Żabno: Różnice pomiędzy wersjami
50°07′58″N 20°53′07″E/50,132778 20,885278| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Wycofano edycje użytkownika 5.173.40.106 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Bolszewski Wikipedysta. Znacznik: Wycofanie zmian |
|||
| Linia 100: | Linia 100: | ||
== Współpraca międzynarodowa == |
== Współpraca międzynarodowa == |
||
Miasta i gminy partnerskie: |
Miasta i gminy partnerskie: |
||
{{flaga|DEU}} [[Bad Berka]]<ref>[https://www.zabno.pl/index.php?news=04185 Trzeciego października nasz zachodni sąsiad obchodził dwudziestą piątą rocznicę Zjednoczenia - 2015-10-12 na str. www.zabno.pl]</ref> |
|||
{{flaga|DEU}} [[Bad Berka]]{{fakt|data=2011-10}} |
|||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
Wersja z 21:41, 14 kwi 2021
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
 Fontanna na rynku w Żabnie | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Prawa miejskie |
sprzed 1385 do 1905, odzyskane w 1934 | ||||
| Burmistrz |
Marta Herduś | ||||
| Powierzchnia |
11,13 km² | ||||
| Wysokość |
183 m n.p.m. | ||||
| Populacja (31.12.2019) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
(+48) 14 | ||||
| Kod pocztowy |
33-240 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
KTA | ||||
Położenie na mapie gminy Żabno  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu tarnowskiego  | |||||
| 50°07′58″N 20°53′07″E/50,132778 20,885278
| |||||
| TERC (TERYT) |
1216154 | ||||
| SIMC |
0982641 | ||||
Urząd miejski ul. Jagiełły 133-240 Żabno | |||||
| Strona internetowa | |||||
Żabno – miasto w powiecie tarnowskim (woj. małopolskie) położone na prawym brzegu Dunajca. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Żabno.
Powierzchnia Żabna wynosi 11,13 km², według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. miasto liczyło 4200 mieszkańców[1].
Historia
Miejscowość początkowo była niewielką osadą. Najstarsza pisana wzmianka o Żabnie pochodzi z 1274, w tym roku książę Bolesław Wstydliwy nadał miejscowość rycerzowi Świętosławowi z rodu Gryfitów[2]. Prawa miejskie Żabno uzyskało przed 1385 rokiem[3]. W 1400 roku król polski Władysław Jagiełło nadał miastu prawo niemieckie.
Miejscowość wymienia w latach 1470–1480 Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis wymieniając dziedzica Jana Rabsztyńskiego z Kraśnika, który odziedziczył ją po matce. Miasto miało wówczas 12 łanów mieszczańskich, łan wójtowski oraz folwark szlachecki z dworem[3].
Od XV wieku następuje rozwój rzemiosła. Żabno ze względu na swoje położenie komunikacyjne, stało się miejscem jarmarków. Prawo do nich miasto otrzymało w 1487 roku, a ich tradycja przetrwała do dziś. W XV wieku w mieście znajdowały się dwa kościoły, pw. Świętego Ducha i pw. Świętego Krzyża. Obecnie w mieście istnieje jedna parafia rzymskokatolicka pod wezwaniem Ducha Świętego, należąca do dekanatu Żabno, diecezji tarnowskiej[4].
Miasto było wielokrotnie niszczone, w 1501 roku zostało spalone przez Tatarów, a w 1655 roku przez Szwedów i przez wojska Rakoczego.
Po rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w zaborze austriackim. W 1799 roku prawie całe miasto strawił pożar. W XIX-wiecznym Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego miejscowość wymieniona jest w powiecie tarnowskim w Galicji. Według austriackiego spisu powszechnego pod koniec XIX wieku we wsi było 178 domów, w których mieszkało 1341 mieszkańców w tym 656 mężczyzn i 685 kobiet. W miasteczku mieszkało wtedy 669 katolików oraz 672 izraelitów[3]. W miejscowości znajdowała się 6-klasowa szkoła ludowa, urząd podatkowy i pocztowy[3].
Miasto utraciło prawa miejskie w 1909 roku, a odzyskało je w 1934 roku już po odzyskaniu niepodległości przez Polskę[5].
W kwietniu 1943 roku opodal miasta doszło do starcia oddziału „Stacha” Gwardii Ludowej z Niemcami i granatową policją. Zginęło kilkunastu gwardzistów[6]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa tarnowskiego.
Żabno zostało wyzwolone 17 stycznia 1945 roku przez oddziały radzieckie. Dwudziestu żołnierzy poległych w walkach zostało pochowanych w zbiorowej mogile na cmentarzu. W 1948 roku na mogile ustawiono pomnik[7].
Zabytki
- Kościół pw. Ducha Świętego
- Ratusz wybudowany pod koniec XIX w.[8]
- Cmentarz wojenny nr 253 – Żabno
- Cmentarz żydowski w Żabnie
Gospodarka
W XIX wieku ludność trudniła się przeważnie rolnictwem oraz handlem. Pierwszym zakładem przemysłowym w Żabnie była cegielnia uruchomiona w 1905 roku. Obecnie Żabno jest ośrodkiem usługowym, z drobnym przemysłem m.in. metalowym i przetwórczym (przetwórstwo warzyw). Na terenie miasta znajdują się również dwie fabryki świeczek.
Związani z miejscowością
W Żabnie urodził się pisarz Adolf Rudnicki[9][10].
W Żabnie często bywał Stanisław Wyspiański, w miejscowym kościele znajdują się witraże według jego projektu[11][12].
Transport
Przez Żabno przebiegają drogi wojewódzkie nr 973 oraz nr 975.
W Żabnie znajduje się nieczynna dla ruchu pasażerskiego stacja kolejowa. Przechodzi przez nią zbudowana w 1906 r. linia kolejowa Tarnów – Szczucin, czyli tzw. Szczucinka. Od 2000 roku po linii nie jeżdżą rozkładowe pociągi pasażerskie. Współcześnie stacja w Żabnie jest ostatnim miejscem do którego mogą dojechać pociągi na linii kolejowej nr 115. Obecnie na żabieńską stację sporadycznie przyjeżdżają pociągi towarowe, a w 2019 i 2020 roku na żabieńskiej stacji pojawiły się pasażerskie pociągi retro zorganizowane w ramach Małopolskich Szlaków Turystyki Kolejowej[13][14] oraz pociąg specjalny "Żaba" zorganizowany przez Turystkę Kolejową[15].
Media
- Nowa Gazeta Żabnieńska
Edukacja
- Szkoła Podstawowa im. Stanisława Wyspiańskiego
- Zespół Szkół Ponadpodstawowych im. ks. Janusza St. Pasierba
- Przedszkole Publiczne
- Niepubliczne Przedszkole ''Smerfna Chata”
Demografia
31 grudnia 2016 roku Żabno zamieszkiwało 4230 osób, w tym 2170 kobiet i 2060 mężczyzn. Średni wiek mieszkańców miasta wynosi 40,8 lat. Żabno ma dodatni przyrost naturalny (3,3 na tysiąc mieszkańców).
- Piramida wieku mieszkańców Żabna w 2014 roku[16].
Sport
W Żabnie działa klub piłkarski Polan Żabno, którego najwyższym osiągnięciem jest udział w rozgrywkach IV ligi polskiej w piłce nożnej[17].
Współpraca międzynarodowa
Miasta i gminy partnerskie:
Bad Berka[18]
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-31].
- ↑ Historia miejscowości Żabno [online], www.sztetl.org.pl [dostęp 2017-05-28] (pol.).
- ↑ a b c d Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich t. XIV, hasło „Żabno”. nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1880. s. 717. [dostęp 2018-03-24].
- ↑ Witamy na stronie startowej [online] [zarchiwizowane z adresu 2017-03-21].
- ↑ Oficjalny portal internetowy miasta i gminy Żabno - Historia Żabna [online], zabno.pl [dostęp 2020-07-09] (pol.).
- ↑ Józef Bolesław Garas „Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942 – 1945” Wydawnictwo MON 1971 str. 365.
- ↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945", Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 735
- ↑ Ratusz w Żabnie
- ↑ Author's Name, e-Kurier Dąbrowski – niezależny portal internetowy » Blog Archive » Adolf Rudnicki [online] [dostęp 2020-05-25] (ang.).
- ↑ Żydowski Instytut Historyczny [online], www.jhi.pl [dostęp 2020-05-25].
- ↑ Oficjalny portal internetowy miasta i gminy Żabno - Aktualności [online], www.zabno.pl [dostęp 2020-05-25].
- ↑ Biografia w kamienie wpisana [online], kwiatek.krakow.pl [dostęp 2020-05-25].
- ↑ Fotogaleria: Parowozem z Tarnowa do Żabna | Małopolskie Szlaki Turystyki Kolejowej [online], kolejegalicyjskie.pl [dostęp 2020-10-13].
- ↑ Pociągiem Retro na „Szczucince” z Tarnowa do Żabna (zdjęcia) [online], www.rynek-kolejowy.pl [dostęp 2020-10-13] (pol.).
- ↑ Kamil Jasica20 października 2019 at 20:30, Żaba przyjechała z Tarnowa do Żabna [FOTOREPORTAŻ] [WIDEO] [online], Kurier Tarnowski, 20 października 2019 [dostęp 2020-10-13] (pol.).
- ↑ Żabno w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-10], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Oficjalny serwis MLKS Polan Żabno [online] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-05].
- ↑ Trzeciego października nasz zachodni sąsiad obchodził dwudziestą piątą rocznicę Zjednoczenia - 2015-10-12 na str. www.zabno.pl
Linki zewnętrzne
- Ochotnicza Straż pożarna w Żabnie
- Urząd Miasta i Gminy w Żabnie
- Gminne Centrum Kultury w Żabnie
- Żabno (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 717.
- Fotogaleria z przejazdu pociągu z Tarnowa do Żabna
| Siedziba gminy | |
|---|---|
| Wsie | |
| Osada | |
| Integralne części wsi |
|
