Dąbrowica (miasto)

Dąbrowica
Дубровиця
	; Dąbrowica, kościół św. Jana Chrzciciela (2021)
Herb	Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	rówieński
Powierzchnia	5,87 km²
Populacja (2019); • liczba ludności	; 9 424
Nr kierunkowy	+380 3658
Kod pocztowy	34108
	Położenie na mapie obwodu rówieńskiego Dąbrowica
	Położenie na mapie Ukrainy Dąbrowica
	51°34′N 26°34′E/51,566667 26,566667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Dąbrowica^[3] (ukr. Дубровиця) – miasto na Ukrainie, w obwodzie rówieńskim, siedziba rejonu dąbrowickiego; do 1945^[4] w Polsce, w województwie wołyńskim, w powiecie sarneńskim, siedziba gminy Dąbrowica.

Dąbrowica leży na historycznym Polesiu. Znajduje się tu stacja kolejowa Dąbrowica, położona na linii Równe – Baranowicze – Wilno.

Historia

Miejscowość znana była już w 1224. Od XIV w. była własnością Holszańskich, do momentu, gdy ostatnia z rodu Maria Holszańska wyszła za mąż najpierw za Michała Kozińskiego, a po raz drugi za księcia Andrzeja Kurbskiego. Dąbrowica była znaczącym ośrodkiem religijnym prawosławnej eparchii turowsko-pińskiej, z siedzibą dekanatu i dwiema cerkwiami: Narodzenia Matki Bożej i św. Mikołaja^[5].

Miasto magnackie położone było w końcu XVIII wieku w powiecie pińskim województwa brzeskolitewskiego^[6].

Dopiero w r. 1805 wraz z Wysockiem przyłączono ją do guberni wołyńskiej. Wówczas miasteczko było dobrze zabudowane, miało fabryki i słynne szkoły pijarów. Tutejsze kolegium pijarów fundował w r. 1695 Jan Karol Dolski, marszałek Wielkiego Księstwa Litewskiego. W miejsce pierwotnego drewnianego, zbudowano w r. 1740 staraniem rektora Kazimierza Pniewskiego kościół rokokowy, ozdobiony kilkunastoma obrazami pijara Łukasza Hübla z poł. XVIII w. Po kasacie kolegium w r. 1832 kościół zamieniono na farny. Uczniami tutejszych szkół pijarskich byli między innymi Cyprian Godebski, Alojzy Feliński i Łukasz Gołębiowski. Na cmentarzu kaplica murowana z r. 1767. Poza tym posiada Dąbrowica dwie cerkwie, jedną murowaną z r. 1861, fundacji hr. Ignacego Platera i drugą drewnianą z r. 1872 oraz trzy synagogi. Mieszczanie tutejsi trudnią się przeważnie szewstwem i krawiectwem. W okolicy w podkładach gliny znajduje się bursztyn.

3 km na północ z Dąbrowicy leży Worobin^[7], gdzie przed wojną był pałac hr. Platerów, ze zbiorami sztuki i wzorowe gospodarstwo. Było tu też bogate archiwum Platerów, pełne dokumentów z XVIII w. Ozdobą galerii był obraz M. B. Bolesnej, przypisywany Domenichinowi. Przy pałacu była kaplica katolicka z r. 1772. W r. 1917 w czasie rozruchów bolszewickich został pałac doszczętnie zniszczony przez ludność miejscową.

2 km na wschód między Sielcem a Worobinem stoi wśród bagien dawny monaster Puszczański. W miejscu tem w r. 1502 na niedostępnym ostrowie ukryła się w czasie najazdu tatarskiego żona ks. Jerzego Holszańskiego, który na pamiątkę jej ocalenia fundował tutejszy klasztor. Pozostała po nim niewielka cerkiewka z cudownym obrazem św. Mikołaja, gdzie odbywają się odpusty. Na zachód od Dąbrowicy znajduje się wieś Granice (Grań), której nazwa ma być pamiątką dawnych granic ziem Drewlan i Dregowiczan.

W II RP miasto było siedzibą wiejskiej gminy Dąbrowica (nie wchodząc w jej skład). 1 października 1933 do miasta włączono wieś Dąbrowicę z tejże gminy^[8]

W 1937 roku miało 7,5 tys. mieszkańców, z czego 43% Żydów^[9].

Wkrótce po zajęciu przez Wehrmacht 7 lipca 1941 roku, w mieście odbył się pogrom, podczas którego miejscowa ludność pobiła wielu Żydów oraz grabiła ich mienie. W kwietniu 1942 władze okupacyjne stworzyły w Dąbrowicy getto dla ludności żydowskiej, do którego w maju przesiedlono także Żydów z okolicznych wsi. 28 sierpnia 1942 getto zostało zlikwidowane poprzez przesiedlenie jego mieszkańców do getta w Sarnach. Około 1,5 tys. osób zdołało podczas tej akcji zbiec do lasu, jednak większość z nich została wyłapana i zabita przez niemiecką żandarmerię i ukraińską policję^[10].

W czasie okupacji niemieckiej mieszkająca tutaj ukraińska rodzina Rakowyczów ukrywała Żydów. W 1993 roku Instytut Jad Waszem uhonorował za to Ołeksandra i Ulanę Rakowyczów tytułami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata^[11]^[12]^[13].

Podczas rzezi wołyńskiej w 1943 roku polscy mieszkańcy Dąbrowicy wyjechali do Sarn^[9].

W 1989 liczyło 10 856 mieszkańców^[14]^[15].

W 2013 liczyło 9414 mieszkańców^[16].

Zabytki

zamek
kościół pw. św. Jana Chrzciciela z 1740 roku - w 1992 roku wrócił w ręce katolików i został wyremontowany; zdaniem Grzegorza Rąkowskiego jeden z najcenniejszych kościołów rzymskokatolickich na Wołyniu^[17],
kaplica na cmentarzu katolickim (1767 r.)^[17],
cerkiew pw. Narodzenia Bogarodzicy (1861 r.) fundacji hr. Ignacego Platera^[17],
drewniana cerkiew pw. św. Mikołaja (1872 r.)^[17],
budynek hal targowych z XIX w.^[17]

Urodzeni w Dąbrowicy

Georges Charpak – fizyk, laureat Nagrody Nobla w 1992 r. za wkład w opracowywanie detektorów cząstek
Maria Grzesiakowa – polska instruktorka harcerska
Lucjan Janiszewski – pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej

Współpraca międzynarodowa

Nowogard – od 16 września 2009^[18]

Przypisy

↑ Облікова картка. Верховна Рада України. [dostęp 2014-01-16]. (ukr.).
↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2019 року. Державна служба статистики України. Київ, 2019. стор.61
↑ Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 28 lutego 1937 r. o ustaleniu urzędowych nazw miast (M.P. z 1937 r. nr 69, poz. 104).
↑ Ustawa z dnia 31 grudnia 1945 r. o ratyfikacji podpisanej w Moskwie dnia 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej (Dz.U. z 1946 r. nr 2, poz. 5).
↑ Mironowicz A.: Biskupstwo turowsko-pińskie w XI-XVI wieku. Trans Humana, 2011, s. 259. ISBN 978-83-61209-55-3.
↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 119.
↑ Worobin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 946 .
↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 16 września 1933 r. o zmianie granic miasta Dąbrowicy w powiecie sarneńskim, województwie wołyńskiem (Dz.U. z 1933 r. nr 73, poz. 538)
↑ ^a ^b WładysławW. Siemaszko WładysławW., EwaE. Siemaszko EwaE., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945, t. 1, Warszawa: „von borowiecky”, 2000, s. 752, ISBN 83-87689-34-3, OCLC 749680885 .
↑ Холокост на территории СССР: Энциклопедия, Moskwa 2009, ISBN 978-5-8243-1296-6 s.285
↑ Rakovich Aleksandr & Ulyana. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-06-01]. (ang.).
↑ РАКОВИЧ ОЛЕКСАНДР. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-06-01]. (ukr.).
↑ РАКОВИЧ УЛЯНА. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-06-01]. (ukr.).
↑ Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу
↑ Дубровица // Большой энциклопедический словарь (в 2-х тт.). / редколл., гл. ред. А. М. Прохоров. том 1. М., «Советская энциклопедия», 1991. стр.415
↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2013 року. Державна служба статистики України, 2013. [dostęp 2023-09-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-21)]. (ukr.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e GrzegorzG. Rąkowski GrzegorzG., Wołyń. Przewodnik po Ukrainie Zachodniej. Część I, Pruszków: Rewasz, 2005, s. 153, ISBN 83-89188-32-5, OCLC 69330692 .
↑ Andrzej Sawicki: Nawiązanie współpracy z Ukrainą. Urząd Miejski w Nowogardzie, 2009-09-25. [dostęp 2011-08-06].

Bibliografia

Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I, Warszawa, 1880–1902, s. 931

Linki zewnętrzne

Dąbrowica, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 931 .
Historia Żydów w Dąbrowicy na portalu Wirtualny Sztetl
Kościół w Dąbrowicy. (Film w języku ukraińskim, napisy polskie) w serwisie YouTube

[Dane-1] Облікова картка. Верховна Рада України. [dostęp 2014-01-16]. (ukr.).

[2] Чисельність наявного населення України на 1 січня 2019 року. Державна служба статистики України. Київ, 2019. стор.61

[3] Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 28 lutego 1937 r. o ustaleniu urzędowych nazw miast (M.P. z 1937 r. nr 69, poz. 104).

[4] Ustawa z dnia 31 grudnia 1945 r. o ratyfikacji podpisanej w Moskwie dnia 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej (Dz.U. z 1946 r. nr 2, poz. 5).

[5] Mironowicz A.: Biskupstwo turowsko-pińskie w XI-XVI wieku. Trans Humana, 2011, s. 259. ISBN 978-83-61209-55-3.

[6] Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 119.

[7] Worobin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 946 .

[8] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 16 września 1933 r. o zmianie granic miasta Dąbrowicy w powiecie sarneńskim, województwie wołyńskiem (Dz.U. z 1933 r. nr 73, poz. 538)

[siemaszko-9] WładysławW. Siemaszko WładysławW., EwaE. Siemaszko EwaE., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945, t. 1, Warszawa: „von borowiecky”, 2000, s. 752, ISBN 83-87689-34-3, OCLC 749680885 .

[10] Холокост на территории СССР: Энциклопедия, Moskwa 2009, ISBN 978-5-8243-1296-6 s.285

[11] Rakovich Aleksandr & Ulyana. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-06-01]. (ang.).

[12] РАКОВИЧ ОЛЕКСАНДР. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-06-01]. (ukr.).

[13] РАКОВИЧ УЛЯНА. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-06-01]. (ukr.).

[14] Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу

[15] Дубровица // Большой энциклопедический словарь (в 2-х тт.). / редколл., гл. ред. А. М. Прохоров. том 1. М., «Советская энциклопедия», 1991. стр.415

[16] Чисельність наявного населення України на 1 січня 2013 року. Державна служба статистики України, 2013. [dostęp 2023-09-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-21)]. (ukr.).

[Rakowski-17] GrzegorzG. Rąkowski GrzegorzG., Wołyń. Przewodnik po Ukrainie Zachodniej. Część I, Pruszków: Rewasz, 2005, s. 153, ISBN 83-89188-32-5, OCLC 69330692 .

[18] Andrzej Sawicki: Nawiązanie współpracy z Ukrainą. Urząd Miejski w Nowogardzie, 2009-09-25. [dostęp 2011-08-06].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

Przynależność wojewódzka	woj. poleskie (1921–30) woj. wołyńskie (1930–39)
Miasta	Bereźnica (do 1926) Dąbrowica Rokitno (do 1922 i od 1927) Sarny Włodzimierzec (do 1926) Wysock (do 1922 →)
Gminy wiejskie	Antonówka nad Horyniem (od 1928) Bereźnica (do 1928) Bielska Wola Dąbrowica Horodziec (do 1928) Jurowo (do 1920) Kisorycze Klesów (od 1922) Lubikowicze Niemowicze Olewsk (do 1920) Rafałówka Wiry (do 1922) Włodzimierzec Wysock (do 1922 →)