Jan Podiebradowicz
 Herb księstwa ziębickiego | |
| Dziedziczny książę ziębicko-oleśnicki | |
| Okres |
od 31 maja 1536 |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Książę oleśnicki | |
| Okres |
od 29 kwietnia 1542 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| iure uxoris Hrabia szydłowiecki | |
| Okres | |
| mąż | |
| Poprzednik |
Krystyna Szydłowiecka |
| Następca | |
| Książę ziębicki | |
| Okres |
od 1559 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data i miejsce urodzenia |
4 listopada 1509 |
| Data i miejsce śmierci |
28 lutego 1565 |
| Miejsce spoczynku | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Rodzeństwo |
Joachim Podiebradowicz, Henryk II Podiebradowicz, Jadwiga Podiebradówna, Jerzy II Podiebradowicz |
| Małżeństwo |
Krystyna Szydłowiecka |
| Dzieci | |
| Małżeństwo |
Małgorzata Brunszwicka |
Jan Podiebradowicz, cz. Hanuš z Minstrberka, niem. Johann von Münsterberg-Oels (ur. 4 listopada 1509 w Oleśnicy, zm. 28 lutego 1565 tamże) – książę oleśnicki w 1542–1565 i ziębicki w 1559–1565, iure uxoris hrabia szydłowiecki w 1536–1547 jako mąż Krystyny Katarzyny, z oleśnickiej linii dynastii Podiebradów.
Urodził się jako czwarty syn i dziesiąte dziecko Karola I (1476–1536), księcia ziębicko-oleśnickiego, oraz jego żony Anny (ok. 1480–1541), księżniczki żagańskiej, córki Jana II Szalonego (1435–1504). Miał liczne rodzeństwo, braci: Henryka Starszego (1491), Joachima (1503–1562), Henryka Młodszego (1507–1548) i Jerzego (1512–1553), oraz siostry: Annę (1499–1504), Katarzynę (1500–1507), Małgorzatę (1501–1551), Kunegundę (1504–1532), Urszulę (1505–1539), Jadwigę (1508–1531) i Barbarę (1511–1539).
Jeszcze za życia ojca został dopuszczony wraz z braćmi Joachimem i Henrykiem Młodszym do współrządzenia w księstwach ziębickim i oleśnickim. Wspólnie dbali o rozwój rzemiosł swoich ziem, czego wydatnym dowodem było nadanie Srebrnej Górze statusu wolnego miasta górniczego (25 czerwca 1535). W odróżnieniu do braci i ojca będących luteranami, pozostał katolikiem i zapewnił równouprawnienie różnowierców w księstwach (1537). 20 lutego 1536 w Szydłowcu ożenił się z Krystyną Katarzyną (1519–1556), hrabiną szydłowiecką, córką Krzysztofa (1466–1532), kanclerza wielkiego koronnego, i Zofii Targowickiej. Został dopuszczony do zarządu tymi dobrami na równi z żoną. Wraz ze śmiercią ojca (31 maja 1536) i objęciem władzy przez brata Henryka Młodszego, został dziedzicznym księciem ziębicko-oleśnickim. W czasie zaślubin króla węgierskiego Jana Zápolyi (1487–1540) z Izabelą Jagiellonką (1519–1559), 23 lutego 1539 w Budzie został odznaczony Orderem Smoka.
Po kreacji brata Henryka na księcia bierutowskiego przez legnickiego Fryderyka II Wielkiego (1480–1547) został jedynowładcą w Oleśnicy. 29 kwietnia 1542 w Legnicy zawarł układ z braćmi potwierdzający swoje wyłączne prawo do rządów w księstwie i ustalający prawo senioratu dla dziedziczenia tych ziem.
Przodkowie
[edytuj | edytuj kod]| Prapradziadkowie | Wiktoryn Boček z Podiebradów, pan Kunštátu
(1403–1427) ∞ok. 1419 Anna z Vartenberka (ok. 1402–?) |
Smil Holický, pan Šternberka
(ok. 1390–1433) ∞ok. 1423 Barbara z Pardubic (1408–1431) |
elektor Brandenburgii
(1371–1440) ∞1401 (1383–1442) |
margrabia Badenii
(1407–1453) ∞1421 (1407–1439) |
ks. żagański
(1357–1397) ∞1388 (ok. 1367–1420) |
elektor Saksonii
(ok. 1367–1419) ∞1396 (1372–1436) |
ks. opawski
(1365–1433) ∞ok. 1405 Katarzyna ziębicka (ok. 1390–1422) |
Půta Młodszy, pan Častolovic
(ok. 1400–1434) ∞ok. 1420 Anna z Koldic (ok. 1405–ok. 1450) |
| Pradziadkowie | kr. Czech
(1420–1471) ∞1441 (1612-1687) |
elektor Brandenburgii
(1414–1486) ∞1446 (1431–1457) |
ks. żagański
(ok. 1385–1439) ∞1408 (1391–1463) |
ks. opawski
(ok. 1410–1452) ∞1442 Salomea z Častolovic (ok. 1426–1489) | ||||
| Dziadkowie | ks. ziębicki i oleśnicki
(1448–1498) ∞1467 Urszula Branderburska (1450-1508) (1450–1508) |
ks. żagański
(1435–1504) ∞1462 Katarzyna Przemyślidka (1443–1505) | ||||||
| Rodzice | ks. ziębicki i oleśnicki
(1476–1536) ∞1488 (ok. 1480–1541) | |||||||
| Jan Podiebradowicz (1509–1565) ks. ziębicki i oleśnicki ∞ Krystyna Szydłowiecka | ||||||||
Tumba Jana Podiebradowicza i Krystyny Szydłowieckiej
[edytuj | edytuj kod]W mauzoleum bazyliki św. Jana Apostoła w Oleśnicy znajduje się renesansowy nagrobek, którego wykonanie w 1557 zlecił Oslewowi książę Jan po śmierci swej żony, Krystyny Szydłowieckiej. Do drugiej połowy XIX w. nagrobek znajdował się przed ołtarzem głównym, aby później zostać przeniesiony do kaplicy Wirtembergów. Tumba przedstawia dwie leżące równolegle do siebie postacie. Pod nogami księcia znajduje się lwica, a pod księżną lew (do początku XX w. zwierzęta były umieszczone odwrotnie, poprawnie). Na ścianach kamiennej skrzyni są napisy upamiętniające księcia i księżną oraz poetycki (dystych).
- Herby
Umieszczone po stronie stóp pary książęcej:
- Anny żagańskiej matki Jana i żony Karola I; księstwa ziębicko-oleśnickiego (Podiebradów); babki Jana - Urszuli Branderburskiej (1450-1508)
Umieszczone po stronie głów pary książęcej:
- Krystyny Szydłowieckiej (czteropolowy)[1]; Izabeli sycylijskiej; Anny z Koldic (1405–1450); Salomei z Častolovic (Zastalowicz, 1426–1489)
-
Herb Anny żagańskiej -
-
Herb Urszuli Branderburskiej (pole) -
Herb Odrowąż K. Szydłowieckiej (pole) -
Herb Izabeli sycylijskiej -
Herb Anny z Koldic -
Herb Salomei z Častolovic
Umieszczone po stronie księcia Jana:
- Kunegundy ze Šternberka, żony króla Czech Jerzego; prababki Małgorzaty Badeńskiej; praprababki Anny z Vartemberka (ur. 1402); prapraprababki Urszuli z Lotaryngii i prapraprababki Anny z Wildhardiz
-
-
Herb Małgorzaty Badeńskiej (odmiana) -
Herb Anny z Vartemberka -
Herb Urszuli z Lotaryngii -
Herb Anny z Wildhardiz -
Fragment tumby księcia Jana
Umieszczone po stronie księżnej Katarzyny:
- Katarzyny ziębickiej (1390–1422), Katarzyny opawskiej, Anny z Turyngii, Scholastyki saskiej i Eufemii bytomskiej[2].
-
Herb Katarzyny ziębickiej -
Herb Katarzyny opawskiej -
Herb Anny z Turyngii -
Herb Scholastyki saskiej -
Herb Eufemii bytomskiej -
Nagrobek syna Jana Karola Krzysztofa -
Płyta nagrobna brata Jana Jerzego II
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Herb genealogiczny, czteropolowy, z herbami: Odrowąż - ojca, Łabędź - matki, Jastrzębiec - babki od ojca, Sulima - herb babki od matki
- ↑ Marek Nienałtowski, Nagrobny pomnik tumbowy Jana Podiebrada i Krystyny z Szydłowieckich [online] [dostęp 2024-09-26].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Stefan Głogowski: Genealogia Podiebradów. Wyd. 2. Gliwice: Muzeum, 1997. ISBN 83-905035-2-2.