zien

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  zien    (hulp, bestand)
• IPA: / zin / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• zien

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘met het oog waarnemen’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1200

afkomstig van: Middelnederlands: sien Oudnederlands: sian Germaans: *sehwanan Indo-Europees: *sekʷ-

Verwant in Germaans: West: Engels: see (Angelsaksisch: sēon), Duits: sehen, (Oudhoogduits: sehan), Fries: sjen (Oudfries: sīa) Noord: Zweeds/Deens/Noors: se, (Nynorsk: sjå, Oudnoords: séa, sjá), IJslands: sjá, Faeröers: síggja, sjá Oost: Gotisch: saihwan

Verwant in Romaans: Latijn: secus, sequi

Verwant in Grieks: Grieks: ἑσπόμην

Verwant in Baltisch: Litouws: sèkti

Verwant in Indo-Arisch: Sanskriet: sácate

Verwant in Anatolisch: Hettitisch: sakuwa, sakuwai Oost-Tochaars: šotre West-Tochaars: šotri

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
zien	zag	gezien
klasse 5 onregelmatig	volledig

Werkwoord

zien

1. overgankelijk waarnemen met het oog

   • Ik kan die afbeelding van zo'n afstand niet goed zien. 

   ▸ Waarom had ik geen donder gehoord of bliksem gezien tijdens mijn tocht omhoog?

   ▸ Toen ik de gigantische muur inktzwarte wolken op me af zag komen barstte ik in tranen uit.

2. inergatief het vermogen hebben om met het oog waar te nemen

   • Hij was dolblij dat hij na het ernstige ongeluk toch nog kon zien. 

3. inergatief een bepaald gezicht trekken, eruitzien als, de indruk geven van

   • Hij zag erg boos. 

4. ergens een mening over hebben

   ▸ Goldie en Barbie zagen het als één groot avontuur, maar ik liep in het begin wat onwennig achter ze aan.

5. wederkerend hulpwerkwoord zich + volt. deelwoord + ~: maakt een wederkerende constructie

   • De stad zag zich overspoeld met enthousiaste aanhangers van beide clubs. 

Afgeleide begrippen

• ziens

Verwante begrippen

• kijken, waarnemen

Hyponiemen

   

aanzien achteromzien afzien bezien doorzien dubbelzien eruitzien herzien inzien kleurenzien kokerzien miszien nazien neerzien ommezien omzien ontzien opzien overzien rondzien scheelzien tegemoetzien terugzien toezien uitzien verzien voorbijzien vooruitzien voorzien wederzien weerzien

Afgeleide begrippen

   

herziening ik zie je graag ik zie jou graag ik zie u graag zicht ziedaar ziehier ziende ziener zienlijk zienswijs zienswijze ziezo

Uitdrukkingen en gezegden

• zwart zien van

Spreekwoorden

• Abraham, Sara gezien hebben
• Zien wie de blankste billen heeft
• Zwarte sneeuw zien
• Abraham gezien hebben

ouder dan 50 jaar zijn

• Als apen hoger klimmen willen, ziet men gauw hun blote billen.

zich voornamer voordoen dan men in het echt is, met gezichtsverlies tot gevolg

• De pot verwijt de ketel dat die zwart ziet

een ander aanwijzen als schuldige, terwijl die zelf hetzelfde gedaan heeft

• De tanden laten zien

zich heel erg fel verdedigen

• De zon niet in het water kunnen zien schijnen

jaloers zijn, iets niet kunnen verdragen

• Die staat ziet toe dat hij niet valle.

mensen die alles denken te weten of kunnen, moeten zelf maar oppassen voor fouten en problemen

• Doe wel en zie niet om.

doe datgene wat je doet goed, doe goede daden, maar verwacht niet geprezen te worden of een dankje wel daarvoor

• Doe wel naar mijn woorden, maar ziet niet naar mijn daden.

ik geef raad waar je je het beste aan kan houden, maar ik doe het zelf niet

• Door de bomen het bos niet meer zien

door een overvloed aan informatie het overzicht verliezen

• Ergens geen been in zien

ergens geen probleem in zien

• Ergens geen brood in zien

niet denken dat iets kan werken

• Ergens geen gat in zien

geen oplossing meer zien

• Het oog ziet altijd van zich af.

de eigen fouten ziet men niet, maar andermans fouten altijd wel

• Iemand de hielen laten zien

inhalen of beter presteren dan de ander

• Iemand naar de ogen zien

pas iets doen als de ander toestemming geeft

• Iemand niet kunnen luchten of zien

een hekel aan iemand hebben

• Iets door de vingers zien

doen alsof de fouten van een ander niet opgemerkt worden

• Iets over het hoofd zien

iets vergeten of ontbreken

• In geen velden of wegen te zien zijn

iets is helemaal nergens te vinden

• In het veen ziet men niet op een turfje.

wie rijk is let niet op een euro meer of minder

• Niet verder zien dan je neus lang is

niet goed nadenken wat de gevolgen van iets zijn

• Verdrinken eer men water gezien heeft

mislukken voordat het begonnen is

• Wat baten kaars en bril, als den uil niet zien en wil.

het heeft geen zin iemand te helpen die toch niet wil meewerken

• Ze zien ze vliegen

niet goed bij het verstand zijn

Vertalingen

    1. waarnemen met het oog   

Abchazisch: абара (ab) Afrikaans: besien (af) Albanees: shoh (sq) Arabisch: رآى (ar) Nadjdi-Arabisch: vedu (ars) Baskisch: ikusi (eu) Bretons: gwelet (br) Catalaans: veure (ca) Chinees: 看 (zh), 睇 (zh) Deens: få øje på (da), se (da) Duits: sehen (de) Engels: see (en) Esperanto: vidi (eo) Estisch: nägema (et) Ewe: kpɔ (ee) Fins: nähdä (fi), katsoa (fi) Frans: voir (fr) Fries: sjen (fy) Grieks: βλέπω (el) Guarani: hecha (gn) Hebreeuws: ראה (he) Hongaars: lát (hu) Ido: vidar (io) Iers: feic (ga) IJslands: sjá (is), skynja (is) Iloko: kita Indonesisch: lihat (id), saksi (id), tonton (id), pandang (id) Italiaans: vedere (it) Japans: 見る (ja) Jiddisch: זעהן (yi) Koreaans: 보다 (ko)

Kroatisch: vidjeti (hr) Latijn: videō, vidēre, vīdī, vīsus (la), videre (la) Maori: kite (mi) Nahuatl: iteamic (nah) Nauruaans: ât (na), aia (na) Nedersaksisch: kieken (nds), ankieken (nds), seen (nds) Noors: se (no) Occitaans: veire (oc) Oekraïens: бачити (uk) onvoltooid, побачити (uk) voltooid Perzisch: دیدَن (fa), بین (fa) Piëmontees: vëdde Pools: widzieć (pl), dostrzegać (pl), patrzeć (pl) Portugees: ver (pt) Reto-Romaans: vesair (rm) Roemeens: vedea (ro) Russisch: видеть (ru) Schots-Gaelisch: faic (gd) Servisch: videti (sr) Siciliaans: vidiri (scn) Sloveens: videti (sl) Spaans: ver (es) Tagalog: kita (tl) Telugu: చూచు (te) Tsjechisch: vidět (cs) Turks: görmek (tr) Vietnamees: nhìn (vi), nhìn thấy (vi), trông (vi), trông thấy (vi), thấy (vi) Welsh: gweld (cy) Zweeds: se (sv)

    2. het vermogen waar te nemen   

Engels: see (en) Frans: voir (fr) Ido: vidar (io) Oekraïens: бачити (uk) onvoltooid, побачити (uk) voltooid

Perzisch: دیدن (fa) Roemeens: vedea (ro) Vietnamees: nhìn (vi), trông (vi)

    3. een bepaald gezicht zetten   

Latijn: videre (la)

Oekraïens: виглядати (uk) onvoltooid

    iets over het hoofd zien   

Duits: etwas übersehen (de)

Gangbaarheid

• Het woord zien staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "zien" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Gronings

Bezittelijk voornaamwoord

zien

1. zijn, z'n

Limburgs

Bezittelijk voornaamwoord

zien

1. zijn

Nedersaksisch

Bezittelijk voornaamwoord

zien

1. zijn, z'n

Schrijfwijzen

• zeen

Verwante begrippen

• heur
• hun
• mien
• ons

Werkwoord

zien

1. zien

Veluws

Bezittelijk voornaamwoord

zien

1. zijn, z'n

Werkwoord

zien

1. zien