Torpedowce typu Akhisar
 „Akhisar” w 1906 roku | |
| Kraj budowy | |
|---|---|
| Użytkownicy | |
| Stocznia | |
| Wejście do służby |
1904 |
| Wycofanie |
1912–1930 |
| Zbudowane okręty |
2 |
| Okręty w służbie |
0 |
| Dane taktyczno-techniczne[1][2] | |
| Wyporność |
normalna: 165 ton |
| Długość |
całkowita: 51 metrów |
| Szerokość |
5,7 metra |
| Zanurzenie |
1,4 metra |
| Napęd |
2 maszyny parowe o łącznej mocy 2400 KM |
| Prędkość |
24 węzły |
| Zasięg |
2000 Mm przy prędkości 14 węzłów |
| Załoga |
30 |
| Uzbrojenie | |
Torpedowce typu Akhisar – tureckie torpedowce z początku XX wieku. W 1904 roku we włoskiej stoczni Ansaldo w Genui zbudowano dwa okręty tego typu. Jednostki weszły w skład marynarki Imperium Osmańskiego w czerwcu 1904 roku. „Alpagot” wziął udział w wojnie włosko-tureckiej, podczas której został zatopiony we wrześniu 1911 roku. „Akhisar” uczestniczył w I wojnie bałkańskiej i I wojnie światowej, a po remoncie w latach 20. służył pod banderą Republiki Turcji do 1930 roku.
Projekt i budowa
[edytuj | edytuj kod]Torpedowce typu Akhisar[a] zostały zamówione przez Turcję we Włoszech w grudniu 1902 roku i w tym miesiącu podpisano kontrakt na dostawę dwóch jednostek[1][4].
Oba okręty zbudowane zostały w stoczni Ansaldo w Genui[1][5]. Stępki jednostek położono w 1904 roku, a zwodowane zostały w kwietniu 1904 roku[5][2].
| Okręt | Stocznia | Położenie stępki | Wodowanie | Wejście do służby | Los |
|---|---|---|---|---|---|
| „Akhisar” | Ansaldo | 1904 | 25 kwietnia 1904 | czerwiec 1904 | wycofany 1930 |
| „Alpagot” | 30 kwietnia 1904 | zatopiony 30 września 1911 |
Dane taktyczno-techniczne
[edytuj | edytuj kod]Okręty były torpedowcami z kadłubem wykonanym ze stali, podzielonym na dziewięć przedziałów wodoszczelnych[1][6]. Długość całkowita wynosiła 51 metrów (50,5 metra między pionami) szerokość 5,7 metra i zanurzenie 1,4 metra[1][6]. Wyporność normalna wynosiła 165 ton[1][6]. Jednostki napędzane były przez dwie pionowe, trzycylindrowe maszyny parowe potrójnego rozprężania Ansaldo o łącznej mocy 2400 KM, do których parę dostarczały dwa kotły lokomotywowe (także produkcji Ansaldo)[6][2][b]. Prędkość maksymalna napędzanych dwoma śrubami okrętów wynosiła 24 węzły[1][6][c]. Okręty zabierały zapas 60 ton węgla, co zapewniało zasięg wynoszący 2000 Mm przy prędkości 14 węzłów[1][7].
Na uzbrojenie artyleryjskie jednostek składały się dwa pojedyncze działka kalibru 37 mm Hotchkiss QF L/20 z zapasem 250 nabojów[6][2]. Broń torpedową stanowiły zamontowane na pokładzie (z przodu i tyłu sterówki dwie pojedyncze obracalne wyrzutnie kal. 450 mm, z łącznym zapasem czterech torped[6][2].
Załoga pojedynczego okrętu składała się z 4 oficerów i 26 podoficerów i marynarzy[6][2][d].
Służba
[edytuj | edytuj kod]
„Akhisar” i „Alpagot” zostały przyjęte w skład marynarki wojennej Imperium Osmańskiego w czerwcu 1904 roku w Stambule[5][2]. W maju 1909 roku „Alpagot” wziął udział w pierwszych manewrach floty tureckiej na Morzu Marmara[8]. 30 września 1911 roku torpedowiec został zatopiony nieopodal Reşadiye przez włoskie niszczyciele podczas wojny włosko-tureckiej[1][2].
„Akhisar” w czasie I wojny bałkańskiej wziął udział w bitwie zespołu tureckiego koło przylądka Elli[9]. W momencie wybuchu I wojny światowej torpedowiec był już przestarzały i miał niską wartość bojową[10]. W 1915 roku wyeksploatowana siłownia okrętu pozwalała na osiągnięcie prędkości maksymalnej 14 węzłów, a liczebność załogi wzrosła do 43 osób (4 Niemców i 39 Turków)[6][2]. 28 maja 1915 roku „Akhisar” w Zatoce Izmit nie zdołał zapobiec zatopieniu przez brytyjski okręt podwodny HMS E11 promu „Badırma” (474 BRT), na którego pokładzie mimo akcji ratowniczej zginęło 250 osób[11]. 11 grudnia „Akhisar” osiadł na mieliźnie nieopodal Silivri, skąd na holu został doprowadzony do Stambułu[6]. W październiku 1918 roku okręt odstawiono do rezerwy[6].
Po zakończeniu wojny, 29 października 1923 roku „Akhisar” został formalnie wcielony do nowo powstałej marynarki wojennej Republiki Turcji[12]. W latach 1924–1925 jednostka przeszła remont i po jego zakończeniu podjęła czynną służbę[6]. Okręt wycofano ze składu floty w 1930 roku i złomowano w 1935 roku[2][6][e].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Zwane również typem Yunus[3].
- ↑ Brassey 1912 ↓, s. 265 podaje, że moc maszyn wynosiła 2200 KM.
- ↑ Brassey 1912 ↓, s. 265 i Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 587 podają, że okręty osiągały prędkość 27 węzłów.
- ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 392 podaje, że załoga pojedynczego okrętu liczyła 20 osób.
- ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 392 podaje, że okręt został wycofany ze służby w 1927 roku.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 392.
- ↑ a b c d e f g h i j Gogin 2021 ↓.
- ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 587.
- ↑ Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 11, 155-156.
- ↑ a b c Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 155-156.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 155.
- ↑ Moore 1990 ↓, s. 255.
- ↑ Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 14.
- ↑ Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 22.
- ↑ Noppen 2016 ↓, s. 5.
- ↑ Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 37.
- ↑ Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 59.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
- Ivan Gogin: AKHİSAR torpedo boats (1904). Navypedia. [dostęp 2021-12-09]. (ang.).
- Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
- Jane’s Fighting Ships of World War I. John Moore (red.). London: Studio Editions, 1990. ISBN 978-1557506597. (ang.).
- Bernd Langensiepen, Ahmet Güleryüz: The Ottoman Steam Navy 1828–1923. Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-659-0.
- Ryan K. Noppen: Okręty osmańskiej marynarki wojennej 1914-1918. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2016. ISBN 978-83-65652-65-2.
- The Naval Annual, 1912. T.A. Brassey (red.). Portsmouth: J. Griffin and Co., 1912. (ang.).
