Bato Desidiati: Dallime mes rishikimesh

Browse history interactively

[redaktim i pashqyrtuar]

[Redaktim i kontrolluar]

← Redaktim më i vjetër

Content deleted Content added

PamorTekst wiki

Inline

Versioni aktual i datës 20 qershor 2023 12:47

Bato Desidiati i njohur edhe si Bato i Desidiatëve ishte një prijës i desidiatëve, një fis ilir që luftoi kundër Perandorisë Romake midis viteve 6 dhe 9 pas Krishtit në një konflikt të njohur si Bellum Batonianum (Lufta e Batos ose Kryengritja e Madhe Ilire).^[1] ^[2]

Biografia

Bato i desidiatëve ishte një kryengritës ilir që udhëhoqi Desiatët në atë që njihet si Kryengritja e madhe ilire në vitet 6-9 pas.K. Mendohet të ketë lindur mes 35 e 30 p.K. në atë që sot është Bosnja e epërme. Bato i përkiste fisit vendas të Desiatëve, territori i të cilëve përfshijnë edhe Bosnjen qëndrore të sotme, në një pikë kritike t'asaj kohe ai u bë udhëheqësi i revoltës së njerëzve të tij kundër pushtuesve romak. Nga viti 33 para.K., Desidiatët ishin nën pushtimin romak si qytetarë gjysëm të lirë nomadë. Dasidiatët bënin pjesë në provincën e Ilirikut me qendër në Salonë (Solini i sotëm afër Splitit) në brigjet e Adriatikut. Bato kishte shumë gjasa t'ishte pjesëtarë i një familjeje të njohur vëndase, dhe si i rritur ai kishte shumë gjasa t'ishte edhe një politikan dhe zyrtar ushtarak i Desidiatëve.

Në vitin 6 pas.K., romakët planifikuan një sulm Markomannëve, për këtë Augusti dhá urdhër të mobilizoheshin trupat rrethanore Ilire. Por në pranverë të po atij viti trupat Ilire në Bosnie u rebeluan me Baton udhëheqës. Në Panoní të Illyricum-it, edhe Breukët (Brukët) u rebeluan. Udhëheqësi i Breukëve po ashtu quhej Bato, u bë udhëheqës i revoltës Panone. Këto dy rryma kryengritjesh u bashkuan në vjeshtën e vitit 6 p.K., dhe dy Batot bënë aleancë për bashkimin e ty trupave rebele.

Roma dërgoi 10 legjione dhe po aq legjione mbështetëse, aleatësh dhe mercenarësh që të shtypnin kryengritjen. Shumë-shumë nga legjionet romake ishin veteranë lufte. Komandanti suprem i të gjithë trupave romake ishte përandori i ardhshëm Tiberius. Bato Desidiati provoj pa sukses të merrte Salonën, dhe pasi u thye nga Marcus Valerius Messalla Messallinus, guvernatori i Illyricum-it, ai u tërhoq në veri të bashkohej me Baton tjetër (Bato II) i Breukëve. Pas 2 vjetësh luftë, në verë të vitit 8, Bato Breuku ìu dorzua Tiberiusit në brigjet e lumit Bathinus (mendohet se është Bosna e sotme). Më vonë, ai u kap nga Bato Desidiati, këshilli i të cilit e dënuan Bato Breukun me vdekje. Vitin tjetër, Tiberiusi dhe Germanicusi ndërmorrën një luftë kundër Desidiatëve. Pas betejash të mëdha në shtator të vitit 9, vetëm pak ditë para Betejës në pyllin e Teutoburgut, Bato dhe Desiadët ìu dorëzuan Tiberiusit. Thuhet se kur Tiberiusi pyeti Baton dhe Desidiatët se përse ishin rebeluar, Bato mendohet t'ìa ketë kthyer: "Ju, Romakët e keni fajin; se ju na çoni roje të kopeve tuaja, jo qenj apo barinj, por ujq." Bato kaloi pjesën e mbetur të jetës në qytetin italian të Ravenës (Ravena).

Shih edhe

Literatura

Velleius Paterculus II, CX, 4-5.
Ovid, Ex Ponto, II, I, 46.
Suetonius. Tib. 20.
Cassius Dio (LV, 29, 2; LV, 32, 3; LV, 34, 4; LVI, 12, 2-3; LVI, 13, 2; LVI, 16, 1-3).
Strabo Geography (VII, 5, 3), and inscription CIL V 3346 Verona.

Referime

^ The Cambridge Ancient History: The Augustan Empire, 43 B. C-A.D. 69 (në anglisht). Cambridge University Press. 1996. ISBN 9780521224963. Led by Bato of the Daesitiates and Bato of the Breuci they attacked Roman settlements, the colonies On the Adriatic and even penetrated to Macedonia.
^ Mesihović, Salmedin (2018). Bitka za Ilirik (Battle for Illyricum): Batonian revolt (në boshnjakisht). Bathinvs. ISBN 9789926821746. Marrë më 30 janar 2019.

Një kategori në Wikimedia Commons përmban dokumente multimediale për Bato Desidiati.

[1] The Cambridge Ancient History: The Augustan Empire, 43 B. C-A.D. 69 (në anglisht). Cambridge University Press. 1996. ISBN 9780521224963. Led by Bato of the Daesitiates and Bato of the Breuci they attacked Roman settlements, the colonies On the Adriatic and even penetrated to Macedonia.

[Mesihović-Bitka-Ilirik-books.google-2] Mesihović, Salmedin (2018). Bitka za Ilirik (Battle for Illyricum): Batonian revolt (në boshnjakisht). Bathinvs. ISBN 9789926821746. Marrë më 30 janar 2019.

[1]

[2]

@@ Rreshti 1: / Rreshti 1: @@
+{{Shiko gjithashtu|Bato}}
-'''Bato''', po ashtu i njohur si Bato i Desiatëve/ Bato Desiati, Bato i pare.
+[[File:Ilirski bojevnik - Bato.jpg|thumb|Bato Desidiati]]
+'''Bato Desidiati''' i njohur edhe si '''Bato i Desidiatëve''' ishte një prijës i [[Desidiatët|desidiatëve]], një [[Lista e fiseve antike ilire|fis ilir]] që luftoi kundër [[Perandoria Romake|Perandorisë Romake]] midis viteve 6 dhe 9 pas Krishtit në një konflikt të njohur si [[Kryengritja e madhe ilire|Bellum Batonianum (Lufta e Batos ose Kryengritja e Madhe Ilire]]).<ref>{{cite book|title=The Cambridge Ancient History: The Augustan Empire, 43 B. C-A.D. 69|url=https://books.google.com/books?id=Mn0gCtzEm1MC|year=1996|publisher=Cambridge University Press|isbn = 9780521224963|language=en|quote=Led by Bato of the Daesitiates and Bato of the Breuci they attacked Roman settlements, the colonies On the Adriatic and even penetrated to Macedonia. }}</ref> <ref name="Mesihović-Bitka-Ilirik-books.google">{{cite book |last1=Mesihović |first1=Salmedin |title=Bitka za Ilirik (Battle for Illyricum): Batonian revolt |date=2018 |publisher=Bathinvs |isbn=9789926821746 |url=https://books.google.com/books?id=ZoJyDwAAQBAJ&q=Bitka+za+Ilirik&pg=PA119 |access-date=30 janar 2019 |language=bs}}</ref>
+== Biografia ==
-BATO I I ishte një kryengritës ilir që udhëhoqi Desiatët në atë që njihet si [[Kryengritja e Madhe Ilire]] në vitet 6-9 pas.K.
+Bato i desidiatëve ishte një kryengritës ilir që udhëhoqi Desiatët në atë që njihet si [[Kryengritja e madhe ilire]] në vitet 6-9 pas.K.
-Mendohet të ketë lindur mes 35 e 30 p.K. në atë që sot është Bosnia e epërme. Bato i përkiste fisit vendas të Desiatëve, territori i të cilëve përfshijnë edhe Bosnien qëndrore të sotme, në një pikë kritike t'asaj kohe ai u bë udhëheqësi i revoltës së njerëzve të tij kundër pushtuesve romak. Nga viti 33 para.K., Desiatët ishin nën pushtimin romak si qytetarë gjysëm të lirë nomadë. Daseatët bënin pjesë në provincën e Illyricum-it me qendër Salonën (Solini i sotëm afër Splitit) në brigjet e Adriatikut. Bato kishte shumë gjasa t'ishte pjesëtarë i një familjeje të njohur vëndase, dhe si i rritur ai kishte shumë gjasa t'ishte edhe një politikan dhe zyrtar ushtarak i Desiatëve.
+Mendohet të ketë lindur mes 35 e 30 p.K. në atë që sot është Bosnja e epërme. Bato i përkiste fisit vendas të Desiatëve, territori i të cilëve përfshijnë edhe Bosnjen qëndrore të sotme, në një pikë kritike t'asaj kohe ai u bë udhëheqësi i revoltës së njerëzve të tij kundër pushtuesve romak. Nga viti 33 para.K., Desidiatët ishin nën pushtimin romak si qytetarë gjysëm të lirë nomadë. Dasidiatët bënin pjesë në provincën e [[Iliriku]]t me qendër në Salonë (Solini i sotëm afër Splitit) në brigjet e Adriatikut. Bato kishte shumë gjasa t'ishte pjesëtarë i një familjeje të njohur vëndase, dhe si i rritur ai kishte shumë gjasa t'ishte edhe një politikan dhe zyrtar ushtarak i Desidiatëve.
 Në vitin 6 pas.K., romakët planifikuan një sulm Markomannëve, për këtë Augusti dhá urdhër të mobilizoheshin trupat rrethanore Ilire. Por në pranverë të po atij viti trupat Ilire në Bosnie u rebeluan me Baton udhëheqës. Në Panoní të Illyricum-it, edhe Breukët (Brukët) u rebeluan. Udhëheqësi i Breukëve po ashtu quhej Bato, u bë udhëheqës i revoltës Panone. Këto dy rryma kryengritjesh u bashkuan në vjeshtën e vitit 6 p.K., dhe dy Batot bënë aleancë për bashkimin e ty trupave rebele.
-Roma dërgoi 10 legjione dhe po aq legjione mbështetëse, aleatësh dhe mercenarësh që të shtypnin kryengritjen. Shumë-shumë nga legjionet romake ishin veteranë lufte. Komandanti suprem i të gjithë trupave romake ishte përandori i ardhshëm Tiberius. Bato Desiati provoj pa sukses të merrte Salonën, dhe pasi u thye nga Marcus Valerius Messalla Messallinus, guvernatori i Illyricum-it, ai u tërhoq në veri të bashkohej me Baton tjetër (Bato II) i Breukëve. Pas 2 vjetësh luftë, në verë të vitit 8, Bato II ìu dorzua Tiberiusit në brigjet e lumit Bathinus (mendohet se Bosna e sotme). Shpejt më pas, ai u kap nga Bato Desiati, këshilli i të cilit e dënuan Bato II me vdekje. Vitin tjetër, Tiberiusi dhe Germanicusi morën një nisëm kundër Desiatëve. Pas betejash të mëdha në shtator të vitit 9, vetëm pak ditë para Betejës në pyllin e Teutoburgut, Bato dhe Desiadët ìu dorzuan Tiberiusit. Thuhet se kur Tiberiusi pyeti Baton dhe Desiadët se përse rebeluan, Bato mendohet t'ìa ketë kthyer: "Ju, Romakët e keni fajin; se ju na çoni roje të kopeve tuaja, jo qenj apo barinj, por ujq." Bato shpenzoj pjesën e mbetur të jetës në qytetin italian të Ravenës ([[Ravenna]]).
+Roma dërgoi 10 legjione dhe po aq legjione mbështetëse, aleatësh dhe mercenarësh që të shtypnin kryengritjen. Shumë-shumë nga legjionet romake ishin veteranë lufte. Komandanti suprem i të gjithë trupave romake ishte përandori i ardhshëm Tiberius. Bato Desidiati provoj pa sukses të merrte Salonën, dhe pasi u thye nga Marcus Valerius Messalla Messallinus, guvernatori i Illyricum-it, ai u tërhoq në veri të bashkohej me Baton tjetër (Bato II) i Breukëve. Pas 2 vjetësh luftë, në verë të vitit 8, [[Bato Breuku]] ìu dorzua Tiberiusit në brigjet e lumit Bathinus (mendohet se është Bosna e sotme). Më vonë, ai u kap nga Bato Desidiati, këshilli i të cilit e dënuan Bato Breukun me vdekje. Vitin tjetër, Tiberiusi dhe Germanicusi ndërmorrën një luftë kundër Desidiatëve. Pas betejash të mëdha në shtator të vitit 9, vetëm pak ditë para Betejës në pyllin e Teutoburgut, Bato dhe Desiadët ìu dorëzuan Tiberiusit. Thuhet se kur Tiberiusi pyeti Baton dhe Desidiatët se përse ishin rebeluar, Bato mendohet t'ìa ketë kthyer: "Ju, Romakët e keni fajin; se ju na çoni roje të kopeve tuaja, jo qenj apo barinj, por ujq." Bato kaloi pjesën e mbetur të jetës në qytetin italian të Ravenës ([[Ravena]]).
-==Burime==
+== Shih edhe ==
+* [[Iliria]]
-* [[Velleius Paterculus]]  II, CX, 4-5.
+* [[Bato]]
+* [[Desidiatët]]
+* [[Bato (mitologji)]]
+* [[Mbretëria antike ilire]]
+* [[Kryengritja e madhe ilire]]
+== Literatura ==
+* Velleius Paterculus II, CX, 4-5.
 * Ovid, Ex Ponto, II, I, 46.
-* [[Suetonius]].  Tib. 20.
+* Suetonius. Tib. 20.
-* [[Cassius Dio]] (LV, 29, 2; LV, 32, 3; LV, 34, 4;  LVI, 12, 2-3; LVI, 13, 2; LVI, 16, 1-3).
+* Cassius Dio (LV, 29, 2; LV, 32, 3; LV, 34, 4; LVI, 12, 2-3; LVI, 13, 2; LVI, 16, 1-3).
-* [[Strabo]] Geography (VII, 5, 3), and inscription CIL V 3346 Verona.
+* Strabo Geography (VII, 5, 3), and inscription CIL V 3346 Verona.
+== Referime ==
-{{commons|Illyria & Illyrians}}
+{{reflist}}
+{{CommonsCat|Bato}}
+{{Iliria}}
 {{DEFAULTSORT:Bato I}}
+[[Kategoria:Mbretër (Iliria)]]
-[[Category:Illyrian royalty]]
 [[Kategoria:Lindje - Shekulli I p.e.s.]]
-[[Category:1  e.s vdekje]]
+[[Kategoria:Vdekje - Shekulli I]]
+[[Kategoria:Ilirë]]
-[[bs:Baton]]
-[[en:Bato I]]
-[[es:Bato I]]
-[[sr:Батон]]