Jasenovo (Bela Crkva)
Za ostale upotrebe, v. Jasenovo (razvrstavanje).
| Jasenovo | |
|---|---|
|
| |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Srbija
|
| Pokrajina | Vojvodina |
| Upravni okrug | Južnobanatski |
| Opština | Bela Crkva |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo (2022) |  1243
|
| Gustina stanovništva | 45 st./km² |
| Geografija | |
| Koordinate | 44°55′35″N 21°17′22″E / 44.926333°N 21.2895°E |
| Nadmorska visina | 73 m |
| Površina | 32,2 km² |
  Jasenovo Jasenovo (Srbije) | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski kod | 26346 |
| Pozivni broj | 013 |
| Registarska oznaka | VŠ |
Koordinate: 44° 55′ 35" SGŠ, 21° 17′ 22" IGD
Jasenovo je naselje u Srbiji u opštini Bela Crkva u Južnobanatskom okrugu u Vojvodini. Prema popisu iz 2011. bilo je 1243 stanovnika. Nalazi se u severozapadnom delu opštine, mala varošica, na raskrsnici puta sa prvom železničkom prugom u bivšoj Jugoslaviji, bila je značajno mesto u dolini reke Karaš.
Naziv sela je od drveta jasena. Za simbole grba uzeto je drvo jasena i vila, koja je po predanju živela u jasenovim šumama i čuvala selo.
U turskim tefterima selo Jasenovo se pominje još polovinom šesnaestog veka. A tokom istorije je više puta menjalo ime: Godine 1690. – Jasenovo. Posle - Jasenova, Jesenova 1911. – Karasjeszenö 1922. – Jasenovo. Jasenovo je kupio Neman-beg harač 1692g. Jasenovo je 1699. godine pripadalo Severinskom komitatu. 1713 g. popisano je 83 doma. Krajem 1716. godine i početkom 1717 g. taborovala je u Jasenovu austrijska vojska, sa zadatkom da obezbedi Novu Palanku.[1]
A godine 1716. dodeljeno je Jasenovo palanačkom dištriktu. Godine 1717. brojalo je 120 domova i postalo je sedište podupravnika (Unterverwalter) i oberkneza. Tada je uvedena i pošta 1726 g. sazidana je prva crkva 1734 g. poučili su Italijani ovdašnje stanovništvo i zaveli gajenje svilenih buba, sađenje dudova za bube i podigli manipulacijunu zgradu.
U prvom turskom ratu pominje se češće Jasenovo. Od 8. do 10. avgusta 1736. plaćali su meštani Turcima namet, u novcu i u namirnicama. 4. februara 1739. potukla je narodna vojska kod Jasenova jednu četu pobunjenih Rumuna.[2]
Od 1747 – 1752 g. stanovao je u Jasenovu komandant banatske narodne vojske, baron Sibšen. Popisano je 1749 g. 116 domova. Godine 1769. podignuta je druga srpska crkva, a 1773. uvedene su matične knjige.
Jasenovo je 1773 g. pripojeno Ilirskoj regimenti i postalo sedište kompanije. Od 1780 – 1789 g. postojala je ovde jedna vojnička nemačka trivijalna škola. Godine 1802. bilo je 168 domova sa 1119 stanovnika. 1820. obnovljena je trivijalna škola. Godine 1838. dodeljeno je srpskom bataljonu, a 1845. srpskoj regimenti.
Godine 1847. popisano je 1635 stanovnika. 1854. popisano je 1379 stanovnika u mestu, a 5440 u kompaniji, koju su činile pet opština.
1. novembra 1856. otvorena je železnička stanica, a 8. jula 1858. puštena je u saobraćaj i železnica na pruzi prema Temišvaru. 1857. sazidana je opštinska kuća. Jasenovo postaje velika opština 1896. počinje matičarsko zvanje.
Jasenovo 1875 g. dobija poštu, a 1879. tržišno pravo. Prema popisima stanovnika Jasenovo je imalo;
| Godina popisa | Broj stanovnika |
|---|---|
| 1869. | 1.619 |
| 1880. | 1.795 |
| 1890. | 2.054 |
| 1900. | 2.156 |
| 1910. | 2.207 |
Kretanje broja stanovnika od 1869. do 1910. godine.
Godine 1893. osnovana je apoteka a 1912 g. podignuta je nova pravoslavna crkva za koju je utrošeno 80.000 Kruna. U početku Svetskog rata internirana su dva stanovnika. 8. novembra 1918 g. srpska vojska je ušla u Jasenovo, koje je pripojeno Torontalskoj-tamiškoj županiji.
Po popisu 1921. g, bilo je 2111 stanovnika, od kojih: Srba –1753; Čehoslovaka – 35; Ostalih Slovena – 30; Rumuna – 22; Italijana – 1; Nemaca – 192; Mađara – 78. 20. dezembara 1928g. izvršen je izbor novog opštinskog predstavništva.[3]
U naselju Jasenovo živi 1115 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,4 godina (37,7 kod muškaraca i 41,1 kod žena). U naselju ima 504 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,87.
Ovo naselje je uglavnom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika. Selo je po veličini i broju stanovnika najveće u opštini sa 1446 stanovnika i gustinom naseljenosti od 18 stanovnika po jednom hektaru.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Etnički sastav prema popisu iz 2002. | ||||
|---|---|---|---|---|
| Srbi | 1220 | 84.37% | ||
| Romi | 93 | 6.43% | ||
| Mađari | 18 | 1.24% | ||
| Rumuni | 15 | 1.03% | ||
| Makedonci | 12 | 0.82% | ||
| Česi | 11 | 0.76% | ||
| Nemci | 7 | 0.48% | ||
| Crnogorci | 6 | 0.41% | ||
| Hrvati | 4 | 0.27% | ||
| Slovaci | 4 | 0.27% | ||
| Jugosloveni | 3 | 0.20% | ||
| Rusi | 1 | 0.06% | ||
| Muslimani | 1 | 0.06% | ||
| Bugari | 1 | 0.06% | ||
| nepoznato | 38 | 2.62% | ||
Stanovništvo se pretežno bavi zemljoradnjom, voćarstvom, stočarstvom, a jedan deo je zaposlen u preduzećima u Vršcu i Beloj Crkvi. U selu rade i dva preduzeća koja zakođe zapošljavaju dosta radnika iz sela, a to su ciglana "2. oktobar" i pogon plastične ambalaže "Hemofarm". Izgrađenost infrastrukture, komunalne opremljenosti, na zavidnom je nivou u odnosu na ostala mesta u opštini.
U selu je obezbeđena zdravstvena zaštita, izgrađena je ambulanta u kojoj radi nekoliko lekara. Postoji osmogodišnja osnovna škola „Đorđe Maletić“, a takođe i predškolska ustanova - dečje zabavište.
U Jasenovu je 1816. godine rođen književnik, estetičar, prevodilac, političar, pozorišni pedagog i teoretičar Đorđe Maletić.
| m | ž | |||
| ? | 1 | 1 | ||
| 80+ | 10 | 20 | ||
| 75-79 | 17 | 35 | ||
| 70-74 | 22 | 40 | ||
| 65-69 | 46 | 51 | ||
| 60-64 | 48 | 44 | ||
| 55-59 | 19 | 30 | ||
| 50-54 | 52 | 42 | ||
| 45-49 | 71 | 68 | ||
| 40-44 | 56 | 40 | ||
| 35-39 | 55 | 49 | ||
| 30-34 | 42 | 38 | ||
| 25-29 | 60 | 48 | ||
| 20-24 | 41 | 42 | ||
| 15-19 | 52 | 45 | ||
| 10-14 | 50 | 32 | ||
| 5-9 | 60 | 53 | ||
| 0-4 | 29 | 37 | ||
| prosek | 37.7 | 41.1 | ||
|
|
|
|
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija | Proizvodnja i snabdevanje... | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 314 | 138 | - | 2 | 70 | - | 17 | 15 | 6 | 29 |
| Ženski | 128 | 65 | - | - | 14 | - | 1 | 18 | 1 | 3 |
| Oba | 442 | 203 | - | 2 | 84 | - | 18 | 33 | 7 | 32 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 2 | 6 | 7 | 5 | 2 | 2 | - | - | 13 | |
| Ženski | 3 | - | - | 9 | 6 | 1 | 4 | - | 3 | |
| Oba | 5 | 6 | 7 | 14 | 8 | 3 | 4 | - | 16 |
- ↑ Milekerovi letopisi južnobanatskih opština. ISBN 978-86-85075-04-9.
- ↑ Letopisa Period 1812 – 2009. Jasenovu u Deliblatskoj Peščari Napisao M. Marina:(Beč 2009) Sastavio od Pisanih tragova, Letopisa, po predanju o selu Jasenovu nastanak sela ko su bili Dosenjenici čime se bavili meštani.
- ↑ Monografija Podunavske oblasti 1812-1927 sastavio Dr, Vladimir Margan biv. Predsednik Oblasnog odbora Komesar Oblasne Samouprave, objavljeno 1927„Napredak Pančevo“
- ↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
- ↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7
- Izvor Monografija Podunavske oblasti 1812-1927 sastavio Dr, Vladimir Margan biv. Predsednik Oblasnog odbora Komesar Oblasne Samouprave, objavljeno 1927„Napredak Pančevo“
- Teritorija Podunavske Oblasti napisao Dr. Vladimir Margan Predsednik Obl. Odbora Smederevu 1928.*
- Istorijiski preglad Podunavske Oblasti Banatski deo napisao: Feliks Mileker bibliotekar i kustos gradske biblioteke i muzeja u Vršcu 1928.
- Letopisa Period 1812 – 2009. Jasenovo u Deliblatskoj Peščari Napisao M. Marina:(Beč 2009) Sastavio od Pisanih tragova, Letopisa, po predanju o selu Jasenova nastanak sela ko su bili Dosenjenici čime se bavili meštani.
- Napomena
U uvodnom delu autor je dao kratak istorijski pregled ovog područja od praistorijskih vremena do ulaska Banata u sastav Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Najveći prilog u ovom delu čine ,»Letopisi« i trudio se da ne propusti nijednu važnu činjenicu u prošlosti opisivanih mesta.
Inače Monografija Podunavske oblasti (Pančevo, 1929) koju je sastavio dr Vladimir Margan sačinjena je od tri dela i predstavlja i danas jedno od nezaobilaznih dela za proučavanje Banata.
Napisali su najbolji poznavaoci pojedinih tema i problema – istaknuti istoričari, profesori univerziteta, direktori škola, seoski načelnici, ekonomisti, inžinjeri, socijolozi, lekari, crkvena lica, pravnici, kustosii bibliotekari. Ukupno 61 autor.
Stavljajući današnjim čitaocima na uvid ovo delo, koje se prvi put pojavljuje u ovom obliku, verujemo da ćemo zadovoljiti već dosta raširen interes za proučavanje prošlosti naših Banatskih naselja.„M. Marina“
