiając się pod silny wiatr, wiatrakowiec może sprawiać wrażenie, że jest zawisie wykorzystując wiatr do wytworzenia siły nośnej wirnika{{r|art10}}.|group=uwaga}}{{r|Francillon144}}. Wysokość 1000 metrów osiągał w trzy minuty i dwadzieścia sekund, a 2000 metrów w siedem minut i trzydzieści sekund{{r|Francillon144}}.
Pierwszy egzemplarz został ukończony w maju 1941, prototyp został oblatany 26 maja{{r|munson106|Francillon144}} (według innego źródła dwa egzemplarze ukończono dopiero w 1942, a problemy z przegrzewającym się silnikiem opóźniły ich oblatania aż do 1943{{r|jarrett178}}). Podczas prób zademonstrował dobre właściwości lotne, m.in. zdolność do startu po zaledwie trzydziestometrowym rozbiegu i możliwość wykonania zwrotu o 360° w [[zawis]]ie{{#tag:ref|Informacja o tym, że Kayaba Ka-1 mógł zawisnąć w powietrzu jest podana za cytowanym źródłem, według niego „przy pełnej mocy silnika i z nosem pod kątem 15° Ka-1 mógł zawisnąć w powietrzu i wykonać pełny obrót o 360° w zwisie” („By running its engine at full power and holding its the nose 15 degrees up, the Ka-1 could hover and coudl also execute a full 360 degree grun while hovering”){{r|Francillon144}}. Wiatrakowiec nie może wykonywać zawisu jako, że potrzebuje ciągłego nawiewu powietrza na wirnik nośny co jest niemożliwe bez poruszania się do przodu{{r|art10|principles20-21|impact13}} ale w specyficznych okolicznościach, ustawiając się pod silny wiatr, wiatrakowiec może sprawiać wrażenie, że jest zawisie wykorzystując wiatr do wytworzenia siły nośnej wirnika{{r|art10}}.|group=uwaga}}{{r|Francillon144}}. Wysokość 1000 metrów osiągał w trzy minuty i dwadzieścia sekund, a 2000 metrów w siedem minut i trzydzieści sekund{{r|Francillon144}}.


Według niektórych źródeł już w 1942 maszyna trafiła do produkcji seryjnej{{r|Francillon144}}, według innego, zamówienie na 300 egzemplarzy złożono dopiero w 1943 i pierwsze 60 wiropłatów miało być dostarczone do marca 1944{{r|jarrett178}}.
Według niektórych źródeł już w 1942 maszyna trafiła do produkcji seryjnej{{r|Francillon144}}, według innego, zamówienie na 300 egzemplarzy złożono dopiero w 1943 i pierwsze 60 wiropłatów miało być dostarczone do marca 1944{{r|jarrett178}}.
Linia 77: Linia 78:
Przynajmniej jeden egzemplarz został przebudowany do eksperymentalnej wersji Ka-1 KAI z rakietami prochowymi na końcach płatów wirnika dla zwiększenia nośności{{r|munson106|Francillon145}}.
Przynajmniej jeden egzemplarz został przebudowany do eksperymentalnej wersji Ka-1 KAI z rakietami prochowymi na końcach płatów wirnika dla zwiększenia nośności{{r|munson106|Francillon145}}.


Źródła różnią się co do ilości zbudowanych maszyn. Według niektórych źródeł zbudowano tylko jeden egzemplarz w wersji Ka-2 z silnikiem gwiazdowym Jacobs L-4MA-7 i łącznie powstało 239 maszyn Ka-1 (jedna w wersji Ka-1 KAI{{#tag:ref|Oznaczenie „KAI” pochodzi od japońskiego słowa ''kaizō'' oznaczającego „zmianę”, „modyfikację” i używane było do oznaczania pojedynczych maszyn seryjnych{{r|Francillon48}}.|group=uwaga}}) i jedna Ka-2{{r|munson106|Francillon145}}, według innego zbudowano łącznie nie więcej niż 95 maszyn, z czego do 60 mogło należeć do typu Ka-2{{r|jarrett178}}.
Źródła różnią się co do liczby zbudowanych maszyn. Według niektórych źródeł zbudowano tylko jeden egzemplarz w wersji Ka-2 z silnikiem gwiazdowym Jacobs L-4MA-7 i łącznie powstało 239 maszyn Ka-1 (jedna w wersji Ka-1 KAI{{#tag:ref|Oznaczenie „KAI” pochodzi od japońskiego słowa ''kaizō'' oznaczającego „zmianę”, „modyfikację” i używane było do oznaczania pojedynczych maszyn seryjnych{{r|Francillon48}}.|group=uwaga}}) i jedna Ka-2{{r|munson106|Francillon145}}, według innego zbudowano łącznie nie więcej niż 95 maszyn, z czego do 60 mogło należeć do typu Ka-2{{r|jarrett178}}.


Szacuje się, że do 50 maszyn trafiło do jednostek wojskowych przed końcem wojny{{r|jarrett178}}. Niektóre z nich służyły w jednostkach artyleryjskich choć najprawdopodobniej żadna z nich nie została użyta bojowo w roli samolotu obserwacyjnego czy towarzyszącego{{r|jarrett178}}.
Szacuje się, że do 50 maszyn trafiło do jednostek wojskowych przed końcem wojny{{r|jarrett178}}. Niektóre z nich służyły w jednostkach artyleryjskich choć najprawdopodobniej żadna z nich nie została użyta bojowo w roli samolotu obserwacyjnego czy towarzyszącego{{r|jarrett178}}.


Po wodowaniu lotniskowca eskortowego [[Akitsu Maru|„Akitsu Maru”]] część wiropłatów została przystosowana do roli [[zwalczanie okrętów podwodnych|zwalczania okrętów podwodnych]]{{r|jarrett178|Polmar263|Francillon144}}. W tej roli z racji bardzo małego udźwigu operowały one w wersji jednoosobowej i uzbrojone były w dwie małe 60-kilogramowe bomby głębinowe{{r|jarrett178|Francillon145}}. Były to pierwsze uzbrojone wiropłaty użytego bojowo{{r|Francillon143}}. Operowały one z pokładu „Akitsu Maru”{{r|Polmar263}} oraz z lotnisk lądowych patrolując obszary nad cieśninami [[cieśnina Tsugaru|Tsugaru]] i [[cieśnina Koreańska|Koreańską]]{{r|jarrett178|Francillon145}}.
Po wodowaniu lotniskowca eskortowego „[[Akitsu Maru]]” część wiropłatów została przystosowana do roli [[zwalczanie okrętów podwodnych|zwalczania okrętów podwodnych]]{{r|jarrett178|Polmar263|Francillon144}}. W tej roli z racji bardzo małego udźwigu operowały one w wersji jednoosobowej i uzbrojone były w dwie małe 60-kilogramowe bomby głębinowe{{r|jarrett178|Francillon145}}. Były to pierwsze uzbrojone wiropłaty użytego bojowo{{r|Francillon143}}. Operowały one z pokładu „Akitsu Maru”{{r|Polmar263}} oraz z lotnisk lądowych patrolując obszary nad cieśninami [[Tsugaru (cieśnina)|Tsugaru]] i [[cieśnina Koreańska|Koreańską]]{{r|jarrett178|Francillon145}}.

== Konstrukcja ==
== Konstrukcja ==
Kayaba Ka-1 był jednosilnikowym, dwuosobowym wiatrakowcem o konstrukcji mieszanej{{r|Francillon145}}. Załogę stanowili pilot i obserwator w otwartych kokpitach w układzie tandem (jeden za drugim){{r|Francillon145}}. Wiatrakowiec miał podwozie klasyczne, stałe z kołem ogonowym{{r|Francillon144}}.
Kayaba Ka-1 był jednosilnikowym, dwuosobowym wiatrakowcem o konstrukcji mieszanej{{r|Francillon145}}. Załogę stanowili pilot i obserwator w otwartych kokpitach w układzie tandem (jeden za drugim){{r|Francillon145}}. Wiatrakowiec miał podwozie klasyczne, stałe z kołem ogonowym{{r|Francillon144}}.
Linia 91: Linia 93:
Uzbrojenie stanowiły dwie 60-kilogramowe [[bomba głębinowa|bomby głębinowe]]{{r|Francillon145}}.
Uzbrojenie stanowiły dwie 60-kilogramowe [[bomba głębinowa|bomby głębinowe]]{{r|Francillon145}}.


== Uwagi ==
{{uwagi}}
{{Uwagi}}
{{przypisy|2|przypisy=

== Przypisy ==
{{Przypisy|
<ref name=Francillon48>{{Japanese Aircraft of the Pacific War|skrót=tak|strony=48}}</ref>
<ref name=Francillon48>{{Japanese Aircraft of the Pacific War|skrót=tak|strony=48}}</ref>
<ref name=Francillon143>{{Japanese Aircraft of the Pacific War|skrót=tak|strony=143}}</ref>
<ref name=Francillon143>{{Japanese Aircraft of the Pacific War|skrót=tak|strony=143}}</ref>
<ref name=Francillon144>{{Japanese Aircraft of the Pacific War|skrót=tak|strony=144}}</ref>
<ref name=Francillon144>{{Japanese Aircraft of the Pacific War|skrót=tak|strony=144}}</ref>
<ref name=Francillon145>{{Japanese Aircraft of the Pacific War|skrót=tak|strony=145}}</ref>
<ref name=Francillon145>{{Japanese Aircraft of the Pacific War|skrót=tak|strony=145}}</ref>
<ref name=Polmar263>{{Cytuj książkę
<ref name=Polmar263>{{Cytuj książkę | nazwisko = Polmar | imię = Norman | tytuł = Aircraft Carriers, v. 1 | strony = 263}}</ref>
<ref name=Polmar32>{{Cytuj książkę | nazwisko = Polmar | imię = Norman | tytuł = Aircraft Carriers, v. 2 | strony = 32}}</ref>
| nazwisko = Polmar
<ref name=munson106>{{Cytuj książkę | nazwisko = Munson | imię = Kenneth | tytuł = Helicopters And Other Rotorcraft Since 1907 | strony = 106}}</ref>
| imię = Norman
<ref name=towson119>{{Cytuj książkę | nazwisko = Townson | imię = George | tytuł = Autogiro: The Story of "the Windmill Plane" | strony = 119}}</ref>
| tytuł = Aircraft Carriers, v. 1
<ref name=jarrett178>{{Cytuj książkę | nazwisko = Jarrett | imię = Philip | tytuł = Aircraft of the Second World War | strony = 178}}</ref>
| strony = 263}}</ref>
<ref name=Polmar32>{{Cytuj książkę
<ref name=art10>{{Cytuj książkę | nazwisko = Watkinson | imię = John | tytuł = The Art of the Helicopter | strony = 10}}</ref>
<ref name=principles20-21>{{Cytuj książkę | nazwisko = Leishman | imię = J. Gordon | tytuł = Principles of Helicopter Aerodynamics | strony = 20-21 }}</ref>
| nazwisko = Polmar
<ref name=impact13>{{Cytuj książkę | nazwisko = McGowen | imię = Stanley S. | tytuł = Helicopters | strony = 13}}</ref>
| imię = Norman
| tytuł = Aircraft Carriers, v. 2
| strony = 32}}</ref>
<ref name=munson106>{{Cytuj książkę
| nazwisko = Munson
| imię = Kenneth
| tytuł = Helicopters And Other Rotorcraft Since 1907
| strony = 106}}</ref>
<ref name=towson119>{{Cytuj książkę
| nazwisko = Townson
| imię = George
| tytuł = Autogiro: The Story of "the Windmill Plane"
| strony = 119}}</ref>
<ref name=jarrett178>{{Cytuj książkę
| nazwisko = Jarrett
| imię = Philip
| tytuł = Aircraft of the Second World War
| strony = 178}}</ref>
<ref name=art10>{{Cytuj książkę
| nazwisko = Watkinson
| imię = John
| tytuł = The Art of the Helicopter
| strony = 10}}</ref>
<ref name=principles20-21>{{Cytuj książkę
| nazwisko = Leishman
| imię = J. Gordon
| tytuł = Principles of Helicopter Aerodynamics
| strony = 20-21 }}</ref>
<ref name=impact13>{{Cytuj książkę
| nazwisko = McGowen
| imię = Stanley S.
| tytuł = Helicopters
| strony = 13}}</ref>
}}
}}


== Bibliografia ==
== Bibliografia ==
*{{Japanese Aircraft of the Pacific War}}
* {{Japanese Aircraft of the Pacific War}}
*{{Cytuj książkę | nazwisko = Jarrett | imię = Philip | tytuł = Aircraft of the Second World War: the Development of the Warplane 1939-45 | data = 1997 | wydawca = Putnam Aeronautical Books | miejsce = London | isbn = 0-85177-875-5 | strony = }}
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Jarrett | imię = Philip | tytuł = Aircraft of the Second World War: the Development of the Warplane 1939-45 | data = 1997 | wydawca = Putnam Aeronautical Books | miejsce = London | isbn = 0-85177-875-5 | strony =}}
*{{Cytuj książkę | nazwisko = Leishman | imię = J. Gordon | tytuł = Principles of Helicopter Aerodynamics | data = 2006 | wydawca = Cambridge University Press | miejsce = Cambridge ; New York | isbn = 978-0-521-85860-1 | strony = }}
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Leishman | imię = J. Gordon | tytuł = Principles of Helicopter Aerodynamics | data = 2006 | wydawca = Cambridge University Press | miejsce = Cambridge ; New York | isbn = 978-0-521-85860-1 | strony =}}
*{{Cytuj książkę | nazwisko = McGowen | imię = Stanley S. | tytuł = Helicopters : An Illustrated History of Their Impact | data = 2005 | wydawca = ABC-CLIO | miejsce = Santa Barbara, Calif. | isbn = 978-1-85109-468-4 | strony = }}
* {{Cytuj książkę | nazwisko = McGowen | imię = Stanley S. | tytuł = Helicopters : An Illustrated History of Their Impact | data = 2005 | wydawca = ABC-CLIO | miejsce = Santa Barbara, Calif. | isbn = 978-1-85109-468-4 | strony =}}
*{{Cytuj książkę | nazwisko = Munson | imię = Kenneth | tytuł = Helicopters And Other Rotorcraft Since 1907 | data = 1973 | wydawca = Blandford Press | miejsce = | isbn = 0-7137-0610-4 | strony = }}
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Munson | imię = Kenneth | tytuł = Helicopters And Other Rotorcraft Since 1907 | data = 1973 | wydawca = Blandford Press | miejsce = | isbn = 0-7137-0610-4 | strony =}}
*{{Cytuj książkę | nazwisko = Polmar | imię = Norman | nazwisko2 = Genda | imię2 = Minoru | tytuł = Aircraft Carriers: A History Of Carrier Aviation And Its Influence On World Events: v. 1: 1909-1945 | data = 2006 | wydawca = Potomac Books | miejsce = Washington, D.C. | isbn = 978-1-57488-663-4 | strony = }}
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Polmar | imię = Norman | nazwisko2 = Genda | imię2 = Minoru | tytuł = Aircraft Carriers: A History Of Carrier Aviation And Its Influence On World Events: v. 1:1909-1945 | data = 2006 | wydawca = Potomac Books | miejsce = Washington, D.C. | isbn = 978-1-57488-663-4 | strony =}}
*{{Cytuj książkę | nazwisko = Polmar | imię = Norman | nazwisko2 = Genda | imię2 = Minoru | tytuł = Aircraft Carriers: A History of Carrier Aviation and Its Influence on World Events: v. 2: 1946-2006 | data = 2006 | wydawca = Potomac Books | miejsce = Washington, D.C. | isbn = 978-1-57488-665-8 | strony = }}
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Polmar | imię = Norman | nazwisko2 = Genda | imię2 = Minoru | tytuł = Aircraft Carriers: A History of Carrier Aviation and Its Influence on World Events: v. 2: 1946-2006 | data = 2006 | wydawca = Potomac Books | miejsce = Washington, D.C. | isbn = 978-1-57488-665-8 | strony =}}
*{{Cytuj książkę | nazwisko = Townson | imię = George | tytuł = Autogiro: The Story of "the Windmill Plane" | data = 1985 | wydawca = Aero Publishers | miejsce = Fallbrook, CA | isbn = 0-8168-2900-4 | strony = }}
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Townson | imię = George | tytuł = Autogiro: The Story of "the Windmill Plane" | data = 1985 | wydawca = Aero Publishers | miejsce = Fallbrook, CA | isbn = 0-8168-2900-4 | strony =}}
*{{Cytuj książkę | nazwisko = Watkinson | imię = John | tytuł = The Art of the Helicopter | data = 2003 | wydawca = Butterworth-Heinemann | miejsce = | isbn = 978-0080971872 | strony = }}
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Watkinson | imię = John | tytuł = The Art of the Helicopter | data = 2003 | wydawca = Butterworth-Heinemann | miejsce = | isbn = 978-0080971872 | strony =}}


== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
*{{cytuj stronę | url = http://www.youtube.com/watch?v=_EFt7cLCRSY | tytuł = Archiwalny film z prób wiatrakowca| data dostępu = 2012-11-09 | autor = | opublikowany = youtube.com| praca = | data = | język = }}
* {{cytuj stronę | url = http://www.youtube.com/watch?v=_EFt7cLCRSY | tytuł = Archiwalny film z prób wiatrakowca| data dostępu = 2012-11-09 | autor = | opublikowany = youtube.com| praca = | data = | język =}}


{{Japońskie samoloty marynarki 2WŚ}}
{{Japońskie samoloty marynarki 2WŚ}}

Aktualna wersja na dzień 15:30, 31 lip 2024

Kayaba Ka-1
Ilustracja
Dane podstawowe
Państwo

 Japonia

Producent

K. K. Kayaba Seisakusho

Typ

wiatrakowiec

Konstrukcja

mieszana

Załoga

1–2

Historia
Data oblotu

26 maja 1941

Lata produkcji

1941–1945

Liczba egz.

przynajmniej 90

Dane techniczne
Napęd

1 x silnik rzędowy Argus As 10C

Moc

176,5 kW (240 KM)

Wymiary
Średnica wirnika

12,2 m

Długość

9,2 m

Wysokość

3,12 m

Masa
Własna

775 kg

Startowa

1170 kg

Osiągi
Prędkość maks.

165 km/h

Prędkość przelotowa

115 km/h

Wznoszenie maks. w locie pionowym

5 m/s

Pułap praktyczny

3500 m

Zasięg

280 km

Dane operacyjne
Uzbrojenie
2 × 60 kg bomba głębinowa
Użytkownicy
Siły Powietrzne Cesarskiej Armii Japońskiej
Multimedia w Wikimedia Commons

Kayaba Ka-1 – japoński wiatrakowiec używany przez Siły Powietrzne Cesarskiej Armii Japońskiej w okresie II wojny światowej. Kayaba Ka-1 powstał jako wersja rozwojowa amerykańskiej konstrukcji Kellett KD-1A. Był to pierwszy uzbrojony wiropłat użyty bojowo.

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Silnik Argus As-10 eksponowany w MLP w Krakowie

Cesarska Armia Japońska zainteresowała się użyciem wiatrakowców do celów obserwacyjnych i kierowania ogniem po doświadczeniach z walk granicznych z ZSRR w latach 1938–1939, kiedy używane jeszcze przez Armię Japońską balony obserwacyjne były zestrzeliwane przez Rosjan[1]. Pod koniec 1939 (lub na początku 1940[1]) do Japonii sprowadzono jeden egzemplarz amerykańskiego wiatrakowca Kellett KD-1A który miał być wykorzystany w eksperymentach jako obserwacyjny statek powietrzny korygujący ogień artylerii i jako samolot towarzyszący[1][2][3][4]. Wiatrakowiec napędzany był 7-cylindrowym, chłodzonym powietrzem, 225-konnym silnikiem gwiazdowym typu Jacobs L-4M4[2]. Tuż po przybyciu do Japonii wiropłat został poważnie uszkodzony i rozbity wrak został przekazany firmie K. K. Kayaba Seisakusho zajmującej się badaniami nad tego typu aparatami latającymi[2][4].

Po zakupie licencji na wiatrakowiec[5], na rozkaz Koko Hombu (ministerstwa ds. lotnictwa) w zakładach K. K. Kayaba Seisakusho opracowano nową wersję tego wiatrakowca w dużej mierze opierającą się na amerykańskim pierwowzorze ale zmodyfikowaną do japońskich standardów fabrycznych[2]. Pierwszy egzemplarz został ukończony w maju 1941, prototyp został oblatany 26 maja[3][6] (według innego źródła dwa egzemplarze ukończono dopiero w 1942, a problemy z przegrzewającym się silnikiem opóźniły ich oblatania aż do 1943[1]). Podczas prób zademonstrował dobre właściwości lotne, m.in. zdolność do startu po zaledwie trzydziestometrowym rozbiegu i możliwość wykonania zwrotu o 360° w zawisie[a][6]. Wysokość 1000 metrów osiągał w trzy minuty i dwadzieścia sekund, a 2000 metrów w siedem minut i trzydzieści sekund[6].

Według niektórych źródeł już w 1942 maszyna trafiła do produkcji seryjnej[6], według innego, zamówienie na 300 egzemplarzy złożono dopiero w 1943 i pierwsze 60 wiropłatów miało być dostarczone do marca 1944[1].

Przynajmniej jeden egzemplarz został przebudowany do eksperymentalnej wersji Ka-1 KAI z rakietami prochowymi na końcach płatów wirnika dla zwiększenia nośności[3][10].

Źródła różnią się co do liczby zbudowanych maszyn. Według niektórych źródeł zbudowano tylko jeden egzemplarz w wersji Ka-2 z silnikiem gwiazdowym Jacobs L-4MA-7 i łącznie powstało 239 maszyn Ka-1 (jedna w wersji Ka-1 KAI[b]) i jedna Ka-2[3][10], według innego zbudowano łącznie nie więcej niż 95 maszyn, z czego do 60 mogło należeć do typu Ka-2[1].

Szacuje się, że do 50 maszyn trafiło do jednostek wojskowych przed końcem wojny[1]. Niektóre z nich służyły w jednostkach artyleryjskich choć najprawdopodobniej żadna z nich nie została użyta bojowo w roli samolotu obserwacyjnego czy towarzyszącego[1].

Po wodowaniu lotniskowca eskortowego „Akitsu Maru” część wiropłatów została przystosowana do roli zwalczania okrętów podwodnych[1][12][6]. W tej roli z racji bardzo małego udźwigu operowały one w wersji jednoosobowej i uzbrojone były w dwie małe 60-kilogramowe bomby głębinowe[1][10]. Były to pierwsze uzbrojone wiropłaty użytego bojowo[2]. Operowały one z pokładu „Akitsu Maru”[12] oraz z lotnisk lądowych patrolując obszary nad cieśninami Tsugaru i Koreańską[1][10].

Konstrukcja

[edytuj | edytuj kod]

Kayaba Ka-1 był jednosilnikowym, dwuosobowym wiatrakowcem o konstrukcji mieszanej[10]. Załogę stanowili pilot i obserwator w otwartych kokpitach w układzie tandem (jeden za drugim)[10]. Wiatrakowiec miał podwozie klasyczne, stałe z kołem ogonowym[6].

Wiropłat napędzany był niemieckim silnikiem (produkowanym na licencji w Kobe), chłodzonym powietrzem 8-cylindrowym silnikiem rzędowym V8 typu Argus As 10C o mocy 240 KM (250 KM według innego źródła[5])z dwupłatowym śmigłem[3][10], wirnik nośny był trójpłatowy[6].

Kayaba Ka-1 mierzył 9,2 m długości, średnica wirnika nośnego wynosiła 12,2 m[10]. Masa własna wiatrakowca wynosiła 775 kg, a maksymalna masa startowa do 1170 kg[10]. Wiropłat mógł osiągnąć prędkość 165 km/h, jego prędkość przelotowa wnosiła 115 km/h, zasięg wynosił do 280 km[10].

Uzbrojenie stanowiły dwie 60-kilogramowe bomby głębinowe[10].

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Informacja o tym, że Kayaba Ka-1 mógł zawisnąć w powietrzu jest podana za cytowanym źródłem, według niego „przy pełnej mocy silnika i z nosem pod kątem 15° Ka-1 mógł zawisnąć w powietrzu i wykonać pełny obrót o 360° w zwisie” („By running its engine at full power and holding its the nose 15 degrees up, the Ka-1 could hover and coudl also execute a full 360 degree grun while hovering”)[6]. Wiatrakowiec nie może wykonywać zawisu jako, że potrzebuje ciągłego nawiewu powietrza na wirnik nośny co jest niemożliwe bez poruszania się do przodu[7][8][9] ale w specyficznych okolicznościach, ustawiając się pod silny wiatr, wiatrakowiec może sprawiać wrażenie, że jest zawisie wykorzystując wiatr do wytworzenia siły nośnej wirnika[7].
  2. ↑ Oznaczenie „KAI” pochodzi od japońskiego słowa kaizō oznaczającego „zmianę”, „modyfikację” i używane było do oznaczania pojedynczych maszyn seryjnych[11].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f g h i j k Philip Jarrett: Aircraft of the Second World War. s. 178.
  2. ↑ a b c d e René J. Francillon: Japanese Aircraft of the Pacific War. s. 143.
  3. ↑ a b c d e Kenneth Munson: Helicopters And Other Rotorcraft Since 1907. s. 106.
  4. ↑ a b Norman Polmar: Aircraft Carriers, v. 2. s. 32.
  5. ↑ a b George Townson: Autogiro: The Story of "the Windmill Plane". s. 119.
  6. ↑ a b c d e f g h René J. Francillon: Japanese Aircraft of the Pacific War. s. 144.
  7. ↑ a b John Watkinson: The Art of the Helicopter. s. 10.
  8. ↑ J. Gordon Leishman: Principles of Helicopter Aerodynamics. s. 20-21.
  9. ↑ Stanley S. McGowen: Helicopters. s. 13.
  10. ↑ a b c d e f g h i j k René J. Francillon: Japanese Aircraft of the Pacific War. s. 145.
  11. ↑ René J. Francillon: Japanese Aircraft of the Pacific War. s. 48.
  12. ↑ a b Norman Polmar: Aircraft Carriers, v. 1. s. 263.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • René J. Francillon: Japanese Aircraft of the Pacific War. Londyn: Putnam, 1979. ISBN 0-370-30251-6.
  • Philip Jarrett: Aircraft of the Second World War: the Development of the Warplane 1939-45. London: Putnam Aeronautical Books, 1997. ISBN 0-85177-875-5.
  • J. Gordon Leishman: Principles of Helicopter Aerodynamics. Cambridge ; New York: Cambridge University Press, 2006. ISBN 978-0-521-85860-1.
  • Stanley S. McGowen: Helicopters : An Illustrated History of Their Impact. Santa Barbara, Calif.: ABC-CLIO, 2005. ISBN 978-1-85109-468-4.
  • Kenneth Munson: Helicopters And Other Rotorcraft Since 1907. Blandford Press, 1973. ISBN 0-7137-0610-4.
  • Norman Polmar, Minoru Genda: Aircraft Carriers: A History Of Carrier Aviation And Its Influence On World Events: v. 1:1909-1945. Washington, D.C.: Potomac Books, 2006. ISBN 978-1-57488-663-4.
  • Norman Polmar, Minoru Genda: Aircraft Carriers: A History of Carrier Aviation and Its Influence on World Events: v. 2: 1946-2006. Washington, D.C.: Potomac Books, 2006. ISBN 978-1-57488-665-8.
  • George Townson: Autogiro: The Story of "the Windmill Plane". Fallbrook, CA: Aero Publishers, 1985. ISBN 0-8168-2900-4.
  • John Watkinson: The Art of the Helicopter. Butterworth-Heinemann, 2003. ISBN 978-0080971872.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Samoloty Japońskiej Cesarskiej Marynarki Wojennej z okresu II wojny światowej
Samoloty myśliwskie
Samoloty bombowe i torpedowe
Samoloty rozpoznawcze i łącznikowe
Samoloty szkolno-treningowe
Szybowce
Samoloty kamikaze
Samoloty transportowe
Wiatrakowce
Konstrukcje prototypowe
i doświadczalne
Inne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kayaba_Ka-1&oldid=74455397”