Koritnjak
Za ostale upotrebe, v. Koritnjak (razvrstavanje).
| Koritnjak | |
|---|---|
| Osnovni podaci | |
| Država |  Srbija
|
| Upravni okrug | Nišavski |
| Grad | Niš |
| Gradska opština | Niška Banja |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo (2022) | 0 |
| Geografija | |
| Koordinate | 43°16′33″N 22°00′20″E / 43.275833°N 22.0055°E |
| Nadmorska visina | 580 do 620 m |
  Koritnjak Koritnjak (Srbije) | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski kod | 18.205 |
| Pozivni broj | 018 |
| Registarska oznaka | NI |
Koordinate: 43° 16′ 33" SGŠ, 22° 00′ 20" IGD
Koritnjak, koji se navodi i pod imenom Koritnik i Koritar,[1][2] je pusto selo u gradskoj opštini Niška Banja na području grada Niša u Nišavskom okrugu. Prema popisu iz 2002. nije bilo stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 8 stanovnika). Naselje je 2002. godine ostalo bez stalnih stanovnika[3].
Koritnjak je lociran na južnom obodu Niške kotline, sastavnom delu kompozitne Nišavske doline i padinama istoimenog severozapadnog ogranka, istog naziva (808 m), Suve planine (1.810 m), u severozapadnom podnožju Crnog kamena (867 m), jednog od njenih vrhova.
Sa strmih i do skora ogolelih strana Koritnjaka, zbog nemogućnosti da uvek primi sav atmosferski talog, u vreme letnjih pljuskova i otapanja snega, tekle su bujice površinske atmosferske vode, koja je nanosila veliku štetu okolnim naseljima. Jedna od bujica slivala se ispod sela Koritnjaka ka severozapadnom delu Niške Banje, i stvorila „koritasti“ žleb po kome su selo i uzvišenje (visoko 808 m), dobili naziv.[1]
Koritnjak je selo zbijenog fizionomskog tipa, prostorno razvijeno u visinskom pojasu od 580 m do 620 m apsolutne visine, nepravilno ovalnog oblika izduženog u pravcu jugozapad–severoistok. Selo prostorno povezuje dva dela ili ”male”:
- Gornju malu (istočni deo sela), koja je sastavljena od dve grupe rodovskih kuća – Korubanci i Riđaci
- Donju malu (zapadni deo sela), koju čine tri grupe rodovskih kuća – Drdaci, Lazarovi i Nedeljkovi.
Koritnjak se nalazi 4 km južno od međunarodnih komunikacija;
- železničke pruge (Beč–Budimpešta–Beograd–Niš-Sofija–Istanbul)
- magistralnog puta, grane V (Niš–Sofija–Istanbul) glavnog koridora 10 (Salcburg–Ljubljana–Zagreb–Beograd–Niš–Skoplje–Veles–Solun). Koritnjak je saobraćanicama udaljen od opštine Niška Banja 3,5 km, i Niša, 11 km.
Oskudni materijalni tragovi starije naseljenosti Koritnjaka i malobrojni pisani podaci, koji nisu dovoljno pouzdani i verodostojni, glavni su razlozi što geneza i evolucija sela u daljoj prošlosti nije dovoljno poznata. I pored toga, raspoložive činjenice govore da istorija Koritnjaka ima viševekovni kontinuitet.[4]
Koritnjak pripada srednjovekovnim naseljima i u pisanim izvorima prvi put se pominje u turskom katastarskom popisu iz 1564. pod nazivom Koritar. U 16. veku (prema istim izvorima) Koritar je pretežno bio naseljen vlaškim stanovništvom[n 1] i imao je 16 domaćinstava i 11 neoženjenih. Tada je on predstavljao zaselak Radikine Bare, jednog od deset naselja u niškoj nahiji.[4]
O periodu rane turske vladavine ne postoje pouzdani podaci. Pred oslobođenje od Turaka (sredinom 19. veka), na jedan kilometar severozapadno od Koritnjaka nalazilo se čitlučko naselje „Kovanluk“ (danas urbani deo Niške Banje), i tatarsko naselje na mestu „Grčka livada“.[5]
Koritnjak je sa Radikinom Barom bio spahijski posed Jusuf-bega...„gospodara“ zemlje i ljudstva na prostoru spahiluka...koji je štitio meštane Koritnjaka, pa oni nisu učestvovali u vojnim pohodima, jer su imali obavezu da pomažu državu u vreme rata..[4][6] Meštani pamte da je u Koritnjaku tokom perioda turske okupacije sakupljan „desetak“ i da je pored srpskih, bilo i turskih kuća na lokalitetima Gornje i Donje Kućište, koje su iseljene neposredno pred Oslobođenje Niša 1877..[5]
Tokom turske vladavine stanovništvo Koritnjaka se uglavnom bavilo ekstenzivnim stočarstvom, jer je, u vreme turskih pustošenja, stoka mogla brzo da se skloni i sakrije, a bila je značajna i za obradu zemlje. Ratarstvo je imalo ”svaštarski” karakter i zadovoljavalo sopstvene potrebe ruralnih domaćinstava. Pošto se spahijski agrarni režim zasnivao na patrijahalnoj (krvnoj) zadruzi, u to vreme svaka koritnička familija predstavljala je porodičnu zadrugu. Zadruge su se održale do završetka Drugog svetskog rata, kada su brojale do 20 članova.[5]
Po oslobođenju od Turaka stočarstvo je i dalje bilo najznačajnija grana poljoprivrede, a do Drugog svetskog rata u Koritnjak su kao „sluge” dolazili meštani obližnjih sela (npr Koprivnice) i čuvali seosku stoku.
Veći privredni značaj, u Koritnjaku imala je tradicionalna proizvodnja kreča u poljskim krečanama. Posle Drugog svetskog rata radilo je oko petnaest krečana (na mestima Čičkino, Rid, Rovina i u samom selu), čiji je kapacitet bio do 170 tona kreča u jednom turnusu. Godine 2004. na ulasku u selo u funkciji je bila samo jedna krečana (kapaciteta tri tone). Uz krečarstvo tradicionalno zanimanje meštana bila je i šumska seča građevinskog i ogrevnog drva.
.jpg)
U naselju Koritnjak već nekoliko godina nema stanovnika. U naselju ima još nekoliko praznih i oronulih kuća.
Ovo naselje je u potpunosti bilo naseljeno Srbima (prema popisu iz 1991. godine).
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija | Proizvodnja i snabdevanje... | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Ženski | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Oba | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | - | - | - | - | - | - | - | - | - | |
| Ženski | - | - | - | - | - | - | - | - | - | |
| Oba | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
- ↑ Naseljavanje Vlaha (stočarskog, nomadskog ili polunomadskog naroda) u okolinu Niša obavljeno je tokom početne faze turske okupacije, sa ciljem da se popune i ekonomski aktiviraju slabije naseljeni ili nenaseljeni prostori, kakav je u to doba bio i ovaj.
- ↑ 1,0 1,1 „Marija Martinović, Koritnjak-– raseljeno seosko naselje početkom 2002. godine:Originalan naučni rad”. Pristupljeno 10. 5. 2012.
- ↑ Martinović Ž., (1995): Koritnik, Enciklopedija Niša, Priroda, prostor, stanovništvo, IP ”Gradina”, Niš
- ↑ Marko V. Milošević, Milovan Milivojević, Jelena Ćalić. SPONTANEOUSLY ABANDONED SETTLEMENTS IN SERBIA–PART 1, GEOGRAPHICAL INSTITUTE “JOVAN CVIJIĆ” SASA, 2010
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Ćirić J., (1995): Vlasi, Enciklopedija Niša, Priroda, prostor, stanovništvo, IP ”Gradina”, Niš
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Kostić M., (1958): Niška Banja – antropogeografska proučavanja, Zbornik radova PMF-a, sveska V, Beograd.
- ↑ Bojanić D., (1983): Niš do velikog rata 1683, Istorija Niša, knj. I., Gradina i Prosveta, Niš.
- ↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
