Vapno
| Vapno - Kreč calx | |
|---|---|
 | |
Vapno ili kreč (ponekad i kalk od latinskog calx, calcis «talog»[1]) je prvenstveno građevinski materijal - vezivo za izradu morta, žbuke i naliča, ali i sirovina u kemijskoj industriji.
Postoje dvije vrste vapna - živo ili gašeno vapno.[2]
Živo vapno ili kalcijum oksid - CaO dobija se pečenjem vapnenca (CaCO3) na temperaturi od ~1000 °C, pri tom se oslobađa ugljikov dioksid (CO2). Taj proces je jedan od najstarijih kemijskih procesa poznatih čovjeku. Na kraju tog procesa nastaje - živo vapno u formi bijelog grumenja, iz kog se mljevenjem dobija prah prljavo bijele boje, jer pored kalcijeva sadrži i neke druge okside.[2]
Kemijski naziv kalcijev oksid (CaO), (od ostalih spojeva u živom vapnu pronalaze se (podaci su okvirni) i:
- magnezijev oksid (MgO) % 0,20 – 0,80
- Željezni oksidi (Fe2O3) % 0,00 – 0,20
- silicijev dioksid (SiO2) % 0,02 – 0,20
- aluminijev oksid (Al2O3) % 0,00 - 0,80
Gašeno vapno ili kalcijum hidroksid dobija se miješanjem živog vapna s velikom količinom vode to se zove - gašenje. Industrijskim gašenjem živoga vapna uz minimalnu količinu vode dobija se - hidratizirano vapno. Kod tog procesa se oslobađa velika količina topline, a vapno poveća svoj volumen. Gašeno vapno je vrlo - pastozno, za razliku od njega - hidratizirano vapno je fini bijeli prah. Hidratizirano vapno koristi se u građevinarstvu za izradu morta i žbuke.[2]
Gašeno vapno se koristi za bojenje unutarašnjih i vanjskih zidova, dezinfekciju, zaštitu voćaka, odstranjivanje fosfata iz otpadnih voda i vezanje sumporova dioksida nastala izgaranjem ugljena.[2]
Vapno se koristi i za proizvodnju karbida, u metalurgiji za odstranjivanje nečistoća vezanjem u silikatnu zguru, kod obrade vode, u proizvodnji papira, u keramičkoj, prehrambenoj (rafiniranje šećera) i tekstilnoj industriji, u poljoprivredi za neutralizaciju tla.[2]
Vapno je vrlo agresivno - nagriza i nadražuje kožu, sluznice dišnih organa i oči, pa je kod rada sa živim vapnom potrebno koristiti zaštitnu opremu.[2]
- Calce (it)
- Istarska tvornica vapna Arhivirano 2008-03-07 na Wayback Machine-u (sh)