Pm3
| |
| Producent | |
|---|---|
| Lata budowy |
1939–1941 |
| Układ osi |
2'C1' |
| Wymiary | |
| Masa pustego parowozu |
128,6 t |
| Masa służbowa |
179,1 t |
| Długość |
15 100 mm |
| Długość z tendrem |
23 905 mm |
| Wysokość |
4500 mm |
| Rozstaw osi skrajnych |
20 225 mm |
| Średnica kół napędnych |
2000 mm |
| Średnica kół tocznych |
1000 mm |
| Napęd | |
| Trakcja |
parowa |
| Typ tendra |
32D3 |
| Ciśnienie w kotle |
16 at |
| Powierzchnia ogrzewalna kotła |
203,4 m² |
| Powierzchnia przegrzewacza |
72,2 m² |
| Powierzchnia rusztu |
3,9 m² |
| Średnica cylindra |
470 mm |
| Skok tłoka |
660 mm |
| Parametry eksploatacyjne | |
| Prędkość konstrukcyjna |
150 km/h |
Pm3 – oznaczenie na PKP niemieckiego parowozu ekspresowego z otuliną aerodynamiczną, produkowanego w latach 1939–1941 dla kolei niemieckich (niemiecka seria 0310).
Historia
[edytuj | edytuj kod]Parowozy ekspresowe Baureihe 0310 zostały zaprojektowane do prowadzenia szybkich pociągów pasażerskich. Pierwsze dwie lokomotywy zostały przekazane w grudniu 1939 roku, kolejne w latach 1940–1941. Zostało wyprodukowanych 60 parowozów na zamówienie kolei niemieckich. Parowozy produkcji Borsiga (22 sztuki) i Kruppa (18) otrzymywały ciemnoczerwone malowanie otuliny aerodynamicznej, a produkcji Krauss-Maffei (20 sztuk) – ciemnobłękitne[1]. Stacjonowały początkowo w różnych parowozowniach, lecz pod koniec wojny skupione zostały w parowozowniach Wrocław Główny, Poznań i Katowice[1]. Jeden został zniszczony w czasie wojny podczas nalotu w Poznaniu[1].
Po drugiej wojnie światowej dziewięć parowozów oznakowanych jako seria Pm3 było eksploatowanych przez Polskie Koleje Państwowe do prowadzenia ciężkich dalekobieżnych pociągów pasażerskich[2]. Jeden z nich – Pm3-9 pozostał nieczynny[1]. W połowie lat 60. seria została skierowana do przedwczesnego wycofania z uwagi na usterki, przede wszystkim przyspieszone zużycie kotłów, wynikające z własności zastosowanej stali St47K[1]. Ostatnie jeździły do 1966 roku, po czym przejściowo zostały skierowane do służby jako kotły do podgrzewania mazutu[1]. Ostatnia lokomotywa Pm3-3 została skreślona z inwentarza lokomotywowni Olsztyn w maju 1968 roku, lecz faktycznie ostatnie pracowały jako stacjonarne urządzenia techniczne jeszcze do 1972 roku[1]. Jedynym zachowanym na świecie parowozem tej serii w otulinie opływowej jest nieczynny Pm3-5 jako eksponat Muzeum Kolejnictwa w Warszawie (fikcyjnie oznaczony Pm3-3)[1]. Po wojnie koleje Niemiec Zachodnich miały 26 parowozów tej serii, a Niemiec Wschodnich 19[1].
Na kolejach krajów niemieckich lokomotywy zostały na przełomie lat 40. i 50. pozbawione otuliny aerodynamicznej, a pod koniec lat 50. dokonano wymiany kotłów parowych[1]. Na kolejach wschodnioniemieckich parowozy przebudowano na opalanie olejowe[3]. Lokomotywy eksploatowano w Niemczech do 1980 roku. Jeden niemiecki parowóz 03 1010 zachowano jako czynny eksponat zabytkowy[1].
Pięć parowozów używane było po wojnie do połowy lat 50. na kolejach ZSRR[1].
Konstrukcja
[edytuj | edytuj kod]W parowozach zabudowano całkowite otuliny opływowe. Niewielka część otrzymała pełną otulinę, zakrywającą koła parowozu i tendra, z żaluzjami rewizyjnymi, a większość otulinę z wycięciem sięgającym ponad osie kół napędnych[1]. Podczas wojny jednak cała dolna część otuliny była usuwana dla ułatwienia obsługi[1]. Zastosowanie trzech cylindrów parowych z pojedynczym rozprężaniem pary zapewnia spokojne kursowanie przy wysokich prędkościach. W lokomotywie zamontowano stalowy kocioł parowy konstrukcji Wagnera z przegrzewaczem Schmidta. Kocioł posiadał dwa zawory bezpieczeństwa systemu Ackermanna i podgrzewacz wody Knorra. Zainstalowano jednokomorowy ciśnieniowy hamulec Knorra z dodatkowym hamulcem. Układ hamulcowy był zasilany przez czterocylindrową sprężarkę Knorra. Zastosowano urządzenia trzyczęstotliwościowego systemu samoczynnego hamowania wyprodukowane przez Siemens oraz szybkościomierz. W tendrze parowozu zamontowano łożyska toczne oraz teleskopową pokrywę nad skrzynią węglową[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Tomasz Roszak. Parowóz Pm3. „Świat Kolei”. 08/2001, s. 12-19. EMI-PRESS. ISSN 1234-5962. (pol.).
- ↑ Paweł Terczyński: Atlas parowozów. Poznań: Poznański Klub Modelarzy Kolejowych, 2003, s. 33. ISBN 83-901902-8-1.
- ↑ Robin Garn: Die Baureihe 03.10 der Deutschen Reichsbahn. Berlin: Lok Report-Verlag, 2005. ISBN 978-3-935909-23-5.