Krotoszyn

Krotoszyn
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Ratusz w Krotoszynie
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	krotoszyński
Gmina	Krotoszyn
Prawa miejskie	1415
Burmistrz	Natalia Robakowska
Powierzchnia	22,5 km²
Wysokość	130-140 m n.p.m.
Populacja (31.12.2019); • liczba ludności; • gęstość	; 28 804; 1285,2 os./km²
Strefa numeracyjna	62
Kod pocztowy	63-700
Tablice rejestracyjne	PKR
	Położenie na mapie gminy Krotoszyn Krotoszyn
	Położenie na mapie Polski Krotoszyn
	Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Krotoszyn
	Położenie na mapie powiatu krotoszyńskiego Krotoszyn
	51°41′44″N 17°26′13″E/51,695556 17,436944
TERC (TERYT)	3012044
SIMC	0936931
	Urząd miejskiul. Kołłątaja 7; 63-700 Krotoszyn
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa
	BIP

Krotoszyn (niem. Krotoschin) – miasto w województwie wielkopolskim, na Wysoczyźnie Kaliskiej, siedziba powiatu krotoszyńskiego i gminy Krotoszyn. W XV wieku Krotoszyn należał do rodu Krotowskich.

Według danych z 31 grudnia 2019 miasto liczyło 28 804 mieszkańców^[1].

Położenie

Krotoszyn położony w południowej Wielkopolsce, około 108 km na południe od Poznania i około 26 km na zachód od Ostrowa Wielkopolskiego.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa kaliskiego.

Według podziału regionalnego Polski J. Kondrackiego i J. Ostrowskiego Krotoszyn leży w prowincji Niżu Środkowoeuropejskiego, prowincji Nizin Środkowopolskich w makroregionie Niziny Południowowielkopolskiej i mezoregionie Wysoczyzny Kaliskiej. Według szczegółowego podziału geomorfologicznego Bogumiła Krygowskiego Krotoszyn leży w regionie Wysoczyzny Kaliskiej w subregionie Wału Krotoszyńskiego. Przeważającą formą na terenie miasta i gminy jest wysoczyzna morenowa płaska, która zajmuje około 75% powierzchni gminy. Jest to w zasadzie morena denna, powstała podczas stadiału Warty, zlodowacenia Odry (środkowopolskiego). Dlatego też większą część tego obszaru zajmują osady akumulacji lodowcowej, reprezentowane głównie przez gliny zwałowe.

Historia

Znany od 1405 roku (pierwsza udokumentowana wzmianka o wsi Crothoszino). W 1414 roku niedaleko wsi Krotoszyn założył miasto uczestnik bitwy pod Grunwaldem, Wierzbięta Krotoski. Od tego czasu wieś zaczęto określać jako Stary Krotoszyn. W 1415 gród został lokowany na prawie magdeburskim i był odtąd w dokumentach nazywany Nowym Krotoszynem lub po prostu Krotoszynem. Prawa miejskie zostały nadane przywilejem Władysława Jagiełły. W czasie wojny trzynastoletniej Krotoszyn wystawił w 1458 roku 2 pieszych na odsiecz oblężonej polskiej załogi Zamku w Malborku^[2]. Miasto było niszczone kilkakrotnie podczas pożarów (1453, 1638, 1774) i wojen (potop szwedzki, wojna północna), mimo tego za każdym razem było odbudowywane i rozwijało się pomyślnie. W 1628 roku osiedlili się tu protestanci uciekający z Niemiec. W XVII wieku miasto otoczono fosą i wałem obronnym z trzema bramami. W XVIII wieku Krotoszyn liczył już około 4 tysięcy mieszkańców. W tym też wieku miasto zasłynęło z wielkich jarmarków krotoszyńskich, na których sprzedawano za każdym razem około 1000 wołów.

Zobacz też: Krotoscy herbu Leszczyc

Zabory Polski

Osobne artykuły: powstanie wielkopolskie (1794), powstanie wielkopolskie (1806) i powstanie wielkopolskie (1848).

W 1793 roku Krotoszyn znalazł się w zaborze pruskim. W pruskim podziale administracyjnym Krotoszyn był miastem powiatowym (1793-1919). Swoją siedzibę miał tu landrat powiatu Krotoszyn^[3]. W 1819 roku miasto nabył książę bawarski Karol Aleksander von Thurn und Taxis. Książęta tego rodu utworzyli na okolicznych terenach latyfundium nazywane księstwem krotoszyńskim (1819-1927).

Wiek XIX i początek wieku XX, to okres uprzemysłowienia Krotoszyna, ale także przyspieszonego rozwoju rzemiosła (kuśnierstwo, garbarstwo, szewstwo), szkolnictwa (gimnazjum, seminarium nauczycielskie), spółdzielczości (polska kasa pożyczkowa, Bank Ludowy, Towarzystwo Rolnicze, Towarzystwo Pszczelarzy) i rolnictwa (XIX wiek, cykoria). Według spisu urzędowego z 1837 roku miasto liczyło 6266 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 653 dymy (domostwa)^[3]. W 1910 roku Krotoszyn zamieszkiwało 13 tysięcy osób.

Mieszkańcy Krotoszyna brali czynny udział w powstaniu wielkopolskim. Miasto zostało zdobyte przez Polaków 1 stycznia 1919 roku, między innymi dzięki interwencji pociągu pancernego Poznańczyk. W latach międzywojennych nastąpiło zahamowanie rozwoju miasta.

Okres II wojny światowej

Ul. Dworcowa, kamień poświęcony ofiarom nalotu niemieckiego lotnictwa na cywilny pociąg ewakuacyjny w dniu 2 września 1939 r.

2 września 1939 roku na dworcu kolejowym w Kole doszło do nalotu na pociąg ewakuacyjny z Krotoszyna, w wyniku którego zginęło od 100 do 300 osób.

Okupacja hitlerowska trwała w mieście od 3 września 1939 do 23 stycznia 1945. Krotoszyński 56 Pułk Piechoty Wielkopolskiej wsławił się w 1939 roku obroną położonego blisko granicy Krotoszyna oraz obroną Warszawy, o czym wspomniał w pożegnalnym rozkazie generał Juliusz Rómmel.

Od września do końca roku w mieście działała niemiecka grupa operacyjna Einsatzgruppe VI prowadząca czystki etniczne w ramach akcji T4, Intelligenzaktion oraz operacji Tannenberg^[4].

W czasie II wojny światowej w latach 1939–1941 z miasta wysiedlono większość Polaków do Generalnego Gubernatorstwa, a w zamian sprowadzono Niemców w ramach akcji Heim ins Reich. Niemcy zniszczyli także pomnik Józefa Piłsudskiego odsłonięty w Krotoszynie w czerwcu 1932 roku^[5].

Okres powojenny

W okresie powojennym uprzemysłowienie miasta i rozwój, wzrost liczby mieszkańców z 22 tysięcy w roku 1973 do 27 tysięcy w roku 1985, elektryfikacja linii kolejowych Krotoszyn – Jarocin, Krotoszyn – Grabowno Wielkie, Krotoszyn – Ostrów Wielkopolski.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. kaliskiego. Po likwidacji powiatu nastąpiły ograniczenie samorządności i zmniejszenie nakładów. Po roku 1989 dalszy rozwój, nowe inwestycje, renowacje niektórych obiektów, ale także likwidacja kolei wąskotorowej Krotoszyn – Rozdrażew – Dobrzyca – Pleszew. W 1999 ponowne przywrócenie powiatu krotoszyńskiego.

W 2016 miasto gościło Mistrzostwa Europy w Sumo^[6].

W 2023 zniesiono oficjalnie części miasta o nazwach Starków i Zmysłów^[7].

Architektura

Zabytki

Zabytkami prawnie chronionymi są^[8]:

Historyczny układ urbanistyczny miasta, XIV/XV–XIX,
ratusz w Rynku, zbudowany w 1689 roku z fundacji burmistrza J. Dobrowolskiego oraz właściciela Krotoszyna F.Z. Gałeckiego, w 1774 spalony, odbudowany, nadbudowany o jedną kondygnację i przebudowany w latach 1898–1899, obecnie neorenesansowy, trzykondygnacyjny z mansardami, ze stromymi dachami dwuspadowymi, z niewielkimi wieżyczkami na bokach ścian przedniej i tylnej, od XIX wieku otoczony kramami, które w latach 1968–1969 zostały zlikwidowane i przebudowane na betonowe pawilony handlowe,
- wieża mająca ślady pierwotnego wyglądu budowli, barokowa, smukła, ośmioboczna, z zegarem i niewielkim balkonem, zwieńczona ażurowym hełmem z podwójną latarnią, z 1777 roku,
- sklepienia w przyziemiu, również pozostałość po „pierwszym” ratuszu, dawniej cele więzienne,
kościół farny św. Jana Chrzciciela, późnogotycki, wybudowany w latach 1592–1597 z fundacji kasztelana poznańskiego Jana Rozdrażewskiego dla braci czeskich, od 1601 roku katolicki, trójnawowy, o układzie bazylikowym, ze sklepieniem kolebkowym z lunetami,
- wieża na planie kwadratu,
- kaplice boczne z renesansowymi szczytami,
- bogate wyposażenie wnętrza z XVII i XVIII wieku,
- ołtarz główny, manierystyczny, z lat 1630–1640, drewniany, trzykondygnacyjny, z kopią obrazu Rubensa Zdjęcie z krzyża z XVII wieku oraz późnogotycką rzeźbą Madonna z Dzieciątkiem,
- belka tęczowa z grupą pasyjną z XVII wieku,
- renesansowy nagrobek Jana Rozdrażewskiego (zmarłego w 1600), wykonany z piaskowca w latach 1597–1599, z postacią leżącego rycerza w zbroi,
Kościół św. Fabiana i św. Sebastiana z 1572, zbudowany jako szpitalny, na planie krzyża greckiego, drewniany, z kopułą, kryty gontem, restaurowany w XIX wieku, we wnętrzu krzyż procesyjny z XIX wieku, tablica z XVIII wieku poświęcona ofiarom zarazy,
Barokowy zespół klasztorny trynitarzy:
- klasztor z 1733, trynitarski do kasaty zakonu w 1819, nad wejściem herby szlacheckie (Pilawa, Mniszech), w piwnicy i na parterze sklepienia kolebkowe, obecnie Muzeum Regionalne,
- kościół św. Ap. Piotra i Pawła, późnobarokowy, wybudowany w latach 1766–1772 według projektu K.M. Frantza, jednonawowy, ambona w kształcie łodzi z żaglem i sieciami, wyposażenie wnętrza barokowe,
Pałac w Krotoszynie Rozdrażewskich i Gałeckich, barokowy z późnoklasycystyczną fasadą, obecnie szkoła, zachowana sala na I piętrze z podcieniami, polichromowany strop dawnej sali balowej. Powstał w miejscu wzmiankowanej w 1415 roku fortalicji, położonej na południe od miasta, którą wzniósł Wierzbięta. Około 1585 roku Jan Rozdrażewski wybudował w miejscu drewnianego piętrowy, podpiwniczony dwór murowany „pod dwoma dachami”, z trzema pomieszczeniami na parterze i piętrze oraz sześcioma w piwnicy, obok dworu urządzono ogród. Kolejny właściciel Franciszek Gałecki w latach 1692–1700 przebudował dwór poszerzając fasadę budynku o boczne alkierzowe wieże. Na parterze urządzono siedem izb i dwa gabinety, na piętrze sześć pomieszczeń, a w piwnicy m.in. kuchnię. Inwentarz spisany po śmierci Franciszka Gałeckiego z 1718 roku wymienia m.in. skarbiec (a w nim wiele sztuk broni), a na piętrze bibliotekę. Sufity dwóch gabinetów ozdabiały m.in. malowidła „wojny wiedeńskiej” i „wojny chocimskiej”. Na korytarzach i w pomieszczeniach zawieszono łącznie 140 obrazów. Teren dworski, zwany zamkowym, ogrodzony był wysokim płotem, wjazd do niego prowadził od strony północnej przez most zwodzony oraz wielką bramę z malowanymi na blasze herbami: Junosza z Gałeckich i Sasa Rozalii z Dzieduszyckich. Od córki Gałeckiego pałac w 1725 roku przejął Józef Potocki. Niedługo po tym wydarzeniu pałac uległ spaleniu. Józef Potocki odnowił go w 1727 roku, pokrył budynek nową blachą i wzbogacił nową dekoracją. Z sieni, w której stała warta, wchodziło się do apartamentów. Na piętrze, przez całą szerokość budowli, urządzono salę balową oświetloną sześcioma oknami po każdej z dwóch stron. Ściany szczytowe ozdabiały pilastry^[9]
- park pałacowy, założony w 1685 jako ogród włoski, później przekształcony na park krajobrazowy (ok. 1819), okazy drzew egzotycznych, obecnie Park Miejski,
Zespół kościelny poewangelicki, z lat 1788–1790, neobarokowa fasada z lat 1884–1885, klasycystyczny, na rzucie koła,
Kościół fil. pw. św. Marii Magdaleny, Stary Krotoszyn, drewniany, 1755,
Dom z oficyną, ul. Kobylińska 8, ok. XIX,
Gimnazjum, ob. LO, ul. Kołłątaja 1, 1878-81,
Budynek sali gimnastycznej, 1903,
Dom dla nauczycieli, 1881,
Zespół starostwa, ul. Kołłątaja 7, pocz. XX, składający się ze starostwa, ob. Urząd Miasta, i budynku gospodarczego,
Dom, ul. Koźmińska 36, szach., 2 poł. XVIII,
Dom, ul. Popiełuszki 3, 1 ćw. XIX,
Dom, ul. Popiełuszki 6, szach., 1 poł. XIX,
Dom, ul. Powstańców Wielkopolskich 14,
Dom, ul. Sienkiewicza 5, 1 poł. XIX,
Dom, ul. Sienkiewicza 6, XVIII/XIX,
Dawny sąd, ul. Sienkiewicza 9, 1 ćw. XIX,
Dom, ul. Sienkiewicza 14, 1820,
Dom, ul. Rawicka 8, 1823,
Dom, ul. Rawicka 20, 1 poł. XIX,
Dom, ul. Rawicka 28, 1 poł. XIX,
Dworek, ul. Zamkowy Folwark, XVIII/XIX.

Pozostałe obiekty

Arsenał z 1823 roku, klasycystyczny,
Cmentarz,
- obelisk powstańców wielkopolskich oraz żołnierzy 56 Pułku Piechoty Wielkopolskiej i 2 Pułku Strzelców Wielkopolskich,
- grób pułkownika W.J. Tyczyńskiego, dowódcy 56 Pułku Piechoty w latach 1932–1939,
- Krzyż Katyński w Krotoszynie.

Przyroda

Obszary Chronionego Krajobrazu Dąbrowy Krotoszyńskie i Baszków Rochy,
Dąbrowy Krotoszyńskie,
Leśny Rezerwat przyrody Miejski Bór,
Park Miejski.

Demografia

Piramida wieku mieszkańców Krotoszyna w 2014 roku^[10].

Gospodarka

Największym zakładem w mieście jest Mahle Polska Sp. z o.o., zatrudniający ok. 3000 osób, produkujący komponenty do silników spalinowych światowych producentów. Inne ważne zakłady branży metalowej to: Jotkel Sp. z o.o. Sp. k., Fugor Sp. z o.o., Metpol, Konstal. W Krotoszynie istnieją dwa zakłady konfekcyjne Teomina S.A. i Krisbit. Największymi zakładami branży spożywczej są Nutricia Sp. z o.o. i Ewa Krotoszyn S.A. Dużymi zakładami są również: Maxpol, Krepel Polska Sp. z o.o., Gembiak-Mikstacki, Wytwórnia betonu Ochmam, . W Krotoszynie mają również siedzibę dwa duże przedsiębiorstwa handlowe: AT Krotoszyn S.A. i Dino Sp. z o.o., mające swoje sklepy i hurtownie na terenie całego kraju.

W kwietniu 2023 roku została otwarta na zbiegu ulic (i na miejscu dawnego Zakładu Przetwórstwa Mięsnego) Kobylińskiej i Henryka Sienkiewicza Park Handlowy "Mozaika" który oferuje 12 sklepów znanych firm np. Action, House, Cropp, Neonet, Pepco, Aldi i Dealz. Na czwarty kwartał 2024 roku planowane jest otwarcie Parku Handlowego Mozaika 2, na drodze krajowej 36, na przeciwko biurowca Dino. Mają być otwarte tam sklepy między innymi: Biedronka i Castorama.

Transport

Transport drogowy

Przez miasto przebiegają drogi krajowe i wojewódzkie:

Droga krajowa nr 15: (Wrocław) – Trzebnica – Krotoszyn – Września – Gniezno – Toruń – Ostróda – (Olsztyn)
Droga krajowa nr 36: Ostrów Wielkopolski – Krotoszyn – Rawicz – Lubin – Prochowice
Droga wojewódzka nr 444: Krotoszyn – Sulmierzyce – Odolanów – Ostrzeszów.

Komunikacja miejska

Osobny artykuł: Komunikacja miejska w Krotoszynie.

W Krotoszynie funkcjonuje komunikacja miejska obsługiwana przez autobusy Miejskiego Zakładu Komunikacji.

MZK Krotoszyn obsługuje 11 linii autobusowych:

Linia nr 1: Krotoszyn – Cieszków
Linia nr 2: Krotoszyn – Janów (o. Orpiszewa)
Linia nr 3: Krotoszyn – Dzierżanów
Linia nr 4: Krotoszyn – Wielowieś
Linia nr 5: Krotoszyn – Sulmierzyce
Linia nr 6: Krotoszyn – Rozdrażew
Linia nr 7: Krotoszyn – Świnków
Linia nr 8: Krotoszyn – Ruda
Linia nr 9: Krotoszyn – Roszki
Linia nr J: Krotoszyn – Jarocin
Linia nr K: Krotoszyn – Ostrów Wielkopolski

Ponadto na terenie Krotoszyna funkcjonują trzy linie autobusowe obsługiwane przez innych przewoźników:

Linia nr K-1: Ostrów Wielkopolski – Krotoszyn obsługiwana przez MZK Ostrów Wlkp.,
Linia nr B: Koźmin Wielkopolski – Krotoszyn obsługiwana przez SCR „Centrol” Koźmin Wlkp.,
Linia nr X: Krotoszyn – Kobylin obsługiwana przez prywatnego przewoźnika z Krotoszyna.

Transport kolejowy

W Krotoszynie krzyżują się linie kolejowe:

nr 14: Tuplice – Głogów – Leszno – Krotoszyn – Ostrów Wielkopolski – Kalisz – Łódź Kaliska,
nr 281: Oleśnica – Krotoszyn – Jarocin – Gniezno – Chojnice.

Obecnie Krotoszyn posiada bezpośrednie połączenia kolejowe między innymi z Poznaniem, Lesznem i Ostrowem Wielkopolskim, a także jedno dziennie z Wrocławiem. Dawniej można było stąd bezpośrednio dojechać m.in. do Piły, Zbąszynka, Głogowa i Łodzi.

W Krotoszynie w okolicach dworca kolejowego znajdowała się do 1987 stacja rozebranego odcinka kolei wąskotorowej relacji: Krotoszyn Wąsk. – Dobrzyca – Pleszew Wąsk. – Pleszew, kursującej w ramach tzw. Krotoszyńskiej Kolei Dojazdowej.

Zobacz też: Krotoszyn Wąskotorowy i Krotoszyn Stary.

Transport lotniczy

W 2013 przy ul. Mickiewicza oddano do użytku sanitarne lądowisko.

Polityka

Budynek Starostwa, obecnie Urząd Miasta i Gminy Krotoszyn

Burmistrzowie Krotoszyna (od 1990)

1990–1994 Mikołaj Ilnicki
1994-2014 Julian Jokś
2014-2024 Franciszek Marszałek
od 2024 Natalia Robakowska

Przewodniczący Rady Miejskiej (od 1990)

1990–1994 Marian Grządka
1994–1998 Ryszard Belak
1998–2002 Włodzimierz Fudała
2002 Krzysztof Krysztofiak
2002−2006 Wiesław Świca
2006-2018 Zofia Jamka
2018-2024 Anna Sikora
2024-nadal Krzysztof Manista

Osobny artykuł: Rada Miejska w Krotoszynie.

Skład Rady Miejskiej VIII kadencji (2018–2023)

Koalicja – 11 radnych

Polskie Stronnictwo Ludowe - 8 radnych
Samorządowa Inicjatywa Obywatelska - 3 radnych

Opozycja - 10 radnych

Prawo i Sprawiedliwość - 4 radnych
Obywatelskie Porozumienie Samorządowe - 3 radnych
Platforma.Nowoczesna Koalicja Obywatelska - 2 radnych
Krotoszyn na nowo - 1 radny

Współpraca międzynarodowa

Miasta partnerskie^[11]

Brummen (od 15 marca 1989)
Mejszagoła (od 18 stycznia 1992)
Fontenay-le-Comte (od 28 maja 1994)
Dierdorf (od 6 września 1997)
Bucak (od 3 września 2007)
Okinoshima (Shimane) (od 9 lipca 2016)
Fonyód (od 27 lipca 2017)

Oświata

Szkoły podstawowe
- Szkoła Podstawowa nr 1 im. Powstańców Wielkopolskich w Krotoszynie, al. Powstańców Wlkp. 13,
- Szkoła Podstawowa nr 3 z Oddziałami Integracyjnymi im. Jana Pawła II w Krotoszynie, ul. Plac Szkolny 19,
- Szkoła Podstawowa nr 4 im. Wojska Polskiego w Krotoszynie, ul. Sienkiewicza 9,
- Szkoła Podstawowa nr 5 im. Mikołaja Kopernika w Krotoszynie, ul. Zdunowska 83,
- Szkoła Podstawowa nr 7 z Oddziałami Integracyjnymi im. Henryka Jordana w Krotoszynie, ul. Władysława Jagiełły 4,
- Szkoła Podstawowa nr 8 z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Marii Skłodowskiej-Curie w Krotoszynie, ul. 23 Stycznia 20.
Szkoły ponadpodstawowe
- Liceum Ogólnokształcące im. H. Kołłątaja w Krotoszynie, ul. Kołłątaja 1,
- Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 w Krotoszynie, ul. Mickiewicza 11,
- Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. Karola F. Libelta w Krotoszynie, Plac Jana Pawła II nr 5,
- Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3 im. Jana Pawła II w Krotoszynie, ul. Zdunowska 81,
- Zakład Doskonalenia Zawodowego w Krotoszynie, Plac Jana Pawła II nr 5 (budynek nr ZSP 2),
- Zespół Szkół Specjalnych w Krotoszynie, ul. Ostrowska 39,
Szkoły artystyczne
- Państwowa Szkoła Muzyczna I Stopnia w Krotoszynie, ul. Młyńska 2 D,
- Społeczne Ognisko Muzyczne w Krotoszynie, ul. Młyńska 2 D.

Kultura

W Krotoszynie działają trzy gminne (miejskie) instytucje kultury:

Krotoszyński Ośrodek Kultury, który organizuje Ogólnopolski Turniej Poetycki „Autoportret Jesienny”^[12] oraz prowadzi kino „Przedwiośnie” i galerię sztuki „Refektarz”
Krotoszyńska Biblioteka Publiczna im. Arkadego Fiedlera
Muzeum Regionalne im. Hieronima Ławniczaka w Krotoszynie, utworzone w 1957 przez społecznych opiekunów zabytków Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego^[13] (od 1999 gminna instytucja kultury).

W Krotoszynie działa filia Książnicy Pedagogicznej im. Alfonsa Parczewskiego w Kaliszu.

Znani mieszkańcy

Prasa

Gazeta internetowa iKrotoszyn.pl
Rzecz Krotoszyńska^{[potrzebny przypis]}
Gazeta Lokalna KROTOSZYN^{[potrzebny przypis]}
Gazeta Krotoszyńska^{[potrzebny przypis]}

Wspólnoty wyznaniowe

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:

Kościół rzymskokatolicki:
- parafia pw. św. Andrzeja Boboli, ul. Popiełuszki 3
- parafia pw. św. Jana Chrzciciela, ul. Farna 10
- parafia pw. św. Marii Magdaleny, ul. Wiejska
- parafia pw. św. Piotra i Pawła, ul. Klasztorna 3
Kościół Zielonoświątkowy:
- Centrum Chrześcijańskie „Charisma” w Krotoszynie, ul. Benicka 37^[14]
Judaizm mesjanistyczny:
- Gmina Mesjańska w Krotoszynie, Rynek 9/12^[15]
Świadkowie Jehowy:
- zbór Krotoszyn (Sala Królestwa, ul. Osadnicza 7)^[16].

Sport

Kluby sportowe

Klub Sportowy „Astra” Krotoszyn ul. Sportowa 1 (sekcje: piłka nożna, siatkówka),
Ludowy Klub Sportowy „Ceramik”, ul. Sportowa 2 (sekcja: zapasy styl wolny),
Klub Sportowy „Krotosz”, ul. Młyńska 2 B (sekcje: karate, pływanie, biegi, tenis stołowy),
Towarzystwo Atletyczne „Rozum”, ul. Mały Rynek 13 (sekcja: sumo),
Krotoszyn Open, Krotoszyńska Liga Piłki Nożnej,
Uczniowski Klub Sportowy „Akademia Talentów” Krotoszyn ul. Sportowa 1 (sekcje: piłka nożna, siatkówka, biegi).

Ludzie związani z Krotoszynem‎‎

Z tym tematem związana jest kategoria: ‎‎Ludzie związani z Krotoszynem‎.

Zobacz też

Przypisy

↑ Krotoszyn (wielkopolskie) » mapy, nieruchomości, GUS, noclegi, szkoły, regon, atrakcje, kody pocztowe, bezrobocie, wynagrodzenie, zarobki, edukacja, tabele, demografia, przedszkola [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-04-05] (pol.).
↑ Kodex dyplomatyczny Wielkiej Polski; Codex diplomaticus Majoris Poloniae zawierający bulle papieżów, nadania książąt, przywileje miast, klasztorów i wsi, wraz z innemi podobnéj treści dyplomatami, tyczącemi się historyi téj prowincyi od roku 1136 do roku 1597; zebrany z materyałow przez Kaźmierza Raczyńskiego byłego Generała W. Polskiego i Marszałka nadwornego koronnego przysposobionych; wydany przez Edwarda Raczyńskiego, Poznań 1840, s. 182.
↑ ^a ^b Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Jan Nepomucen Bobrowicz, Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 248.
↑ Böhler, Mallmann i Matthäus 2009 ↓, s. 56–57.
↑ "Gazeta Lwowska" nr 143 z 25 czerwca 1932, s. 3.
↑ RAK, Inwestycje w sport, kino i miejskie autobusy, w: Monitor Wielkopolski, nr 5(192)/2017, s.7, ISSN 1642-0918
↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2022 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2783)
↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2015-09-21] .
↑ „Archaeologia historica polona”, Tom 15/1, Toruń 2005, s. 249.
↑ Krotoszyn w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Współpraca międzynarodowa. krotoszyn.pl, 2008-07-22. [dostęp 2012-07-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-03)]. (pol.).
↑ 30. Ogólnopolski Turniej Poetycki "Autoportret jesienny" [online], Moje Stypendium [dostęp 2022-07-26] (pol.).
↑ Stanisław Lorentz: Przewodnik po muzeach i zbiorach w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo „Interpress”, 1971, s. 140.
↑ Kontakt [online], krotoszyn-charisma.pl [dostęp 2023-08-08] .
↑ Kontakt [online], gminamesjanska.pl [dostęp 2023-08-08] .
↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-14] .

Bibliografia

Jochen Böhler, Klaus-Michael Mallmann, Jürgen Matthäus: Einsatzgruppen w Polsce. Warszawa: Bellona, 2009. ISBN 978-83-11-11588-0.

Linki zewnętrzne

Krotoszyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 711 .
Krotoszyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 169 .
Freunde des Kreises Krotoshin (Przyjaciele Powiatu Krotoszyńskiego) (niem.)
Fotografie Krotoszyna i okolic
Polska. org. pomnik Piłsudskiego w Krotoszynie

[1] Krotoszyn (wielkopolskie) » mapy, nieruchomości, GUS, noclegi, szkoły, regon, atrakcje, kody pocztowe, bezrobocie, wynagrodzenie, zarobki, edukacja, tabele, demografia, przedszkola [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-04-05] (pol.).

[2] Kodex dyplomatyczny Wielkiej Polski; Codex diplomaticus Majoris Poloniae zawierający bulle papieżów, nadania książąt, przywileje miast, klasztorów i wsi, wraz z innemi podobnéj treści dyplomatami, tyczącemi się historyi téj prowincyi od roku 1136 do roku 1597; zebrany z materyałow przez Kaźmierza Raczyńskiego byłego Generała W. Polskiego i Marszałka nadwornego koronnego przysposobionych; wydany przez Edwarda Raczyńskiego, Poznań 1840, s. 182.

[Bobrowicz-3] Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Jan Nepomucen Bobrowicz, Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 248.

[CITEREFBöhlerMallmannMatthäus200956–57-4] Böhler, Mallmann i Matthäus 2009 ↓, s. 56–57.

[5] "Gazeta Lwowska" nr 143 z 25 czerwca 1932, s. 3.

[6] RAK, Inwestycje w sport, kino i miejskie autobusy, w: Monitor Wielkopolski, nr 5(192)/2017, s.7, ISSN 1642-0918

[R2022-7] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2022 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2783)

[8] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2015-09-21] .

[9] „Archaeologia historica polona”, Tom 15/1, Toruń 2005, s. 249.

[populacja2016-10] Krotoszyn w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[11] Współpraca międzynarodowa. krotoszyn.pl, 2008-07-22. [dostęp 2012-07-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-03)]. (pol.).

[12] 30. Ogólnopolski Turniej Poetycki "Autoportret jesienny" [online], Moje Stypendium [dostęp 2022-07-26] (pol.).

[13] Stanisław Lorentz: Przewodnik po muzeach i zbiorach w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo „Interpress”, 1971, s. 140.

[14] Kontakt [online], krotoszyn-charisma.pl [dostęp 2023-08-08] .

[15] Kontakt [online], gminamesjanska.pl [dostęp 2023-08-08] .

[16] Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-14] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

Miasta na prawach powiatu	Kalisz Konin Leszno Poznań
Miasta powiatowe	Chodzież Czarnków Gniezno Gostyń Grodzisk Wielkopolski Jarocin Kępno Koło Kościan Krotoszyn Międzychód Nowy Tomyśl Oborniki Ostrów Wielkopolski Ostrzeszów Piła Pleszew Rawicz Słupca Szamotuły Śrem Środa Wielkopolska Turek Wągrowiec Wolsztyn Września Złotów
Miasta gminne	Bojanowo Borek Wielkopolski Budzyń Buk Chocz Czempiń Czerniejewo Dąbie Dobra Dobrzyca Dolsk Golina Gołańcz Grabów nad Prosną Jaraczewo Jastrowie Jutrosin Kaczory Kleczew Kłecko Kłodawa Kobylin Kostrzyn Koźmin Wielkopolski Koźminek Kórnik Krajenka Krobia Krzywiń Krzyż Wielkopolski Książ Wielkopolski Luboń Lwówek Łobżenica Margonin Miasteczko Krajeńskie Miejska Górka Mieścisko Miłosław Mikstat Mosina Murowana Goślina Nekla Nowe Skalmierzyce Obrzycko Odolanów Okonek Opalenica Opatówek Osieczna Ostroróg Pniewy Pobiedziska Pogorzela Poniec Przedecz Puszczykowo Pyzdry Rakoniewice Raszków Rogoźno Rychtal Rychwał Rydzyna Sieraków Skoki Sompolno Stawiszyn Stęszew Sulmierzyce Swarzędz Szamocin Ślesin Śmigiel Trzcianka Trzemeszno Tuliszków Ujście Wieleń Wielichowo Witkowo Wronki Wyrzysk Wysoka Zagórów Zbąszyń Zduny Żerków

Miasto	Krotoszyn
Wsie	Baszyny Benice Biadki Bożacin Brzoza Chwaliszew Durzyn Duszna Górka Dzierżanów Gorzupia Janów Jasne Pole Kobierno Lutogniew Nowy Folwark Orpiszew Osusz Romanów Roszki Różopole Smoszew Świnków Tomnice Ugrzele Unisław Ustków Wielowieś Wróżewy
Kolonia	Witki
Osady	Baran Jobki Piaski Raciborów Salnia Sędziszew Sobki Wronów
Osady leśne	Brzezinka Chmielnik Dąbrowa Jastrzębiec Jelonek Łówkówiec Miłowiec Odrodzenie Rąbież Rozdrażewek Sokołówka Stary Las Teresiny Zofiówka
Części miasta	Błonie Bukówko Folwark Zamkowy Grzegorzew Jelonek Kopieczki Stary Krotoszyn
Części wsi	Bargły Gacki Jaźwiny Lisy Parcele Pustkowie Gorzupskie Pustkowie Jędrzejewskie Pustkowie Kobierskie Roszki-Bór Rudy Stare Budy Szlak
Przysiółki wsi	Paprotki Starków Zmysłów
Zniesiona część wsi	Janów

Miasta	Kobylin Koźmin Wielkopolski Krotoszyn Sulmierzyce Zduny
Gminy miejskie	Sulmierzyce
Gminy miejsko-wiejskie	Kobylin Koźmin Wielkopolski Krotoszyn Zduny
Gminy wiejskie	Rozdrażew

Przynależność wojewódzka	woj. poznańskie (II RP) (1919–39) woj. poznańskie (1945–75)
Miasta (1919–75)	Borek (← 1932–34 →) Dobrzyca (do 1934) Kobylin Koźmin (← od 1932) Krotoszyn Pogorzela (← od 1932) Sulmierzyce (← 1934–72 i od 1973) Zduny
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–54 i 1973–75)	Dobrzyca (do 1954) Kobylin Koźmin Krotoszyn Ligota (do 1954) Pogorzela Rozdrażew Zduny
Gromady (1954–72)	Baszków (1954–59) Benice (1954–59) Biadki (1954–71) Borzęciczki (1954–59) Bułaków (1954–59) Dobrzyca (1954–55 →) Gorzupia (1954–59) Kobierno (1954–59) Kobylin (1954–72) Koźmin (1958–72) Koźmin-Zachód (1960–71) Koźminiec (1954–55 →) Kromolice (1954–59) Krotoszyn (1971–72) Krotoszyn-Południe (1960–71) Krotoszyn-Północ (1960–72) Krotoszyn Stary (1954–59) Kuklinów (1954–59) Ligota (1954–55 →) Lipowiec (1954–57) Lutogniew (1954–59) Mokronos (1954–59) Nowawieś (1954–61) Orpiszew (1954–71) Pogorzela (1954–72) Rozdrażew (1954–72) Smolice (← 1958) Sośnica (1954–55 →) Staniew (1954–57) Trzebin (1954–55 →) Trzemeszno (1954–58) Wałków (1954–59) Zalesie Wielkie (1954–59) Zduny (1954–72)