آیا جنگ گسترده میان اسرائیل و حزب‌الله گریبانگیر ایران خواهد شد؟

تشدید درگیری‌های مرزی میان اسرائیل و حزب الله لبنان، تهدیدهای حسن نصرالله و اعلام آمادگی ارتش اسرائیل برای جنگی گسترده با مهمترین نیروی نیابتی جمهوری اسلامی ایران، همگی نگرانی از گسترده تر شدن جنگ را تا درون دولت آمریکا باعث شده‌اند. آیا خطر چنین جنگی جدّی است؟ تبعات آن نه فقط برای لبنان و منطقه، بلکه برای ایران کدام‌ها هستند؟ آیا چنین جنگی دخالت مستقیم جمهوری اسلامی ایران را در پی نخواهد داشت؟  آیا اسرائیل می‌تواند بعد از حملۀ هفتم اکتبر تجربه ای مشابه را اینبار از جانب حزب الله و سایر نیروهای نیابتی حکومت ایران تحمل کند؟ سکوت نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در ایران دربارۀ سیاست های منطقه‌ای و خارجی جمهوری اسلامی که از نمونه هایش همین وضعیت کنونی خاورمیانه است، چه معنایی دارد؟

منشه امیر، کارشناس مسائل خاورمیانه، و قاسم شعله سعدی، حقوقدان به این پرسش ها پاسخ داده‌اند.

به گفتۀ منشه امیر، "جنگ جاری در مرزهای شمالی اسرائیل سه بازیگر اصلی دارد : اسرائیل، حزب‌الله لبنان و جمهوری اسلامی ایران. در این جنگ، اسرائیل چاره‌ای ندارد جز این که خطر امنیتی حزب الله را از مرزهای خود دور کند. در غیر این صورت اکثر پنجاه، شصت هزار اسرائیلی که در چند متری مرز لبنان زندگی می‌کنند به آبادی‌های خود بازنخواهند گشت. بازیگر دوم، حزب الله لبنان است : یک نیروی نظامی قدرتمند با یک ارتش منظم و زرادخانه‌ای تقریباً بی انتها که در محاسبات اسرائیل مورد توجه قرار می گیرد. و بازیگر سوم، حکومت ایران است که با استفاده و سوءاستفاده از نیروهای نیابتی خود می کوشد به اهدافش در منطقه دست یابد و در این میان حزب‌الله مهمترین حلقۀ نیروهای نیابتی حکومت ایران به شمار می رود. با این حال، مایلم تصریح کنم که حسن نصرالله فقط نوکر جمهوری اسلامی نیست و به عنوان نیروی لبنانی نیز اهداف خاص خود را دارد و لزوماً از همۀ دستورات رژیم اسلامی ایران پیروی نخواهد کرد. افزون بر این، خود جمهوری اسلامی نیز به دلیل وضعیت داخلی که در آن گرفتار است صلاح خود را در حال حاضر در جنگ مستقیم با اسرائیل نمی‌بیند."

به گمان قاسم شعله سعدی، "پیش از هر چیز باید اسرائیل را از شخص بنیامین نتانیاهو تفکیک کرد. به این معنا که بنیامین نتانیاهو دوام و مصونیت خود را در ادامۀ جنگ می بیند. به محض این که این جنگ خاتمه یابد آقای نتانیاهو در داخل و در خارج از اسرائیل با خطر پیگرد قانونی روبرو خواهد شد. به همین خاطر ادامه و حتا گسترش جنگ حاضر بیش از هر چیز به سود شخص بنیامین نتانیاهو است. اما، حتا چنین سناریویی برای آقای نتانیاهو بی خطر نیست. طولانی ترین جنگی که اسرائیل تا پیش از این انجام داده بود بیشتر از سی وسه روز  طول نکشید. اکنون جنگ غزه به تنهایی با گذشت بیش از هشت ماه آنهم با هزینه و تلفات سنگین همچنان ادامه دارد."

منشه امیر در پاسخ به قاسم شعله سعدی گفته است که "جنگ اسرائیل با حزب الله کمترین ارتباطی با تصمیم های شخص نتانیاهو و ملاحظات و محاسبات شخصی او ندارد. درست است که هدایت جنگ در غزه برعهدۀ بنیامین نتانیاهو بوده است. اما، در خصوص جنگ با حزب الله همۀ نیروهای اسرائیلی از حکومت ائتلافی تا احزاب اپوزیسیون متفق القول هستند. به این معنا که اگر مناقشات جاری راه‌حل دیپلماتیک نیابد، گریزی از جنگ با حزب الله نیست."

قاسم شعله سعدی، دربارۀ همزمانی خطر جنگ اسرائیل و حزب الله با انتخابات ریاست جمهوری ایران و سکوت نامزدهای این انتخابات دربارۀ سیاست های منطقه ای جمهوری اسلامی گفته است : "نامزدهای انتخاباتی در ایران در مورد سیاست های منطقه ای جمهوری اسلامی سکوت اختیار کرده‌اند، زیرا نمی‌خواهند که اظهارات شان با واکنش رهبر جمهوری اسلامی و نهادهای تحت کنترل او مواجه شوند. اکثریت بزرگ مردم ایران خواستار سرنگونی رژیم حاکم بر ایران هستند (هفتاد و سه درصد مردم حتا مناظره های انتخاباتی را تماشا نمی‌کنند و همین نشان می دهد که انتخابات پیش‌رو با تحریم گستردۀ رأی‌دهندگان روبرو خواهد شد). با این حال، تنها سیاست های منطقه‌ای جمهوری اسلامی نیست که از سوی نامزدهای انتخاباتی مسکوت مانده‌اند. نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری ایران دربارۀ سیاست های کلان نظام که منشاء اصلی مشکلات فعلی کشورند جرأت اظهار نظر ندارند."  

منشه امیر بعید ندانسته که "رهبران اسرائیل و آمریکا در خصوص دخالت احتمالی حکومت ایران در جنگ احتمالی گسترده میان اسرائیل و حزب الله بحث و تبادل‌نظر کرده باشند. اما، او می گوید : "ارزیابی شخصی من این است که جمهوری اسلامی چنین خطری نخواهد کرد. افزون بر این، حزب الله برای جنگ با اسرائیل نیاز به نیروی زمینی تهران ندارد. در عرصۀ جنگ هوایی نیز وضع به همین صورت است. اگر جمهوری اسلامی وارد جنگ با اسرائیل بشود، اسرائیل بهانۀ لازم را برای نابود کردن تأسیسات هسته‌ای ایران به دست خواهد آورد. در این بین سناریوی بدبینانه‌تر این است که جمهوری اسلامی، همانند جنگ هشت ساله با عراق، با ایجاد یک بحران بزرگ منطقه‌ای و به بهانۀ مقابله با دشمن خارجی به سرکوب مردم در داخل روی آورد و مخالفانش را از نو از دم تیغ بگذراند."

قاسم شعله سعدی، در واکنش گفته است : "پرسش درست تر از نظر من این است که آیا جمهوری اسلامی ایران می تواند دست روی دست بگذارد و سرمایه گذاری چهل و چند سالۀ خود را بر روی حزب الله لبنان نادیده بگیرد و شاهد منفعل از میان رفتن آن توسط اسرائیل باشد؟ حملۀ هفتم اکتبر حماس و حمله موشکی و پهپادی رژیم ایران به اسرائیل در آوریل گذشته تمام قدرت نظامی و امنیتی اسرائیل را فرونشاند، حتا اگر اسرائیل در جنگ غزه پیروز بشود. بنابراین، برمی گردم به صحبت اولم، ادامه جنگ و وضعیت جنگی برای شخص نتانیاهو مصونیت آور است به ویژه این که او کابینۀ جنگی اسرائیل را منحل کرده و از این پس دست بازتری در تصمیم گیری‌ها دربارۀ ادامۀ جنگ خواهد داشت."

منشه امیر ، معتقد است : "هدف اسرائیل هرگز نابود کردن کامل حزب‌الله در لبنان نیست. چنین چیزی امکان ندارد. ولی، آنچه امکان پذیر است این است که حزب الله چنان در نتیجۀ حملات اسرائیل تضعیف و تنبیه بشود که دیگر جرأت نکند کوچکترین اقدامی علیه اسرائیل انجام بدهد. برای چنین اقدامی اسرائیل نیازی به دخالت ایالات متحد آمریکا و حمایت آن نخواهد داشت. اسرائیل هرگز از دولت های خارجی برای جنگ با گروه های تروریستی یا دولت های منطقه کمک نخواسته است. تنها نیازی که ممکن است اسرائیل داشته باشد موشک های پاترویت آمریکا برای مقابله با حملات موشکی و پهپادی گستردۀ حزب الله خواهد بود".

در مقابل قاسم شعله سعدی معتقد است "که در صورت وقوع جنگ با حزب الله، بعید است که اسرائیل بتواند به تنهایی هدایت آن را در دست بگیرد. به ویژه این که در صورت وقوع چنین جنگی حزب الله به تنهایی حمله نخواهد کرد و هم پیمانان آن در عراق، یمن، سوریه و حتا در ایران نیز علیه اسرائیل وارد عمل خواهند شد. افزون بر این، دخالت احتمالی آمریکا در چنین جنگی ممکن است به سود روسیه تمام شود. زیرا، کمترین پی آمد چنین جنگی تحت الشعاع قرار گرفتن جنگ اوکراین است. از اینها گذشته، نباید مشکلات و بحران‌های داخلی کشورهای غربی را دست کم گرفت. همین فرانسه را در حال حاضر در نظر بگیریم که با چه کلاف سردرگمی روبرو است. نتایج انتخابات پارلمان اروپا نیز به تنهایی پرمعنا و گویای مشکلات عدیدۀ کشورهای اروپایی است... در آمریکا هم وضع بهتر نیست. بازگشت ترامپ به قدرت می تواند کل صورت مسئله را تغییر بدهد."

در پایان منشه امیر گفته است : "در هر حال، من نسبت به آیندۀ منطقه بسیار نگران و بدبین هستم. به دلیل وضعیت کنونی جهانی و منطقه ای جنگ اسرائیل با حزب الله باصطلاح اول ماجرا خواهد بود و در صورت وقوع باصطلاح بیخ پیدا خواهد کرد." قاسم شعله سعدی ضمن تأئید این مطلب گفته است : "جهان به سمت یک نظم نوین میل می‌کند. ایران هم به عنوان یک کشور مقتدر و مهم تنها نخواهد بود و غرب هم نخواهد توانست با جمهوری اسلامی کاری بکند."