Pagpapatiwakal

Suicide
Suicide
	The Suicide ni Édouard Manet 1877–1881
Espesyalidad	Sikiyatriya, sikolohiya

Pagpapakamatay (Latin suicidium, mula sa sui caedere, "patayin ang sarili") ay pagkilos ng sinasadyang pagsasagawa ng sariling ikamamatay. Ang pagpapakamatay ay madalas na ginagawa dahil sa kawalan ng pag-asa, ang sanhi nito ay madalas na inuugnay sa sakit sa pag-iisip tulad ng depresyon, bipolar disorder, schizophrenia, pagkalulong sa alak, o pagkalulon sa droga.^[1] Ang mga salik ng stress na tulad ng problemang pinansiyal o mga problema sa mga interpersonal relationship o pakikipag-ugnayan sa kapwa ang madalas na inuugnay dito. Kasama sa mga pagsisikap para maiwasan ang pagpapakamatay ang paglilimita ng pagkakaroon ng baril, paggamot sa mga pangkaisipang karamdaman at pagkakalulong sa droga, at pagpapahusay ng pag-unlad ng ekonomiya.

Ang pinaka-karaniwang pamamaraang ginagamit sa pagpapakamatay ay nag-iiba ayon sa bansa at bahagyang nauugnay sa pagkakaroon nito. Kasama sa mga karaniwang pamamaraan ang: pagbigti, pag-inom ng pestisidiyo, at mga baril. Ang humigit-kumulang na 800,000 hanggang sa isang milyong tao ang namamatay sa pamamagitan ng pagpapakamatay taun-taon, na siyang dahilan kaya ito ang ika-10 sa mga pangunahing sanhi ng pagkamatay sa buong mundo.^[1]^[2] Ang mga bilang ay mas mataas sa mga lalake kaysa sa mga babae, kung saan ang mga lalake ay tatlo hanggang apat na beses na mas malamang na magpakamatay kaysa sa mga babae.^[3] May mga tinatantiyang 10 hanggang 20 milyong mga hindi nakakamatay na pagsubok ng pagpapakamatay taun-taon.^[4] Ang mga pagsubok na pagpapakamatay ay mas karaniwan sa mga kabataan at mga babae.

Ang mga pananaw sa pagpapakamatay ay naiimpluwensiyahan ng malawak na mga kasalukuyang paksa tulad ng relihiyon, dangal, at ang kahulugan ng buhay. Ang mga relihiyong nag-uugat kay Abraham ang nagtuturing sa pagpapakamatay ayon sa tradisyon na isang kasalanan sa Diyos dahil sa paniniwala sa kabanalan ng buhay. Noong panahon ng samurai sa Hapon, ang seppuku ay iginagalang noon bilang alay ng para sa kabiguan o bilang isang anyo ng protesta. Ang Sati, na isa na ngayong ipinagbabawal ng batas na kaugalian ng Hindu sa paglilibing, ang nag-uutos sa biyuda na pagkitil sa sarili bilang alay ng kanyang sarili sa funeral pyre o pagsunog ng bangkay ng kanyang asawa bilang paghatid sa huling hantungan, nang kusa o sa pagpuwersa ng pamilya o ng lipunan.^[5]

Ang pagpapakamatay o pagsubok ng pagpapakamatay, na dating krimeng pinaparusahan, ay hindi na sa karamihan ng mga bansa sa Kanluran. Ito ay nananatiling isang kasalanang kriminal sa karamihan ng mga bansang Islam. Sa ika-20 at ika-21 siglo, ang pagpapakamatay sa isang anyo ng pagkitil sa sarili bilang alay ay ginagawa bilang isang pamamaraan ng pagprotesta, at ang kamikaze at mga suicide bombing o pagpapakamatay sa pagpapasabog ay isinasagawa bilang isang militar o teroristang taktika.^[6]

Depinisyon

Ang pagpapakamatay, na kilala rin bilang isang matagumpay na pagkitil sa sarili, ay "hakbang na pagkitil ng sariling buhay".^[7] Ang pagsubok o hindi nakakamatay na pagpapakamatay ay pananakit ng sarili na may pagnanais na wakasan ang buhay nguni’t hindi nagbubunga ng kamatayan.^[8] Ang Assisted suicide o tinulungang pagpapakamatay ay kapag tinulungan ng isang indibiduwal ang isang tao para hindi direktang kitilin ang kanilang sariling buhay sa pamamagitan ng pagbibigay ng payo o sa pamamagitan ng pagbigay ng paraan para ito’y maisakatuparan.^[9] Ito ay salungat sa euthanasia kung saan ang ibang tao ang aktibong kumikilos para sa pagsasakatuparan ng kamatayan ng isang tao.^[9] Ang suicidal ideation o pagbuo ng imahinasyon ng pagpapakamatay ay ang pag-iisip ng pagkitil sa sariling buhay.^[8]

Mga Salik ng Panganib

Kasama sa mga bagay na nakakaapekto sa panganib ng pagpapakamatay ang karamdaman sa kaisipan, pagkalulong sa droga, kalagayang sikolohikal, kultura, mga sitwasyon sa pamilya at lipunan, at mga genetic.^[11] Ang mga karamdamang pangkaisipan at maling paggamit ng substansiya (droga o alak) ay kadalasang magkasabay na nagaganap.^[12] Kasama sa mga ibang salik na nagdudulot ng panganib ang pagkakaroon ng dating pagsubok na magpakamatay,^[13] ang pagkakaroon ng mga paraan para maisakatuparan ang pagkilos, kasaysayan ng pagpapakamatay sa pamilya, o ang pagkakaroon ng traumatikong pinsala sa utak.^[14] Halimbawa, ang bilang ng mga pagpapakamatay ay napag-alamang mas mataas sa mga sambahayan na may mga baril kaysa sa mga wala nito.^[15] Ang mga panlipunan at pangkabuhayan na mga salik tulad ng kawalan ng trabaho, kahirapan, kawalan ng tirahan, at diskriminasyon ay maaaring makapagsimula ng pag-iisip ng pagpapakamatay.^[16] Humigit-kumulang 15–40% ng mga tao ay nag-iiwan ng suicide note o sulat ng pagpapakamatay.^[17] Ang mga genetic ay lumilitaw na siyang bumubuo sa pagitan ng 38% hanggang 55% ng mga pagpapakamatay.^[18] Ang mga beterano sa digmaan ay may mas mataas na panganib na magpakamatay dahil sa bahaging mas mataas ang bilang ng mga karamdamang pangkaisipan at problema sa pisikal na kalusugan na may kaugnayan sa digmaan.^[19]

Mga karamdamang pangkaisipan

Kadalasan, may mga karamdamang pangkaisipan sa panahon ng pagpapakamatay na tinatantiyang nasa hanay na mula 27%^[20] hanggang sa mahigit sa 90%.^[13] Sa mga nananatili sa psychiatric unit, ang panganib ng kanilang pagsasakatuparan ng pagpapakamatay sa buong buhay nila ay humigit-kumulang 8.6%.^[13] Ang kalahati ng lahat ng taong namamatay sa pagpapakamatay ay may major depressive disorder o masyadong malubhang karamdamang depresyon; ang pagkakaroon nito o ng isa sa ibang mga mood disorder tulad ng bipolar disorder ang nagpapataas ng panganib ng pagpapakamatay ng 20 beses.^[21] Kasama sa ibang mga kondisyong nauugnay ang schizophrenia (14%), mga karamdaman sa pagkatao (14%),^[22] bipolar disorder,^[21] at posttraumatic stress disorder.^[13] Ang humigit-kumulang 5% ng taong may schizophrenia ang namamatay sa pagpapakamatay.^[23] Ang mga karamdamang may kaugnayan sa pagkain o eating disorder ay ibang kondisyong may mataas na panganib.^[24]

Ang kasaysayan ng nakalipas na pagsubok na magpakamatay ang pinakamalaking palatandaan ng malamang na pagsasakatuparan ng pagpapakamatay.^[13] Ang humigit-kumulang na 20% ng mga pagpapakamatay ay nagkaroon na ng mga dating pagsubok at sa mga sumubok na magpakamatay, 1% ang nagtagumpay sa pagpapakamatay sa loob ng isang taon^[13] at mahigit sa 5% ang sumubok na magpakamatay makalipas ang 10 taon.^[24] Habang ang mga pagsasagawa ng pananakit sa sarili ay itinuturing na hindi pagsubok na magpakamatay, ang pagkakaroon ng ugali ng pananakit sa sarili ay nauugnay sa tumaas na panganib ng pagpapakamatay.^[25]

Sa humigit-kumulang na 80% ng matagumpay na pagpapakamatay, ang indibidwal ay nagpatingin sa isang doktor sa taon bago ang kanilang pagkamatay,^[26] kasama na ang 45% sa loob ng naunang buwan.^[27] Ang humigit-kumulang na 25–40% ng mga matagumpay na nagpakamatay ay nagkaroon ng pakikipag-ugnayan sa mga serbisyo para sa kalusugan ng isipan sa naunang taon.^[20]^[26]

Paggamit ng droga o alak

Ang pag-abuso sa droga o alak ang ikalawang pinaka-karaniwang salik ng panganib para sa pagpapakamatay pagkatapos ng malubhang depresyon at bipolar disorder.^[28] Ang kapwa pabalik-balik na pag-abuso ng alak o droga pati na rin ang malubhang paglalasing ay nauugnay.^[12]^[29] Kapag naisabay sa personal na pagdadalamhati, tulad ng pagluluksa, ang panganib ay mas lalo pang tumataas.^[29] At saka dagdag pa rito, ang maling paggamit ng substansiya (droga o alak) ay nai-uugnay sa mga pangkaisipang karamdaman.^[12]

Karamihan sa mga tao ay nasa impluwensiya ng mga pampakalmang gamot na may pampatulog (tulad ng alak o mga benzodiazepines) noong sila ay nagpakamatay^[30] na mayroong pagkalulong sa alak sa pagitan ng 15% hanggang 61% ng mga kaso.^[12] Ang mga bansang may mataas na bilang ng umiinom ng alak at may mas maraming bilang ng mga bar ay karaniwang may mas mataas na bilang ng pagpapakamatay ^[31] at ang pagkakaugnay na ito ay ang pangunahing nai-uugnay sa pag-inom ng distilled spirit kaysa sa talagang pag-inom ng alak.^[12] Ang humigit-kumulang na 2.2–3.4% ng mga ginamot sa pagkakalulong sa alak sa ilang punto ng kanilang buhay ay namatay sa pagpapakamatay.^[31] Ang mga lasenggo na sumubok na magpakamatay ay karaniwang lalake, mas matanda, at sumubok nang magpakamatay noon.^[12] Ang 3 hanggang 35% ng mga namatay na kabilang sa mga gumagamit ng heroin ay sanhi ng pagpapakamatay (humigit-kumulang na 14 na beses na mas mataas kaysa sa hindi gumagamit).^[32]

Ang pagkalulong sa cocaine at mga methamphetamine ay may mataas na kaugnayan sa pagpapakamatay.^[12]^[33] Sa mga gumagamit ng cocaine, pinakamalaki ang panganib sa withdrawal phase.^[34] Ang mga gumamit ng sinisinghot ay nasa malaking panganib rin na may humigit-kumulang na 20% na sumubok na magpakamatay sa ilang punto at ang mahigit sa 65% ang nag-iisip nito.^[12] Ang Paninigarilyo ay nai-ugnay sa panganib ng pagpapakamatay.^[35] May maliit na katibayan kung bakit nagkaroon ng ganitong pag-uugnay; gayunpaman, teorya na ang mga paghilig sa paninigarilyo ay may kalamangan sa pagpapakamatay, na ang paninigarilyo ay nagiging sanhi ng mga problema sa kalusugan na sa dakong huli ay nagdudulot sa mga tao ng pagnanais na wakasan ang kanilang buhay, at na ang paninigarilyo ay nakakaapekto sa chemistry ng utak na nagdudulot ng kalamangan para magpakamatay.^[35] Gayunpaman ang Cannabis ay hindi lumilitaw na tanging pinapataas nito ang panganib.^[12]

Problema sa Pagsusugal

Ang problema sa pagsugal ay nauugnay sa pinatinding imahinasyon ng pagpapakamatay at mga pagsubok nito kumpara sa pangkalahatang populasyon.^[36] Sa pagitan ng 12 hanggang 24% ng mga sugarol ang sumubok na magpakamatay.^[37] Ang bilang ng pagpapakamatay sa kanilang mga asawang babae ay tatlong beses na mas mataas kaysa sa pangkalahatang populasyon.^[37] Kabilang sa mga ibang salik na nagpapataas ng panganib sa mga problemang sugarol ang pangkaisipang karamdaman, pagkalulong sa alak at droga.^[38]

Mga medikal na kondisyon

May kaugnayan sa pagitan ng posibilidad na magpakamatay at mga problema sa pisikal na kalusugan kasama ang:^[24]hindi gumagaling na pananakit,^[39] pinsala sa utak sanhi ng bagay na tumama sa ulo (traumatic brain injury),^[40] kanser,^[41] mga sumasailalim sa hemodialysis, HIV, systemic lupus erythematosus, ang ilan lamang dito.^[24] Ang pagkakatukoy sa kanser ay halos dinodoble ang mga naunang panganib ng pagpapakamatay.^[41] Ang pangingibabaw ng mas malaking posibilidad ng pagpapakamatay ang nanatili pagkatapos ng pagbabago sa karamdamang nagdudulot ng depresyon at pagkakalulong sa alak. Sa mga taong may mahigit sa isang medikal na kondisyon, ang panganib ay partikular na mataas. Sa Hapon, ang mga problema sa kalusugan ay nakalista bilang pangunahing dahilan sa pagpapakamatay.^[42]

Ang mga sagabal sa pagtulog tulad ng insomnia^[43] at sleep apnea ay mga salik na nagdudulot ng depresyon at pagpapakamatay. Sa ilang mga sitwasyon, ang mga sagabal sa pagtulog ay maaaring salik na makapagdudulot ng panganib na hindi kasama ang depresyon.^[44] Ang ilang bilang ng ibang mga medikal na kondisyon ay maaaring magdulot ng mga sintomas na tulad ng mood disorder kabilang ang: hypothyroidism, Alzheimer's, tumor sa utak, systemic lupus erythematosus, at mga hindi kanais-nais na epekto ng gamot (tulad ng mgabeta blocker at mga steroid).^[13]

Pangkaisipan at ukol sa pakikisalamuha na mga kondisyon

Ang ilang pangkaisipan at ukol sa pakikisalamuha na mga kondisyon ang nagpapalaki ng panganib ng pagpapakamatay kabilang ang: kawalan ng pag-asa, kawalan ng ligaya sa buhay, depresyon at pagkabagabag.^[21] Ang kakulangan ng kakayahan para lutasin ang mga problema, kawalan ng kakayahan na dating mayroon ang isang tao, at kakulangan ng kakayahan para kontrolin ang bugso ay mayroon ring papel.^[21]^[45] Sa mga mas nakakatanda, ang pag-iisip na pagiging pasanin sa iba ay mahalaga.^[46]^[46]

Ang mga kamakailan na mga stress sa buhay tulad ng pagkawala ng isang kapamilya o kaibigan, kawalan ng trabaho, o pag-iisa (tulad ng pamumuhay nang mag-isa) ay dinadagdagan ang panganib.^[21] Ang mga kailanman ay hindi nag-asawa ay nasa mas mataas na panganib rin.^[13] Ang pagiging relihiyoso ay maaaring makabawas sa panganib ng pagpapakamatay ng isang tao.^[47] Ito ay iniuugnay sa negatibong pananaw ng maraming relihiyon laban sa pagpapakamatay at sa mas maraming ugnayan na idinudulot ng relihiyon.^[47] Ang mgaMuslim, sa mga relihiyosong tao, ang lumilitaw na may mas mababang bilang.^[48]

Ang mga ilan ay maaaring magpakamatay para takasan ang pang-aapi o bullying o wala sa katwirang panghuhusga.^[49] Ang kasaysayan ng sekswal na pang-aabuso sa pagkabata^[50] at ang panahong inilagi sa foster care ay mga salik rin ng panganib.^[51] Ang sekswal na pang-aabuso ay pinapaniwalaang nakakadagdag sa humigit-kumulang na 20% ng pangkalahatang panganib.^[18]

Ang isang unting-unting nababago na paliwanag sa pagpapakamatay ay na maaari nitong mapabuti ang inclusive fitness (pagiging akma para mag-anak). Ito ay maaaring maganap kung ang isang taong magpapakamatay ay hindi na magkakaanak pa at kinukuha nito ang mga ikakabuhay ng mga kamag-anak para mabuhay. Ang isang pagsalungat ay na ang mga kamatayan ng mga malulusog na kabataan ay malamang na hindi dumadagdag sa inclusive fitness (pagiging akma para mag-anak). Ang pag-akma o adaptation sa isang labis na naiibang kapaligiran ng pinagmulang lahi ay maaaring hindi nababagay sa kasalukuyan.^[45]^[52]

Ang kahirapan ay nauugnay sa panganib ng pagpapakamatay.^[53] Ang pagtindi ng kahirapan ng kamag-anak kumpara sa mga nakapaligid sa tao ay nagpapataas ng panganib ng pagpapakamatay.^[54] Mahigit sa 200,000 mga magsasaka sa India ang nagsagawa ng nagpakamatay mula noong 1997 na bahagyang dahil sa mga problema ng pagkakautang.^[55] Sa China, ang pagpapakamatay ay tatlong beses na mas malamang na mangyari sa mga rehiyong probinsiya kaysa sa mga lungsod na bahagyang pinaniniwalaan na dahil sa mga problemang pinansiyal sa bahaging ito ng bansa.^[56]

Media

Ang media, kasama na ang internet, ay may mahalagang papel.^[11] Ang paglalarawan nito ng pagpapakamatay ay maaaring may negatibong epekto na may maraming bilang, lantad at paulit-ulit na pag-uulat na pumupuri o dumadakila sa pagpapakamatay bilang ang siyang may pinakamalaking epekto.^[57] Kapag ang detalyadong paglalarawan kung paano magpakamatay sa pamamagitan ng isang partikular na pamamaraan ay isinasadula o isinasalarawan, ang pamamaraan ng pagpapakamatay na ito ay maaaring dumami sa buong populasyon.^[58]

Ang pagsisimulang ito ng pagkalat ng pagpapakamatay o panggagayang pagpapakamatay o copycat suicide ay kilala bilang Werther na epekto, na ipinangalan ayon sa kalaban na nasa The Sorrows of Young Werther ni Goethe na nagpakamatay.^[59] Ang panganib ay mas mataas sa mga kabataan na dumadakila sa kamatayan.^[60] Lumilitaw na habang ang media ng balita ay may malaking epekto, ang sa media ng aliwan naman ay kaduda-duda.^[61] Ang kabaliktaran ng Werther na epekto ay ang iminumungkahing Papageno na epekto kung saan ang saklaw ng mabisang mga mekanismo sa pagharap sa hinihingi ng sitwasyon, ay maaaring magkaroon ng pamprotektang epekto. Ang termino ay ibinatay sa katauhan sa opera ni Mozart na The Magic Flute na sa takot na mawala ng isang minamahal ay magpapakamatay sana nguni’t tinulungan siya ng mga kaibigan.^[59] Kapag sinunod ng media ang mga naaangkop na alituntunin sa pag-uulat, ang panganib ng pagpapakamatay ay bababa.^[57] Ang pagkuha ng suporta mula sa industriya gayunpaman, ay maaaring maging mahirap lalung-lalo na sa pangmatagalan.^[57]

Makatwiran

Ang makatwiran na pagpapakamatay ay ang makatwirang pagkitil sa sariling buhay,^[62] kahit na naniniwala ang iba na ang pagpapakamatay ay hinding-hindi makatwiran.^[62] Ang pagkitil ng sariling buhay para sa kapakanan ng iba ay kilala bilang pagpapakamatay para sa kapakanan ng iba o altruistic suicide.^[63] Ang halimbawa nito ay ang pagkitil ng isang nakakatanda sa kanyang buhay para makapag-iwan ng mas maraming pagkain para sa mga mas batang tao sa komunidad.^[63] Sa ilang kultura ng Eskimo, ito ay itinuturing na isang kilos ng paggalang, lakas ng loob, o karunungan.^[64]

Ang pagpapakamatay sa pamamagitan ng pag-atake o suicide attack ay isang pampolitikang pagkilos kung saan isasakatuparan ng isang umaatake ang isang karahasan laban sa iba na alam nilang magdudulot ito ng kanilang sariling kamatayan.^[65] Ang ilan sa mga nagpapakamatay na mga nambobomba ay bilang pagsusumikap na makamtan ang pagiging martir.^[19] Ang mga misyong kamikaze ay isinasagawa bilang isang katungkulan para sa isang mas mataas na ipinaglalabang layunin o moral na obligasyon.^[64] Ang pagpatay na pagpapakamatay ay isang pagkilos na homicide o pagpatay sa kapwa kasunod ng pagpapakamatay ng taong gumawa nito sa loob ng isang linggo.^[66] Ang mga pagpapakamatay ng grupo ng tao nang sabay-sabay o mass suicide ay madalas na isinasagawa dahil sa pamimilit ng lipunan kung saan isinusuko ng mga miyembro ang kalayaan nang buo sa isang pinuno.^[67] Ang mga pagpapakamatay ng grupo ng tao nang sabay-sabay o mass suicide ay maaaring isagawa ng kasing kaunti ng dalawang tao, na madalas na tinutukoy bilang kasunduang magpakamatay o suicide pact.^[68]

Sa mga hindi masyadong malalang sitwasyon kung saan ang pagpapatuloy na mabuhay ay di kayang matiis, ginagamit ng ilang mga tao ang pagpapakamatay bilang paraan ng pagtakas.^[69] Ang ilan sa mga nakakulong sa Nazi na mga concentration camp ay kilala bilang kinitil ang kanilang sariling buhay sa pamamagitan ng sadyang paghawak sa mga de-kuryenteng bakod.^[70]

Mga Pamamaraan

Ang bilang ng kaso sa Estados Unidos na namatay sa pamamagitan ng pagpapakamatay .^[15]

Ang pangunahing pamamaraan ng pagpapakamatay ay nag-iiba sa mga bansa. Kasama sa mga nangungunang pamamaraan sa mga iba’t-ibang rehiyon ang pagbibigti, pag-inom ng pestisidiyo, at mga baril.^[71] Ang mga kaibhang ito ay pinaniniwalaan na medyo dahil sa pagkakaroon ng mga iba’t-ibang pamamaraan.^[58] Sa isang pag-aaral sa 56 na bansa, napag-alaman na ang pagbibigti ang pinaka-karaniwang paraan sa karamihan ng mga bansa,^[72] na bumubuo sa 53% ng mga lalaking nagpapakamatay at 39% ng mga babaeng nagpapakamatay.^[73]

Ang 30% ng mga nagpapakamatay sa buong mundo ay dahil sa pestisidiyo. Gayunpaman, ang. paggamit ng pamamaraan na ito ay nag-iiba nang malaki mula 4% sa Europa hanggang sa mahigit sa 50% sa rehiyong Pasipiko.^[74] Karaniwan rin ito sa Latin America dahil madaling makuha ito sa populasyon ng mga magsasaka.^[58] Sa maraming bansa, ang mga pag-overdose ng gamot ay binubuo ng 60% ng mga nagpapakamatay sa mga babae at 30% sa mga lalake.^[75] Karamihan ay hindi naplano at nagaganap sa loob ng panahon ng isang talamak na panahon ng kawalang-katiyakan ng damdamin.^[58] Ang bilang ng namamatay ay nag-iiba ayon sa pamamaraan: mga baril 80-90%, pagkakalunod 65-80%, pagbibigti 60-85%, exhaust ng sasakyan 40-60%, pagtalon 35-60%, pagpapakamatay sa pamamagitan ng pagsusunog ng uling 40-50%, pestisidiyo 6-75%, pag-overdose ng gamot 1.5-4%.^[58] Ang mga pinaka-karaniwang pamamaraan ng pagsubok ng pagpapakamatay ay naiiba mula sa pinaka-karaniwang matagumpay na pamamaraan na may hanggang 85% ng pagsubok sa pamamagitan ng pag-overdose ng gamot sa maunlad na bansa.^[24]

Sa Estados Unidos, ang 57% ng mga pagpapakamatay ay kinasasangkutan ng paggamit ng baril kung saan ang pamamaraang ito ay medyo mas karaniwan sa mga lalake kaysa sa mga babae.^[13] Ang susunod na pinaka-karaniwang sanhi ay ang pagbibigti sa mga lalake at pag-inom ng lason sa mga babae.^[13] Kung pagsasamahin ang mga pamamaraang ito, bubuo ang mga ito ng humigit-kumulang sa 40% ng mga pagpapakamatay sa Estados Unidos.^[76] Sa Switzerland, kung saan halos ang bawa’t isa ay may nagmamay-ari ng baril, ang pinakamataas na bilang ng mga pagpapakamatay ay sa pamamagitan ng pagbibigti.^[77] Ang pagtalon para mamatay ay kapwa karaniwan sa Hong Kong at Singapore sa 50% at 80% ayon sa pagkasunud-sunod nito.^[58] Sa China, ang pag-inom ng pestisidiyo ang pinaka-karaniwang pamamaraan.^[78] Sa Hapon, ang pagsaksak ng sariling tiyan na kilala rin bilang seppuku o hara-kiri ay nagaganap pa rin,^[78] gayunpaman, ang pagbibigti ang pinaka-karaniwan.^[79]

Pathophysiology (ukol sa mga pagbabago sa paggana)

Walang alam na iisang batayan ayon sa pathophysiology o ukol sa mga pagbabago sa paggana para sa alinman sa pagpapakamatay o depresyon.^[13] Nguni’t ito ay pinaniniwalaan na bunga ng interaksiyon ng ugali, mga panlipunan at kapaligiran, at pangkaisipiang salik.^[58]

Ang mga mabababang antas ng brain-derived neurotrophic factor (BDNF) ay parehong direktang inuugnay sa pagpapakamatay^[80] at di direktang inuugnay sa papel nito sa malubhang depresyon, posttraumatic stress disorder, schizophrenia at obsessive–compulsive disorder.^[81] Natuklasan ng mga pag-aaral ng post-mortem o pagsisiyasat ng namatay ang bumabang antas ng BDNF sa hippocampus at prefrontal cortex, sa mga mayroon at walang kondisyong pangkaisipan.^[82] Ang serotonin, isang neurotransmitter ng utak, ay pinaniniwalaang mababa sa mga nagpapakamatay. Ito ay bahagyang ibinatay sa katibayan ng tumaas na antas ng mga 5-HT2A receptor na nakita pagkatapos mamatay.^[83] Ang iba pang katibayan ay kinabibilangan ng bumabang antas ng produkto ng pagkakahiwalay o breakdown ng serotonin, 5-Hydroxyindoleacetic acid, sa cerebral spinal fluid.^[84] Gayunpaman, ang direktang katibayan ay mahirap makalap.^[83] Ang epigenetics, ang pag-aaral ng mga pagbabago sa genetic expression bilang pagtugon sa mga salik na may kaugnayan sa kapaligiran na hindi binabago ang nasa ilalim na DNA, ay pinaniniwalaan ding may papel sa patukoy ng panganib na pagpapakamatay.^[85]

Pag-iwas

Bilang pagsisikap para maiwasan ang pagpapakamatay, ang senyales na ito ang nagtataguyod ng natatanging teleponong nasa Golden Gate Bridge na kumokonekta sa isang hotline para sa krisis.

Ang pag-iwas ng pagpapakamatay ay terminong ginagamit para sa magkakasamang pagsisikap para mabawasan ang insidente ng pagpapakamatay sa pamamagitan ng mga hakbang na pang-iwas. Ang pagbawas sa pagkakaroon ng daan para sa ilang mga pamamaraan tulad ng mga baril o lason ay binabawasan ang panganib.^[58]^[86] Kabilang sa ibang mga hakbang ang pagbawas sa daan para sa uling at mga harang sa mga tulay at mga platform sa subway.^[58] Ang paggamot sa pagkalulong sa droga at alak, depresyon, at ang mga sumubok na magpakamatay noon ay maaari ring maging epektibo.^[86] Iminungkahi ng ilan na bawasan ang daan para sa alak bilang isang estratehiyang pang-iwas (tulad ng pagbawas ng bilang ng mga bar).^[12] Kahit na karaniwan ang mga hotline para sa krisis, may kaunting katibayan para suportahan o kontrahin ang pagiging epektibo nito .^[87]^[88] Sa mga nakakabatang nasa hustong gulang na nag-isip na magpakamatay, lumilitaw na ang paggamot sa mga negatibong saloobin o iniisip (cognitive behavioral therapy) ay pinabubuti ang mga kinalabasan.^[89] Ang pag-unlad ng ekonomiya sa pamamagitan ng kakayahan nitong bawasan ang kahirapan ay maaaring makapagbawas ng bilang ng pagpapakamatay.^[53] Ang mga pagsisikap para mapalakas ang pakikipag-ugnayan ng mga tao lalung-lalo na sa mga matatandang lalake ay maaaring maging epektibo.^[90]

Pagsusuri (Screening)

May kaunting data tungkol sa mga epekto ng pagsusuri sa pangkalahatang populasyon sa tunay na bilang ng pagpapakamatay.^[91] Dahil sa may mataas na bilang ng tao na positibo sa pagsusuri sa pamamagitan ng mga kagamitan na ito na hindi nanganganib na magpakamatay, may mga alalahanin na ang pagsusuri (screening) ay maaaring magpataas ng paggamit ng magagamit para sa pangangalaga ng kalusugang pangkaisipan.^[92] Gayunpaman, inirerekomenda ang pagtatasa sa mga taong mataas ang panganib.^[13] Ang pagtatanong tungkol sa kakayahan ng isang taong magpakamatay ay hindi lumilitaw na nagpapataas ng panganib.^[13]

Karamdamang pangkaisipan

Sa mga taong may mga problema sa kalusugang pangkaisipan, ang ilang bilang ng mga paggamot ang maaaring magpababa ng panganib ng pagpapakamatay. Ang mga taong aktibong malamang na magpakamatay ay maaaring ipasok sa pangkaisipang pangangalaga (psychiatric care) , ito man ay boluntaryo o hindi.^[13] Ang mga pagmamay-ari na maaaring magamit para saktan ang kanilang sarili ay karaniwang inaalis.^[24] Ang ilang mga manggagamot ay pinapapirma ang mga pasyente ng mga kasunduan para sa pag-iwas sa pagpapakamatay kung saan kanilang sinasang-ayunan na hindi nila sasaktan ang kanilang mga sarili kung palalayain.^[13] Gayunpaman, ang katibayan ay hindi sumusuporta sa malaking epekto mula sa hakbang na ito.^[13] Kung mababa ang panganib ng isang tao, maaaring isaayos ang out-patient na paggamot ng kalusugang pangkaisipan.^[24] Ang maikling panahon ng pagkakaospital ay hindi pa napag-alamang mas epektibo kaysa sa pangangalaga ng komunidad para sa pagpapabuti na kalalabasan sa mga taong may borderline personality disorder na pabalik-balik ang pagpapakamatay.^[93]^[94]

May hindi pa tiyak na katibayan na ang psychotherapy, partikular ang dialectical behaviour therapy, ang nagpapababa ng pagpapakamatay sa mga kabataan^[95] pati na rin ang mga nasa borderline personality disorder.^[96] Nguni’t ang katibayan ay hindi nagpakita ng pagbaba ng mga ganap na pagpapakamatay.^[95]

May kontrobersiya tungkol sa pakinabang laban sa pinsala ng mga kontra-depresyon (antidepressant).^[11] Sa mga nakakabatang tao mas bago ang mga kontra-depresyon (antidepressant) tulad ng SSRIs ay lumilitaw na nagpapataas ng panganib ng pagpapakamatay mula 25 sa bawa’t 1000 hanggang 40 sa bawa’t 1000.^[97] Nguni’t para mga mas nakakatanda, maaari nilang mapababa ang panganib.^[13] Ang Lithium ay lumilitaw na epektibo sa pagpapababa ng panganib sa mga may bipolar disorder at unipolar depression sa halos parehong antas ng pangkalahatang populasyon.^[98]^[99]

Epidemiyolohiya

Ang humigit-kumulang sa 0.5% hanggang 1.4% ng mga tao ang kumikitil ng kanilang buhay sa pamamagitan ng pagpapakamatay.^[2]^[13] Sa buong daigdig, hanggang noong 2008/2009, ang pagpapakamatay ang ikasampung pangunahing sanhi ng kamatayan^[1] na ang mga 800,000 hanggang sa isang milyong tao ang namamatay taun-taon, na nagdudulot ng bilang ng namamatay na 11.6 sa bawa’t 100,000 mga tao sa bawa’t taon.^[2] Ang mga bilang ng pagpapakamatay ay tumaas ng 60% mula 1960s hanggang 2012,^[86] ang mga pagtaas na ito ay pangunahing nakikita sa mahirap na bansa.^[1] Para sa bawa’t pagpapakamatay na magreresulta sa kamatayan, mayroong 10 hanggang 40 pagsubok ng pagpapakamatay.^[13]

Malaki ang iniba ng mga bilang ng pagpapakamatay sa mga bansa at sa paglipas ng panahon.^[2] Bilang porsiyento ng mga pagkamatay noong 2008 ito ay: sa Africa 0.5%, sa South-East Asia 1.9%, sa Amerika 1.2% at sa Europa 1.4%.^[2] Ang mga bilang sa bawa’t 100,000 kung saan sa: Australia 8.6, Canada 11.1, China 12.7, India 23.2, United Kingdom 7.6, Estados Unidos 11.4.^[101] Ito ay itinuring na ika-10 nangungunang sanhi ng kamatayan sa Estados Unidos noong 2009 sa humigit-kumulang na 36,000 mga kaso sa isang taon.^[102] At ang humigit-kumulang na 650,000 katao ang nakikita sa emergency department taun-taon dahil sa pagsubok na magpakamatay. Ang ^[13] Lithuania, Hapon at Hungary ang may pinakamataas na bilang.^[2] Ang mga bansang lubos na may pinakamataas na bilang ng mga nagpapakamatay ay ang China at India na bumubuo sa halos lampas sa kalahati ng kabuuan.^[2] Sa China, ang pagpapakamatay ang ika-5 pangunahing sanhi ng pagkamatay.^[103]

Kasarian

Suicide rate per 100,000 males (left) and female (right) (data from 1978–2008).

walang data

< 1

1–5

5–5.8

5.8–8.5

8.5–12

12–19

19–22.5

22.5–26

26–29.5

29.5–33

33–36.5

>36.5

Sa mga Kanluraning bansa, ang mga lalaki ay tatlo hanggang apat na beses na mas madalas namamatay ang mga lalaki sa pamamagitan ng pagpapakamatay kaysa sa mga babae, bagaman ang mga babae ay sinusubukang magpakamatay nang apat na beses na mas madalas.^[2]^[13] Ito ay iniugnay sa paggamit ng mas maraming nakakapatay na paraan ng mga lalake para kitlin ang kanilang mga buhay.^[104] Ang kaibhang ito ay mas kapansin-pansin sa mga mas mahigit sa edad na 65 na may sampung beses na mas marami ang lalaking nagpapakamatay kaysa sa mga babae.^[104] Ang China ang isa sa may pinakamataas na bilang ng mga babaeng nagpakamatay sa mundo at ito lamang ang bansa kung saan ito ay mas mataas kaysa sa mga lalake (proporsiyon ng 0.9).^[2]^[103] Sa Silangang Mediterranean, ang bilang ng nagpapakamatay ay halos magkatumbas sa mga lalake at mga babae.^[2] Para sa mga babae, ang pinakamataas na bilang ng pagpapakamatay ay makikita sa Timog Korea sa 22 sa bawat 100,000, na may pinakamataas na bilang sa Timog-Silangang Asya at sa Kanlurang Pasipiko sa pangkalahatan.^[2]

Edad

Sa maraming bansa, ang bilang ng nagpapakamatay ay pinakamataas sa kalagitnaang edad hanggang 60^[105] o sa nakakatanda.^[58] Gayunpaman, ang absolute number o tiyak na bilang ng nagpapakamatay ay pinakamataas sa pagitan ng 15 hanggang 29 na taong gulang dahil sa bilang ng mga taong nasa grupo ng edad na ito.^[2] Sa Estados Unidos, ito ay pinakamataas sa amerikano na lalakeng mas matanda sa 80 taong gulang, kahit na ang mga kabataan ay mas madalas na sumubok na magpakamatay.^[13] Ito ang pangalawang pinaka-karaniwang sanhi ng pagkamatay sa mga kabataan o adolescents^[11] at sa mga batang lalake ay pangalawa lamang sa aksidente ang ikinamatay.^[105] Sa mga kabataang lalake sa mahirap na bansa, ito ang sanhi ng halos 30% ng mga pagkamatay.^[105] Sa mga mahirap na bansa, ang mga bilang ay magkapareho nguni’t ito ay bumubuo ng mas maliit na bahagi ng kabuuang pagkamatay dahil sa mas mataas na bilang ng mga namatay mula sa ibang mga uri ng trauma.^[105] Sa Timog-Silangang Asya, kung ihahambing sa ibang bahagi ng mundo, ang mga pagkamatay dahil sa pagpapakamatay ay nagaganap sa mas malaking bilang sa mga batang babae kaysa sa mga nakakatandang babae.^[2]

Kasaysayan

Sa sinaunang Athens, ang isang taong nagpakamatay nang walang pahintulot ng estado ay pinagkakaitan ng karangalan ng isang normal na paglibing. Ang tao ay ililibing nang mag-isa, sa malayong lugar ng lungsod, nang walang lapida o palatandaan.^[106] Sa Sinaunang Greece at Roma, ang pagpapakamatay ay itinuring na isang katanggap-tanggap na pamamaraan ng pagharap ng pagkatalo sa militar.^[107] Sa Sinaunang Roma, kahit na dati nang pinapahintulutan ang pagpapakamatay, sa kalaunan ito ay itinuring na isang krimen laban sa estado dahil sa mga pang-ekonomiyang gastos nito.^[108] Ang isang ordinansa para sa krimen na ginawa ni Louis XIV ng Pransiya noong 1670 ang mahigit sa mas grabe na parusa na ito: ang bangkay ng isang tao ay hinihila sa mga kalsada, nang nakadapa, at pagkatapos ay ibibigti o itatapon sa tambak ng basura. Dagdag pa rito, ang lahat ng ari-arian ng taong iyon ay kukumpiskahin.^[109]^[110] Ayon sa kasaysayan, ang mga tao sa simbahang Kristiyano na sumubok na magpakamatay ay pinaparusahan ng pagtiwalag sa relihiyon at ang mga namatay sa pamamagitan ng pagpapakamatay ay inililibing sa labas ng mga sagradong libingan.^[111] Sa huling bahagi ng ika-19 na siglo ng Great Britain, ang pagtatangkang magpakamatay ay itinuring na katumbas ng pagtangkang pumatay at maaaring parusahan ng pagbitay.^[111] Sa ika-19 na siglo sa Europa, ang pagpapakamatay ay nag-iba ang pagturing mula sa sanhi ng kasalanan sa sanhi ng pagkabaliw.^[110]

Lipunan at kultura

Pagsasabatas

Isang *tantō* na kutsilyo na inihahanda para saseppuku.

Sa karamihan ng mga Kanluraning bansa, ang pagpapakamatay ay hindi na isang krimen,^[112] gayunpaman, ito ay krimen sa karamihan ng mga bansa sa karamihan sa Kanlurang bahagi ng Europa mula noong Middle Ages hanggang sa 1800s.^[113] Marami sa mga bansang Islam ang binabansagan ito na isang kriminal na kasalanan.^[48]

Sa Australya, ang pagpapakamatay ay hindi isang krimen.^[114] Gayunpaman, ito ay isang krimen para pagpayuhan, udyukan, o tulungan at hikayatin ang isa pa para subukang magpakamatay, at malinaw na pinapahintulutan ng batas ang sinumang tao na gamitin ang “naturang puwersa na tulad ng makatwirang kinakailangan” para maiwasan ang pagpapakamatay ng iba.^[115] Ang Hilagang Teritoryo ng Australya sa maikling panahon ay nagkaroon ng legal na tinulungan ng manggagamot na pagpapakamatay mula 1996 hanggang 1997.^[116]

Walang bansa sa Europa ang kasalukuyang itinuturing ang pagpapakamatay o pagsubok na magpakamatay na isang krimen.^[111] Inalis ng Inglatera at Wales ang kaparusahan sa pagpapakamatay sa pamamagitan ng Suicide Act 1961 0 Batas sa Pagpapakamatay ng 1961 at ang Republika ng Ireland noong 1993.^[111] Ang salitang "commit (o pagsasagawa)" ay ginamit bilang pagtukoy nito bilang labag sa batas gayunapaman, marami sa mga organisasyon ang pumigil dito dahil sa negatibong pakahulugan nito.^[117]^[118]

Sa India, ang pagpapakamatay ay labag sa batas at ang naiwanang pamilya ay maaaring maharap sa mga legal na problema.^[119] Sa Germany, ang aktibong euthanasia o pagpatay ng isang tao dahil sa awa ay labag sa batas at ang sinumang nandoon sa oras ng pagpapakamatay ay maaaring mahatulan para sa kabiguang magbigay ng tulong sa isang emerhensiya.^[120] Ang Switzerland ay kamakailang gumawa ng mga hakbang para gawing legal ang tinulungang pagpapakamatay o assisted suicide para sa may hindi gumagaling na pangkaisipang karamdaman. Ang mataas na hukuman sa Lausanne, sa pagbigay ng hatol ng hukom noong 2006, ay ipinagkaloob sa isang hindi pinangalanang tao na may matagal nang patuloy na problema sa isipan ang karapatan na kitlin ang kanyang sariling buhay.^[121]

Sa Estados Unidos, ang pagpapakamatay ay hindi labag sa batas nguni’t maaaring samahan ng mga kaparusahan para sa mga susubok nito.^[111] Legal ang pagpapakamatay na tinutulungan ng manggagamot sa estado ng Oregon ^[122] at sa Washington.^[123]

Mga panrelihiyong pananaw

Sa karamihan ng mga anyo ng Kristiyanismo, ang pagpapakamatay ay itinuturing na kasalanan, na pangunahing ibinabatay sa mga isinulat ng mga maimpluwensiyang tagapag-isip na Kristiyano ng Middle Ages, tulad nina St. Augustine at St. Thomas Aquinas; nguni’t ang pagpapakamatay ay hindi itinuring na kasalanan sa ilalim ng Byzantine ang alitintunin ng Justinian na Kristiyano, halimbawa.^[124]^[125] Sa doktrina ng simbahang Katolika, ang argumento ay ibinatay sa kautusan "Huwag kang pumatay" (na ginawang naaangkop sa ayon sa Bagong Tipan ni Hesus sa Mateo 19:18), pati na rin ang ideyang, ang buhay ay regalong kaloob ng Diyos na hindi dapat tanggihan nang may pagkamuhi, at na ang pagpapakamatay ay laban sa "likas na kaayusan" at kaya humahadlang sa kabuuang plano ng Diyos para sa mundo.^[126]

Gayunpaman, pinaniniwalaan na ang karamdamang pangkaisipan o labis na takot sa pagdurusa ang nagpapaliit sa pananagutan ng nagpapakamatay.^[127] Kabilang sa mga pangontra sa argumento ang sumusunod: na ang ikaanim na kautusan ay mas wastong naisalin bilang “huwag pumatay”, na hindi kinakailangang tumukoy sa sarili; na ang Diyos ay nagkaloob ng kalayaang magpasiya sa mga tao; na ang pagkitil sa sariling buhay ay hindi hihigit sa paglabag sa Batas ng Diyos kaysa sa paggamot ng sakit; at na ang ilang bilang ng mga pagpapakamatay ng mga sumasampalataya sa Diyos ay nakatala sa Bibliya nang wala kahit man lamang kaunting pag-uusig.^[128]

Nakatuon ang Judaism sa kahalagahan ng pagbibigay halaga sa buhay na ito, at kaya naman, ang pagpapakamatay ay katumbas ng pagtanggi sa kabutihan ng Diyos sa mundo. Sa kabila nito, sa ilalim ng malalang sitwasyon kung saan wala nang pagpipilian kundi ang mamatay o sapilitang pagtaksilan ang kanilang relihiyon, ang mga Hudyo ay indibiduwal na nagpakamatay o sabay-sabay na nagpakamatay (tingnan ang Masada, Ang Unang Pag-uusig ng Pranses sa mga Hudyo, at York Castle para sa mga halimbawa) at bilang kasuklam-suklam na paalaala, mayroon pang dasal sa liturya ng Hudyo para sa “kapag ang kutsilyo ay nasa lalamunan”, para sa mga namamatay "para gawing sagrado ang Pangalan ng Diyos" (tingnan ang Pagiging Martir). Ang mga kilos na ito ay nakatanggap ng mga magkakahalong pagtugon ng mga awtoridad ng Hudyo, itinuring ng ilan bilang mga halimbawa ng pagiging martir na nagpapakita ng kabayanihan, habang ang iba ay nagpahayag na mali para sa kanila na kitlin ang kanilang sariling buhay sa pag-asa ng pagiging martir.^[129]

Ang pagpapakamatay ay hindi pinahihintulutan sa Islam.^[48] Sa Hinduismo, ang pagpapakamatay ay hindi katanggap-tanggap sa pangkalahatan at itinuturing na katumbas ng pagiging makasalanan katulad ng pagpatay sa kapwa sa makabagong lipunan ng Hindu. Isinasaad sa Mga Banal na Kasulatan ng Hindu na ang isang taong nagpakamatay ay magiging bahagi ng espirituwal na mundo, na pagala-gala sa daigdig hanggang sa oras na siya’y nakatakdang mamatay kung hindi siya nagpakamatay.^[130] Gayunpaman, tinatanggap ng Hinduismo ang karapatan ng isang taong kitlin ang sariling buhay sa pamamagitan ng hindi marahas na kaugalian ng pag-aayuno hanggang kamatayan na tinatawag na Prayopavesa.^[131] Nguni’t ang Prayopavesa ay limitado lamang sa mga taong wala nang natitirang hinahangad o ambisyon, at wala nang tungkuling natitira sa buhay na ito.^[131] Ang Jainism ay may katulad na kaugalian na tinatawag na Santhara. Ang Sati, o ang pagpapakamatay sa pamamagitan ng pagsunog sa sarili ng mga biyuda ay naging talamak sa lipunan ng Hindu sa panahon ng Middle Ages.

Pilosopiya

Ilang mga katanungan ang itinatanong sa loob ng pilosopiya ng pagpapakamatay, kasama na kung ano ang bumubuo sa pagpapakamatay, makatwirang pagpili ba o hindi ang pagpapakamatay, at ang moral na pagpapahintulot sa pagpapakamatay.^[132] Ang pilosopikal na argumento ayon sa kung ang pagpapakamatay ay maaaring maging moral na katanggap-tanggap o hindi ay nahahanay mula sa malakas na pagtutol (pagturing sa pagpapakamatay bilang hindi etikal at imoral), hanggang sa mga pananaw sa pagpapakamatay bilang isang sacrosanct na karapatan para sa kahit na sino (maging siya man ay bata at malusog na tao) na naniniwala na makatwiran at matapat na pinagpasyahan nila na kitlin ang kanilang buhay.

Kasama sa mga tumututol sa pagpapakamatay ang mga Kristiyanong dalubhasa sa pilosopiya tulad nina Augustine ng Hippo at Thomas Aquinas,^[132] Immanuel Kant^[133] at, sa pangangatwiran laban dito, si John Stuart Mill – ang pagtuon ni Mill sa kahalagahan ng kalayaan at awtonomiya ay nangangahulugan na kanyang tinanggihan ang mga pagpipilian na pipigil sa isang taong gumawa ng mga nagsasariling desisyon.^[134] Itinuturing ng iba ang pagpapakamatay bilang isang lehitimong bagay ng personal na pagpili. Ang mga tagasuporta ng posisyong ito ay pinapanindigan na walang sinuman ang dapat na piliting magdusa nang labag sa kanilang kalooban, partikular na mula sa mga kondisyon na tulad ng mga hindi na magagamot na karamdaman, karamdamang pangkaisipan, at katandaan na wala nang pag-asang bumuti pa. Kanilang tinatanggihan ang paniniwala na ang pagpapakamatay ay palaging hindi makatwiran, ikinakatwirang ito ay maaaring wastong huling kalutasan para sa mga nagdudusa sa malalang pananakit o trauma.^[135] Ang mas malakas na paninindigan ay nangangatwiran na ang mga tao ay kailangang mapahintulutan na sariling piliin para mamatay maging sila man ay nagdudusa o hindi. Ang mga kilalang sumusuporta sa paniniwala na ito ay sina Scottish empiricist na si David Hume^[132] at ang Amerikanong bioethicist na si Jacob Appel.^[121]^[136]

Pagtatanggol

Ang pagtatanggol ng pagpapakamatay ay naganap sa maraming kultura at pumapangalawang kultura. Ang Militar na Hapon sa panahon ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig ay hinikayat at dinakila ang kamikaze na pag-atake, na mga pagpapakamatay na pag-atake ng mga pilotong militar mula sa Imperyo ng Hapon laban sa mga sasakyang-pandagat ng Magkaalyadong hukbong-dagat sa mga panahon ng pagwawakas ng kampanya ng Pasipiko para sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Ang lipunan ng Hapon sa pangkalahatan ay inilarawan bilang "konsintidor" ng pagpapakamatay^[138] (tingnan ang Pagpapakamatay sa Hapon).

Ang Mga paghahanap sa internet ng impormasyon tungkol sa pagpapakamatay ay nagbibigay ng mga webpage na 10-30% ng panahon na hinihikayat o pinapadali ang mga pagsubok ng pagpapakamatay. May ilang mga alalahanin na ang mga naturang site ay maaaring udyukan ang mga posibleng magpakamatay. Ang ilang mga tao ay bumubuo ng mga suicide pact o kasunduan sa pagpapakamatay sa online, ito man ay sa mga dating kaibigan o sa mga taong nakilala lamang kamakailan sa mga chat room o mga message board. Gayunpaman, ang Internet ay maaari ring makatulong iwasan ang pagpapakamatay sa pamamagitan ng pagbibigay ng grupong panlipunan para sa mga taong nag-iisa.^[139]

Mga Lokasyon

Ang ilang mga landmark ay naging kilala para sa mga mataas na bilang ng mga tangkang pagpapakamatay.^[140] Kasama na dito ang Tulay ng Golden Gate ng San Francisco, Kagubatang Aokigahara ng Hapon,^[141] Beachy Head ng Inglatera^[140] at Bloor Street Viaduct ng Toronto.^[142]

Hanggang noong 2010, ang Golden Gate Bridge ay nagkaroon ng mahigit sa 1,300 na pagpapakamatay sa pamamagitan ng pagtalon simula nang ito ay naipatayo noong 1937.^[143] Ang maraming lugar kung saan karaniwang nangyayari ang pagpapakamtay ay gumawa ng mga harang para iwasan ito.^[144] Kasama dito ang Luminous Veil sa Toronto,^[142] at mga harang sa Eiffel Tower sa Paris at Empire State Building sa New York.^[144] Hanggang noong 2011, ang isang harang ay ginagawa para sa Golden Gate Bridge.^[145] Ang mga ito ay tila napakabisa sa pangkalahatan.^[145]

Iba pang uri

Dahil ang pagpapakamatay ay nangangailangan ng kusang pagsubok na mamatay, sa pakiwari ng iba hindi ito masasabing magaganap sa mga hindi tao.^[107] Ang mga pagkilos ng pagpapakamatay ay naobserbahan sa salmonella na naghahangad na malabanan ang kakumpetensiyang bakterya sa pamamagitan ng pagsisimula ng isang pagtugon sa immune system o sistema ng resistensiya laban sa mga ito.^[146] Ang mga pagpapakamatay bilang pangdepensa ng mga manggagawa ay nakita rin sa langgam sa Brazil na Forelius pusillus kung saan ang isang grupo ng mga langgam ay iniwan ang seguridad ng pugad pagkatapos tinakpan ang pasukan mula sa labas bawa’t gabi.^[147]

Ang mga Pea aphid, kapag nanganganib sa isang ladybug, ay maaaring pasabugin ang kanilang sarili, na naghihiwalay sa isa’t-isa at pinoprotekhan ang kanilang mga kauri at kung minsan pa ay pinapatay ang ladybug.^[148] Ang ilang uri ng mga anay ay may mga sundalo na sumasabog, na tumatakip sa kanilang mga kaaway ng malagkit na goo.^[149]^[150]

Nagkaroon ng mga ulat batay sa mga naobserbahan sa mga aso, kabayo at dolphin na nagpapakamatay, nguni’t may napakaliit na katibayan para maging batayan.^[151] Nagkaroon lamang ng napakaliit na siyentipikong pag-aaral hinggil sa pagpapakamatay ng hayop.^[152]

Mga Kilalang Kaso

Ang isang halimbawa ng sabay-sabay na pagpapakamatay o mass suicide ay ang 1978 na "Jonestown" pagpapakamatay ng kulto, kung saan ang 918 miyembro ng Peoples Temple, isang Amerikanong kulto na pinamunuan ni Jim Jones, ang nagwakas ng kanilang buhay sa pamamagitan ng pag-inom ng ubas na Flavor Aid na may halong cyanide.^[153]^[154]^[155] Ang mahigit sa 10,000 mga Hapong sibilyan ang nagpakamatay sa mga huling araw ng Digmaan ng Saipan noong 1944, ang ilan ay tumalon sa "Suicide Cliff" at "Banzai Cliff".^[156]

Ang 1981 protesta sa pamamagitan ng hindi pagkain, na pinamunuan ni Bobby Sands, ay nagbunga ng 10 namatay. Ang sanhi ng kamatayan ay naitala ng coroner bilang “gutom na kusang ginawa,” sa halip na pagpapakamatay; ito ay binago para lamang maging "gutom" sa mga katibayan ng pagkamatay pagkatapos ng protesta mula sa mga pamilya ng mga namatay na nagprotesta.^[157] Si Erwin Rommel sa panahon ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig ay natuklasang may nalalaman sa simula pa lamang ng Hulyo 20 Plot sa buhay ni Hitler at pinagbantaan ng public trial o paghatol ng publiko, paghatol ng kamatayan at mga marahas na paghihiganti sa kanyang pamilya maliban na lamang kung kikitlin niya ang sarili niyang buhay.^[158]

Ang pagpapatiwakal o pagpapakamatay ay ang intensiyonal na pagkitil ng isang tao sa kanyang sariling buhay. Ang pagpapatiwakal ay maaaring dulot ng maraming bagay gaya ng depresyon, kahihiyan, pagdurusa, kahirapan sa buhay, o mga di kanais nais na sitwasyon sa buhay ng isang tao. Halos isang milyon kada taon ang namamatay sa pagpapatiwakal na isa sa pangunahing dahilan ng kamatayan ng tao sa buong mundo. Halos 10 hanggang 20 milyon naman ang nagtatangkang magpakamatay kada taon.

Bilang

Pambansa

Talaan ng mga bansang may pinakamataas na insidente ng pagpapatiwakal:

**Pagpapatiwakal bawat 100,000 tao kada taon**^[159]
Ranggo	Bansa	Lalake	Babae	Kabuuan	Taon
1	Lithuania	70.1	14.0	40.2	2004
2	Belarus	63.3	10.3	35.1	2003
3	Russia	61.6	10.7	34.3	2004
4	Kazakhstan	51.0	8.9	29.2	2003
5	Hungary	44.9	12.0	27.7	2003
6	Guyana	42.5	12.1	27.2	2003
7	South Korea^[160]^[161]	N/A	N/A	26.1	2005
8	Slovenia	37.9	13.9	25.6	2004
9	Latvia	42.9	8.5	24.3	2004
10	Japan	35.6	12.8	24.0	2004

Mga klasipikasyon ng pagpapatiwakal

Eutanasya: Ito ang pagpapatiwakal ng isang indibidwal na nagnanais ng wakasan ang sariling buhay sa tulong ng ibang tao. Ito ay maaaring makatulong sa isang indibidwal na wala ng pisikal na kapasidad na isagawa ang pagpapakamatay dahil sa matinding karamdaman. Ang karaniwang tumutulong sa pagsasagawa ng isang euthanasia ay isang miyembro ng pamilya o doktor (kung ito ay legal sa isang bansa). Ang euthanasia ay isang moral at pampolitikang isyu sa maraming bansa, tulad ng kinasangkutang iskandalo ng doktor na si Dr. Jack Kevorkian, isang doktor na tagapagtaguyod ng karapatan ng mga taong nagnanais magpakamatay sa pamamagitan ng euthanasia. Dahil sa pagsasagawa ni Dr. Kevorkian ng euthanasia sa ilang pasyente, siya ay nahatulang mabilanggo sa kulungan. Ang ilang bansa na may batas na pumapayag sa euthanasia ang Switzerland kung saan ang klinikang Dignitas sa bansang ito ang dinadayo ng mga indibidwal mula sa ibang bansa na nagnanais magpakamatay sa pamamagitan ng euthanasia.
Murder suicide: Isang pagpatay-pagpapatiwakal kung saan ang isang indibidwal ay pumatay ng isa o higit pang mga tao bago patayin ang kanyang sarili. Ang ilang akto na kabilang sa murder-suicide ang:
- Pagpapakamatay ng mga suicide bomber: Ito ang papagpapatiwakal kung saan ang isang indibidwal ay isinakripisyo ang kanyang buhay alang alang sa isang ideolohiya kabilang na ang relihiyon o politika. Ito ay maaring bunsod ng paghihiganti o pagpoprototesta sa mga kalaban ng ideolohikal na ito.
- Pagpatay ng mga miembro ng sariling pamilya. Ito ang pagpapatiwakal na ang layunin ay pigilan ang sakit at paghihirap na haharapin ng mga miyembro ng pamilya, tulad ng asawa at mga anak na nakasalaylay lamang sa taong nagpatiwakal. Ang problemang pinansiyal ang karaniwang motibasyon ng mga magulang na pumatay ng kanilang sariling mga anak bago nagpatiwakal. Kabilang din dito ang pagpatay ng isang asawa sa sariling mga anak bilang paghihiganti sa naiwang asawa dulot ng diborsiyo o pangangaliwa ng isang asawa.
- Krimen ng pag-ibig: Isang pagpapatiwakal na ginawa ng isang indibidwal matapos patayin ang kanyang kasintahan o asawa bunsod ng biglaang simbuyo ng pagseselos, galit o dalamhati sa taong ito.
- Pambabaril sa paaralan: Ito ang pagpapatiwakal ng isa o maraming estudyante pagkatapos isagawa ang pamamaril sa loob ng paaralan. Ito ay karaniwang resulta ng "bullying" (pang aabuso o panliligalig) sa mga estudyante ng iba pang estudyante at ang hindi pagaksiyon ng paaralan dito na naging dahilan upang ang mga estudyanteng ito ay mapoot sa kanyang paaralan at sa mga estudyante nito. Ilang halimbawa nito ang Columbine highschool massacre noong 1999 at pambabaril-pagpapatiwakal ng estudyanteng si Seung-Hui Cho sa Virginia Tech noong 2007.
- Kasunduang Pagpatiwakal (suicide pact): Isang kasunduan sa pagitan ng dalawa o higit na indibidwal na isagawa ang pagpakamatay ng sama sama sa isang lugar, o hiwalay na lugar ngunit parehong oras. Ang gawaing ito ay karaniwang nangyayari sa Hapon at Korea kung saan ang mga indibidwal ay naghahanap sa internet o forum ng ilang indibidwal na nagnanais din magpakamatay. Ang karaniwang paraan ng suicide pact ay ang pagpapakamatay ng mga nagkasundong indibidwal sa pamamagitan ng paglanghap ng nakakalasong gas gaya ng Carbon Monoxide o Hydrogen Sulfide sa isang saradong sasakyan o kwarto.
Mass suicide o Pagpapatiwakal sa isang kulto: ito ay pagpapatiwakal kung saan ang isang malaking bilang ng mga tao ay sabay sabay na nagpakamatay dahil sa parehong paniniwalang ideolohikal kabilang na ang relihiyon at politika. Ang isa sa natalang pinakamalaking mass suicide sa kasaysayan ang ginawang pagpapakamatay ng 909 miembro ng kulto ng mangangaral na si Jim Jones sa Jonestown, Guyana noong 18 Nobyembre 1978.
Pagpapatiwakal upang takasan ang isang parusa: Ito ang pagpapatiwakal na karaniwang ginagawa ng mga kriminal sanhi ng pagsisisi sa kanilang nagawa o takasan ang pagkakulong sa bilangguan ng mahabang panahon.

Mga Dahilan

Ang ilan sa mga dahilan ng pagpapatiwakal ng isang tao:

Sakit sa pag-iisip: Ito ay madalas na matatagpuan o umiiral sa 87% hanggang 98% ng mga taong nagpatiwakal. Kabilang sa mga sakit sa pagiisip na makikita sa mga nagpatiwakal ang bipolar disorder na makikita sa 30% ng mga taong nagpatiwakal, pag-abuso ng mga ilegal na droga sa 18%, schizophrenia sa 14%, at sa may diperensiya ng personalidad sa 13% ng mga nagpapatiwakal. Ang panganib sa pagsasagawa ng pagpapatiwakal ng mga taong may karamdamang depresyon ay humigit-kumulang 15 porsiyento. Ang mga droga at gawain na maaring magsanhi sa isang indibidwal na magpatiwakal ang pagggamit ng drogang cocaine, benzodiazepine, alak, methamphetamine, heroin, paninigarilyo, at pagsusugal.
Genetiks: Ayon sa pananaliksik, ang mga indibidwal na may magulang o kamag-anak na nagpatiwakal ay nangaganib na magsagawa rin ng pagpapatiwakal. Kung ang magulang ay may sakit sa pag-iisip na maaaring naging sanhi ng pagpapatiwakal nito, ito ay maaaring mamana ng isang anak.
Pagdurusa: Ang pagkakaroon ng sakit na walang lunas tulad ng kanser at ang kaakibat na pisikal, emosyonal (gaya ng kahihiyan sa kaso ng mga may HIV), at pinansiyal na pagdudursang idudulot nito ang nagtutulak sa ibang tao na magpatiwakal na lamang. Kabilang din sa pagdurusa ang kahirapan sa buhay, pagkakalubog sa utang at iba pa.
Problema sa paaralan gaya ng pagbagsak sa pagsusulit
Problema sa pag-ibig: Ang hindi kayang pagtanggap sa pakikipaghiwalay ng isang kasintahan o asawa, kawalang interes ng isang minamahal sa taong nagmamahal sa kanya o pagtanggi ng isang indibidwal na maging kasintahan ng isa pang indibidwal ang nagtutulak sa iba na magpatiwakal na lamang.
Diskriminasyon: Ang diskriminasyon na nararanasan ng isang indibidwal batay sa kanyang etnisidad, kasarian, orientasyong sekswal, estado sa buhay ay maaaring magdulot sa mga ito ng kawalan ng kompiyansa (confidence) sa sarili, depresyon at kawalan ng pag-asa.
Pang aabuso: Ang pang aabuso ay maaring tumukoy sa karahasan, emosyonal, o sekswal na pang aabuso sa isang indibidwal katulad ng mga asawa at mga bata. Ang mga inaabusong indibidwal ay maaaring makaramdam ng kawalan ng kompiyansa sa sarili at depresyon.

Paraan

Ilan sa karaniwang paraan ng pagpapatiwakal ay:

Pagbaril sa sarili: Ito ang pagpapatiwakal gamit ang isang baril na itinutok sa sentido (temple) o puso ng isang tao. Ito ang karaniwang paraan ng pagpapatiwakal sa Estados Unidos. Ang hindi matagumpay na pagbaril sa sarili ay maaaring maging resulta ng pagkawasak ng mukha, pagkalumpo, coma o paralisis na sanhi ng pagkawala ng ilang bahagi ng utak.

Pagbibigti: Ito ang pinakakaraniwang paraan ng pagpapatiwakal dahil sa madaling aksesibilidad ng mga bagay na ginagamit sa pagbibigti gaya ng nylon cord, sinturon, damit at iba pa. Ang mga bagay na ito ay ikinakabit sa leeg upang pigilan ang pagdaloy ng dugo sa utak ng isang tao. Ito ay nagreresulta ng cerebral hypoxia o kawalan ng oxygen sa utak ng tao. Ang kawalan ng malay (unconsciouness) ay maaaring maganap sa loob ng labinlamang segundo o mas matagal pa. Ang kamatayan ay magaganap sa loob ng 15 minuto o mas matagal pa. Ito ang isa sa pinakamatagumpay na paraan ng pagpapatiwakal at halos 70% ng nagbibigti ay nagtatagumpay na makamit ang kamatayan.
Pagtalon mula sa matataas na gusali: Ang paraang ito ang karaniwang paraan ng pagpapatiwakal na ginagawa sa Hongkong. Ang Centre for Suicide Research and Prevention ng Universid ng Hong Kong ay naniniwala na ito ay sanhi ng madaling paghahanap ng mga nagnanais magpakamatay ng mga matataas na gusali na pagtatalunan. Ang hindi matagumpay na pagpapakamatay sa paraang ito ay maaaring magsanhi ng permanenteng pagkalumpo ng isang tao.
Paglalaslas ng pulso o leeg: Isang paraan na ang layunin ay mamatay sa pamamagitan ng pagkaubos ng dugo. Ito ay karaniwang hindi matagumpay na paraan ng pagpapakamatay at ang layunin ng mga gumagawa nito ay marahil isa lamang pagsigaw ng paghingi ng tulong sa kanilang mga problema sa buhay.
Pagpapakalunod: Isang paraan na nagreresulta sa cerebral hypoxia o kawalan ng oxygen sa utak ng tao.
Paglanghap ng nakakalasong gas: Ito ang karaniwang paraan ng pagpapatiwakal sa Hapon ng ilang indibidwal na nagkasundong sabay sabay na magpakamatay. Ang pagpapapatiwakal ay ginagawa sa loob ng isang selyadong sasakyan gamit ang isang hibachi (banga o lutuan na nilalagyan ng uling). Ang bagong paraan ng pagpapatiwakal sa Hapon na pinapaniwalaang mas epektibo at mas mabilis kesa sa carbon monoxide ang hydrogen sulfide sa pamamagitan ng paghahalo ng detergent (panlabang kemikal) at sulfur (bath salts).
Pag inom ng lason: Ang bilis ng pagkamit ng kamatayan sa paraang ito ay depende sa kemikal na ginamit ng isang indibidwal. Sa Pilipinas, ang karaniwang kemikal na iniinom ng mga nagpapakamatay ay "silver cleaner".^[162]
Pagpapasagasa sa tren: Ito ang paraan ng pagpapakamatay kung saan ang isang indibidwal ay humihiga sa riles ng papadating na tren o pagpapabangga sa tumatakbong tren. Ang hindi matagumpay na pagpapakamatay sa paraang ito ay maaaring magresulta ng permanenteng pagkalumpo sa isang tao.
Drug overdose: Ito ang paraan ng pagpapakamatay sa pamamagitan ng paginom ng droga sa sobrang bilang na nagreresulta sa pagkalason ng katawan.

Liham ng nagpatiwakal

Ang liham ng nagpatiwakal (suicide note) ay mensahe na iniwan ng isang nagpatiwakal upang ipaalam ang dahilan ng kanyang pagpapakamatay o ang mga kahilingan sa mga mga naiwang kamag-anak o kakilala. Tinatayang may 12–20% o isa sa bawat anim ng mga pagpapatiwakal ay nag-iiwan ng liham..

Legalidad ng pagpapatiwakal

May iba't ibang batas ang mga bansa tungkol sa pagpapatiwakal. Sa estado ng Victoria sa Australia, ang isang nakaligtas sa pagpapakamatay ay maaaring kasuhan ng kasong pagpatay (manslaughter). Bukod sa Victoria, ang mga bansang Netherlands at Russia ay may batas na maaaring magkaso ng manslaugther sa isang indibidwal na nagpayo, nagsulsol o nagdulot sa iba na magpatiwakal. Sa India at Singapore, ang pagtatangkang magpakamatay ay isang krimen. Ang mga bansa o estado kung saan legal ang euthanasia ay kinabibilangan ng Oregon, Washington at Switzerland.

Mga pananaw

Pilosopikal

Mga pabor sa pagpapatiwakal

Idealismo: Ayon sa historyan na si Herodotus, "Kapag ang buhay ay naging mabigat, ang kamatayan ay nagiging hinahanap na kanlungan ng isang tao". Ito ay inayunan ng pilosopong si Arthur Schopenhauer, "sabihin nila sa amin na ang pagpapakamatay ay isang pinakadakilang pagsasagawa ng kaduwagan...na ang pagpapatiwakal ay mali, gayung maliwanag na walang bagay sa mundo na higit sa kanyang pag-aari kundi ang kanyang buhay at pagkatao. Bukod dito, naniniwala rin si Schopenhauer na ang pagpapakamatay ay hindi isang bagay na imoral ngunit ito'y isang karapatan ng tao na kitilin ang kanyang sariling buhay. Sa isang paghahalintulad, kanyang inahalintulad ang pagtatapos ng sariling buhay ng isang tao sa paggising nito kung ito ay nakararanas ng isang bangungot.
Liberalismo: Ang Liberalismo ay naghahayag na ang buhay ng isang tao ay pag-aangkin lamang nila, at walang ibang tao ang may karapatan na ipilit ang kanilang mga paniniwala sa ibang tao na ang buhay ng isang tao ay para ipamuhay ito. Sa halip, ang isang indibidwal na nasasangkot dito ang gagawa ng gayung desisyon at ito ay dapat respetuhin. Ayon sa pilosopo at sikayatrist na si Thomas Szasz, ang pagpapakamatay ang pinaka pundamental na karapatan ng lahat ng tao. Kung ang kalayaan ay ang pag-aari ng sariling buhay at katawan, ang pagkitil ng sariling buhay ang pinakapundamental sa lahat ng bagay. Kung ikaw ay pinupuwersang mabuhay ng ibang tao, kung gayun, hindi ikaw ang nabubuhay at hindi mo ito pag-aari kundi pag-aari ng iba.
Stoisismo: Bagama't ayon kay George Lyman Kittredge ang mga "stoiko ay naniniwalang ang pagpapatiwakal ay kaduwagan at mali", ang mga pinakakilalang stoiko gaya ni Seneca Ang Nakababata, Epictetus, at Marcus Aurelius — ay naniniwala na ang pagpapakamatay ng isang indibidwal ay palaging isang opsiyon at sa maraming pagkakataon ay mas kagalang galang pa kesa sa buhay na puno ng kasawian.
Confucianismo: Ihinahayag ng Confucianismo na ang pagkabigong sundin ang mahahalagang prinsipyo ay mas masahol pa kaysa kamatayan, kaya ang pagpapakamatay ay maaaring payagan at ito ay kapuri-puri kung ito ay ginawa para sa kapakanan ng mga prinsipyong ito. Ang pagdidiin ng Confucianismo sa katapatan, pagsasakripisyo ng sarili, at karangalan ay parang naghihimok sa isang altruistikong (alang alang sa kapakanan ng iba) papagpakamatay.
Libertarianismo: Para sa mga libertariano, ang karapatan ng pag-aari ng sarili ay nagbibigay karapatan sa isang tao na wasakin ang kanyang katawan kung kanyang nanaisin. Ang platapormang pampolitika ng U.S. Libertarian Party's noong 1996 ay nagtataguyod na "ipawalang bisa ang lahat ng batas na naghahadlang sa karapatan ng isang indibidwal na kitilin ang sariling buhay at ito ay panghihimasok sa pangunahing karapatan ng isang indibidwal na kitilin ang kanyang sariling buhay."

Mga pagtutol sa pagpapatiwakal

Plato: Ayon sa pilosopong Griego na si Plato, ang pagpapatiwakal ay hindi mali kapag ang pagpapatiwakal ng isang tao ay isang utos ng estado, dulot ng matinding kasawian, nagdurusa ng matinding kahihiyan. Gayunpaman, naniniwala si Plato na ang pagpapatiwakal ay dapat parusahan kung ito ay sanhi ng "kawalan ng pagtitiyaga at kaduwagan".
Albert Camus: Ang Pranses-Alheryanong absurdistang pilosopo na si Albert Camus ay nakita ang layunin ng absurdismo sa pangangatwiran kung ang pagpapakamatay ay kinakailangan sa isang mundo na walang Diyos. Para kay Camus, ang pagpapakamatay ay ang pagtanggi ng kalayaan. Ayon kay Camus, ang pagtakas sa kahangalan ng realidad tungo sa relihiyon, mga ilusyon o kamatayan ay hindi ang paraan ng pagtakas dito. Sa halip na takasan ang kahangangalan ng kawalang kahulugan ng buhay, ayon kay Camus, ito ay dapat yakapin ng buong puso.
Immanuel Kant: Ang pagtutol ng pilosopong si Immanuel Kant sa pagpapakamatay ay mababasa sa kanyang aklat na Fundamental Principles of The Metaphysic of Morals (Pangunahing Prinsipyo ng metapisiko ng mga moral). Ayon kay Kant, "Siya na nag-iisip magpakamatay ay dapat itanong sa kanyang sarili kung ang kanyang gagawing aksiyon ay alinsunod sa ideya ng sangkatauhan bilang layunin nito. Ang teoryang ito ni Kant ay tumitingin lamang sa pagsasagawa nito at hindi sa kalalabasan at resulta. Para kay Kant, ang isang tao ay nararapat, alinsunod sa etiko na suriin kung ang isang tao ay handang lahatin ang gawaing ito: na ang ang lahat ng tao ay dapat gawin ito. Ikinatwiran ni Kant na ang pagpili ng isang tao na kitilin ang sariling buhay ay nagpapataw sa isang tao na ituring ang kanyang sarili na layunin nito, na itinatakwil ni Kant. Ayon kay Kant, ang tao ay hindi lang dapat maging instrumento ngunit ang lahat ng aksiyon nito ay palaging ituring na layunin nito. Sa gayun hindi etikal na kitilin ng tao ang kanyang buhay para lamang bigyan kasiyahan ang kanyang sarili.
Liberalismong Klasiko: Ikinatwiran ni John Stuart Mill na dahil ang "sine qua non ng kalayaan" ang kapangyarihan ng isang indibidwal na gumawa ng mga desisyon, ang anumang desisyon na magpipigil sa isang tao na gumawa ng marami pang desisyon ay dapat pigilan.
Kontratang Panlipunan: Ang kontratang soyal ayon kay Jean-Jacques Rousseau, ay kung saan ang bawat tao ay may karapatang ipanganib ang kanyang buhay upang panatilihin ito. Ayon kay Hobbes at Locke, ang natural na batas ay nagbabawal sa bawat tao na "gawin ang isang bagay na ikawawasak ng kanyang sariling buhay o alisin ang isang bagay na magpapanatili nito".

Relihiyon

Tutol

Kabilang ang Hudaismo, Budhismo, Kristiyanismo, Islam sa mga relihiyon na tumuturing sa pagpapatiwakal bilang isang kasalanan.

Ayon sa doktrina ng Katolisismo, ang pagpapatiwakal ay isang matinding kasalanan, ngunit sa katekismo ng katoliko numero 2283 ang nakasaad ay: "Hindi tayo dapat mawalan ng pag-asa sa kaligtasan ng mga taong kumitil ng kanilang sariling buhay. Sa pamamagitan ng mga paraan na siya lang ang nakakaalam, ang Diyos ay maaaring magbigay ng pagkakataon sa mga ito para sa pagsisisi. Ang simbahan ay nananalangin para sa mga taong kumitil ng kanilang sariling buhay." Ayon sa Obispong Katoliko ng Westminster sa Inglatera na si Bernard Longley: "Ang pagpapatiwakal ay matinding kasalanan ngunit ang isang indibidwal ay dapat mayroong malusog na pag-isip upang malaman na ang kanyang ginagawa ay kasalanan. Ang mga taong nagpapatiwakal ay karaniwang nababalutan ng kaguluhan sa pag-iisip at kawalang pag-asa na nawawalan ng kontrol sa kanilang pag-iisip. Ang Diyos ay hindi humahatol sa mga taong hindi alam ang kanilang ginagawa. Ang kanyang habag ay walang katapusan." ^[163]

Pabor

Ang Jainismo ay isang relihiyon na nagbibigay permisyon sa tao na magpakamatay ngunit may mga mahigpit na kondisyon. Ang mga Jain munis at nakakatanda ay kilala sa papapagutom sa kanilang sarili hanggang sa makamit ang kamatayan. Ang paraang ito ay tinatawag na Santhara. Ang ibang marahas na paraan ng pagpapatiwakal ay hindi pinapayagan. Ito ay marahil sa aral ng Jainismo ng "hindi paggamit ng karahasan".

Ang ilang mga relihiyong kulto ay hindi lamang pinahihintulutan ang pagpapakamatay ngunit kanilang aktibo pang hinihikayat ang kanilang mga miyembro na magpatiwakal dahil sa paniniwalang ang pagapapatiwakal ay paraan ng pagtakas ng kaluluwa sa isang mas mabuting mundo. Ang mga kilalang halimbawa ng pagpapatiwakal sa kulto ang Peoples Temple, Solar Temple at Heaven's Gate.

Silipin din

Buhay

Talasangguian

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 Hawton K, van Heeringen K (2009). "Suicide". Lancet. 373 (9672): 1372–81. doi:10.1016/S0140-6736(09)60372-X. PMID 19376453. {{cite journal}}: Unknown parameter |month= ignored (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ ^2.00 ^2.01 ^2.02 ^2.03 ^2.04 ^2.05 ^2.06 ^2.07 ^2.08 ^2.09 ^2.10 ^2.11 ^2.12 Värnik, P (2012 Mar). "Suicide in the world". International journal of environmental research and public health. 9 (3): 760–71. doi:10.3390/ijerph9030760. PMC 3367275. PMID 22690161. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)
↑ Meier, Marshall B. Clinard, Robert F. (2008). Sociology of deviant behavior (ika-14th ed. (na) edisyon). Belmont, CA: Wadsworth Cengage Learning. p. 169. ISBN 978-0-495-81167-1. {{cite book}}: |edition= has extra text (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ Bertolote JM, Fleischmann A (2002). "Suicide and psychiatric diagnosis: a worldwide perspective". World Psychiatry. 1 (3): 181–5. PMC 1489848. PMID 16946849. {{cite journal}}: Unknown parameter |month= ignored (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ "Indian woman commits sati suicide". Bbc.co.uk. 2002-08-07. Nakuha noong 2010-08-26.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Aggarwal, N (2009). "Rethinking suicide bombing". Crisis. 30 (2): 94–7. doi:10.1027/0227-5910.30.2.94. PMID 19525169.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Stedman's medical dictionary (ika-28th ed. (na) edisyon). Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins. 2006. ISBN 978-0-7817-3390-8. {{cite book}}: |edition= has extra text (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ ^8.0 ^8.1 Krug, Etienne (2002). World Report on Violence and Health (Vol. 1). Genève: World Health Organization. p. 185. ISBN 978-92-4-154561-7.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ ^9.0 ^9.1 Gullota, edited by Thomas P.; Bloom, Martin (2002). The encyclopedia of primary prevention and health promotion. New York: Kluwer Academic/Plenum. p. 1112. ISBN 978-0-306-47296-1. {{cite book}}: |first= has generic name (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Karch, DL; Logan, J; Patel, N; Centers for Disease Control and Prevention, (CDC) (2011 Aug 26). "Surveillance for violent deaths—National Violent Death Reporting System, 16 states, 2008". Morbidity and mortality weekly report. Surveillance summaries (Washington, D.C. : 2002). 60 (10): 1–49. PMID 21866088. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ ^11.0 ^11.1 ^11.2 ^11.3 Hawton, K; Saunders, KE; O'Connor, RC (2012 Jun 23). "Self-harm and suicide in adolescents". Lancet. 379 (9834): 2373–82. doi:10.1016/S0140-6736(12)60322-5. PMID 22726518. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ ^12.00 ^12.01 ^12.02 ^12.03 ^12.04 ^12.05 ^12.06 ^12.07 ^12.08 ^12.09 Vijayakumar, L; Kumar, MS; Vijayakumar, V (2011 May). "Substance use and suicide". Current opinion in psychiatry. 24 (3): 197–202. doi:10.1097/YCO.0b013e3283459242. PMID 21430536. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ ^13.00 ^13.01 ^13.02 ^13.03 ^13.04 ^13.05 ^13.06 ^13.07 ^13.08 ^13.09 ^13.10 ^13.11 ^13.12 ^13.13 ^13.14 ^13.15 ^13.16 ^13.17 ^13.18 ^13.19 ^13.20 ^13.21 Chang, B; Gitlin, D; Patel, R (2011 Sep). "The depressed patient and suicidal patient in the emergency department: evidence-based management and treatment strategies". Emergency medicine practice. 13 (9): 1–23, quiz 23–4. PMID 22164363. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ Simpson, G; Tate, R (2007 Dec). "Suicidality in people surviving a traumatic brain injury: prevalence, risk factors and implications for clinical management". Brain injury : [BI]. 21 (13–14): 1335–51. doi:10.1080/02699050701785542. PMID 18066936. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)
↑ ^15.0 ^15.1 Miller, M; Azrael, D; Barber, C (2012 Apr). "Suicide mortality in the United States: the importance of attending to method in understanding population-level disparities in the burden of suicide". Annual review of public health. 33: 393–408. doi:10.1146/annurev-publhealth-031811-124636. PMID 22224886. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ Qin P, Agerbo E, Mortensen PB (2003). "Suicide risk in relation to socioeconomic, demographic, psychiatric, and familial factors: a national register-based study of all suicides in Denmark, 1981–1997". Am J Psychiatry. 160 (4): 765–72. doi:10.1176/appi.ajp.160.4.765. PMID 12668367. {{cite journal}}: Unknown parameter |month= ignored (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ Gilliland, Richard K. James, Burl E. Crisis intervention strategies (ika-7th ed. (na) edisyon). Belmont, CA: Brooks/Cole. p. 215. ISBN 978-1-111-18677-7. {{cite book}}: |edition= has extra text (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ ^18.0 ^18.1 Brent, DA; Melhem, N (2008 Jun). "Familial transmission of suicidal behavior". The Psychiatric clinics of North America. 31 (2): 157–77. doi:10.1016/j.psc.2008.02.001. PMC 2440417. PMID 18439442. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)
↑ ^19.0 ^19.1 Rozanov, V; Carli, V (2012 Jul). "Suicide among war veterans". International journal of environmental research and public health. 9 (7): 2504–19. doi:10.3390/ijerph9072504. PMC 3407917. PMID 22851956. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)
↑ ^20.0 ^20.1 University of Manchester Centre for Mental Health and Risk. "The National Confidential Inquiry into Suicide and Homicide by People with Mental Illness" (PDF). Inarkibo mula sa orihinal (PDF) noong 2013-01-16. Nakuha noong 25 Hulyo 2012.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo 2013-01-16 sa Wayback Machine.
↑ ^21.0 ^21.1 ^21.2 ^21.3 ^21.4 Chehil, Stan Kutcher, Sonia (2012). Suicide Risk Management A Manual for Health Professionals (ika-2nd ed. (na) edisyon). Chicester: John Wiley & Sons. pp. 30–33. ISBN 978-1-119-95311-1. {{cite book}}: |edition= has extra text (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ Bertolote, JM; Fleischmann, A; De Leo, D; Wasserman, D (2004). "Psychiatric diagnoses and suicide: revisiting the evidence". Crisis. 25 (4): 147–55. PMID 15580849.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ van Os J, Kapur S. Schizophrenia. Lancet. 2009 [archived 2013-06-23; cited 2014-01-31];374(9690):635–45. doi:10.1016/S0140-6736(09)60995-8. PMID 19700006.
↑ ^24.0 ^24.1 ^24.2 ^24.3 ^24.4 ^24.5 ^24.6 Tintinalli, Judith E. (2010). Emergency Medicine: A Comprehensive Study Guide (Emergency Medicine (Tintinalli)). New York: McGraw-Hill Companies. pp. 1940–1946. ISBN 0-07-148480-9.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Whitlock J, Knox KL (2007). "The relationship between self-injurious behavior and suicide in a young adult population". Arch Pediatr Adolesc Med. 161 (7): 634–40. doi:10.1001/archpedi.161.7.634. PMID 17606825. {{cite journal}}: Unknown parameter |month= ignored (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ ^26.0 ^26.1 Pirkis, J; Burgess, P (1998 Dec). "Suicide and recency of health care contacts. A systematic review". The British journal of psychiatry : the journal of mental science. 173: 462–74. PMID 9926074. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)
↑ Luoma, JB; Martin, CE; Pearson, JL (2002 Jun). "Contact with mental health and primary care providers before suicide: a review of the evidence". The American Journal of Psychiatry. 159 (6): 909–16. PMID 12042175. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ Perrotto, Jerome D. Levin, Joseph Culkin, Richard S. (2001). Introduction to chemical dependency counseling. Northvale, N.J.: Jason Aronson. pp. 150–152. ISBN 978-0-7657-0289-0.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ ^29.0 ^29.1 Fadem, Barbara (2004). Behavioral science in medicine. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins. p. 217. ISBN 978-0-7817-3669-5.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Youssef NA, Rich CL (2008). "Does acute treatment with sedatives/hypnotics for anxiety in depressed patients affect suicide risk? A literature review". Ann Clin Psychiatry. 20 (3): 157–69. doi:10.1080/10401230802177698. PMID 18633742.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ ^31.0 ^31.1 Sher, L (2006 Jan). "Alcohol consumption and suicide". QJM : monthly journal of the Association of Physicians. 99 (1): 57–61. doi:10.1093/qjmed/hci146. PMID 16287907. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)
↑ Darke S, Ross J (2002). "Suicide among heroin users: rates, risk factors and methods". Addiction. 97 (11): 1383–94. doi:10.1046/j.1360-0443.2002.00214.x. PMID 12410779. {{cite journal}}: Unknown parameter |month= ignored (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Darke, S; Kaye, S; McKetin, R; Duflou, J (2008 May). "Major physical and psychological harms of methamphetamine use". Drug and alcohol review. 27 (3): 253–62. doi:10.1080/09595230801923702. PMID 18368606. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ Jr, Frank J. Ayd, (2000). Lexicon of psychiatry, neurology, and the neurosciences (ika-2nd ed. (na) edisyon). Philadelphia [u.a.]: Lippincott Williams & Wilkins. p. 256. ISBN 978-0-7817-2468-5. {{cite book}}: |edition= has extra text (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: extra punctuation (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ ^35.0 ^35.1 Hughes, JR (2008 Dec 1). "Smoking and suicide: a brief overview". Drug and alcohol dependence. 98 (3): 169–78. doi:10.1016/j.drugalcdep.2008.06.003. PMID 18676099. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong); line feed character in |title= at position 22 (tulong)
↑ Pallanti, Stefano; Rossi, Nicolò Baldini; Hollander, Eric (2006). "11. Pathological Gambling". Sa Hollander, Eric; Stein, Dan J. (mga pat.). Clinical manual of impulse-control disorders. American Psychiatric Pub. p. 253. ISBN 978-1-58562-136-1.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ ^37.0 ^37.1 Oliveira, MP; Silveira, DX; Silva, MT (2008 Jun). "[Pathological gambling and its consequences for public health]". Revista de saude publica. 42 (3): 542–9. PMID 18461253. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ Hansen, M; Rossow, I (2008 Jan 17). "[Gambling and suicidal behaviour]". Tidsskrift for den Norske laegeforening : tidsskrift for praktisk medicin, ny raekke. 128 (2): 174–6. PMID 18202728. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)
↑ Manthorpe, J; Iliffe, S (2010 Dec). "Suicide in later life: public health and practitioner perspectives". International journal of geriatric psychiatry. 25 (12): 1230–8. doi:10.1002/gps.2473. PMID 20104515. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)
↑ Simpson GK, Tate RL (2007). "Preventing suicide after traumatic brain injury: implications for general practice". Med. J. Aust. 187 (4): 229–32. PMID 17708726. {{cite journal}}: Unknown parameter |month= ignored (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ ^41.0 ^41.1 Anguiano, L; Mayer, DK; Piven, ML; Rosenstein, D (2012 Jul–Aug). "A literature review of suicide in cancer patients". Cancer nursing. 35 (4): E14-26. doi:10.1097/NCC.0b013e31822fc76c. PMID 21946906. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ Yip, edited by Paul S.F. (2008). Suicide in Asia : causes and prevention. Hong Kong: Hong Kong University Press. p. 11. ISBN 9789622099432. {{cite book}}: |first= has generic name (tulong); More than one of |pages= at |page= specified (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Ribeiro, JD; Pease, JL; Gutierrez, PM; Silva, C; Bernert, RA; Rudd, MD; Joiner TE, Jr (2012 Feb). "Sleep problems outperform depression and hopelessness as cross-sectional and longitudinal predictors of suicidal ideation and behavior in young adults in the military". Journal of Affective Disorders. 136 (3): 743–50. doi:10.1016/j.jad.2011.09.049. PMID 22032872. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ Bernert, RA; Joiner TE, Jr; Cukrowicz, KC; Schmidt, NB; Krakow, B (2005 Sep). "Suicidality and sleep disturbances". Sleep. 28 (9): 1135–41. PMID 16268383. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ ^45.0 ^45.1 Joiner TE, Jr; Brown, JS; Wingate, LR (2005). "The psychology and neurobiology of suicidal behavior". Annual review of psychology. 56: 287–314. doi:10.1146/annurev.psych.56.091103.070320. PMID 15709937.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ ^46.0 ^46.1 Van Orden, K; Conwell, Y (2011 Jun). "Suicides in late life". Current psychiatry reports. 13 (3): 234–41. doi:10.1007/s11920-011-0193-3. PMC 3085020. PMID 21369952. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)
↑ ^47.0 ^47.1 Koenig, HG (2009 May). "Research on religion, spirituality, and mental health: a review". Canadian journal of psychiatry. Revue canadienne de psychiatrie. 54 (5): 283–91. PMID 19497160. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)
↑ ^48.0 ^48.1 ^48.2 Lester, D (2006). "Suicide and islam". Archives of suicide research : official journal of the International Academy for Suicide Research. 10 (1): 77–97. doi:10.1080/13811110500318489. PMID 16287698.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Cox, William T. L.; Abramson, Lyn Y.; Devine, Patricia G.; Hollon, Steven D. (2012). "Stereotypes, Prejudice, and Depression: The Integrated Perspective". Perspectives on Psychological Science. 7 (5): 427–449. doi:10.1177/1745691612455204. Inarkibo mula sa orihinal noong 2012-10-20.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo 2012-10-20 sa Wayback Machine.
↑ Wegman, HL; Stetler, C (2009 Oct). "A meta-analytic review of the effects of childhood abuse on medical outcomes in adulthood". Psychosomatic Medicine. 71 (8): 805–12. doi:10.1097/PSY.0b013e3181bb2b46. PMID 19779142. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)
↑ Oswald, SH; Heil, K; Goldbeck, L (2010 Jun). "History of maltreatment and mental health problems in foster children: a review of the literature". Journal of pediatric psychology. 35 (5): 462–72. doi:10.1093/jpepsy/jsp114. PMID 20007747. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ Confer, Jaime C.; Easton, Judith A.; Fleischman, Diana S.; Goetz, Cari D.; Lewis, David M. G.; Perilloux, Carin; Buss, David M. (1 Enero 2010). "Evolutionary psychology: Controversies, questions, prospects, and limitations". American Psychologist. 65 (2): 110–126. doi:10.1037/a0018413. PMID 20141266.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ ^53.0 ^53.1 Stark, CR; Riordan, V; O'Connor, R (2011). "A conceptual model of suicide in rural areas". Rural and remote health. 11 (2): 1622. PMID 21702640.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ Daly, Mary (Sept 2012). "Relative Status and Well-Being: Evidence from U.S. Suicide Deaths" (PDF). Federal Reserve Bank of San Francisco Working Paper Series. Inarkibo mula sa orihinal (PDF) noong 2012-10-19. Nakuha noong 2014-01-31. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)
↑ Lerner, George (Jan 5,2010). "Activist: Farmer suicides in India linked to debt, globalization". CNN World. Inarkibo mula sa orihinal noong 2013-01-16. Nakuha noong 13 Pebrero 2013. {{cite news}}: Check date values in: |date= (tulong) Naka-arkibo 2013-01-16 sa Wayback Machine.
↑ Law, S; Liu, P (2008 Feb). "Suicide in China: unique demographic patterns and relationship to depressive disorder". Current psychiatry reports. 10 (1): 80–6. PMID 18269899. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)
↑ ^57.0 ^57.1 ^57.2 Bohanna, I; Wang, X (2012). "Media guidelines for the responsible reporting of suicide: a review of effectiveness". Crisis. 33 (4): 190–8. doi:10.1027/0227-5910/a000137. PMID 22713977.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ ^58.00 ^58.01 ^58.02 ^58.03 ^58.04 ^58.05 ^58.06 ^58.07 ^58.08 ^58.09 Yip, PS; Caine, E; Yousuf, S; Chang, SS; Wu, KC; Chen, YY (2012 Jun 23). "Means restriction for suicide prevention". Lancet. 379 (9834): 2393–9. doi:10.1016/S0140-6736(12)60521-2. PMID 22726520. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ ^59.0 ^59.1 Sisask, M; Värnik, A (2012 Jan). "Media roles in suicide prevention: a systematic review". International journal of environmental research and public health. 9 (1): 123–38. doi:10.3390/ijerph9010123. PMC 3315075. PMID 22470283. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)
↑ Stack S (2005). "Suicide in the media: a quantitative review of studies based on non-fictional stories". Suicide Life Threat Behav. 35 (2): 121–33. doi:10.1521/suli.35.2.121.62877. PMID 15843330. {{cite journal}}: Unknown parameter |month= ignored (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Pirkis J (Hulyo 2009). 72X "Suicide and the media". Psychiatry. 8 (7): 269–271. doi:10.1016/j.mppsy.2009.04.009. {{cite journal}}: Check |url= value (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)^{[patay na link]}
↑ ^62.0 ^62.1 Loue, Sana (2008). Encyclopedia of aging and public health : with 19 tables. New York, NY: Springer. p. 696. ISBN 978-0-387-33753-1.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ ^63.0 ^63.1 Moody, Harry R. (2010). Aging : concepts and controversies (ika-6th ed. (na) edisyon). Los Angeles: Pine Forge Press. p. 158. ISBN 978-1-4129-6966-6. {{cite book}}: |edition= has extra text (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ ^64.0 ^64.1 Hales, edited by Robert I. Simon, Robert E. The American Psychiatric Publishing textbook of suicide assessment and management (ika-2nd ed. (na) edisyon). Washington, DC: American Psychiatric Pub. p. 714. ISBN 978-1-58562-414-0. {{cite book}}: |edition= has extra text (tulong); |first= has generic name (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ editor, Tarek Sobh, (2010). Innovations and advances in computer sciences and engineering (ika-Online-Ausg. (na) edisyon). Dordrecht: Springer Verlag. p. 503. ISBN 978-90-481-3658-2. {{cite book}}: |last= has generic name (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: extra punctuation (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ Eliason, S (2009). "Murder-suicide: a review of the recent literature". The journal of the American Academy of Psychiatry and the Law. 37 (3): 371–6. PMID 19767502.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Smith, William Kornblum in collaboration with Carolyn D. Sociology in a changing world (ika-9e [9th ed]. (na) edisyon). Belmont, CA: Wadsworth Cengage Learning. p. 27. ISBN 978-1-111-30157-6.
↑ Campbell, Robert Jean (2004). Campbell's psychiatric dictionary (ika-8th ed. (na) edisyon). Oxford: Oxford University Press. p. 636. ISBN 978-0-19-515221-0. {{cite book}}: |edition= has extra text (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Veatch, ed. by Robert M. (1997). Medical ethics (ika-2. ed. (na) edisyon). Sudbury, Mass. [u.a.]: Jones and Bartlett. p. 292. ISBN 978-0-86720-974-7. {{cite book}}: |edition= has extra text (tulong); |first= has generic name (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Gutman, Yisrael; editors, Michael Berenbaum, (1998). Anatomy of the Auschwitz death camp (ika-1st pbk. ed. (na) edisyon). Bloomington: Publ. in association with the United States Holocaust Memorial Museum, Washington, D.C. by Indiana University Press. p. 400. ISBN 978-0-253-20884-2. {{cite book}}: |author2= has generic name (tulong); |edition= has extra text (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: extra punctuation (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ Ajdacic-Gross V; Weiss MG; Ring M; atbp. (2008). "Methods of suicide: international suicide patterns derived from the WHO mortality database". Bull. World Health Organ. 86 (9): 726–32. doi:10.2471/BLT.07.043489. PMC 2649482. PMID 18797649. {{cite journal}}: Unknown parameter |author-separator= ignored (tulong); Unknown parameter |month= ignored (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Ajdacic-Gross, Vladeta, et al."Methods of suicide: international suicide patterns derived from the WHO mortality database"PDF (267 KB). Bulletin of the World Health Organization 86 (9): 726–732. Setyembre 2008. Accessed 2 Agosto 2011.Archived 2 Agosto 2011. See html version. The data can be seen here [1] Naka-arkibo 2011-09-23 sa Wayback Machine.
↑ O'Connor, Rory C.; Platt, Stephen; Gordon, Jacki, mga pat. (1 Hunyo 2011). International Handbook of Suicide Prevention: Research, Policy and Practice. John Wiley and Sons. p. 34. ISBN 978-1-119-99856-3.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Gunnell D, Eddleston M, Phillips MR, Konradsen F (2007). "The global distribution of fatal pesticide self-poisoning: systematic review". BMC Public Health. 7: 357. doi:10.1186/1471-2458-7-357. PMC 2262093. PMID 18154668.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ Geddes, John; Price, Jonathan; Gelder, Rebecca McKnight ; with Michael; Mayou, Richard. Psychiatry (ika-4th ed. (na) edisyon). Oxford: Oxford University Press. p. 62. ISBN 978-0-19-923396-0. {{cite book}}: |edition= has extra text (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ "U.S. Suicide Statistics (2005)". Nakuha noong 2008-03-24.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Eshun, edited by Sussie; Gurung, Regan A.R. (2009). Culture and mental health sociocultural influences, theory, and practice. Chichester, U.K.: Wiley-Blackwell. p. 301. ISBN 9781444305814. {{cite book}}: |first= has generic name (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ ^78.0 ^78.1 Krug, Etienne (2002). World Report on Violence and Health, Volume 1. Genève: World Health Organization. p. 196. ISBN 9789241545617. {{cite book}}: More than one of |pages= at |page= specified (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ (editor), Diego de Leo (2001). Suicide and euthanasia in older adults : a transcultural journey. Toronto: Hogrefe & Huber. p. 121. ISBN 9780889372511. {{cite book}}: |last= has generic name (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Pjevac, M; Pregelj, P (2012 Oct). "Neurobiology of suicidal behaviour". Psychiatria Danubina. 24 Suppl 3: S336-41. PMID 23114813. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)
↑ Sher, L (2011). "The role of brain-derived neurotrophic factor in the pathophysiology of adolescent suicidal behavior". International journal of adolescent medicine and health. 23 (3): 181–5. PMID 22191181.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Sher, L (2011 May). "Brain-derived neurotrophic factor and suicidal behavior". QJM : monthly journal of the Association of Physicians. 104 (5): 455–8. doi:10.1093/qjmed/hcq207. PMID 21051476. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)
↑ ^83.0 ^83.1 Dwivedi, Yogesh (2012). The neurobiological basis of suicide. Boca Raton, FL: Taylor & Francis/CRC Press. p. 166. ISBN 978-1-4398-3881-5.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Stein, edited by George; Wilkinson, Greg (2007). Seminars in general adult psychiatry (ika-2. ed. (na) edisyon). London: Gaskell. p. 145. ISBN 978-1-904671-44-2. {{cite book}}: |edition= has extra text (tulong); |first= has generic name (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Autry, AE; Monteggia, LM (2009 Nov 1). "Epigenetics in suicide and depression". Biological Psychiatry. 66 (9): 812–3. doi:10.1016/j.biopsych.2009.08.033. PMC 2770810. PMID 19833253. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)
↑ ^86.0 ^86.1 ^86.2 "Suicide prevention". WHO Sites: Mental Health. World Health Organization. Aug 31,2012. Nakuha noong 2013-01-13. {{cite web}}: Check date values in: |date= (tulong)
↑ Sakinofsky, I (2007 Jun). "The current evidence base for the clinical care of suicidal patients: strengths and weaknesses". Canadian Journal of Psychiatry. 52 (6 Suppl 1): 7S–20S. PMID 17824349. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)
↑ "Suicide". The United States Surgeon General. Nakuha noong 4 Setyembre 2011.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Robinson, J; Hetrick, SE; Martin, C (2011 Jan). "Preventing suicide in young people: systematic review". The Australian and New Zealand journal of psychiatry. 45 (1): 3–26. doi:10.3109/00048674.2010.511147. PMID 21174502. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ Fässberg, MM; van Orden, KA; Duberstein, P; Erlangsen, A; Lapierre, S; Bodner, E; Canetto, SS; De Leo, D; Szanto, K; Waern, M (2012 Mar). "A systematic review of social factors and suicidal behavior in older adulthood". International journal of environmental research and public health. 9 (3): 722–45. doi:10.3390/ijerph9030722. PMC 3367273. PMID 22690159. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ Williams, SB; O'Connor, EA; Eder, M; Whitlock, EP (2009 Apr). "Screening for child and adolescent depression in primary care settings: a systematic evidence review for the US Preventive Services Task Force". Pediatrics. 123 (4): e716-35. doi:10.1542/peds.2008-2415. PMID 19336361. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ Horowitz, LM; Ballard, ED; Pao, M (2009 Oct). "Suicide screening in schools, primary care and emergency departments". Current Opinion in Pediatrics. 21 (5): 620–7. doi:10.1097/MOP.0b013e3283307a89. PMC 2879582. PMID 19617829. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ Paris, J (Hunyo 2004). "Is hospitalization useful for suicidal patients with borderline personality disorder?". Journal of personality disorders. 18 (3): 240–7. doi:10.1521/pedi.18.3.240.35443. PMID 15237044.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Goodman, M; Roiff, T; Oakes, AH; Paris, J (2012 Feb). "Suicidal risk and management in borderline personality disorder". Current psychiatry reports. 14 (1): 79–85. doi:10.1007/s11920-011-0249-4. PMID 22113831. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ ^95.0 ^95.1 Canadian Agency for Drugs and Technologies in Health, (CADTH) (2010). "Dialectical behaviour therapy in adolescents for suicide prevention: systematic review of clinical-effectiveness". CADTH technology overviews. 1 (1): e0104. PMC 3411135. PMID 22977392.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Stoffers, JM; Völlm, BA; Rücker, G; Timmer, A; Huband, N; Lieb, K (2012 Aug 15). "Psychological therapies for people with borderline personality disorder". Cochrane database of systematic reviews (Online). 8: CD005652. doi:10.1002/14651858.CD005652.pub2. PMID 22895952. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ Hetrick, SE; McKenzie, JE; Cox, GR; Simmons, MB; Merry, SN (2012 Nov 14). "Newer generation antidepressants for depressive disorders in children and adolescents". Cochrane database of systematic reviews (Online). 11: CD004851. doi:10.1002/14651858.CD004851.pub3. PMID 23152227. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ Baldessarini, RJ; Tondo, L; Hennen, J (2003). "Lithium treatment and suicide risk in major affective disorders: update and new findings". The Journal of clinical psychiatry. 64 Suppl 5: 44–52. PMID 12720484.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ Cipriani, A; Pretty, H; Hawton, K; Geddes, JR (2005 Oct). "Lithium in the prevention of suicidal behavior and all-cause mortality in patients with mood disorders: a systematic review of randomized trials". The American Journal of Psychiatry. 162 (10): 1805–19. doi:10.1176/appi.ajp.162.10.1805. PMID 16199826. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ "WHO Disease and injury country estimates". World Health Organization. 2009.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ "Deaths estimates for 2008 by cause for WHO Member States". World Health Organization. Nakuha noong 10 Pebrero 2013.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Haney, EM; O'Neil, ME; Carson, S; Low, A; Peterson, K; Denneson, LM; Oleksiewicz, C; Kansagara, D (2012 Mar). "Suicide Risk Factors and Risk Assessment Tools: A Systematic Review". PMID 22574340. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (tulong); Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ ^103.0 ^103.1 Weiyuan, C (2009 Dec). "Women and suicide in rural China". Bulletin of the World Health Organization. 87 (12): 888–9. doi:10.2471/BLT.09.011209. PMC 2789367. PMID 20454475. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)
↑ ^104.0 ^104.1 Sue, David Sue, Derald Wing Sue, Diane Sue, Stanley. Understanding abnormal behavior (ika-Tenth ed., [student ed.] (na) edisyon). Belmont, CA: Wadsworth/Cengage Learning. p. 255. ISBN 978-1-111-83459-3.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ ^105.0 ^105.1 ^105.2 ^105.3 Pitman, A; Krysinska, K; Osborn, D; King, M (2012 Jun 23). "Suicide in young men". Lancet. 379 (9834): 2383–92. doi:10.1016/S0140-6736(12)60731-4. PMID 22726519. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ Szasz, Thomas (1999). Fatal freedom : the ethics and politics of suicide. Westport, Conn.: Praeger. p. 11. ISBN 978-0-275-96646-1.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ ^107.0 ^107.1 Maris, Ronald (2000). Comprehensive textbook of suicidology. New York [u.a.]: Guilford Press. pp. 97–103. ISBN 978-1-57230-541-0.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Dickinson, Michael R. Leming, George E. Understanding dying, death, and bereavement (ika-7th ed. (na) edisyon). Belmont, CA: Wadsworth Cengage Learning. p. 290. ISBN 978-0-495-81018-6. {{cite book}}: |edition= has extra text (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ Durkheim's Suicide : a century of research and debate (ika-1. publ. (na) edisyon). London [u.a.]: Routledge. 2000. p. 69. ISBN 978-0-415-20582-5. {{cite book}}: |first= has generic name (tulong); |first= missing |last= (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ ^110.0 ^110.1 Maris, Ronald (2000). Comprehensive textbook of suicidology. New York [u.a.]: Guilford Press. p. 540. ISBN 978-1-57230-541-0.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ ^111.0 ^111.1 ^111.2 ^111.3 ^111.4 McLaughlin, Columba (2007). Suicide-related behaviour understanding, caring and therapeutic responses. Chichester, England: John Wiley & Sons. p. 24. ISBN 978-0-470-51241-8.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ White, Tony (2010). Working with suicidal individuals : a guide to providing understanding, assessment and support. London: Jessica Kingsley Publishers. p. 12. ISBN 978-1-84905-115-6.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Paperno, Irina (1997). Suicide as a cultural institution in Dostoevsky's Russia. Ithaca: Cornell university press. p. 60. ISBN 978-0-8014-8425-4.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ al., David Lanham ...et (2006). Criminal laws in Australia. Annandale, N.S.W.: The Federation Press. p. 229. ISBN 978-1-86287-558-6.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Duffy, Michael Costa, Mark (1991). Labor, prosperity and the nineties : beyond the bonsai economy (ika-2nd ed. (na) edisyon). Sydney: Federation Press. p. 315. ISBN 978-1-86287-060-4. {{cite book}}: |edition= has extra text (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ Quill, Constance E. Putnam ; foreword by Timothy E. (2002). Hospice or hemlock? : searching for heroic compassion. Westport, Conn.: Praeger. p. 143. ISBN 978-0-89789-921-5.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ Holt, Gerry."When suicide was illegal". BBC News. 3 Agosto 2011. Accessed 11 Agosto 2011.
↑ "Guardian & Observer style guide". Guardian website. The Guardian. Nakuha noong 29 Nobyembre 2011.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Srivastava, editors, Nitish Dogra, Sangeet. Climate change and disease dynamics in India. New Delhi: The Energy and Resources Institute. p. 256. ISBN 978-81-7993-412-8. {{cite book}}: |first= has generic name (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ "German politician Roger Kusch helped elderly woman to die"Times Online Naka-arkibo 2010-06-01 sa Wayback Machine. 2 Hulyo 2008
↑ ^121.0 ^121.1 Appel, JM (2007). "A Suicide Right for the Mentally Ill? A Swiss Case Opens a New Debate". Hastings Center Report. 37 (3): 21–23. doi:10.1353/hcr.2007.0035. PMID 17649899. {{cite journal}}: Unknown parameter |month= ignored (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ "Chapter 127.800–995 The Oregon Death with Dignity Act". Oregon State Legislature. Inarkibo mula sa orihinal noong 2013-09-16. Nakuha noong 2014-01-31.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo 2013-09-16 sa Wayback Machine.
↑ "Chapter 70.245 RCW, The Washington death with dignity act". Washington State Legislature.
↑ Dr. Ronald Roth, D.Acu. "Suicide & Euthanasia – a Biblical Perspective". Acu-cell.com. Inarkibo mula sa orihinal noong 2009-04-18. Nakuha noong 2009-05-06.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo 2009-04-18 sa Wayback Machine.
↑ "Norman N. Holland, Literary Suicides: A Question of Style". Clas.ufl.edu. Inarkibo mula sa orihinal noong 2009-05-28. Nakuha noong 2009-05-06.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo 2009-05-28 sa Wayback Machine.
↑ "Catechism of the Catholic Church – PART 3 SECTION 2 CHAPTER 2 ARTICLE 5". Scborromeo.org. 1941-06-01. Nakuha noong 2009-05-06.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ "Catechism of the Catholic Church – PART 3 SECTION 2 CHAPTER 2 ARTICLE 5". Scborromeo.org. 1941-06-01. Nakuha noong 2009-05-06.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ "The Bible and Suicide". Religioustolerance.org. Inarkibo mula sa orihinal noong 2014-07-15. Nakuha noong 2009-05-06.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ "Euthanasia and Judaism: Jewish Views of Euthanasia and Suicide". ReligionFacts.com. Nakuha noong 2008-09-16.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Hindu Website. Hinduism and suicide
↑ ^131.0 ^131.1 "Hinduism –Euthanasia and Suicide". BBC. 2009-08-25.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ ^132.0 ^132.1 ^132.2 "Suicide (Stanford Encyclopedia of Philosophy)". Plato.stanford.edu. Nakuha noong 2009-05-06.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Kant, Immanuel. (1785) Kant: The Metaphysics of Morals, M. Gregor (trans.), Cambridge: Cambridge University Press, 1996. ISBN 978-0-521-56673-5. p177.
↑ Safranek John P (1998). "Autonomy and Assisted Suicide: The Execution of Freedom". The Hastings Center Report. 28 (4): 33.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Raymond Whiting: A natural right to die: twenty-three centuries of debate, pp. 13–17; Praeger (2001) ISBN 0-313-31474-8
↑ Wesley J. Smith, Death on Demand: The assisted-suicide movement sheds its fig leaf, The Weekly Standard, 5 Hunyo 2007
↑ "The Suicide". The Walters Art Museum.
↑ Ozawa-de Silva, C (2008 Dec). "Too lonely to die alone: internet suicide pacts and existential suffering in Japan". Culture, medicine and psychiatry. 32 (4): 516–51. doi:10.1007/s11013-008-9108-0. PMID 18800195. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)
↑ Durkee, T; Hadlaczky, G; Westerlund, M; Carli, V (2011 Oct). "Internet pathways in suicidality: a review of the evidence". International journal of environmental research and public health. 8 (10): 3938–52. doi:10.3390/ijerph8103938. PMC 3210590. PMID 22073021. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ ^140.0 ^140.1 Robinson, edited by David Picard, Mike. Emotion in motion : tourism, affect and transformation. Farnham, Surrey: Ashgate. p. 176. ISBN 978-1-4094-2133-7. {{cite book}}: |first= has generic name (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ Robinson, ed. by Peter; Heitmann, Sine; Dieke, Peter (2010). Research themes for tourism. Oxfordshire [etc.]: CABI. p. 172. ISBN 978-1-84593-684-6. {{cite book}}: |first= has generic name (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ ^142.0 ^142.1 Dennis, Richard (2008). Cities in modernity : representations and productions of metropolitan space, 1840 – 1930 (ika-Repr. (na) edisyon). Cambridge [u.a.]: Cambridge Univ. Press. p. 20. ISBN 978-0-521-46841-1.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ McDougall, Tim; Armstrong, Marie; Trainor, Gemma (2010). Helping children and young people who self-harm : an introduction to self-harming and suicidal behaviours for health professionals. Abingdon, Oxon: Routledge. p. 23. ISBN 978-0-415-49913-2.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ ^144.0 ^144.1 Bateson, John (2008). Building hope : leadership in the nonprofit world. Westport, Conn.: Praeger. p. 180. ISBN 978-0-313-34851-8.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ ^145.0 ^145.1 Miller, David (2011). Child and Adolescent Suicidal Behavior: School-Based Prevention, Assessment, and Intervention. p. 46. ISBN 978-1-60623-997-1.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Chang, Kenneth (25 Agosto 2008). "In Salmonella Attack, Taking One for the Team". New York Times. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Tofilski,Adam; Couvillon, MJ;Evison, SEF; Helantera, H; Robinson, EJH; Ratnieks, FLW (2008). "Preemptive Defensive Self-Sacrifice by Ant Workers" (PDF). The American Naturalist. 172 (5): E239–E243. doi:10.1086/591688. PMID 18928332.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
↑ Larry O'Hanlon (Mar 10, 2010). "Animal Suicide Sheds Light on Human Behavior". Discovery News. Inarkibo mula sa orihinal noong Hulyo 25, 2010. Nakuha noong Enero 31, 2014. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo July 25, 2010^{[Date mismatch]}, sa Wayback Machine.
↑ <Please add first missing authors to populate metadata.>. "Life In The Undergrowth". BBC. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (tulong)
↑ Bordereau, C; Robert, A.; Van Tuyen, V.; Peppuy, A. (August, 1997). "Suicidal defensive behaviour by frontal gland dehiscence in Globitermes sulphureus Haviland soldiers (Isoptera)". Insectes Sociaux. Birkhäuser Basel. 44 (3): 289. doi:10.1007/s000400050049. Inarkibo mula sa orihinal noong 2020-04-18. Nakuha noong 2014-01-31. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong) Naka-arkibo 2020-04-18 sa Wayback Machine.
↑ Nobel, Justin (Mar. 19, 2010). "Do Animals Commit Suicide? A Scientific Debate". Time. Inarkibo mula sa orihinal noong 2013-08-17. Nakuha noong 2014-01-31. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (tulong); Check date values in: |date= (tulong) Naka-arkibo 2013-08-17 sa Wayback Machine.
↑ Stoff, David; Mann, J. John (1997). "Suicide Research". Annals of the New York Academy of Sciences. Annals of the New York Academy of Sciences. 836 (Neurobiology of Suicide, The : From the Bench to the Clinic): 1–11. Bibcode:1997NYASA.836....1S. doi:10.1111/j.1749-6632.1997.tb52352.x. Inarkibo mula sa orihinal noong 2020-04-18. Nakuha noong 2014-01-31.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo 2020-04-18 sa Wayback Machine.
↑ Hall 1987, p.282
↑ "Jonestown Audiotape Primary Project."Alternative Considerations of Jonestown and Peoples Temple. San Diego State University. Naka-arkibo 2013-05-18 sa Wayback Machine.
↑ "1978:Leaves 900 Dead^{[patay na link]}". Retrieved 9 November 2011.
↑ John Toland, The Rising Sun: The Decline and Fall of the Japanese Empire 1936–1945, Random House, 1970, p. 519
↑ Suicide and Self-Starvation, Terence M. O'Keeffe, Philosophy, Vol. 59, No. 229 (Jul., 1984), pp. 349–363
↑ Watson, Bruce (2007). Exit Rommel: The Tunisian Campaign, 1942–43. Stackpole Books. p. 170. ISBN 978-0-8117-3381-6.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
↑ Country reports and charts available, World Health Organization, accessed on 16 Marso 2008.
↑ Suicide in South Korea Case of Too Little, Too Late Naka-arkibo 2008-08-30 sa Wayback Machine., OhmyNews KOREA
↑ S. Korea has top suicide rate among OECD countries, Seoul, 18 Setyembre 2006 Yonhap News
↑ "Rise in suicides involving silver cleaners alarms cops". Inarkibo mula sa orihinal noong 2013-07-31. Nakuha noong 2011-09-22.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo 2013-07-31 sa Wayback Machine.
↑ Catholic Church shifts stance on suicides^{[patay na link]}

[Hawton2009-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 Hawton K, van Heeringen K (2009). "Suicide". Lancet. 373 (9672): 1372–81. doi:10.1016/S0140-6736(09)60372-X. PMID 19376453. {{cite journal}}: Unknown parameter |month= ignored (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)

[Var2012-2] 2.00 ^2.01 ^2.02 ^2.03 ^2.04 ^2.05 ^2.06 ^2.07 ^2.08 ^2.09 ^2.10 ^2.11 ^2.12 Värnik, P (2012 Mar). "Suicide in the world". International journal of environmental research and public health. 9 (3): 760–71. doi:10.3390/ijerph9030760. PMC 3367275. PMID 22690161. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)

[3] Meier, Marshall B. Clinard, Robert F. (2008). Sociology of deviant behavior (ika-14th ed. (na) edisyon). Belmont, CA: Wadsworth Cengage Learning. p. 169. ISBN 978-0-495-81167-1. {{cite book}}: |edition= has extra text (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[4] Bertolote JM, Fleischmann A (2002). "Suicide and psychiatric diagnosis: a worldwide perspective". World Psychiatry. 1 (3): 181–5. PMC 1489848. PMID 16946849. {{cite journal}}: Unknown parameter |month= ignored (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)

[5] "Indian woman commits sati suicide". Bbc.co.uk. 2002-08-07. Nakuha noong 2010-08-26.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[6] Aggarwal, N (2009). "Rethinking suicide bombing". Crisis. 30 (2): 94–7. doi:10.1027/0227-5910.30.2.94. PMID 19525169.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[7] Stedman's medical dictionary (ika-28th ed. (na) edisyon). Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins. 2006. ISBN 978-0-7817-3390-8. {{cite book}}: |edition= has extra text (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)

[Krug2002-8] 8.0 ^8.1 Krug, Etienne (2002). World Report on Violence and Health (Vol. 1). Genève: World Health Organization. p. 185. ISBN 978-92-4-154561-7.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[Gullota2002-9] 9.0 ^9.1 Gullota, edited by Thomas P.; Bloom, Martin (2002). The encyclopedia of primary prevention and health promotion. New York: Kluwer Academic/Plenum. p. 1112. ISBN 978-0-306-47296-1. {{cite book}}: |first= has generic name (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)

[10] Karch, DL; Logan, J; Patel, N; Centers for Disease Control and Prevention, (CDC) (2011 Aug 26). "Surveillance for violent deaths—National Violent Death Reporting System, 16 states, 2008". Morbidity and mortality weekly report. Surveillance summaries (Washington, D.C. : 2002). 60 (10): 1–49. PMID 21866088. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[Hawton2012-11] 11.0 ^11.1 ^11.2 ^11.3 Hawton, K; Saunders, KE; O'Connor, RC (2012 Jun 23). "Self-harm and suicide in adolescents". Lancet. 379 (9834): 2373–82. doi:10.1016/S0140-6736(12)60322-5. PMID 22726518. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[Drug2011-12] 12.00 ^12.01 ^12.02 ^12.03 ^12.04 ^12.05 ^12.06 ^12.07 ^12.08 ^12.09 Vijayakumar, L; Kumar, MS; Vijayakumar, V (2011 May). "Substance use and suicide". Current opinion in psychiatry. 24 (3): 197–202. doi:10.1097/YCO.0b013e3283459242. PMID 21430536. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[EB2011-13] 13.00 ^13.01 ^13.02 ^13.03 ^13.04 ^13.05 ^13.06 ^13.07 ^13.08 ^13.09 ^13.10 ^13.11 ^13.12 ^13.13 ^13.14 ^13.15 ^13.16 ^13.17 ^13.18 ^13.19 ^13.20 ^13.21 Chang, B; Gitlin, D; Patel, R (2011 Sep). "The depressed patient and suicidal patient in the emergency department: evidence-based management and treatment strategies". Emergency medicine practice. 13 (9): 1–23, quiz 23–4. PMID 22164363. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[14] Simpson, G; Tate, R (2007 Dec). "Suicidality in people surviving a traumatic brain injury: prevalence, risk factors and implications for clinical management". Brain injury : [BI]. 21 (13–14): 1335–51. doi:10.1080/02699050701785542. PMID 18066936. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)

[Miller_393–408-15] 15.0 ^15.1 Miller, M; Azrael, D; Barber, C (2012 Apr). "Suicide mortality in the United States: the importance of attending to method in understanding population-level disparities in the burden of suicide". Annual review of public health. 33: 393–408. doi:10.1146/annurev-publhealth-031811-124636. PMID 22224886. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[16] Qin P, Agerbo E, Mortensen PB (2003). "Suicide risk in relation to socioeconomic, demographic, psychiatric, and familial factors: a national register-based study of all suicides in Denmark, 1981–1997". Am J Psychiatry. 160 (4): 765–72. doi:10.1176/appi.ajp.160.4.765. PMID 12668367. {{cite journal}}: Unknown parameter |month= ignored (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[17] Gilliland, Richard K. James, Burl E. Crisis intervention strategies (ika-7th ed. (na) edisyon). Belmont, CA: Brooks/Cole. p. 215. ISBN 978-1-111-18677-7. {{cite book}}: |edition= has extra text (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[Brent2008-18] 18.0 ^18.1 Brent, DA; Melhem, N (2008 Jun). "Familial transmission of suicidal behavior". The Psychiatric clinics of North America. 31 (2): 157–77. doi:10.1016/j.psc.2008.02.001. PMC 2440417. PMID 18439442. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)

[Martyr2009-19] 19.0 ^19.1 Rozanov, V; Carli, V (2012 Jul). "Suicide among war veterans". International journal of environmental research and public health. 9 (7): 2504–19. doi:10.3390/ijerph9072504. PMC 3407917. PMID 22851956. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)

[University_of_Manchester_Centre_for_Mental_Health_and_Risk-20] 20.0 ^20.1 University of Manchester Centre for Mental Health and Risk. "The National Confidential Inquiry into Suicide and Homicide by People with Mental Illness" (PDF). Inarkibo mula sa orihinal (PDF) noong 2013-01-16. Nakuha noong 25 Hulyo 2012.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo 2013-01-16 sa Wayback Machine.

[Che2012-21] 21.0 ^21.1 ^21.2 ^21.3 ^21.4 Chehil, Stan Kutcher, Sonia (2012). Suicide Risk Management A Manual for Health Professionals (ika-2nd ed. (na) edisyon). Chicester: John Wiley & Sons. pp. 30–33. ISBN 978-1-119-95311-1. {{cite book}}: |edition= has extra text (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[22] Bertolote, JM; Fleischmann, A; De Leo, D; Wasserman, D (2004). "Psychiatric diagnoses and suicide: revisiting the evidence". Crisis. 25 (4): 147–55. PMID 15580849.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[Lancet09-23] van Os J, Kapur S. Schizophrenia. Lancet. 2009 [archived 2013-06-23; cited 2014-01-31];374(9690):635–45. doi:10.1016/S0140-6736(09)60995-8. PMID 19700006.

[Tint2010-24] 24.0 ^24.1 ^24.2 ^24.3 ^24.4 ^24.5 ^24.6 Tintinalli, Judith E. (2010). Emergency Medicine: A Comprehensive Study Guide (Emergency Medicine (Tintinalli)). New York: McGraw-Hill Companies. pp. 1940–1946. ISBN 0-07-148480-9.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[25] Whitlock J, Knox KL (2007). "The relationship between self-injurious behavior and suicide in a young adult population". Arch Pediatr Adolesc Med. 161 (7): 634–40. doi:10.1001/archpedi.161.7.634. PMID 17606825. {{cite journal}}: Unknown parameter |month= ignored (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)

[Pir1998-26] 26.0 ^26.1 Pirkis, J; Burgess, P (1998 Dec). "Suicide and recency of health care contacts. A systematic review". The British journal of psychiatry : the journal of mental science. 173: 462–74. PMID 9926074. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)

[27] Luoma, JB; Martin, CE; Pearson, JL (2002 Jun). "Contact with mental health and primary care providers before suicide: a review of the evidence". The American Journal of Psychiatry. 159 (6): 909–16. PMID 12042175. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[28] Perrotto, Jerome D. Levin, Joseph Culkin, Richard S. (2001). Introduction to chemical dependency counseling. Northvale, N.J.: Jason Aronson. pp. 150–152. ISBN 978-0-7657-0289-0.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[Fadem2004-29] 29.0 ^29.1 Fadem, Barbara (2004). Behavioral science in medicine. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins. p. 217. ISBN 978-0-7817-3669-5.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[Youssef2008-30] Youssef NA, Rich CL (2008). "Does acute treatment with sedatives/hypnotics for anxiety in depressed patients affect suicide risk? A literature review". Ann Clin Psychiatry. 20 (3): 157–69. doi:10.1080/10401230802177698. PMID 18633742.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[ETOH2006-31] 31.0 ^31.1 Sher, L (2006 Jan). "Alcohol consumption and suicide". QJM : monthly journal of the Association of Physicians. 99 (1): 57–61. doi:10.1093/qjmed/hci146. PMID 16287907. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)

[32] Darke S, Ross J (2002). "Suicide among heroin users: rates, risk factors and methods". Addiction. 97 (11): 1383–94. doi:10.1046/j.1360-0443.2002.00214.x. PMID 12410779. {{cite journal}}: Unknown parameter |month= ignored (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)

[33] Darke, S; Kaye, S; McKetin, R; Duflou, J (2008 May). "Major physical and psychological harms of methamphetamine use". Drug and alcohol review. 27 (3): 253–62. doi:10.1080/09595230801923702. PMID 18368606. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[34] Jr, Frank J. Ayd, (2000). Lexicon of psychiatry, neurology, and the neurosciences (ika-2nd ed. (na) edisyon). Philadelphia [u.a.]: Lippincott Williams & Wilkins. p. 256. ISBN 978-0-7817-2468-5. {{cite book}}: |edition= has extra text (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: extra punctuation (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[Hughes2008-35] 35.0 ^35.1 Hughes, JR (2008 Dec 1). "Smoking and suicide: a brief overview". Drug and alcohol dependence. 98 (3): 169–78. doi:10.1016/j.drugalcdep.2008.06.003. PMID 18676099. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong); line feed character in |title= at position 22 (tulong)

[36] Pallanti, Stefano; Rossi, Nicolò Baldini; Hollander, Eric (2006). "11. Pathological Gambling". Sa Hollander, Eric; Stein, Dan J. (mga pat.). Clinical manual of impulse-control disorders. American Psychiatric Pub. p. 253. ISBN 978-1-58562-136-1.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[Oliv2008-37] 37.0 ^37.1 Oliveira, MP; Silveira, DX; Silva, MT (2008 Jun). "[Pathological gambling and its consequences for public health]". Revista de saude publica. 42 (3): 542–9. PMID 18461253. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[38] Hansen, M; Rossow, I (2008 Jan 17). "[Gambling and suicidal behaviour]". Tidsskrift for den Norske laegeforening : tidsskrift for praktisk medicin, ny raekke. 128 (2): 174–6. PMID 18202728. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)

[39] Manthorpe, J; Iliffe, S (2010 Dec). "Suicide in later life: public health and practitioner perspectives". International journal of geriatric psychiatry. 25 (12): 1230–8. doi:10.1002/gps.2473. PMID 20104515. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)

[40] Simpson GK, Tate RL (2007). "Preventing suicide after traumatic brain injury: implications for general practice". Med. J. Aust. 187 (4): 229–32. PMID 17708726. {{cite journal}}: Unknown parameter |month= ignored (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)

[Ang2012-41] 41.0 ^41.1 Anguiano, L; Mayer, DK; Piven, ML; Rosenstein, D (2012 Jul–Aug). "A literature review of suicide in cancer patients". Cancer nursing. 35 (4): E14-26. doi:10.1097/NCC.0b013e31822fc76c. PMID 21946906. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[42] Yip, edited by Paul S.F. (2008). Suicide in Asia : causes and prevention. Hong Kong: Hong Kong University Press. p. 11. ISBN 9789622099432. {{cite book}}: |first= has generic name (tulong); More than one of |pages= at |page= specified (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)

[43] Ribeiro, JD; Pease, JL; Gutierrez, PM; Silva, C; Bernert, RA; Rudd, MD; Joiner TE, Jr (2012 Feb). "Sleep problems outperform depression and hopelessness as cross-sectional and longitudinal predictors of suicidal ideation and behavior in young adults in the military". Journal of Affective Disorders. 136 (3): 743–50. doi:10.1016/j.jad.2011.09.049. PMID 22032872. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[44] Bernert, RA; Joiner TE, Jr; Cukrowicz, KC; Schmidt, NB; Krakow, B (2005 Sep). "Suicidality and sleep disturbances". Sleep. 28 (9): 1135–41. PMID 16268383. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[Joiner2005-45] 45.0 ^45.1 Joiner TE, Jr; Brown, JS; Wingate, LR (2005). "The psychology and neurobiology of suicidal behavior". Annual review of psychology. 56: 287–314. doi:10.1146/annurev.psych.56.091103.070320. PMID 15709937.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[Van2011-46] 46.0 ^46.1 Van Orden, K; Conwell, Y (2011 Jun). "Suicides in late life". Current psychiatry reports. 13 (3): 234–41. doi:10.1007/s11920-011-0193-3. PMC 3085020. PMID 21369952. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)

[Religion2009-47] 47.0 ^47.1 Koenig, HG (2009 May). "Research on religion, spirituality, and mental health: a review". Canadian journal of psychiatry. Revue canadienne de psychiatrie. 54 (5): 283–91. PMID 19497160. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)

[Islam2006-48] 48.0 ^48.1 ^48.2 Lester, D (2006). "Suicide and islam". Archives of suicide research : official journal of the International Academy for Suicide Research. 10 (1): 77–97. doi:10.1080/13811110500318489. PMID 16287698.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[Cox2012-49] Cox, William T. L.; Abramson, Lyn Y.; Devine, Patricia G.; Hollon, Steven D. (2012). "Stereotypes, Prejudice, and Depression: The Integrated Perspective". Perspectives on Psychological Science. 7 (5): 427–449. doi:10.1177/1745691612455204. Inarkibo mula sa orihinal noong 2012-10-20.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo 2012-10-20 sa Wayback Machine.

[50] Wegman, HL; Stetler, C (2009 Oct). "A meta-analytic review of the effects of childhood abuse on medical outcomes in adulthood". Psychosomatic Medicine. 71 (8): 805–12. doi:10.1097/PSY.0b013e3181bb2b46. PMID 19779142. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)

[51] Oswald, SH; Heil, K; Goldbeck, L (2010 Jun). "History of maltreatment and mental health problems in foster children: a review of the literature". Journal of pediatric psychology. 35 (5): 462–72. doi:10.1093/jpepsy/jsp114. PMID 20007747. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[52] Confer, Jaime C.; Easton, Judith A.; Fleischman, Diana S.; Goetz, Cari D.; Lewis, David M. G.; Perilloux, Carin; Buss, David M. (1 Enero 2010). "Evolutionary psychology: Controversies, questions, prospects, and limitations". American Psychologist. 65 (2): 110–126. doi:10.1037/a0018413. PMID 20141266.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[Stark2011-53] 53.0 ^53.1 Stark, CR; Riordan, V; O'Connor, R (2011). "A conceptual model of suicide in rural areas". Rural and remote health. 11 (2): 1622. PMID 21702640.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[54] Daly, Mary (Sept 2012). "Relative Status and Well-Being: Evidence from U.S. Suicide Deaths" (PDF). Federal Reserve Bank of San Francisco Working Paper Series. Inarkibo mula sa orihinal (PDF) noong 2012-10-19. Nakuha noong 2014-01-31. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)

[55] Lerner, George (Jan 5,2010). "Activist: Farmer suicides in India linked to debt, globalization". CNN World. Inarkibo mula sa orihinal noong 2013-01-16. Nakuha noong 13 Pebrero 2013. {{cite news}}: Check date values in: |date= (tulong) Naka-arkibo 2013-01-16 sa Wayback Machine.

[56] Law, S; Liu, P (2008 Feb). "Suicide in China: unique demographic patterns and relationship to depressive disorder". Current psychiatry reports. 10 (1): 80–6. PMID 18269899. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)

[Boh2012-57] 57.0 ^57.1 ^57.2 Bohanna, I; Wang, X (2012). "Media guidelines for the responsible reporting of suicide: a review of effectiveness". Crisis. 33 (4): 190–8. doi:10.1027/0227-5910/a000137. PMID 22713977.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[Yip2012-58] 58.00 ^58.01 ^58.02 ^58.03 ^58.04 ^58.05 ^58.06 ^58.07 ^58.08 ^58.09 Yip, PS; Caine, E; Yousuf, S; Chang, SS; Wu, KC; Chen, YY (2012 Jun 23). "Means restriction for suicide prevention". Lancet. 379 (9834): 2393–9. doi:10.1016/S0140-6736(12)60521-2. PMID 22726520. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[Sia2012-59] 59.0 ^59.1 Sisask, M; Värnik, A (2012 Jan). "Media roles in suicide prevention: a systematic review". International journal of environmental research and public health. 9 (1): 123–38. doi:10.3390/ijerph9010123. PMC 3315075. PMID 22470283. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)

[60] Stack S (2005). "Suicide in the media: a quantitative review of studies based on non-fictional stories". Suicide Life Threat Behav. 35 (2): 121–33. doi:10.1521/suli.35.2.121.62877. PMID 15843330. {{cite journal}}: Unknown parameter |month= ignored (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)

[61] Pirkis J (Hulyo 2009). 72X "Suicide and the media". Psychiatry. 8 (7): 269–271. doi:10.1016/j.mppsy.2009.04.009. {{cite journal}}: Check |url= value (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)^{[patay na link]}

[Loue2008-62] 62.0 ^62.1 Loue, Sana (2008). Encyclopedia of aging and public health : with 19 tables. New York, NY: Springer. p. 696. ISBN 978-0-387-33753-1.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[Moody2010-63] 63.0 ^63.1 Moody, Harry R. (2010). Aging : concepts and controversies (ika-6th ed. (na) edisyon). Los Angeles: Pine Forge Press. p. 158. ISBN 978-1-4129-6966-6. {{cite book}}: |edition= has extra text (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)

[Hales2012-64] 64.0 ^64.1 Hales, edited by Robert I. Simon, Robert E. The American Psychiatric Publishing textbook of suicide assessment and management (ika-2nd ed. (na) edisyon). Washington, DC: American Psychiatric Pub. p. 714. ISBN 978-1-58562-414-0. {{cite book}}: |edition= has extra text (tulong); |first= has generic name (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[65] tor, Tarek Sobh, (2010). Innovations and advances in computer sciences and engineering (ika-Online-Ausg. (na) edisyon). Dordrecht: Springer Verlag. p. 503. ISBN 978-90-481-3658-2. {{cite book}}: |last= has generic name (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: extra punctuation (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[66] Eliason, S (2009). "Murder-suicide: a review of the recent literature". The journal of the American Academy of Psychiatry and the Law. 37 (3): 371–6. PMID 19767502.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[67] Smith, William Kornblum in collaboration with Carolyn D. Sociology in a changing world (ika-9e [9th ed]. (na) edisyon). Belmont, CA: Wadsworth Cengage Learning. p. 27. ISBN 978-1-111-30157-6.

[68] Campbell, Robert Jean (2004). Campbell's psychiatric dictionary (ika-8th ed. (na) edisyon). Oxford: Oxford University Press. p. 636. ISBN 978-0-19-515221-0. {{cite book}}: |edition= has extra text (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)

[69] Veatch, ed. by Robert M. (1997). Medical ethics (ika-2. ed. (na) edisyon). Sudbury, Mass. [u.a.]: Jones and Bartlett. p. 292. ISBN 978-0-86720-974-7. {{cite book}}: |edition= has extra text (tulong); |first= has generic name (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)

[70] Gutman, Yisrael; editors, Michael Berenbaum, (1998). Anatomy of the Auschwitz death camp (ika-1st pbk. ed. (na) edisyon). Bloomington: Publ. in association with the United States Holocaust Memorial Museum, Washington, D.C. by Indiana University Press. p. 400. ISBN 978-0-253-20884-2. {{cite book}}: |author2= has generic name (tulong); |edition= has extra text (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: extra punctuation (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[71] Ajdacic-Gross V; Weiss MG; Ring M; atbp. (2008). "Methods of suicide: international suicide patterns derived from the WHO mortality database". Bull. World Health Organ. 86 (9): 726–32. doi:10.2471/BLT.07.043489. PMC 2649482. PMID 18797649. {{cite journal}}: Unknown parameter |author-separator= ignored (tulong); Unknown parameter |month= ignored (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)

[72] Ajdacic-Gross, Vladeta, et al."Methods of suicide: international suicide patterns derived from the WHO mortality database"PDF (267 KB). Bulletin of the World Health Organization 86 (9): 726–732. Setyembre 2008. Accessed 2 Agosto 2011.Archived 2 Agosto 2011. See html version. The data can be seen here [1] Naka-arkibo 2011-09-23 sa Wayback Machine.

[73] O'Connor, Rory C.; Platt, Stephen; Gordon, Jacki, mga pat. (1 Hunyo 2011). International Handbook of Suicide Prevention: Research, Policy and Practice. John Wiley and Sons. p. 34. ISBN 978-1-119-99856-3.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[74] Gunnell D, Eddleston M, Phillips MR, Konradsen F (2007). "The global distribution of fatal pesticide self-poisoning: systematic review". BMC Public Health. 7: 357. doi:10.1186/1471-2458-7-357. PMC 2262093. PMID 18154668.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[75] Geddes, John; Price, Jonathan; Gelder, Rebecca McKnight ; with Michael; Mayou, Richard. Psychiatry (ika-4th ed. (na) edisyon). Oxford: Oxford University Press. p. 62. ISBN 978-0-19-923396-0. {{cite book}}: |edition= has extra text (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[USStats2005-76] "U.S. Suicide Statistics (2005)". Nakuha noong 2008-03-24.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[77] Eshun, edited by Sussie; Gurung, Regan A.R. (2009). Culture and mental health sociocultural influences, theory, and practice. Chichester, U.K.: Wiley-Blackwell. p. 301. ISBN 9781444305814. {{cite book}}: |first= has generic name (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)

[WRVp196-78] 78.0 ^78.1 Krug, Etienne (2002). World Report on Violence and Health, Volume 1. Genève: World Health Organization. p. 196. ISBN 9789241545617. {{cite book}}: More than one of |pages= at |page= specified (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)

[79] (editor), Diego de Leo (2001). Suicide and euthanasia in older adults : a transcultural journey. Toronto: Hogrefe & Huber. p. 121. ISBN 9780889372511. {{cite book}}: |last= has generic name (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)

[80] Pjevac, M; Pregelj, P (2012 Oct). "Neurobiology of suicidal behaviour". Psychiatria Danubina. 24 Suppl 3: S336-41. PMID 23114813. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)

[81] Sher, L (2011). "The role of brain-derived neurotrophic factor in the pathophysiology of adolescent suicidal behavior". International journal of adolescent medicine and health. 23 (3): 181–5. PMID 22191181.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[82] Sher, L (2011 May). "Brain-derived neurotrophic factor and suicidal behavior". QJM : monthly journal of the Association of Physicians. 104 (5): 455–8. doi:10.1093/qjmed/hcq207. PMID 21051476. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)

[Dwi2012-83] 83.0 ^83.1 Dwivedi, Yogesh (2012). The neurobiological basis of suicide. Boca Raton, FL: Taylor & Francis/CRC Press. p. 166. ISBN 978-1-4398-3881-5.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[84] Stein, edited by George; Wilkinson, Greg (2007). Seminars in general adult psychiatry (ika-2. ed. (na) edisyon). London: Gaskell. p. 145. ISBN 978-1-904671-44-2. {{cite book}}: |edition= has extra text (tulong); |first= has generic name (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)

[85] Autry, AE; Monteggia, LM (2009 Nov 1). "Epigenetics in suicide and depression". Biological Psychiatry. 66 (9): 812–3. doi:10.1016/j.biopsych.2009.08.033. PMC 2770810. PMID 19833253. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)

[WHO2012-86] 86.0 ^86.1 ^86.2 "Suicide prevention". WHO Sites: Mental Health. World Health Organization. Aug 31,2012. Nakuha noong 2013-01-13. {{cite web}}: Check date values in: |date= (tulong)

[87] Sakinofsky, I (2007 Jun). "The current evidence base for the clinical care of suicidal patients: strengths and weaknesses". Canadian Journal of Psychiatry. 52 (6 Suppl 1): 7S–20S. PMID 17824349. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)

[88] "Suicide". The United States Surgeon General. Nakuha noong 4 Setyembre 2011.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[89] Robinson, J; Hetrick, SE; Martin, C (2011 Jan). "Preventing suicide in young people: systematic review". The Australian and New Zealand journal of psychiatry. 45 (1): 3–26. doi:10.3109/00048674.2010.511147. PMID 21174502. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[90] Fässberg, MM; van Orden, KA; Duberstein, P; Erlangsen, A; Lapierre, S; Bodner, E; Canetto, SS; De Leo, D; Szanto, K; Waern, M (2012 Mar). "A systematic review of social factors and suicidal behavior in older adulthood". International journal of environmental research and public health. 9 (3): 722–45. doi:10.3390/ijerph9030722. PMC 3367273. PMID 22690159. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[91] Williams, SB; O'Connor, EA; Eder, M; Whitlock, EP (2009 Apr). "Screening for child and adolescent depression in primary care settings: a systematic evidence review for the US Preventive Services Task Force". Pediatrics. 123 (4): e716-35. doi:10.1542/peds.2008-2415. PMID 19336361. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[92] Horowitz, LM; Ballard, ED; Pao, M (2009 Oct). "Suicide screening in schools, primary care and emergency departments". Current Opinion in Pediatrics. 21 (5): 620–7. doi:10.1097/MOP.0b013e3283307a89. PMC 2879582. PMID 19617829. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[93] Paris, J (Hunyo 2004). "Is hospitalization useful for suicidal patients with borderline personality disorder?". Journal of personality disorders. 18 (3): 240–7. doi:10.1521/pedi.18.3.240.35443. PMID 15237044.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[94] Goodman, M; Roiff, T; Oakes, AH; Paris, J (2012 Feb). "Suicidal risk and management in borderline personality disorder". Current psychiatry reports. 14 (1): 79–85. doi:10.1007/s11920-011-0249-4. PMID 22113831. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[Can2010-95] 95.0 ^95.1 Canadian Agency for Drugs and Technologies in Health, (CADTH) (2010). "Dialectical behaviour therapy in adolescents for suicide prevention: systematic review of clinical-effectiveness". CADTH technology overviews. 1 (1): e0104. PMC 3411135. PMID 22977392.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[96] Stoffers, JM; Völlm, BA; Rücker, G; Timmer, A; Huband, N; Lieb, K (2012 Aug 15). "Psychological therapies for people with borderline personality disorder". Cochrane database of systematic reviews (Online). 8: CD005652. doi:10.1002/14651858.CD005652.pub2. PMID 22895952. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[97] Hetrick, SE; McKenzie, JE; Cox, GR; Simmons, MB; Merry, SN (2012 Nov 14). "Newer generation antidepressants for depressive disorders in children and adolescents". Cochrane database of systematic reviews (Online). 11: CD004851. doi:10.1002/14651858.CD004851.pub3. PMID 23152227. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[98] Baldessarini, RJ; Tondo, L; Hennen, J (2003). "Lithium treatment and suicide risk in major affective disorders: update and new findings". The Journal of clinical psychiatry. 64 Suppl 5: 44–52. PMID 12720484.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[99] Cipriani, A; Pretty, H; Hawton, K; Geddes, JR (2005 Oct). "Lithium in the prevention of suicidal behavior and all-cause mortality in patients with mood disorders: a systematic review of randomized trials". The American Journal of Psychiatry. 162 (10): 1805–19. doi:10.1176/appi.ajp.162.10.1805. PMID 16199826. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[100] "WHO Disease and injury country estimates". World Health Organization. 2009.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[101] "Deaths estimates for 2008 by cause for WHO Member States". World Health Organization. Nakuha noong 10 Pebrero 2013.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[102] Haney, EM; O'Neil, ME; Carson, S; Low, A; Peterson, K; Denneson, LM; Oleksiewicz, C; Kansagara, D (2012 Mar). "Suicide Risk Factors and Risk Assessment Tools: A Systematic Review". PMID 22574340. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (tulong); Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[China2009-103] 103.0 ^103.1 Weiyuan, C (2009 Dec). "Women and suicide in rural China". Bulletin of the World Health Organization. 87 (12): 888–9. doi:10.2471/BLT.09.011209. PMC 2789367. PMID 20454475. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)

[Sue2012-104] 104.0 ^104.1 Sue, David Sue, Derald Wing Sue, Diane Sue, Stanley. Understanding abnormal behavior (ika-Tenth ed., [student ed.] (na) edisyon). Belmont, CA: Wadsworth/Cengage Learning. p. 255. ISBN 978-1-111-83459-3.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[Pit2012-105] 105.0 ^105.1 ^105.2 ^105.3 Pitman, A; Krysinska, K; Osborn, D; King, M (2012 Jun 23). "Suicide in young men". Lancet. 379 (9834): 2383–92. doi:10.1016/S0140-6736(12)60731-4. PMID 22726519. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[106] Szasz, Thomas (1999). Fatal freedom : the ethics and politics of suicide. Westport, Conn.: Praeger. p. 11. ISBN 978-0-275-96646-1.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[Maris2000-107] 107.0 ^107.1 Maris, Ronald (2000). Comprehensive textbook of suicidology. New York [u.a.]: Guilford Press. pp. 97–103. ISBN 978-1-57230-541-0.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[108] Dickinson, Michael R. Leming, George E. Understanding dying, death, and bereavement (ika-7th ed. (na) edisyon). Belmont, CA: Wadsworth Cengage Learning. p. 290. ISBN 978-0-495-81018-6. {{cite book}}: |edition= has extra text (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[109] Durkheim's Suicide : a century of research and debate (ika-1. publ. (na) edisyon). London [u.a.]: Routledge. 2000. p. 69. ISBN 978-0-415-20582-5. {{cite book}}: |first= has generic name (tulong); |first= missing |last= (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)

[Maris540-110] 110.0 ^110.1 Maris, Ronald (2000). Comprehensive textbook of suicidology. New York [u.a.]: Guilford Press. p. 540. ISBN 978-1-57230-541-0.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[McL2007-111] 111.0 ^111.1 ^111.2 ^111.3 ^111.4 McLaughlin, Columba (2007). Suicide-related behaviour understanding, caring and therapeutic responses. Chichester, England: John Wiley & Sons. p. 24. ISBN 978-0-470-51241-8.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[112] White, Tony (2010). Working with suicidal individuals : a guide to providing understanding, assessment and support. London: Jessica Kingsley Publishers. p. 12. ISBN 978-1-84905-115-6.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[113] Paperno, Irina (1997). Suicide as a cultural institution in Dostoevsky's Russia. Ithaca: Cornell university press. p. 60. ISBN 978-0-8014-8425-4.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[114] ., David Lanham ...et (2006). Criminal laws in Australia. Annandale, N.S.W.: The Federation Press. p. 229. ISBN 978-1-86287-558-6.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[115] Duffy, Michael Costa, Mark (1991). Labor, prosperity and the nineties : beyond the bonsai economy (ika-2nd ed. (na) edisyon). Sydney: Federation Press. p. 315. ISBN 978-1-86287-060-4. {{cite book}}: |edition= has extra text (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[116] Quill, Constance E. Putnam ; foreword by Timothy E. (2002). Hospice or hemlock? : searching for heroic compassion. Westport, Conn.: Praeger. p. 143. ISBN 978-0-89789-921-5.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[117] Holt, Gerry."When suicide was illegal". BBC News. 3 Agosto 2011. Accessed 11 Agosto 2011.

[guardian_style-118] "Guardian & Observer style guide". Guardian website. The Guardian. Nakuha noong 29 Nobyembre 2011.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[119] Srivastava, editors, Nitish Dogra, Sangeet. Climate change and disease dynamics in India. New Delhi: The Energy and Resources Institute. p. 256. ISBN 978-81-7993-412-8. {{cite book}}: |first= has generic name (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[120] "German politician Roger Kusch helped elderly woman to die"Times Online Naka-arkibo 2010-06-01 sa Wayback Machine. 2 Hulyo 2008

[pmid17649899-121] 121.0 ^121.1 Appel, JM (2007). "A Suicide Right for the Mentally Ill? A Swiss Case Opens a New Debate". Hastings Center Report. 37 (3): 21–23. doi:10.1353/hcr.2007.0035. PMID 17649899. {{cite journal}}: Unknown parameter |month= ignored (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)

[122] "Chapter 127.800–995 The Oregon Death with Dignity Act". Oregon State Legislature. Inarkibo mula sa orihinal noong 2013-09-16. Nakuha noong 2014-01-31.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo 2013-09-16 sa Wayback Machine.

[123] "Chapter 70.245 RCW, The Washington death with dignity act". Washington State Legislature.

[124] Dr. Ronald Roth, D.Acu. "Suicide & Euthanasia – a Biblical Perspective". Acu-cell.com. Inarkibo mula sa orihinal noong 2009-04-18. Nakuha noong 2009-05-06.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo 2009-04-18 sa Wayback Machine.

[125] "Norman N. Holland, Literary Suicides: A Question of Style". Clas.ufl.edu. Inarkibo mula sa orihinal noong 2009-05-28. Nakuha noong 2009-05-06.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo 2009-05-28 sa Wayback Machine.

[126] "Catechism of the Catholic Church – PART 3 SECTION 2 CHAPTER 2 ARTICLE 5". Scborromeo.org. 1941-06-01. Nakuha noong 2009-05-06.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[127] "Catechism of the Catholic Church – PART 3 SECTION 2 CHAPTER 2 ARTICLE 5". Scborromeo.org. 1941-06-01. Nakuha noong 2009-05-06.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[128] "The Bible and Suicide". Religioustolerance.org. Inarkibo mula sa orihinal noong 2014-07-15. Nakuha noong 2009-05-06.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[129] "Euthanasia and Judaism: Jewish Views of Euthanasia and Suicide". ReligionFacts.com. Nakuha noong 2008-09-16.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[130] Hindu Website. Hinduism and suicide

[hindu-131] 131.0 ^131.1 "Hinduism –Euthanasia and Suicide". BBC. 2009-08-25.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[StanfordSuicide-132] 132.0 ^132.1 ^132.2 "Suicide (Stanford Encyclopedia of Philosophy)". Plato.stanford.edu. Nakuha noong 2009-05-06.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[133] Kant, Immanuel. (1785) Kant: The Metaphysics of Morals, M. Gregor (trans.), Cambridge: Cambridge University Press, 1996. ISBN 978-0-521-56673-5. p177.

[134] Safranek John P (1998). "Autonomy and Assisted Suicide: The Execution of Freedom". The Hastings Center Report. 28 (4): 33.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[135] Raymond Whiting: A natural right to die: twenty-three centuries of debate, pp. 13–17; Praeger (2001) ISBN 0-313-31474-8

[136] Wesley J. Smith, Death on Demand: The assisted-suicide movement sheds its fig leaf, The Weekly Standard, 5 Hunyo 2007

[137] "The Suicide". The Walters Art Museum.

[ozawa-desilva-138] Ozawa-de Silva, C (2008 Dec). "Too lonely to die alone: internet suicide pacts and existential suffering in Japan". Culture, medicine and psychiatry. 32 (4): 516–51. doi:10.1007/s11013-008-9108-0. PMID 18800195. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)

[Dur2011-139] Durkee, T; Hadlaczky, G; Westerlund, M; Carli, V (2011 Oct). "Internet pathways in suicidality: a review of the evidence". International journal of environmental research and public health. 8 (10): 3938–52. doi:10.3390/ijerph8103938. PMC 3210590. PMID 22073021. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[Robinson2012-140] 140.0 ^140.1 Robinson, edited by David Picard, Mike. Emotion in motion : tourism, affect and transformation. Farnham, Surrey: Ashgate. p. 176. ISBN 978-1-4094-2133-7. {{cite book}}: |first= has generic name (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[141] Robinson, ed. by Peter; Heitmann, Sine; Dieke, Peter (2010). Research themes for tourism. Oxfordshire [etc.]: CABI. p. 172. ISBN 978-1-84593-684-6. {{cite book}}: |first= has generic name (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[Dennis2008-142] 142.0 ^142.1 Dennis, Richard (2008). Cities in modernity : representations and productions of metropolitan space, 1840 – 1930 (ika-Repr. (na) edisyon). Cambridge [u.a.]: Cambridge Univ. Press. p. 20. ISBN 978-0-521-46841-1.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[McDougall2010-143] McDougall, Tim; Armstrong, Marie; Trainor, Gemma (2010). Helping children and young people who self-harm : an introduction to self-harming and suicidal behaviours for health professionals. Abingdon, Oxon: Routledge. p. 23. ISBN 978-0-415-49913-2.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[Bateson2008-144] 144.0 ^144.1 Bateson, John (2008). Building hope : leadership in the nonprofit world. Westport, Conn.: Praeger. p. 180. ISBN 978-0-313-34851-8.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[Miller2011-145] 145.0 ^145.1 Miller, David (2011). Child and Adolescent Suicidal Behavior: School-Based Prevention, Assessment, and Intervention. p. 46. ISBN 978-1-60623-997-1.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[146] Chang, Kenneth (25 Agosto 2008). "In Salmonella Attack, Taking One for the Team". New York Times. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)

[147] Tofilski,Adam; Couvillon, MJ;Evison, SEF; Helantera, H; Robinson, EJH; Ratnieks, FLW (2008). "Preemptive Defensive Self-Sacrifice by Ant Workers" (PDF). The American Naturalist. 172 (5): E239–E243. doi:10.1086/591688. PMID 18928332.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

[148] Larry O'Hanlon (Mar 10, 2010). "Animal Suicide Sheds Light on Human Behavior". Discovery News. Inarkibo mula sa orihinal noong Hulyo 25, 2010. Nakuha noong Enero 31, 2014. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo July 25, 2010^{[Date mismatch]}, sa Wayback Machine.

[149] <Please add first missing authors to populate metadata.>. "Life In The Undergrowth". BBC. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (tulong)

[150] Bordereau, C; Robert, A.; Van Tuyen, V.; Peppuy, A. (August, 1997). "Suicidal defensive behaviour by frontal gland dehiscence in Globitermes sulphureus Haviland soldiers (Isoptera)". Insectes Sociaux. Birkhäuser Basel. 44 (3): 289. doi:10.1007/s000400050049. Inarkibo mula sa orihinal noong 2020-04-18. Nakuha noong 2014-01-31. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong) Naka-arkibo 2020-04-18 sa Wayback Machine.

[151] Nobel, Justin (Mar. 19, 2010). "Do Animals Commit Suicide? A Scientific Debate". Time. Inarkibo mula sa orihinal noong 2013-08-17. Nakuha noong 2014-01-31. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (tulong); Check date values in: |date= (tulong) Naka-arkibo 2013-08-17 sa Wayback Machine.

[152] Stoff, David; Mann, J. John (1997). "Suicide Research". Annals of the New York Academy of Sciences. Annals of the New York Academy of Sciences. 836 (Neurobiology of Suicide, The : From the Bench to the Clinic): 1–11. Bibcode:1997NYASA.836....1S. doi:10.1111/j.1749-6632.1997.tb52352.x. Inarkibo mula sa orihinal noong 2020-04-18. Nakuha noong 2014-01-31.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo 2020-04-18 sa Wayback Machine.

[153] Hall 1987, p.282

[tape-154] "Jonestown Audiotape Primary Project."Alternative Considerations of Jonestown and Peoples Temple. San Diego State University. Naka-arkibo 2013-05-18 sa Wayback Machine.

[155] "1978:Leaves 900 Dead^{[patay na link]}". Retrieved 9 November 2011.

[156] John Toland, The Rising Sun: The Decline and Fall of the Japanese Empire 1936–1945, Random House, 1970, p. 519

[Philosophy59OKeeffe-157] Suicide and Self-Starvation, Terence M. O'Keeffe, Philosophy, Vol. 59, No. 229 (Jul., 1984), pp. 349–363

[158] Watson, Bruce (2007). Exit Rommel: The Tunisian Campaign, 1942–43. Stackpole Books. p. 170. ISBN 978-0-8117-3381-6.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

[159] Country reports and charts available, World Health Organization, accessed on 16 Marso 2008.

[160] Suicide in South Korea Case of Too Little, Too Late Naka-arkibo 2008-08-30 sa Wayback Machine., OhmyNews KOREA

[161] S. Korea has top suicide rate among OECD countries, Seoul, 18 Setyembre 2006 Yonhap News

[162] "Rise in suicides involving silver cleaners alarms cops". Inarkibo mula sa orihinal noong 2013-07-31. Nakuha noong 2011-09-22.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo 2013-07-31 sa Wayback Machine.

[163] Catholic Church shifts stance on suicides^{[patay na link]}

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

[40]

[41]

[42]

[43]

[44]

[45]

[46]

[47]

[48]

[49]

[50]

[51]

[52]

[53]

[54]

[55]

[56]

[57]

[58]

[59]

[60]

[61]

[62]

[63]

[64]

[65]

[66]

[67]

[68]

[69]

[70]

[71]

[72]

[73]

[74]

[75]

[76]

[77]

[78]

[79]

[80]

[81]

[82]

[83]

[84]

[85]

[86]

[87]

[88]

[89]

[90]

[91]

[92]

[93]

[94]

[95]

[96]

[97]

[98]

[99]

[100]