Trăng tròn
Trăng tròn là một trong các pha Mặt Trăng xảy ra khi Mặt Trăng được chiếu sáng toàn bộ khi nhìn từ Trái Đất. Pha này xảy ra khi Mặt Trăng ở vị trí xung đối với Mặt Trời (khi hai thiên thể nằm ở hai phía ngược nhau so với Trái Đất; một cách chính xác hơn, khi kinh độ hoàng đạo của Mặt Trời và Mặt Trăng chênh nhau giá trị 180 độ).[1] Điều này có nghĩa là phần bán cầu của Mặt Trăng hướng về phía Trái Đất (bán cầu gần) được Mặt Trời chiếu sáng toàn bộ và hiện lên như đĩa tròn (trong khi phần bán cầu kia không được chiếu sáng).
Nguyệt thực chỉ xảy ra trong thời điểm trăng tròn, lúc này quỹ đạo của Mặt Trăng cho phép nó đi qua vùng bóng tối của Trái Đất. Nguyệt thực không xảy ra hàng tháng bởi vì Mặt Trăng thường đi qua phía dưới hoặc phía trên vùng bóng tối của Trái Đất (do mặt phẳng quỹ đạo Mặt Trăng nghiêng so với mặt phẳng hoàng đạo). Nguyệt thực chỉ xảy ra khi trăng tròn xuất hiện ở thời điểm Mặt Trăng ở gần hai điểm nút quỹ đạo, hoặc là điểm nút lên hoặc là điểm nút xuống. Điều này làm cho hai hiện tượng thiên thực chỉ xuất hiện tối thiểu cách nhau 6 tháng, và nguyệt thực thường xuất hiện trước hoặc sau 2 tuần của nhật thực lúc trăng mới ở điểm nút quỹ đạo.
Khoảng thời gian giữa hai pha Mặt Trăng giống nhau—tháng giao hội—trung bình khoảng 29,53 ngày. Do vậy, trong âm lịch mà tháng âm bắt đầu từ lúc trăng mới, điểm trăng tròn rơi vào ngày 15 hoặc 16 âm lịch, trong đó xác suất điểm trăng tròn rơi vào ngày 16 âm lịch cao hơn.[2]
Lịch âm và lịch âm dương
[sửa | sửa mã nguồn]
Phần lớn các lịch cổ trên thế giới đều kết hợp năm dương lịch với chu kỳ mặt trăng bằng cách thêm các tháng nhuận.[5][6] Lịch Julian đã từ bỏ phương pháp này để chuyển sang cách tính hoàn toàn dựa trên dương lịch, trong khi lịch Hồi giáo thế kỷ 7 chọn cách tính hoàn toàn dựa vào âm lịch.
Lịch âm dương vẫn còn sử dụng là lịch Do Thái. Điều này thể hiện qua ngày lễ Vượt Qua và lễ Phục Sinh trong Do Thái giáo và Kitô giáo. Lễ Vượt Qua diễn ra vào ngày trăng tròn 15 Nisan trong lịch Do Thái. Ngày Rosh Hashana và Sukkot cùng các lễ hội Do Thái khác đều dựa trên các kỳ trăng non.[7]
Tháng nhuận
[sửa | sửa mã nguồn]Trong các lịch âm dương, tháng nhuận xuất hiện bảy lần trong chu kỳ 19 năm Metonic, trung bình cứ khoảng 2,7 năm sẽ có một lần. Trong lịch Do Thái, tháng nhuận được thêm vào là tháng Adar và xuất hiện vào đầu mùa xuân.
Xem thêm
[sửa | sửa mã nguồn]
Tham khảo
[sửa | sửa mã nguồn]
- ^ Seidelmann, P. Kenneth (2005). “Phases of the Moon”. Explanatory Supplement to the Astronomical Almanac. University Science Books. tr. 478. ISBN 0-935702-68-7.
They are the times when the excess of the Moon's apparent geocentric ecliptic longitude λM over the Sun's apparent geocentric ecliptic longitude is 0, 90, 180, or 270...
- ^ Cao An Biên (28 tháng 9 năm 2023). “Trung thu đón siêu trăng cuối cùng 2023: Trăng tròn và sáng nhất trong năm?”. Thanh Niên.
- ^ “Trăng tròn hiếm có vào ngày Giáng sinh, NASA”. 16 tháng 12 năm 2015. Lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 5 năm 2021. Truy cập ngày 23 tháng 12 năm 2015.
- ^ “Hỏi Tom: Trăng tròn vào ngày Giáng sinh có hiếm không?”. Chicago Tribune. 20 tháng 12 năm 2015. Lưu trữ bản gốc ngày 29 tháng 6 năm 2017. Truy cập ngày 23 tháng 12 năm 2015.
- ^ xem ví dụ, Blackburn, Bonnie; và đồng nghiệp (1999). The Oxford Companion to the Year. Oxford University Press. ISBN 0-19-214231-3.
- ^ Reingold, Edward M.; và đồng nghiệp (2001). Tính toán lịch: Ấn bản Thiên niên kỷ. Cambridge University Press. ISBN 0-521-77752-6.
- ^ Lê-vi ký 23:4–7, 33–35.
Liên kết ngoài
[sửa | sửa mã nguồn] |
Bài viết liên quan đến thiên văn học này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn. |
| Đặc điểm vật lý | | |
|---|---|---|
| Quỹ đạo | ||
| Bề mặt và đặc trưng | ||
| Khoa học | ||
| Thám hiểm | ||
| Tính thời gian và định vị | ||
| Pha và tên | ||
| Hiện tượng hàng ngày | ||
| Liên quan | ||
