Przejdź do zawartości

Kütahya (1904)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kütahya
Ilustracja
Siostrzany torpedowiec „Draç” w Stambule w 1910 roku
Klasa

torpedowiec

Typ

Antalya

Historia
Stocznia

Ansaldo(inne języki), Genua

Położenie stępki

kwiecień 1904

Wodowanie

1904

 Imperium Osmańskie
Wejście do służby

8 stycznia 1907

Zatonął

13 września 1916

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

normalna: 165 ton

Długość

całkowita: 51 metrów
między pionami: 50,5 metra

Szerokość

5,7 metra

Zanurzenie

1,4 metra

Napęd
2 maszyny parowe o łącznej mocy 2700 KM
2 kotły, 2 śruby
Prędkość

26 węzłów

Uzbrojenie
2 działka kal. 37 mm (2 x I)
4 torpedy
Wyrzutnie torpedowe

2 × 450 mm (2 x I)

Załoga

30

Kütahya – turecki torpedowiec z początku XX wieku, jedna z siedmiu zbudowanych we Włoszech jednostek typu Antalya. Okręt został zwodowany w 1904 roku w stoczni Ansaldo(inne języki) w Genui, a w skład marynarki Imperium Osmańskiego wszedł 8 stycznia 1907 roku. Torpedowiec wziął udział w I wojnie bałkańskiej i I wojnie światowej, podczas której 13 września 1916 roku zatonął na Morzu Czarnym po wejściu na minę.

Projekt i budowa

[edytuj | edytuj kod]

Siedem torpedowców typu Antalya zostało zamówionych przez Turcję we Włoszech w 1904 roku[1]. Jednostki były niemal identyczne jak okręty typu Akhisar, różniąc się siłownią o większej mocy[1].

„Kütahya” zbudowana została w stoczni Ansaldo(inne języki) w Genui (numer stoczniowy 139)[1][2]. Stępkę okrętu położono w kwietniu 1904 roku i w tym samym roku został zwodowany[2][3]. W 1905 roku przeprowadzono próby morskie, a 29 listopada 1906 roku torpedowiec został odebrany przez zamawiającego w Genui[2]. Nazwę otrzymał od tureckiego miasta Kütahya[4].

Dane taktyczno-techniczne

[edytuj | edytuj kod]

Okręt był torpedowcem z kadłubem wykonanym ze stali, podzielonym na dziewięć przedziałów wodoszczelnych[1][2]. Długość całkowita wynosiła 51 metrów (50,5 metra między pionami) szerokość 5,7 metra i zanurzenie 1,4 metra[1][2]. Wyporność normalna wynosiła 165 ton[1][2]. Jednostka napędzana była przez dwie pionowe, trzycylindrowe maszyny parowe potrójnego rozprężania Ansaldo o łącznej mocy 2700 KM, do których parę dostarczały dwa kotły wodnorurkowe (także produkcji Ansaldo)[2][3][a]. Prędkość maksymalna napędzanego dwoma śrubami okrętu wynosiła 26 węzłów[1][2][b]. Okręt zabierał zapas 60 ton węgla[1][3].

Na uzbrojenie artyleryjskie jednostki składały się dwa pojedyncze działka kalibru 37 mm Hotchkiss QF L/20 z zapasem 250 nabojów[2][3]. Broń torpedową stanowiły zamontowane na pokładzie (z przodu i tyłu sterówki dwie pojedyncze obracalne wyrzutnie kal. 450 mm, z łącznym zapasem czterech torped[2][3].

Załoga okrętu składała się z 4 oficerów i 26 podoficerów i marynarzy[2][3][c].

Służba

[edytuj | edytuj kod]

„Kütahya” została wcielona w skład marynarki wojennej Imperium Osmańskiego 8 stycznia 1907 roku w Stambule[2][3]. W maju 1909 roku torpedowiec wziął udział w pierwszych manewrach floty tureckiej na Morzu Marmara[5]. 10 października 1912 roku, tuż po wybuchu I wojny bałkańskiej, okręt stacjonował w Bosforze, a od 16 października przebywał w stoczni Tersâne-i Âmire(inne języki) w Stambule[6]. Od lipca do sierpnia 1914 roku okręty 1. dywizjonu torpedowców („Kütahya” wraz z siostrzanymi „Draç” i „Musul” oraz „Akhisar”) uczestniczyły w patrolowaniu zachodnich podejść do Dardaneli, zapuszczając się pod Imroz[7]. 27 października 1914 roku, przed przystąpieniem Imperium Osmańskiego do I wojny światowej po stronie państw centralnych, okręt, którym dowodził kpt. mar. (tur. yüzbaşı) Kasimpasali Ibrahim Halil, nadal wchodził w skład 1. dywizjonu torpedowców[8].

26 kwietnia 1915 roku nieopodal Çanakkale torpedowiec eskortował pancernik „Barbaros Hayreddin”, który został zaatakowany torpedą wystrzeloną przez australijski okręt podwodny HMAS AE2. Torpeda okazała się niecelna, a „Kütahya” zmusił przeciwnika do zejścia na głębokość 30 metrów i ucieczki z Dardaneli[9]. 18 czerwca okręt stał się celem ataku brytyjskiego okrętu podwodnego HMS E14, jednak torpeda przeszła przed dziobem torpedowca[10]. 29 czerwca w pobliżu miasta Erdek HMS E14 powtórnie obrał za cel „Kütahyę”, jednak i tym razem atak nie przyniósł skutku[10]. W 1915 roku na torpedowcu dokonano modyfikacji uzbrojenia: zdemontowano jedną wyrzutnię kal. 450 mm, instalując w zamian działo kalibru 57 mm SK C/99 L/45, z zapasem 100 nabojów[2][3]. Załoga okrętu liczyła w tym czasie czterech Niemców i 39 Turków[2].

Po postawieniu w sierpniu 1916 roku przez Rosjan dużej ilości min morskich u wejścia do Bosforu, prócz trałowców do likwidacji zagrożenia zostały przystosowane również torpedowce i niszczyciele „Kütahya”, „Draç”, „Musul”, „Yunus”, „Samsun” oraz kanonierka „Malatya” (typu Taşköprü)[11]. 12 września, uczestnicząc w pracach trałowych razem z „Musulem” i „Yunusem”, „Kütahya” weszła na minę nieopodal Karaburun(inne języki), doznając uszkodzeń[11]. Torpedowiec został wzięty na hol, jednak zaczął nabierać wody i ostatecznie zatonął 13 września na wschód od Bosforu ze stratą trzech członków załogi[11][12].

  1. Brassey 1912 ↓, s. 265 podaje, że moc maszyn wynosiła 2200 KM.
  2. Brassey 1912 ↓, s. 265 i Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 587 podają, że okręt osiągał prędkość 24 węzły.
  3. Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 392 podaje, że załoga okrętu liczyła 20 osób.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]