Od12

Od12
Producent	WNL, StEG, WLF
Lata budowy	1884–1885
Układ osi	2'B n2
	Wymiary
Masa pustego parowozu	40,7 t
Masa służbowa	44,7 t (77 t z tendrem)
Masa przyczepna	26,7 t
Długość z tendrem	15 155 mm
Wysokość	4400 mm
Rozstaw osi skrajnych	5800 mm
Średnica kół napędnych	1680 mm
Średnica kół tocznych	995 mm
	Napęd
Trakcja	parowa
Ciśnienie w kotle	10 at
Powierzchnia ogrzewalna kotła	127 m²
Powierzchnia rusztu	2,06 m²
Średnica cylindra	435 mm
Skok tłoka	630 mm
	Parametry eksploatacyjne
Moc znamionowa	370 kW
Maksymalna siła pociągowa	4800 kg
Prędkość konstrukcyjna	80 km/h
Nacisk osi na szyny	14,4 t

Od12 – polskie oznaczenie na PKP austriackiego parowozu osobowego serii kkStB 2 (AR III) o układzie osi 2'B. Parowóz wykorzystywał silnik bliźniaczy na parę nasyconą. Po pierwszej wojnie światowej osiem sztuk tych parowozów trafiło na PKP.

Historia

Lokomotywa ta wywodziła się z lokomotyw serii AR (późniejszej serii 1 kkStB), produkowanej od 1877 roku przez austriackie fabryki Wiener Neustädter Lokomotivfabrik (WNL) i Lokomotivfabrik Floridsdorf (WLF) dla Kolei Arcyksięcia Rudolfa (Kronprinz Rudolf-Bahn, KRB)^[1].

W latach 1884–1885 fabryka WNL wyprodukowała dla Kolei Arcyksięcia Rudolfa 21 lokomotyw zmodernizowanej wersji AR III, a kolejne 8 wyprodukowano dla tej kolei w 1885 w StEG^[5]. Dalsze 12 lokomotyw zbudowano w 1885 roku w WNL dla Galicyjskiej Kolei Transwersalnej (numery 1153–1164)^[5]. Ogółem wyprodukowano 41 lokomotyw serii AR III. Po przejęciu ich przez Cesarsko-Królewskie Koleje Państwowe (kkStB), zostały one wszystkie oznaczone jako seria 2 i w 1885 roku oznaczone numerami od 201 do 241, zmienionymi w 1905 roku na 2.01 do 2.41; z tego lokomotywy o numerach 2.01 – 2.29 pochodziły z kolei KRB, a 2.30 – 2.41 z Galicyjskiej Kolei Transwersalnej^[6].

W latach 1893–1910 koleje kkStB ponadto poddały rekonstrukcji 16 lokomotyw serii AR (kkStB 1), modernizując je do wersji AR III i uzyskując w ten sposób lokomotywy o numerach 2.42 – 2.60, jednakże z pominięciem numerów 2.47, 2.55 i 2.59^[6] (stąd w wielu publikacjach jest informacja o 60 lokomotywach serii 2)^[1]. Ogółem zbudowano lub przebudowano ich 57^[6]. Lokomotywy te różniły się nieco od nowo zbudowanych masą, powierzchnią rusztu i powierzchnią ogrzewalną kotła^[3].

Służba po I wojnie światowej

Po zakończeniu I wojny światowej część lokomotyw trafiła do nowo powstałych państw po rozpadzie monarchii austro-węgierskiej, w tym do Polski w liczbie 8 maszyn (tylko nowo wyprodukowane jako AR III)^[6]. Lokomotywy te w tym czasie były już jednak przestarzałe. Otrzymały polskie oznaczenie serii Od12, lecz nie jest jasne, czy zostały przenumerowane i weszły faktycznie do służby na PKP. Wycofano je przed 1931 rokiem^[6]. Według niektórych źródeł, w Polsce używane były 4 lokomotywy^[3].

25 lokomotyw znalazło się po I wojnie światowej w Czechosłowacji, z czego 17 weszło do eksploatacji na kolejach ČSD, otrzymując oznaczenie jako seria 254.0^[1] (numery 254.001 do 011 dla lokomotyw typu AR III i 254.012 do 017 dla zrekonstruowanych)^[6]. Wycofano je ze służby w latach 1925–1933, część przeznaczono na kotły grzewcze^[1].

Pojedyncze egzemplarze trafiły podczas wojny lub po niej na koleje rosyjskie i jugosłowiańskie. Pozostałe jeździły na Kolejach Austriackich (BBÖ) do końca lat 20.^[6]

Opis

Parowóz osobowy z dwucylindrowym silnikiem bliźniaczym, na parę nasyconą, o układzie osi 2'B (2'B n2). Kocioł dość nisko między kołami (oś kotła na wysokości 1910 mm). Na kotle był wysoki dzwonowaty zbieralnik pary z zewnętrznymi zaworami bezpieczeństwa, a za nim cylindryczna piasecznica^[3].

Ostoja parowozu była zewnętrzna, napęd na koła wiązane o średnicy 1680 mm przenoszony był poprzez korby Halla^[3]. Rozstaw sztywny osi wiązanych wynosił 2400 mm, rozstaw osi wózka: 1700 mm^[a]. Przedni dwukołowy wózek toczny systemu Campera osadzony był na sworzniu z przesuwem bocznym^[3].

Parowóz miał dwucylindrowy silnik bliźniaczy, z mechanizmem rozrządu Stephensona i suwakami tłokowymi^[3].

Z parowozem stosowany był trzyosiowy tender o pojemności 12 m³ wody i 6 ton węgla (polskie oznaczenie 12C13)^[3].

Rozwinięciem konstrukcji lokomotyw serii 2 była seria 4 (Od13).

Uwagi

↑ ^a ^b Rozstaw osi skrajnych 5800 mm, wiązanych 2400 mm i osi wózka 1700 mm według szkicu w J. Bek, Z. Bek, s. 30, natomiast według szkicu w J. Piwowoński, s. 202 odpowiednio 5610 mm, 2200 mm i 1650 mm.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e J. Bek, Z. Bek, Parni..., s. 30.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ J. Piwowoński, Parowozy..., s. 192; J. Bek, Z. Bek, Parni..., s. 144.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j J. Piwowoński, Parowozy..., s. 192, 202.
↑ ^a ^b J. Bek, Z. Bek, Parni..., s. 144.
↑ ^a ^b J. Bek, Z. Bek, Parni..., s. 30, z tym, że daty produkcji lokomotyw 1884 i 1885 według J. Pospichal kkStB/BBÖ 2 (J. i Z. Bek podają odpowiednio 1881 i 1882 rok).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Josef Pospichal, kkStB/BBÖ 2 [dostęp 2012-05-30].

Bibliografia

Jan Piwowoński, Parowozy kolei polskich, WKiŁ, Warszawa 1978.
Jindřich Bek, Zdenek Bek, Parní lokomotivy ČSD [1], Praga, 1999, ISBN 80-86116-13-1 (cz.)

Linki zewnętrzne

Josef Pospichal, Lista parowozów kkStB 2 w serwisie Lokstatistik

[rozst-4] Rozstaw osi skrajnych 5800 mm, wiązanych 2400 mm i osi wózka 1700 mm według szkicu w J. Bek, Z. Bek, s. 30, natomiast według szkicu w J. Piwowoński, s. 202 odpowiednio 5610 mm, 2200 mm i 1650 mm.

[bek-1] J. Bek, Z. Bek, Parni..., s. 30.

[piw-bek-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ J. Piwowoński, Parowozy..., s. 192; J. Bek, Z. Bek, Parni..., s. 144.

[piw-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j J. Piwowoński, Parowozy..., s. 192, 202.

[bek2-5] J. Bek, Z. Bek, Parni..., s. 144.

[bek-posp-6] J. Bek, Z. Bek, Parni..., s. 30, z tym, że daty produkcji lokomotyw 1884 i 1885 według J. Pospichal kkStB/BBÖ 2 (J. i Z. Bek podają odpowiednio 1881 i 1882 rok).

[pospichal-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Josef Pospichal, kkStB/BBÖ 2 [dostęp 2012-05-30].

[1]

[2]

[3]

[a]

[4]

[5]

[6]