Przejdź do zawartości

Lary

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Lar familiaris – brązowa statuetka z Hiszpanii (I w. n.e.)
Lararium w zamożnym domu pompejańskim

Lary (łac. lares, genii loci, lp. odpowiednio: lar, genius loci) – dusze zmarłych, czczone w Rzymie jako chroniące przed nieszczęściami bóstwa opiekuńcze domu i sprawcy pomyślności.

W kapliczkach (larariach) umieszczano ich statuetki, modlono się do nich i składano im ofiary. Z okazji wesela, urodzin lub rodzinnej uroczystości otrzymania przez chłopca bulli lub toga virilis, otwierano domowe kapliczki i składano larom ofiary z ciasta, wina, kadzidła, a całość zdobiono kwiatami. Przeciwieństwem larów były złe dusze – larwy (larvae)[1].

Do najważniejszych należały Lares familiares opiekujące się rodziną i domem; w wierzeniach starożytnych Rzymian były to dusze zmarłych przodków, sprawujące pieczę nad żyjącymi krewnymi. Przedstawiano je jako młodzieńców trzymających rogi obfitości. Ich wizerunki znajdowały się przy ognisku domowym w atrium, w tzw. lararium, bądź w jadalni. Na wstępie posiłku składano im ofiarę z pokarmu, podobnie jak podczas wszelkich uroczystości domowych, a z okazji wyjazdu lub przyjazdu odprawiano do nich modły[2].

Etymologia tego słowa pozostaje niejasna. Wyróżniano ogółem następujące odmiany larów[1][3]:

  • Lares familiares – opiekujące się pozostałymi przy życiu członkami rodziny:
    • Lares rurales – sprawujące opiekę nad członkami rodziny na polu
    • Lares permarini – sprawujące opiekę w zagrodzie, za granicą, na morzu
    • Lares militares – zapewniające opiekę na lądzie, w wojsku i podczas podróży
  • Lares publici – lary publiczne:
    • Lares urbani – sprawujące opiekę nad całym miastem
    • Lares praestites – opiekujące się całym państwem
    • Lares viales – opiekunowie dróg publicznych
    • Lares compitales – opiekunowie dróg i ścieżek
    • Lares Augusti – czczone wraz z geniuszem Augusta

Czczono je składaniem ofiar podczas obchodzonych 23 grudnia Larentaliów (Larentinaliów), wywodzących się z dawniejszych kultów i tradycji[4].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Lary. W: Mała encyklopedia kultury antycznej A–Z. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 406. ISBN 83-01-03529-3.
  2. Wielka Encyklopedia PWN. T. 15. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003, s. 352.
  3. Jean-Claude Fredouille: Słownik cywilizacji rzymskiej. Katowice: „Książnica”, 1996, s. 153-154.
  4. A Dictionary of Greek and Roman Antiquities (red. William Smith). London: John Murray, 1875, s. 668.