Przejdź do zawartości

Sokołów Podlaski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez LukBra88 (dyskusja | edycje) o 17:52, 2 paź 2024. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 2 paź 2024, była oparta na tej wersji.
Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Sokołów Podlaski (ujednoznacznienie).
Sokołów Podlaski
miasto i gmina
Ilustracja
Sokołów Podlaski – skwer im. Najświętszej Marii Panny
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

sokołowski

Prawa miejskie

1424

Burmistrz

Iwona Ewa Kublik

Powierzchnia

17,5 km²

Populacja (2021)
• liczba ludności
• gęstość


19 231
1 098,9 os./km²

Strefa numeracyjna

25

Kod pocztowy

08-300 i 08-301

Tablice rejestracyjne

WSK

Położenie na mapie powiatu sokołowskiego
Mapa konturowa powiatu sokołowskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Sokołów Podlaski”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej znajduje się punkt z opisem „Sokołów Podlaski”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Sokołów Podlaski”
Ziemia52°24′27″N 22°14′59″E/52,407500 22,249722
TERC (TERYT)

1429011

SIMC

0975760

Urząd miejski
ul. Wolności 21
08-300 Sokołów Podlaski
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
BIP

Sokołów Podlaski – miasto we wschodniej Polsce, w województwie mazowieckim, siedziba powiatu sokołowskiego i siedziba władz gminy wiejskiej Sokołów Podlaski. Leży nad rzeką Cetynią.

31 grudnia 2017 r. miasto miało 18 924 mieszkańców[1].

Położenie

Położone jest we wschodniej części województwa mazowieckiego, na Południowym Podlasiu, w północno-zachodniej części Wysoczyzny Siedleckiej.

Miasto położone jest w odległości:

Według danych z roku 2002[2] Sokołów Podlaski ma obszar 17,5 km², w tym:

  • użytki rolne: 66%
  • użytki leśne: 0%

Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 17,51 km²[3]. Miasto stanowi 1,55% powierzchni powiatu.

Było to miasto prywatne położone w ziemi drohickiej województwa podlaskiego[4]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa siedleckiego.

Sąsiednie gminy

Sokołów Podlaski (gmina wiejska)

Demografia

Budynek Urzędu Miasta w Sokołowie Podlaskim

Dane z 13 listopada 2005[5]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
Jednostka osób % osób % osób %
Populacja 19 338 100 10089 52,3 9249 47,7
Gęstość zaludnienia
[mieszk./km²]		 1105 576,5 528,5
  • Piramida wieku mieszkańców Sokołowa Podlaskiego w 2017 roku[6].


Historia

Rynek w początkach XX w.
Grota Matki Bożej w Sokołowie Podlaskim
Pałac murowany z 1857 roku, następnie szpital, obecnie Dom Miłosierdzia im. Jana Pawła II
Staw znajdujący się przy pałacu
Szpital Powiatowy w Sokołowie Podlaskim

Początki osadnictwa na tych terenach sięgają VI w. n.e. Sokołów należy do tej części Podlasia, która ze względu na swe położenie była typową rubieżą osadniczo – kulturową, choć po panowanie nad środkowym Bugiem w X wieku sięgnęło Mazowsze i z Mazowszanami wiązać trzeba początki leżącego dalej na wschód od Sokołowa Brześcia nad Bugiem. Po osłabieniu wpływów lechickich, a szczególnie w epoce pełnego średniowiecza o tereny położone pomiędzy księstwami polskimi a ruskimi trwały zmagania. Polacy, Krzyżacy, Jaćwingowie, Rusini i Litwini wszyscy wymienieni chcieli objąć region.

Dzieje polityczne tych ziem miały więc wpływ na ich rozwój kulturowy i osadniczy. Dla określenia wpływów kulturowych i etnicznych oraz struktury osadnictwa prowadzono badania archeologiczne. Okres wczesnego średniowiecza na tym terenie reprezentują dość liczne stanowiska archeologiczne. Dokładnie odtworzono zarówno fazy zasiedlania, jak i konstrukcje obronne i mieszkalne powstających osad. Znaleziono dowody na istnienie na tym terenie osady w VI i VII w. n.e. Ceramika, żelazne okucia, klamry, paciorki, skoble oraz liczne przedmioty z wyposażenia pochówków świadczą o kulturze, obyczajach i obrzędach odprawianych ku czci zmarłych. Przedstawiciele Muzeum Archeologicznego w Warszawie prowadzili badania na terenie Sokołowa (Przeździatka), na dużym cmentarzysku z grobami podkloszowymi. W Muzeum Archeologicznym znajduje się ładny okaz dwuściennej siekiery krzemiennej kultury ceramiki sznurowej. Wyniki badań potwierdzają, że w miejscu dawnego gródka, początkowo ruskiego, później polskiego w dolinie rzeki Cetynii poprzez stopniowe zasiedlanie powstała osada – Sokołów.

Położony na szlaku wielkim litewskim gródek otrzymał prawa miejskie w 1424 roku, z rąk Wielkiego Księcia Litewskiego Witolda. Sokołów, wraz z wsiami Kupientyn i Rogów, został własnością Mikołaja Sepieńskiego z Sepna – sekretarza i dworzanina księcia.

W roku 1508 nowym właścicielem miasta został Stanisław Kiszka. Anna Radziwiłłówna Kiszczyna założyłą tu zbór kalwiński po 1563 roku, zlikwidowany w 1590 roku[7]. W rękach rodziny Kiszków Sokołów pozostawał do 1592 roku, kiedy to przeszedł w ręce Radziwiłłów. Czas, kiedy właścicielami miasta byli Kiszkowie i Radziwiłłowie, to okres świetności w dziejach miasta, przerwany przez najazd szwedzki. Podczas „potopu” miasto zostało znacznie zniszczone.

Ostatnim właścicielem Sokołowa z rodu Radziwiłłów był książę Bogusław Radziwiłł. W 1668 roku właścicielem miasta został Jan Krasiński, a w 2. poł. XVIII wieku – Ignacy Ogiński, marszałek Wielkiego Księstwa Litewskiego. Pod panowaniem rodu Ogińskich w Sokołowie rozwijało się rzemiosło. Michał Kleofas Ogiński sprowadził rzemieślników francuskich, którzy rozpoczęli produkcję chustek jedwabnych, kapeluszy, kobierców, płótna i pasów słuckich.

Po trzecim rozbiorze Polski miasto znalazło się w zaborze austriackim, a po wojnie polsko-austriackiej, w 1809, wróciło do Księstwa Warszawskiego. W roku 1833 dobra sokołowskie, wraz z miastem, nabył od Michała Kleofasa Ogińskiego dziedzic okolicznych wsi, Karol Kobyliński, który 10 lat później sprzedał je Elżbiecie z Lorentzów Hirschman. Właścicielka, wraz ze spółką akcjonariuszy, wybudowała cukrownię „Elżbietów” (1845) w Przeździatce. W 1890 fabryka zatrudniała już 600 robotników.

W rejonie sokołowskim działało wielu sławnych przywódców powstania styczniowego, między innymi słynny ksiądz Stanisław Brzóska. Został on aresztowany wraz z adiutantem, Franciszkiem Wilczyńskim we wsi Sypytki i skazany przez władze carskie na śmierć przez powieszenie. Wyrok wykonano na rynku w Sokołowie 23 maja 1865. W 1925 roku na miejscu stracenia wzniesiono granitowy pomnik.

W roku 1867 Sokołów przeszedł na własność państwa i został miastem powiatowym, a w roku 1887, po wybudowaniu linii kolejowej, stał się ważnym węzłem komunikacyjnym. W latach 1845–1890 podwoiła się liczba mieszkańców. Stało się to dzięki napływowi imigrantów, głównie Żydów, którzy, będąc w większości rzemieślnikami i kupcami, wnieśli poważny wkład w dalszy rozwój miasta. W tym okresie w Sokołowie, oprócz cukrowni, była też fabryka octu i świec, sześć wiatraków, pięć garbarni, dwie olejarnie i cegielnia. Swoje warsztaty miało tu 200 kuśnierzy, 500 szewców i około 200 innych rzemieślników.

W czasie II wojny światowej Sokołów poniósł ciężkie straty. W wyniku działań wojennych drastycznie zmalała liczba ludności. W sierpniu 1941 roku powstało w mieście getto, które istniało do końca września 1942 roku. Znaczną liczbę ludności żydowskiej, która przed wojną stanowiła 60% ludności Sokołowa (6000 z 10000 mieszkańców), wymordowano w getcie, pozostałych wywieziono do obozu zagłady w Treblince. Działania wojenne zniszczyły 30% budynków mieszkalnych i 70% gmachów urzędowych.

30 września 2007 roku, na skwerze Najświętszej Marii Panny, przy sokołowskiej konkatedrze, odsłonięto pomnik, upamiętniający żołnierzy Armii Krajowej i struktur poakowskich Obwodu Sokołów Podlaski, 6 Brygady Wileńskiej AK kpt., Młota” oraz cywilnych mieszkańców powiatu sokołowskiego, poległych w walce z komunistycznym zniewoleniem w latach 1944–1953.

Koniec niemieckiej okupacji miasta nastąpił 8 sierpnia 1944 roku[8]. W latach 1946–1951 odbudowano zakłady – cukrownię im. Franciszka Malinowskiego, mleczarnię, fabrykę mączki kostnej, powstała filia Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego, kombinat mięsny i spółdzielnia pracy kuśnierskiej[9]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa siedleckiego. Od reformy administracyjnej z 1999 roku Sokołów Podlaski jest ponownie siedzibą powiatu sokołowskiego, w skład którego wchodzi dziewięć gmin (Sokołów Podlaski, Sterdyń, Repki, Bielany, Jabłonna Lacka, Sabnie, Ceranów, Kosów Lacki) i dwa miasta (Sokołów Podlaski i Kosów Lacki).

Zabytki

Konkatedra pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny
Kościół salezjański pw. św. Jana Bosco

Kościoły

Gospodarka

Sokołów S.A. Oddział Sokołowskie Zakłady Mięsne
  • Zakłady przemysłu mięsnego, które powstały tu w latach 70. Obecnie, po prywatyzacji, Zakłady Mięsne „Sokołów” SA stały się jednym z największych przedsiębiorstw tego typu w Europie.
  • Przedsiębiorstwo STALFA powstało w 1995 roku, produkuje konstrukcje stalowe.
  • Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Sokołowie Podlaskim rozpoczęła działalność w roku 1945, jest producentem przetworów mlecznych.
  • Na terenie miasta znajdują się placówki sklepów sieci: Topaz, Biedronka, Gama, Netto.
  • Przedsiębiorstwo Usług Inżynieryjno-Komunalnych PUiK – zajmujący się m.in. dostarczeniem wody pitnej, prowadzeniem wysypiska śmieci, produkcją energii cieplnej.
  • Zakłady Maszyn Elektrycznych „Wamel” Sp. z o.o. – producent silników elektrycznych małej mocy.

Transport

Stacja kolejowa Sokołów Podlaski – lokomotywa SM42 ze składem turystycznym z Siedlec (2013 r.)

W mieście krzyżują się drogi krajowe i wojewódzkie:

Publiczny transport zbiorowy

  • Przedsiębiorstwo PKS „Sokołów” SA
  • Linia kolejowa PKP czynna dla ruchu towarowego
  • Przewozy Pasażerskie „Stanmar”, „Gemini”
 Zobacz też: Sokołów Podlaski (stacja kolejowa).

Edukacja

Przedszkola

  • Miejskie Przedszkole nr 2
  • Miejskie Przedszkole nr 3
  • Miejskie Przedszkole nr 4
  • Miejskie Przedszkole nr 5 „Kubusia Puchatka”
  • Niepubliczne Przedszkole Sióstr Salezjanek
  • Niepubliczne Przedszkole „Chatka Puchatka”

Szkoły podstawowe

Szkoły średnie

Inne szkoły

  • Zespół Szkół Salezjańskich Lux Sapientiae
  • Zespół Szkół Specjalnych im. Jana Pawła II
  • Policealna Szkoła Medyczna
  • Policealne Studium Zawodowe: Finanse i Rachunkowość
  • Policealne Studium Zawodowe TWP: Technik Ekonomista
  • Szkoła Muzyczna I stopnia im Michała Kleofasa Ogińskiego[14]

Szkoły językowe

  • Szkoła Języków Obcych – SJA[15]
  • Językowe Centrum Edukacji[16]

Kultura

Sokołowski Ośrodek Kultury w Sokołowie Podlaskim
  • SOK – Sokołowski Ośrodek Kultury

Kino „Sokół” (Sala widowiskowa), Formacja Tańca Towarzyskiego „FTT Contra”, Studio Tańca Nowoczesnego „Black Code Dance Studio”, Koło Teatralne „Dowolnym Sposobem”, Capoeira, Zespół Pieśni i Tańca „Sokołowianie”, Klub literacki „Erato”, Koła plastyczne oraz muzyczne i teatralne.

Osiedla blokowe

Sąd Rejonowy i Prokuratura Rejonowa w Sokołowie Podlaskim
  • Os. Syndykat
  • Os. Zory – starsza i nowsza część
  • Os. Miłosna/Spółdzielcza
  • Os. Gałczyńskiego/Wyspiańskiego
  • Os. Marii Skłodowskiej-Curie
  • Os. Eskulap
  • Os. przy ul. Wiejskiej
  • Os. Cukrownia/Oleksiaka-Wichury
  • Bloki os. przy ul. Wolności
  • Bloki os. przy ul. Chopina
  • Bloki os. przy ulicach Piłsudskiego/Bosco
  • Bloki os. przy ulicach Bartoszowa i Wilczyńskiego
  • Bloki z ul. Targowej

Media lokalne

Prasa:

  • Gazeta Podlasia[17]
  • Wieści Sokołowskie[18]

Portale internetowe:

  • życiesokołowa.pl[19]

Telewizja kablowa:

W Sokołowie Podlaskim znajdują się ostatnie w Polsce publiczne automaty telefoniczne. Należą one do lokalnej telefonii Telefony Podlaskie[20].

Automat telefoniczny AWS-7 w Sokołowie Podlaskim
Automaty telefoniczne typu AWS-7 w Sokołowie Podlaskim (ul. Wolności 44)

Wspólnoty wyznaniowe

Sanktuarium Miłosierdzia Bożego
Kościół pw. św. Siostry Faustyny

Sport i rekreacja

  • OSiR – Ośrodek Sportu i Rekreacji
    • Miejska kryta pływalnia przy ul. Bulwar,
    • KS Neptun,
    • Sekcja kolarska „Grzybek” Sokołów Podlaski,
    • Miejski Klub Koszykarski MKK „OSiR” Sokołów Podlaski,
    • Klub Piłkarski „Akademia Piłkarska”,
    • Miejski Ludowy Klub Podnoszenia Ciężarów w Sokołowie Podlaskim.

Wyróżnienia

  • Stolica Kulturalna Mazowsza 2004

Ludzie związani z Sokołowem Podlaskim‎

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Sokołowem Podlaskim‎.

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

Przypisy

  1. ↑ Sokołów Podlaski w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-01-09], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  2. ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  3. ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2011 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 10 sierpnia 2011, ISSN 1505-5507 [zarchiwizowane z adresu 2013-12-20].
  4. ↑ Józef Maroszek, Rzemiosło w miastach podlaskich, w: Studia nad produkcją rzemieślniczą w Polsce (XIV-XVIII w.), Maria Kwapień, Józef Maroszek, Andrzej Wyrobisz, Wrocław 1976, s. 97.
  5. ↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  6. ↑ Sokołów Podlaski w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-10], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  7. ↑ Jan Mironczuk, Wyznania protestanckie na obszarze dystryktu podlaskiego, w: Odrodzenie i Reformacja w Polsce vol. 62 (2018), s. 147.
  8. ↑ Ryżewski i inni, Sokołów Podlaski. Dzieje miasta i okolic, Sokołów Podlaski: Urząd Miasta Sokołów Podlaski, 2006, ISBN 83-920930-1-1, OCLC 133605574.
  9. ↑ Tomasz Chludziński, Janusz Żmudziński „Mazowsze, mały przewodnik” Wyd. Sport i Turystyka Warszawa 1978 s. 243–244.
  10. ↑ ZSNR1 – Strona Główna [online], zsnr1.edu.pl [dostęp 2018-09-15] (pol.).
  11. ↑ Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego [online], zs2.sokolowpodl.pl [dostęp 2018-09-15] (pol.).
  12. ↑ JW Web Development, I Liceum Ogólnokształcące im. M. Skłodowskiej-Curie w Sokołowie Podl. – strona główna [online], www.liceum.sokolowpodl.pl [dostęp 2018-09-15] (pol.).
  13. ↑ Zespół Szkół Salezjańskich „Lux Sapientiae” w Sokołowie Podlaskim | [online], www.sdb.pl [dostęp 2018-09-15] (pol.).
  14. ↑ Ogiński patronem szkoły muzycznej w Sokołowie [online], zyciesokolowa.pl [dostęp 2018-12-03].
  15. ↑ SJA – Szkoła Języka Angielskiego w Sokołowie Podlaskim [online], www.sja.pl [dostęp 2018-09-15] (pol.).
  16. ↑ Strona główna – Szkoła językowa [online], jezykowecentrum.pl [dostęp 2018-09-15] (pol.).
  17. ↑ Gazeta Podlasia.
  18. ↑ WieściSokołowskie.pl – [online], www.wiescisokolowskie.pl [dostęp 2018-09-15].
  19. ↑ zyciesokolowa.pl.
  20. ↑ Telefony Podlaskie S.a. w Sokołowie Podlaskim. Automaty Samoinkasujące Dwukierunkowe - Budka Telefoniczna - Sokołów Podlaski [online], www.az-polska.com [dostęp 2022-10-22].
  21. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2017-01-18].
  22. ↑ BG Sokołów Podlaski [online], www.facebook.com [dostęp 2019-03-22] (pol.).
  23. ↑ Uchwała Nr XXXVIII/239/2005 Rady Miejskiej w Sokołowie Podlaski z dnia 25 października 2005 roku w sprawie nawiązania współpracy z Miastem Dubno na Ukrainie.
  24. ↑ Uchwała nr XIX/112/2004 Rady Miejskiej w Sokołowie Podlaskim z dnia 5 maja 2004 w sprawie nawiązania współpracy z Miastem Jekabpils w Republice Łotewskiej.
  25. ↑ Uchwała Nr VI/33/2011 z dnia 27 maja 2011 Rady Miejskiej w Sokołowie Podlaskim w sprawie nawiązania współpracy z Miastem Kotielniki w Federacji Rosyjskiej.

Bibliografia

  • red. G. Ryżewski, Sokołów Podlaski, Dzieje miasta i okolic, Białystok-Sokołów Podlaski 2006 r., TVP

Linki zewnętrzne

Miasta województwa mazowieckiego
Na prawach powiatu
Powiatowe
Gminne

Sokołów Podlaski
Części miasta wg TERYT
Inne obszary
Dawniej w granicach miasta

Herb Sokołowa Podlaskiego

Powiat sokołowski
Miasta
Gminy miejskie
Gminy miejsko-wiejskie
Gminy wiejskie

Herb powiatu sokołowskiego

Powiat sokołowski (1867–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta
Gminy wiejskie
(1867–54 i 1973–75)
Gromady (1954–72)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sokołów_Podlaski&oldid=74878227”