Przejdź do zawartości

Lubin

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Nie mylić z: Lublinem.
Ten artykuł dotyczy miasta w Polsce. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.
Lubin
miasto i gmina
Ilustracja
Ratusz w Lubinie
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

lubiński

Prawa miejskie

1295

Prezydent

Robert Raczyński

Powierzchnia

40,76[1] km²

Wysokość

121–155 m n.p.m.

Populacja (30.06.2024)
• liczba ludności
• gęstość


67 155[2]
1647,6 os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 76

Kod pocztowy

59-300

Tablice rejestracyjne

DLU

Położenie na mapie powiatu lubińskiego
Mapa konturowa powiatu lubińskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Lubin”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Lubin”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Lubin”
Ziemia51°23′51″N 16°12′34″E/51,397500 16,209444
TERC (TERYT)

0211011

SIMC

0954142

Urząd miejski
ul. Kilińskiego 10
59-300 Lubin
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Wiadomości w Wikinews
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Lubin (niem. Lüben) – miasto w południowo-zachodniej Polsce, na Dolnym Śląsku, w województwie dolnośląskim, siedziba powiatu lubińskiego i gminy wiejskiej Lubin. Leży na Wysoczyźnie Lubińskiej, nad rzeką Zimnicą.

Lubin leży w Legnicko-Głogowskim Okręgu Miedziowym. W Lubinie swoją siedzibę ma założony w roku 1961 KGHM Polska Miedź, jeden z czołowych producentów miedzi i srebra na świecie.

Struktura powierzchni

[edytuj | edytuj kod]

Według danych z 1 stycznia 2015 roku, Lubin ma obszar 40,77 km²[3], w tym:

  • użytki rolne: 53%
  • użytki leśne: 11,5%

Miasto stanowi około 5,73% powierzchni powiatu[3].

Demografia

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Ludność Lubina.
  • Wykres liczby ludności miasta Lubin

Największą populację Lubina odnotowano w 1996 roku – według danych GUS 83 490 mieszkańców.

Dane z 31 grudnia 2011[4]

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
Jednostka osób % osób % osób %
Populacja 75 147 100 38 988 52 36 159 48
Gęstość zaludnienia
[mieszk./km²]		 1843 956 887

Według danych z roku 2008[5] średni dochód na mieszkańca powiatu lubińskiego wynosił 5432,4 zł brutto, według statystyk z 2018 było tu już około 7200 zł, co stanowi najwyższy wynik w Polsce[6].

Piramida wieku mieszkańców Lubina w 2014 roku[7]:

Nazwa

[edytuj | edytuj kod]

Według niemieckiego językoznawcy Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości pochodzi od polskiego słowa „lubić”[8]. W swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia on pierwotną nazwę jako Lobyn oraz „Lubyn” podając jej znaczenie „Lieblingsort”, czyli tłumacząc na język polski „Miejscowość miłości lub ulubiona, ukochana miejscowość”[8]. Nazwa została później fonetycznie zgermanizowana na Lüben[8] i utraciła swoje pierwotne znaczenie.

Miejscowość wymieniona została w staropolskiej, zlatynizowanej formie Lubyn w łacińskim dokumencie wydanym w 1246 roku w Lubinie przez kancelarię księcia Bolesława II Rogatki[9]. W kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Lubyn[10][11]. Nazwa miejscowości w obecnie używanej formie Lubin wymieniona jest w łacińskim dokumencie z 1312 roku wydanym w Głogowie[12]. Miejscowość została wymieniona w łacińskim dokumencie wyd. w 1332 roku w Lubinie w zlatynizowanej staropolskiej formie Lobyn[13]. W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Lubena[14].

Polską nazwę Bukowa oraz niemiecką Luben w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej” wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa[15].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Prehistoria ziem Lubina

[edytuj | edytuj kod]

W obrębie granic administracyjnych dzisiejszego Lubina i jego najbliższych okolicach udokumentowano kilka cmentarzysk ciałopalnych pochodzących z III–V okresu epoki brązu oraz wczesnego okresu epoki żelaza tzw. halsztackiego, a więc związanych z kulturą łużycką, która na terenie niemal całej dzisiejszej Polski rozwijała się przez ok. 1000 lat (1300–400 lat p.n.e.). Jednak najstarszym, jest grób szkieletowy odkryty w 1941 roku tuż za rogatkami miasta, przy drodze do Ścinawy. Jego powstanie umiejscowiono w młodszym okresie epoki kamiennej – neolicie, czyli około 4000 lat temu[16].

Powstanie pierwszej osady na terenie dzisiejszego Lubina (osiedle Stary Lubin) związane jest z przecięciem się w tym miejscu ważnych szlaków kupieckich (np. z Magdeburga poprzez Wrocław do Kijowa i z południa przez Wielkopolskę nad Morze Bałtyckie) w związku z czym była zapewne miejscem odpoczynku wędrujących kupców, a także handlu ich towarami. Nie do końca wiadomo, czy Lubinem władali wówczas[potrzebny przypis] Dziadoszanie czy Trzebowianie, gdyż leżał on w połowie drogi między ich głównymi grodami.

Okres średniowieczny

[edytuj | edytuj kod]
Pozostałości zamku piastowskiego

Pierwsze wzmianki o Lubinie pochodzą z 936, osada jest wymieniona w Kronice Geografa Bawarskiego[17]. Kolejna pochodzi z drugiej połowy XII wieku. Bulla papieska wydana prawdopodobnie w 1155 roku wymienia Lubin wśród 13 śląskich kasztelanii, ok. 1176 roku książę Bolesław Wysoki nadał Lubinowi prawa targowe, a w 1178 osadę na Starym Lubinie podnosi do rangi miasta na prawie polskim. Nowe miasto, leżące między kasztelanią (tereny dzisiejszego Parku Wrocławskiego) a Starym Lubinem mogło zostać ufundowane przez Jadwigę Śląską i Henryka I Brodatego ok. 1205 roku.

Od 1267 Lubin należał do klasztoru trzebnickiego, w 1273 został włączony do księstwa ścinawskiego, a od 1339 do księstwa legnickiego. W 1319 za sprawą księcia Jana ścinawskiego potwierdzona została lokacja na prawie magdeburskim[17]. Od roku 1349 Lubin był stolicą księstwa udzielnego. Pierwszym jego władcą był Ludwik I Brzeski, fundator „Kodeksu lubińskiego” z ilustrowaną legendą o św. Jadwidze Śląskiej. Ostatnim była Anna Pomorska, która rządziła miastem do swojej śmierci w 1550. Miasto zostało otoczone murami, zbudowano kościół i rozbudowano zamek. Podczas wojen husyckich miasto było częściowo niszczone, m.in. przez pożary w 1428 i 1431. Krótki okres ożywienia w XVI w. rozwinęło się sukiennictwo, handel suknem krajowym i zagranicznym, bydłem i trzodą[18]. Okres ten zakończyła wojna trzydziestoletnia, w mieście stacjonowało wówczas 18,5 tysiąca żołnierzy szwedzkiego Korpusu Stalowych Rękawic. Wielki pożar w 1626 zniszczył zabudowę, a zaraza w 1630 zdziesiątkowała mieszkańców[17].

Panorama miasta na rycinie z 1738 roku wg rysunku F.B. Wernera

Lubin po wojnach śląskich

[edytuj | edytuj kod]

Rzeczywistość Lubina zaczęła zmieniać się po podboju Śląska przez Prusy, Księstwo Legnickie do którego należał Lubin było zarządzane z Berlina. Zmiana przynależności politycznej, jaka była efektem podboju spowodowała, że na miasto mieć wpływ zaczęli biurokraci berlińscy, a nie jak za Habsburgów urzędnicy miejscowi zasiadający na zamku legnickim.

Luterańscy pastorzy składający raporty o swoich parafiach jeszcze w przededniu XIX w. pisali o autochtonach z lubińskich okolic, którzy na co dzień posługiwali się dialektem języka polskiego[19]. Prusy w założeniach miały być zmilitaryzowanym więc z konieczności jednorodnym krajem; to pociągnęło za sobą planową akcję germanizacyjną trwającą zasadniczo do lat 30 XX wieku[20], akcja ta doprowadziła do całkowitego już zgermanizowania Lubina wraz z okolicami.

Ożywienie gospodarcze

[edytuj | edytuj kod]

Ożywienie gospodarcze rozpoczęło się w II połowie XIX w., powstała wówczas cukrownia, fabryka płótna i przędzalnia wełny, powstały zakłady obróbki drewna i metali oraz przemysł spożywczy. W 1869 Lubin uzyskał połączenie kolejowe z Legnicą, w 1910 z Głogowem i w 1914 z Chocianowem. W 1896 powstała fabryka fortepianów[17].

Lubin po II wojnie światowej

[edytuj | edytuj kod]

Wojska hitlerowskie zostały wyparte z miasta przez oddziały radzieckie 9 lutego 1945 roku (ku czci poległych żołnierzy radzieckich postawiono pomniki przy ul. Curie-Skłodowskiej i przy ul. Odrodzenia)[21]. Po II wojnie światowej miejscowa ludność miasta została przymusowo wysiedlona przez nową, polską administację do Niemiec[22]. Miasto było zniszczone w 80 procentach[23]. W 1946 r. włączono je do nowo powstałego województwa wrocławskiego. Dopiero 7 maja 1946[24] ustalono obecną nazwę, wcześniej używano form „Lubień” i „Lubiń”.

Budowa zakładów górniczych w 1965

W 1957 inż. Jan Wyżykowski odkrył pokłady rudy miedzi w okolicach Lubina i Polkowic. 28 grudnia 1959 decyzją ministerstwa przemysłu ciężkiego powołano przedsiębiorstwo państwowe Kombinat Górniczo-Hutniczy Miedzi, któremu powierzono wydobycie i przetwórstwo rud miedzi z nowo odkrytych złóż.

Jednocześnie rozpoczęto budowę pierwszych nowych osiedli:

  • osiedle Centrum, 5 tys. mieszkańców w latach 1961–1965,
  • osiedle Staszica, 18 tys. mieszkańców w latach 1967–1968[25].

Pierwszych 17 bloków mieszkalnych z 522 mieszkaniami dla 1200 osób, które powstały już w 1960.

Do końca lat 60 KGHM sfinansował połowę infrastruktury Lubina (osiedla, hotele robotnicze, szkoły, ulice, przedszkola, pawilony usługowe).

Miasto w latach 70. i 80. XX wieku

[edytuj | edytuj kod]

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa legnickiego.

Wznoszono kolejne osiedla mieszkaniowe:

  • osiedle Zwycięstwa, 5 tys. mieszkańców w r. 1975,
  • os.Świerczewskiego, 5 tys. mieszkańców w r. 1976,
  • os.Przylesie, 28 tys. mieszkańców w r. 1982,
  • os.Ustronie od roku 1975, w 1984 r. 7 tys. mieszkańców,
  • os.Wyżykowskiego, od roku 1983, w 1984 r. 5 tys. mieszkańców[25].
Pomnik Pamięci Ofiar Lubina '82

31 sierpnia 1982 r. miała miejsce zbrodnia lubińska – najbardziej krwawe wydarzenie w Lubinie od czasów II wojny światowej, podczas których Milicja Obywatelska wraz z ZOMO stłumiła demonstrację przeciwko stanowi wojennemu. Od ostrej amunicji zginęły wówczas 3 osoby (Michał Adamowicz, Andrzej Trajkowski i Mieczysław Poźniak), kilkadziesiąt zostało rannych[26].

W dziesiątą rocznicę Zbrodni Lubińskiej w centrum miasta odsłonięto pomnik Pamięci Ofiar. Ponadto w miejscach, gdzie padły śmiertelne strzały, ustawiono mniejsze pomniki.

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]
Iluminacja kaplicy zamkowej i kościoła pw. NSPJ
Baszta Głogowska

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[27]:

  • ośrodek historyczny miasta
  • kościół parafialny Matki Bożej Częstochowskiej, ul. Kołłątaja, z drugiej poł. XIV, XV/XVI w.
  • dzwonnica, z drugiej poł. XV/XVI w.
  • kościół cmentarny ewangelicki, ob. rzym.-kat. kościół parafialny Narodzenia Najświętszej Marii Panny, szachulcowy, ul. Stary Lubin, z 1683 r., 1959 r.
  • ruiny zamku, ul. Piastowska, z XIV w., XVIII w., XIX w.
  • kaplica zamkowa
  • mury miejskie, pozostałości z XIV w., XV w., XIX w.
  • wieża bramy – baszty głogowskiej
  • ratusz, Rynek, z 1768 r., k. XIX w.
  • zespół koszar 4 Pułku Dragonów, ul. Kościuszki, z l. 1884-86
    • gmach komendantury, ob. szkoła, ul. Kościuszki 9,
    • stajnie I, ul. Księcia Ludwika
    • stajnie II, ul. Armii Krajowej
    • odwach, ul. Składowa
    • dwa budynki administracyjno-gospodarcze, ul. Składowa
  • dom towarowy, ul. Odrodzenia 3 A, z pierwszej poł. XIX w. w ciągu kamienic
  • dom, ul. Piastowska 15, z k. XIX w.
  • dom, pl. Wolności 7, z drugiej poł. XVIII w.
  • wieża ciśnień, ul. Parkowa, z l. 1905-1906
  • kościół filialny pw. Marii Dominiki Mazzarello, ul. Przemysłowa

inne zabytki

Gospodarka

[edytuj | edytuj kod]
Szyb „Bolesław” KGHM Lubin
Wikipedia:Weryfikowalność
Ta sekcja od 2009-03 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Stanowiący jeden z ośrodków Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego Lubin jest związany z przemysłem wydobywczym i przetwórczym rudy miedzi, której najbogatsze złoża w Europie znajdują się właśnie pod tym miastem. W lubińskich kopalniach należących do KGHM Polska Miedź SA wydobywa się również w sporych ilościach srebro. Celem rozwoju alternatywy gospodarczej wobec zakładów prowadzących przetwórstwo i wydobycie miedzi, powołana została w mieście podstrefa Legnickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.

Kultura

[edytuj | edytuj kod]
Centrum Kultury Muza

Kina:

Ośrodki kultury:

Miejska Biblioteka Publiczna

Biblioteki:

  • Miejska Biblioteka Publiczna – ul. Skłodowskiej 6
    • Multimedialna Biblioteka Łącznik – Filia nr 1 – ul. Odrodzenia 24
    • Filia nr 2 – ul. Kilińskiego 14B/2
    • Filia nr 3 – ul. Żurawia 17
    • Filia nr 4 – ul. Jastrzębia 6
    • Multimedialna Biblioteka Czytnik – Filia nr 5 – ul. C. K. Norwida 10
  • Biblioteka Pedagogiczna – ul. Marii Konopnickiej 5

Podział administracyjny

[edytuj | edytuj kod]

Podział miasta na osiedla: Centrum, Przylesie, Zalesie, Polne, Ustronie, Małomice, Stary Lubin, Krzeczyn, Wyżykowskiego, Staszica, Zwycięstwa, Świerczewskiego, osiedle „D”.

Sport i rekreacja

[edytuj | edytuj kod]
Wikipedia:Weryfikowalność
Ta sekcja od 2009-03 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.
Cuprum Arena
Stadion Zagłębia Lubin

Lubin jest miastem dość silnie zaangażowanym sportowo, istnieją tu różnorodne sekcje i ośrodki sportu. Oprócz piłki nożnej, która najbardziej rozsławiła miasto, można w Lubinie odnaleźć kluby zajmujące się piłką ręczną, czy też lekkoatletyką, kręglami, sportami walki (karate, boksem, taekwondo), wspinaczką.

  • Zagłębie Lubin – piłka nożna mężczyzn (mistrzostwo Polski: 1990/1991 i 2006/2007, wicemistrzostwo Polski: 1989/1990, finał Pucharu Polski: 2004/2005, 2005/2006 i 2013/2014, finał Pucharu Ligi: 2000/2001)
  • Zagłębie Lubin – piłka nożna kobiet (wicemistrzostwo Polski: 2014/2015)
  • Zagłębie Lubin – piłka ręczna kobiet (mistrzostwo Polski: 2010/2011, 2020/2021, 2021/2022, 2022/2023)
  • Zagłębie Lubin – piłka ręczna mężczyzn (mistrzostwo Polski: 2006/2007, występ w Lidze Mistrzów: 2007/2008)
  • Cuprum Lubin – piłka siatkowa mężczyzn (debiut w PlusLidze: 2014/2015)

Obiekty sportowe i rekreacyjne

[edytuj | edytuj kod]
  • Hala widowiskowo-sportowa RCS w Lubinie – otwarta w 2014
  • Baseny
    • Basen kryty RCS „Centrum 7” przy Szkole Podstawowej Nr 7 – Szkole Sportowej
    • Basen kryty RCS „Ustronie” przy dawnym Gimnazjum Nr 4
    • Basen odkryty RCS (otwarty tylko w wakacje)[potrzebny przypis]
  • Kielich – (34 m) wieża wspinaczkowa. Powstała w 1996 roku poprzez dostosowanie nieużywanej wieży ciśnień. Posiada 6 dróg wspinaczki o zróżnicowanych poziomach trudności, włącznie z wyjątkowo trudnym. Czasem jest udostępniana dla zwiedzających i po wejściu przez wewnętrzne schodki na szczyt można podziwiać panoramę miasta.
  • Hala tenisowa i korty zewnętrzne RCS – ul. Baczynowa 1
  • Kręgielnia RCS – jeden z najnowocześniejszych tego typu obiektów w kraju do kręgli klasycznych. 6 torów do gry, stoły bilardowe, dart, Air Hockey, kawiarnia.
  • Lodowisko oraz tor do jazdy szybkiej RCS – czynne w miesiącach jesienno-zimowych
  • Lotnisko Sportowe Aeroklubu Zagłębia Miedziowego
  • Skatepark
  • Stadiony
    • KGHM Zagłębie Arena – stadion klubu Zagłębie Lubin. Pojemność stadionu wynosi 16 086 miejsc[28].
    • Stadion lekkoatletyczny RCS – zmodernizowany i nowoczesny lekkoatletyczny stadion miejski z murawą i bieżnią tartanową. Organizowane są tutaj imprezy sportowe oraz inne imprezy masowe.
    • Stadion lekkoatletyczny przy dawnym ZSZiO (os. Świerczewskiego – ul. Komisji Edukacji Narodowej 6)
  • Osiedlowe Centrum Sportowe przy Zespole Szkół nr. 2 (Osiedle Przylesie)
  • Osiedlowe Centrum Sportowe przy Szkole Podstawowej nr 3 (Osiedle Wyżykowskiego)
  • Osiedlowe Centrum Sportowe przy dawnym Gimnazjum nr 4 (Osiedle Ustronie)
  • Osiedlowe Centrum Sportowe przy Szkole Podstawowej nr 5 (Osiedle Zwycięstwa)
  • Osiedlowe Centrum Sportowe przy Zespole Szkół Specjalnych (Osiedle Staszica)
  • Osiedlowe Centrum Sportowe przy Szkole Podstawowej nr 8 (Osiedle Polne)
  • Osiedlowe Centrum Sportowe przy Szkole Podstawowej nr 14 (Osiedle Ustronie)
  • Osiedlowe Centrum Sportowe przy Szkole Podstawowej nr 12 (Osiedle Przylesie)
  • Osiedlowe Centrum Sportowe przy Salezjańskiej Szkole Podstawowej (Osiedle Staszica)

Ścieżki rowerowe

[edytuj | edytuj kod]

Miasto posiada rozbudowaną sieć ścieżek rowerowych łączących poszczególne osiedla i będących częścią turystycznych szlaków rowerowych powiatu lubińskiego:

Ścieżka rowerowa za osiedlem Ustronie
  • Rowerowy Szlak Zielony: na terenie miasta Lubina trasa biegnie
    • z kierunku wsi Obora wzdłuż ul. Jana Pawła II
    • przez os. Ustronie (Przy trasie: Park im. Jana Pawła II)
    • przez os. Wyżykowskiego (za ul. Szybową, wzdłuż ul. Krupińskiego i ul. Hutniczej)
    • przez os. Polne (wzdłuż Alei Niepodległości. Przy trasie: Park Jesionowy, następnie Park Aliantów)
    • przez Centrum Miasta (wzdłuż Alei Niepodległości. Przy trasie: Tereny Rekreacyjne, Park im. marszałka J. Piłsudskiego, następnie przejazd przez: Park im. J. Wyżykowskiego. Za Rondem im. Ofiar Zbrodni Lubińskiej jest skrzyżowanie z Rowerowym Szlakiem Czerwonym. Następnie jazda wzdłuż ul. Paderewskiego.
    • przez os. Przylesie (wzdłuż ul. Piłsudskiego i ul. Wyszyńskiego). Przejazd przez: Skwer im. prymasa S. Wyszyńskiego. Dalej jazda głównym deptakiem największego w Lubinie osiedla mieszkaniowego, następnie wzdłuż ul. Szpakowej i ul. Gajowej do Parku Leśnego „Strzelnica”
    • z miasta wyjeżdża się leśnym duktem w kierunku Chróstnika i Gorzelina
  • Rowerowy Szlak Czerwony: na terenie miasta Lubina trasa biegnie
    • z kierunku wsi Gola ul. Spacerową i wiaduktem drogowym
    • przez os. Staszica (wzdłuż Obwodnicy. Przy trasie: Osiedlowe Centrum Sportowe przy Szkole Podstawowej nr 5)
    • przez os. Zwycięstwa (wzdłuż ul. Paderewskiego. Przy trasie: Park Słowiański. Za Rondem im. Ofiar Zbrodni Lubińskiej jest skrzyżowanie z Rowerowym Szlakiem Zielonym
    • z miasta wyjeżdża się wzdłuż ul. Ścinawskiej, mija Obwodnicę i skręca w ul. Zieloną w kierunku wsi Kłopotów)

Zieleń miejska

[edytuj | edytuj kod]

Parki

[edytuj | edytuj kod]
  • Park im. marszałka J. Piłsudskiego
    • Obejmuje tereny w Centrum między Al. Niepodległości, ul. Armii Krajowej (taras Centrum Kultury „Muza”), Murami miejskimi i ul. Mieszka I (sąsiaduje z Parkiem im. J. Wyżykowskiego).
Pomnik Jana Wyżykowskiego w parku nazwanym jego imieniem
  • Park im. J. Wyżykowskiego
    • położony w Centrum między Al. Niepodległości, ul. Mieszka I (sąsiaduje z Parkiem im. marszałka J. Piłsudskiego), rzeką Zimnicą, Wzgórzem Zamkowym z Kaplicą Zamkową, błoniami i ul. I. Paderewskiego (sąsiaduje z Parkiem Wrocławskim)
  • Park im. M. Kopernika
  • Park Wrocławski – na terenie którego, w roku 2014 został utworzony ogród zoologiczny – ZOO Lubin
    • usytuowany między rzeką Zimnicą, ul. Wrocławską i ul. I. Paderewskiego (sąsiaduje z Parkiem im. J. Wyżykowskiego)
Staw dydaktyczny w Parku Wrocławskim w Lubinie
  • Park Słowiański
    • obejmuje tereny obok os. Zwycięstwa, ograniczone ul. Rzemieślniczą, ul. Słowiańską i ul. I. Paderewskiego
  • Park Aliantów
    • położony między Centrum a os. Polnym, między Al. Niepodległości, ul. Bolesławiecką, ul. Parkową i liniami kolejowymi do Polkowic i Gwizdanowa.
  • Park Jesionowy
    • obejmuje tereny na os. Polne. Jego granice stanowią Al. Niepodległości, ul. Hutnicza i ul. Jodłowa.
  • Park Leśny (Strzelnica)
    • znajduje się na os. Przylesie, między ul. Kwiatową, ul. Wrzosową i ul. Gajową, nieopodal biegnie ul. Legnicka
  • Park im. Jana Pawła II
    • położony na os. Ustroniu IV, między ul. Jana Pawła II a ul. M. Pawlikowskiej – Jasnorzewskiej
  • Park Solidarności
    • obejmuje tereny na os. D, ograniczone ul. M. Skłodowskiej – Curie, linią kolejową do Polkowic i linią kolejową do Gwizdanowa

Oświata

[edytuj | edytuj kod]

Szkoły podstawowe:

Budynek Szkoły Podstawowej nr 1
  • Szkoła Podstawowa nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi im. Marii Skłodowskiej-Curie (Centrum – ul. Skłodowskiej 4)[29]
  • Szkoła Podstawowa nr 3 z Oddziałami Integracyjnymi[30] (os. Wyżykowskiego – ul. Gwarków 93)
  • Szkoła Podstawowa nr 5 (os. Zwycięstwa i os. Staszica – ul. Kilińskiego 12)
  • Szkoła Podstawowa nr 6 im. Marii Konopnickiej dla Dzieci Niepełnosprawnych Intelektualnie (os. Staszica – ul. Składowa 3)
  • Szkoła Podstawowa nr 7 – Szkoła Sportowa[31] (os. Sikorskiego – ul. Sybiraków 11)
  • Szkoła Podstawowa nr 8 (os. Polne – ul. Parkowa 2)
  • Szkoła Podstawowa nr 9 im. Stefanii Sempołowskiej (os. Przylesie – ul. Legnicka 1)
  • Szkoła Podstawowa nr 10 (os. Przylesie – ul. Wyszyńskiego 3)
  • Niepubliczna Szkoła Podstawowa „Dar Losu” w Lubinie (os. Przylesie – ul. Sowia 7)
  • Szkoła Podstawowa nr 12 (os. Przylesie – ul. Szpakowa 2)
  • Szkoła Podstawowa nr 14 (os. Ustronie – ul. Norwida 10)
  • Społeczna Szkoła Podstawowa Zespołu Szkół Społecznych im. Rady Europy (os. Przylesie – ul. Pawia 41)
  • Salezjańska Szkoła Podstawowa im. św. Dominika Savio (Szkolna 5)
  • Niepubliczna Szkoła Podstawowa Szkoła Mistrzostwa Sportowego w Piłce Ręcznej MKS Zagłębie Lubin[32] (os. Sikorskiego – ul. Sybiraków 11)
I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika

Licea ogólnokształcące[33]:

  • I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika (Centrum – ul. Kopernika 7)
  • II Liceum Ogólnokształcące (Centrum – ul. Niepodległości 31)
  • III Liceum Ogólnokształcące im. Jana Pawła II[34] (ul. Szpakowa 1)
  • Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych (ul. Marii Skłodowskiej Curie 72)
  • Salezjańskie Liceum Ogólnokształcące im. św. Jana Bosco (Centrum – ul. Prusa 4)
  • Niepubliczne Liceum Ogólnokształcące Szkoła Mistrzostwa Sportowego w Piłce Ręcznej MKS Zagłębie Lubin[35] (os. Sikorskiego – ul. Sybiraków 11)
  • Niepubliczne Liceum Ogólnokształcące „Dar Losu” w Lubinie (os. Przylesie – ul. Sowia 7)[36]
Technikum nr 1

Technika:

  • Technikum nr 1 im. prof. Bolesława Krupińskiego (ul. Kościuszki 9)
  • Technikum nr 2 im. Jana Wyżykowskiego (ul. Szpakowa 1)
  • Technikum im. Władysława Reymonta

Szkoły wyższe: Uczelnia Jana Wyżykowskiego (dawniej UZZM)

Szkoły języków obcych:

  • Szkoła Języków Obcych Royal College (Centrum – ul. Odrodzenia 34)
  • Szkoła Języków Obcych MCKK (Centrum – ul. Odrodzenia 21)

Inne:

  • Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia (ul. Kilińskiego)
  • Szkoła Policealna TEB Edukacja (ul. Kopernika 16)
  • Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych Royal College (ul. Odrodzenia 34)
  • Studium Zawodowe dla Dorosłych Royal College (ul. Odrodzenia 34)
  • Ośrodek Kształcenia „Cogito” (ul. Kopernika 8)
  • Bezpłatne Szkoły „Edukacja” (al. Niepodległości 31)

Od 1993 r. w budynkach przy ul. Stary Lubin 10 i Domu im. Dzieci Kresów przy ul. Odrodzenia 8 działają placówki Fundacji im. Brata Alberta – Warsztaty Terapii Zajęciowe „Przytulisko”, a od 2015 r. też Świetlica Terapeutyczna dla dzieci z niepełnosprawnościami[37][38].

Religia

[edytuj | edytuj kod]
Lubin Kościół Matki Bożej Częstochowskiej
Kościół pw. Najświętszej Marii Panny
Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa
Cerkiew prawosławna pw. Świętej Trójcy

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:

Katolicyzm

[edytuj | edytuj kod]

Prawosławie

[edytuj | edytuj kod]

Protestantyzm

[edytuj | edytuj kod]

Restoracjonizm

[edytuj | edytuj kod]

Transport

[edytuj | edytuj kod]

Transport kolejowy

[edytuj | edytuj kod]

Stacje kolejowe:

Linie kolejowe:

  • Legnica – Lubin – Rudna Gwizdanów
    • numer tabeli w rozkładzie jazdy: 289
    • elektryfikacja: 30 sierpnia 1986 r.
    • ruch towarowy i pasażerski
  • Lubin – Polkowice
    • ruch towarowy firmy Pol-Miedź Trans S.A.
    • elektryfikacja w 1986 r. tylko na odcinku Lubin Górniczy – Lubin Kopalnia
  • Lubin – Chocianów
    • numer tabeli w rozkładzie jazdy: 268
    • brak trakcji elektrycznej
    • ruch pasażerski do 1985 r.
    • ruch towarowy do 1987 r.
    • linia rozebrana do 1992 r.

Komunikacja miejska

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Komunikacja miejska w Lubinie.

Komunikacja miejska w Lubinie realizowana jest w ramach powiatowych przewozów pasażerskich, których organizatorem jest Powiat lubiński[50]. W całości finansowana jest z budżetów samorządów (skorzystanie z komunikacji miejskiej nie wymaga zakupu biletu)[51]. Operatorem przewozów jest PKS Lubin, a dla linii 512 DLA (linia 512 nie wchodzi w skład powiatowych przewozów pasażerskich)[52].

Lubin obsługują 24 (w tym 1 sezonowo) linie[53]:

Linia Trasa
0 Lubin Małomicka Las / Lubin Małomice – Lubin Osiedle Krzeczyn
1 Lubin Sportowa – Lubin Ustronie / Szklary Górne Cmentarz / Szyb Zachodni
2 Lubin Małomice – Lubin Osiedle Krzeczyn (Chróstnik)
3A Lubin Ustronie – Lubin Przylesie – Lubin Kościuszki Dworzec PKS – Lubin Ustronie
3B Lubin Ustronie – Lubin Kościuszki Dworzec PKS – Lubin Przylesie – Lubin Ustronie
4 Kłopotów / Osiek Św. Katarzyny / Osiek Działki / Lubin Piłsudskiego Kaufland / Lubin Przylesie – Lubin Ustronie / Lubin Cmentarz Zacisze
5 Krzeczyn Wielki Boisko / Lubin WPEC – Lubin Stadion zakłady / Lubin KGHM
6 Lubin Sportowa – ZG Lubin
7 Lubin Sportowa – Lubin Ustronie / Obora
8 (linia sezonowa – kursuje od 1 IV do 31 X) Lubin Spacerowa – Lubin Niepodległości Centrum
100 Niemstów / Gogołowice – Lubin KGHM / Gola
101 Lubin Kościuszki Paderewskiego – Gorzyca
102 Lubin Kościuszki Dworzec PKS – Dąbrowa Górna / Czerniec
103 Lubin KGHM – Czerniec
104 Lubin Cmentarz Zacisze / Lubin Ustronie – Buczynka
105 Lubin KGHM – Bukowna
110 Lubin Kolejowa Rondo – Polkowice ul. Młyńska, Dworzec Autobusowy
113 Lubin KGHM – Orsk
121 Lubin 1 Maja – Chocianów ul. Kolejowa teren PKP
123 Lubin KGHM – Chobienia
131 Lubin Piłsudskiego Kaufland – Chocianów ul. Krótka
133 Lubin KGHM – Chobienia
512 Lubin KGHM - Ścinawa (linia niewchodząca w skład powiatowych przewozów pasażerskich, ale również bezpłatna[52])

Komunikacja międzymiastowa i lokalna

[edytuj | edytuj kod]

Transport samochodowy

[edytuj | edytuj kod]

Krzyżują się tu drogi krajowe:

drogi wojewódzkie:

Transport lotniczy

[edytuj | edytuj kod]

W mieście Lubin funkcjonuje lotnisko Lubin. Lotnisko to posiada pas (1000m x 30m) o utwardzonej nawierzchni, a także oświetlenie pasa startowego. Dzięki odprawie celnej są możliwe odloty do sąsiednich krajów. Na lotnisku kilka razy odbywały się festyny zorganizowane z okazji Dni Lubina. Lotnisko nie ma żadnego stałego połączenia z innym miastem.

Najwyższe budowle w mieście

[edytuj | edytuj kod]

Najwyższą budowlą w mieście jest Kielich – wieża ciśnień obecnie jest to jedna z najwyższych w Polsce sztucznych ścian wspinaczkowych. Obiekt, dostosowany do wspinaczki w 1996 r., ma 34 metry wysokości i 7 dróg wspinaczkowych o zróżnicowanej trudności. Na wysokości 19 metrów ściana odchyla się w 15-metrowe przewieszenie, tworząc charakterystyczny kształt kielicha, skąd obiekt wziął swoją nazwę.

Ludzie związani z Lubinem

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Lubinem.
 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Lubinie.

Odniesienia w kulturze

[edytuj | edytuj kod]

Miasta partnerskie

[edytuj | edytuj kod]
Wikipedia:Weryfikowalność
Ta sekcja od 2011-06 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 22 lipca 2024 [dostęp 2024-10-23] (pol.).
  2. ↑ Stan, ruch naturalny i wędrówkowy ludności w roku według podziału administracyjnego, stan w dniu 31.12.2021, Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2022-09-03] (pol.).
  3. ↑ a b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2015 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, Departament Metodologii, Standardów i Rejestrów, 22 lipca 2015, s. 60, ISSN 1505-5507, OCLC 263608152 [dostęp 2016-01-09].
  4. ↑ GUS – Główny Urząd Statystyczny – Ludność w gminach według stanu w dniu 31.12.2011 r. – bilans opracowany w oparciu o wyniki NSP’2011.
  5. ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  6. ↑ Jacek Frączyk, Najbogatsze miasta w Polsce. Lubin i Kępno na dwóch biegunach, „WP money”, 21 lutego 2018 [dostęp 2018-07-05] (pol.).
  7. ↑ Lubin w liczbach. Wiek mieszkańców Lubina [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  8. ↑ a b c Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 69, OCLC 456751858 (niem.).
  9. ↑ Grünhagen 1866 ↓, s. 247.
  10. ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis. dokumentyslaska.pl. [dostęp 2012-10-24].
  11. ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis, Breslau 1889.
  12. ↑ „Codex Diplomaticus Maioris Poloniae”, tomus II, Biblioteka Kórnicka, Poznań 1878, s. 295.
  13. ↑ Grünhagen 1854 ↓, s. 154.
  14. ↑ Detlef Haberland: Die „Silesiographia” und „Breslo-Graphia” von Nicolaus Henel von Hennenfeld. Arkadiusz Cencora, Diana Codogni-Łańcucka. Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, 2011, s. 178. ISBN 978-83-910595-2-4.
  15. ↑ Józef Lompa, „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, s. 14.
  16. ↑ Legendy. [dostęp 2009-07-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-04)].
  17. ↑ a b c d Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas, Dolny Śląsk – przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 401.
  18. ↑ Słownik geograficzno-krajoznawczy Polski, PWN, Warszawa 1998, ISBN 83-01-12677-9, s. 125.
  19. ↑ „Stylistyczno-regionalne zróżnicowanie polszczyzny, [...] terminologia, nie mająca ekwiwalencji w języku polskim, wymaga w tym przypadku przytaczania jej także w brzmieniu oryginalnym „Ich dialekt jest śląski” [Ihr Dialekt ist das sogenannte Wasserpolnisch]. „Nie można ustalić jakiegoś określonego dialektu niemieckiego, bo Niemcy, którzy do nas ściągnęli, mówią różnymi gwarami”, „10 Niemców, 400 (?) Polaków [...] Spośród tych ostatnich ok. 100 mówi po niemiecku, i to poprawnie, choć nieco twardo”, [w:] Prace filologiczne. 1999. tom 44 s. 176; „am bekanntesten ist das sogenannte Wasserpolnisch, dann auch das Kaschubische, Masurische usw.”, [w:] Theodor Grentrup: Religion und Muttersprache. 1932. s. 162.
  20. ↑ „300 tys. Kaszubów i Mazurów program traktował jako nie-Polaków, a 1,2 mln osób jako wahających się [Wasserpolen]; Ślązaków – jako spolonizowanych w większości Niemców, Kaszubi, Mazurzy, Wasserpolen i Ślązacy, określani generalnie jako niepolskie mniejszości, mieli pozostać na ziemiach włączonych do Rzeszy, nie podlegając ograniczeniom gospodarczym i kulturalnym”, [w:] Czesław Madajczyk: Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce. 1970. s. 292.
  21. ↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa „Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945”, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 402.
  22. ↑ S. Tokarczuk: Lubin. Dzieje Miasta. Wrocław: 2003. ISBN 83-7384-012-5.
  23. ↑ Michał Kokot „Gomułka broni miedzi”, Gazeta Wyborcza 14 grudnia 2011.
  24. ↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
  25. ↑ a b Gospodarka komunalna i mieszkaniowa. W: Tadeusz Rollauer (red.): Lubin 1945-1985. Legnica: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Legnicy, 1986, s. 35. [dostęp 2018-11-25].
  26. ↑ Zbrodnia Lubińska z 31 sierpnia 1982.
  27. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 108,109. [dostęp 2012-09-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-29)].
  28. ↑ Klub / KGHM Zagłębie Lubin [online], www.zaglebie.com [dostęp 2023-12-12].
  29. ↑ Strona główna [online], Szkoła Podstawowa nr 1 z oddziałami integracyjnymi im. Marii Skłodowskiej-Curie w Lubinie [dostęp 2021-04-02] (pol.).
  30. ↑ START – SP nr 3 z OI [online], sp3lubin.pl [dostęp 2022-04-20].
  31. ↑ Szkoła Podstawowa Nr 7 – Szkoła Sportowa [online], Szkoła Podstawowa Nr 7 - Szkoła Sportowa [dostęp 2022-04-20] (pol.).
  32. ↑ SMS Zagłębie Lubin [online], SMS Zagłębie Lubin [dostęp 2022-04-20] (pol.).
  33. ↑ Baza Aktów Własnych [online], www.prawomiejscowe.pl [dostęp 2022-04-20].
  34. ↑ Zespół Szkół Nr 2 im. Jana Wyżykowskiego w Lubinie [online], 3 lutego 2018 [dostęp 2022-04-20] (pol.).
  35. ↑ SMS Zagłębie Lubin [online], SMS Zagłębie Lubin [dostęp 2022-04-20] (pol.).
  36. ↑ NIEPUBLICZNE LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE „DAR LOSU” W LUBINIE, Lubin – nip, regon, telefon, adres – OWG [online], www.owg.pl [dostęp 2022-09-03].
  37. ↑ „Przytulisko” w Lubinie / Fundacja Św. Brata Alberta [online], albert.krakow.pl [dostęp 2022-09-20].
  38. ↑ Lubin / Fundacja Św. Brata Alberta [online], albert.krakow.pl [dostęp 2022-09-20].
  39. ↑ a b c d e f g Parafie i dekanaty [online], diecezja.legnica.pl [dostęp 2023-03-28].
  40. ↑ Parafia Matki Bożej Bolesnej w Chróstniku. diecezja.legnica.pl. [dostęp 2023-03-28].
  41. ↑ Parafia Greckokatolicka pw. Św. Apostołów Piotra i Pawła w Lubinie [online], grekokatolicy.pl [dostęp 2023-03-28].
  42. ↑ Dekanat lubiński [online], orthodox.pl [dostęp 2023-03-28].
  43. ↑ Lista zborów [online], chwz.info.pl [dostęp 2023-03-28].
  44. ↑ Zbory [online], adwent.pl [dostęp 2023-03-28].
  45. ↑ Zbory [online], kbwch.pl [dostęp 2023-03-28].
  46. ↑ Zbory [online], baptysci.pl [dostęp 2023-03-28].
  47. ↑ Znajdź Kościół [online], kz.pl [dostęp 2023-03-28].
  48. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-06-04].
  49. ↑ Nowy przystanek Lubin Stadion na łączniku magistrali E30 z Nadodrzanką [online], Portal Kolejowy NaKolei.pl, 8 czerwca 2018 [dostęp 2019-03-05] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-06] (pol.).
  50. ↑ Dariusz Chryc: Ruszają Powiatowe Przewozy Pasażerskie w Lubinie. [w:] infobus.pl [on-line]. 2016-07-01. [dostęp 2018-11-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-22)].
  51. ↑ Bezpłatna komunikacja miejska w Lubinie. „Ludzie powinni mieć za darmo”. natemat.pl. [dostęp 2014-09-13]. (pol.).
  52. ↑ a b Rs, Ścinawa zmienia przewoźnika [online], Lubiński Magazyn Informacyjny, 16 lipca 2021 [dostęp 2022-01-20] (pol.).
  53. ↑ SiMS – rozkład jazdy, mapa [online], komunikacja.lubin.pl [dostęp 2019-10-05].
  54. ↑ LUBIN – Rozkład jazdy PKP PLK S.A., godziny odjazdów oraz ceny biletów – Portal Pasażera – PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. [online], portalpasazera.pl [dostęp 2022-01-20] (pol.).
  55. ↑ a b Komunikacja międzymiastowa – Rozkład jazdy / komunikacja międzymiastowa – PKS Lubin S.A. [online], pks.lubin.pl [dostęp 2022-01-20].
  56. ↑ a b Lubin – Chocianów – Wolny Chocianów [online] [dostęp 2022-01-20] (pol.).
  57. ↑ Wyborcza.pl [online], szczecin.wyborcza.pl [dostęp 2022-01-20].
  58. ↑ Gorky 17, Odium PC [online], GRY-Online.pl [dostęp 2020-06-24] (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Miasta województwa dolnośląskiego
Miasta powiatowe
Miasta gminne

Herb województwa dolnośląskiego

Powiat lubiński
Miasta
Gminy miejskie
Gminy miejsko-wiejskie
Gminy wiejskie

Powiat lubiński

Powiat lubiński (1946–1975)
  • Siedziba powiatu – Lubin
Przynależność wojewódzka
Miasta (1945–75)
Gminy wiejskie
(1945–54 i 1973–75)
Gromady (1954–72)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lubin&oldid=75576246”