Przejdź do zawartości

Żabno: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
weryfikacja zabytków, dr.red., przypisy, fot., - sztywne skalowanie grafik, WP:SK+mSK+mSI+Bn
Onui2 (dyskusja | edycje)
→‎Sport: rozwinięcie treści
 
(Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 6 użytkowników)
Linia 13: Linia 13:
|data założenia =
|data założenia =
|prawa miejskie = sprzed 1385 do 1905, odzyskane w 1934
|prawa miejskie = sprzed 1385 do 1905, odzyskane w 1934
|stanowisko zarządzającego =
|stanowisko zarządzającego = Burmistrz
|zarządzający = Marta Herduś
|zarządzający = Tomasz Kijowski (2024)
|powierzchnia = 11,13
|powierzchnia = 11,13
|wysokość = 183
|wysokość = 183
Linia 23: Linia 23:
|kod pocztowy = 33-240
|kod pocztowy = 33-240
|tablice rejestracyjne = KTA
|tablice rejestracyjne = KTA
|plan miasta =
|kod mapy = Żabno (gmina)
|kod mapy = Żabno (gmina)
|współrzędne = 50°07′58″N 20°53′07″E
|współrzędne = 50°07′58″N 20°53′07″E
Linia 46: Linia 47:
[[Plik:Ratusz w Żabnie.jpg|thumb|[[Ratusz w Żabnie]] (2022)|alt=Zdjęcie przedstawia Ratusz miejski w Żabnie. Budynek ratusza pomalowany jest na biało. W bryle budowli widać kilka okien oraz drzwi umiejscowione na środku. Na dachu znajduje się niewielka wieżyczka z zegarem. Obok ratusza rośnie kilka drzew, a w tle widać inne budynki.]]
[[Plik:Ratusz w Żabnie.jpg|thumb|[[Ratusz w Żabnie]] (2022)|alt=Zdjęcie przedstawia Ratusz miejski w Żabnie. Budynek ratusza pomalowany jest na biało. W bryle budowli widać kilka okien oraz drzwi umiejscowione na środku. Na dachu znajduje się niewielka wieżyczka z zegarem. Obok ratusza rośnie kilka drzew, a w tle widać inne budynki.]]
[[File:Rynek w Żabnie - 1.jpg|thumb|Rynek w Żabnie, widok od południa]]
[[File:Rynek w Żabnie - 1.jpg|thumb|Rynek w Żabnie, widok od południa]]
Miejscowość początkowo była niewielką osadą. Najstarsza pisana wzmianka o Żabnie pochodzi z 1274, w tym roku książę [[Bolesław V Wstydliwy|Bolesław Wstydliwy]] nadał miejscowość rycerzowi Świętosławowi z rodu [[Gryfici (Świebodzice)|Gryfitów]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Historia&nbsp;miejscowości Żabno |data dostępu = 2017-05-28 |opublikowany = www.sztetl.org.pl |url = http://www.sztetl.org.pl/pl/article/zabno/3,historia-miejscowosci/?action=view |język = pl}}</ref>. [[Prawa miejskie]] Żabno uzyskało przed 1385 rokiem<ref name=SgKP />. W 1400 roku król polski [[Władysław II Jagiełło|Władysław Jagiełło]] nadał miastu prawo niemieckie.
Miejscowość początkowo była niewielką osadą. Najstarsza pisana wzmianka o Żabnie pochodzi z 1274 roku, w tym roku książę [[Bolesław V Wstydliwy|Bolesław Wstydliwy]] nadał miejscowość rycerzowi Świętosławowi z rodu [[Gryfici (Świebodzice)|Gryfitów]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Historia&nbsp;miejscowości Żabno |data dostępu = 2017-05-28 |opublikowany = www.sztetl.org.pl |url = http://www.sztetl.org.pl/pl/article/zabno/3,historia-miejscowosci/?action=view |język = pl}}</ref>. [[Prawa miejskie]] Żabno uzyskało przed 1385 rokiem<ref name=SgKP />. W 1400 roku król polski [[Władysław II Jagiełło|Władysław Jagiełło]] nadał miastu prawo niemieckie.


Miejscowość wymienia w latach 1470–1480 [[Jan Długosz]] w księdze ''[[Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis]]'' wymieniając dziedzica Jana Rabsztyńskiego z Kraśnika, który odziedziczył ją po matce. Miasto miało wówczas 12 [[Łan (miara powierzchni)|łanów]] mieszczańskich, łan wójtowski oraz folwark szlachecki z dworem<ref name=SgKP />.
Miejscowość wymienia w latach 1470–1480 [[Jan Długosz]] w księdze ''[[Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis]]'' wymieniając dziedzica Jana Rabsztyńskiego z Kraśnika, który odziedziczył ją po matce. Miasto miało wówczas 12 [[Łan (miara powierzchni)|łanów]] mieszczańskich, łan wójtowski oraz folwark szlachecki z dworem<ref name=SgKP />.
Linia 57: Linia 58:


Miasto utraciło prawa miejskie w 1909 roku, a odzyskało je w 1934 roku już po odzyskaniu niepodległości przez Polskę<ref>{{Cytuj |url = http://zabno.pl/pl/00299,historia-zabna |tytuł = Oficjalny portal internetowy miasta i gminy Żabno – Historia Żabna |opublikowany = zabno.pl |język = pl |data dostępu = 2020-07-09}}</ref>.
Miasto utraciło prawa miejskie w 1909 roku, a odzyskało je w 1934 roku już po odzyskaniu niepodległości przez Polskę<ref>{{Cytuj |url = http://zabno.pl/pl/00299,historia-zabna |tytuł = Oficjalny portal internetowy miasta i gminy Żabno – Historia Żabna |opublikowany = zabno.pl |język = pl |data dostępu = 2020-07-09}}</ref>.

Podczas okupacji hitlerowskiej, w maju 1942 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 800 Żydów. We wrześniu 1942 roku zostali wywiezieni do getta w Tarnowie<ref>{{Cytuj |redaktor = Geoffrey P. Megargee |tytuł = Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945 |wolumin = II, part A |s = 597}}</ref>.


W kwietniu 1943 roku opodal miasta doszło do starcia oddziału „Stacha” Gwardii Ludowej z Niemcami i granatową policją. Zginęło kilkunastu gwardzistów<ref>Józef Bolesław Garas „Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942 – 1945” Wydawnictwo MON 1971 str. 365.</ref>. [[Podział administracyjny Polski (1975–1998)|W latach 1975–1998]] miasto administracyjnie należało do [[Województwo tarnowskie|województwa tarnowskiego]].
W kwietniu 1943 roku opodal miasta doszło do starcia oddziału „Stacha” Gwardii Ludowej z Niemcami i granatową policją. Zginęło kilkunastu gwardzistów<ref>Józef Bolesław Garas „Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942 – 1945” Wydawnictwo MON 1971 str. 365.</ref>. [[Podział administracyjny Polski (1975–1998)|W latach 1975–1998]] miasto administracyjnie należało do [[Województwo tarnowskie|województwa tarnowskiego]].


Żabno zostało wyzwolone 17 stycznia 1945 roku przez oddziały radzieckie. Dwudziestu żołnierzy poległych w walkach zostało pochowanych w zbiorowej mogile na cmentarzu. W 1948 roku na mogile ustawiono pomnik<ref>Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa „Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945”, Sport i Turystyka 1988, {{ISBN|83-217-2709-3}}, s. 735.</ref>.
17 stycznia 1945 roku do Żabna wkroczyły oddziały przez oddziały [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]]. Dwudziestu żołnierzy poległych w walkach zostało pochowanych w zbiorowej mogile na cmentarzu. W 1948 roku na mogile ustawiono pomnik<ref>Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa „Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945”, Sport i Turystyka 1988, {{ISBN|83-217-2709-3}}, s. 735</ref>.


== Zabytki ==
== Zabytki ==
Obiekt wpisany do [[Rejestr zabytków (Polska)|rejestru zabytków]] [[Zabytek|nieruchomych]] województwa małopolskiego<ref name=":rejestr" />.
Do [[Rejestr zabytków (Polska)|rejestru zabytków]] nieruchomych województwa małopolskiego wpisane są następujące obiekty<ref>{{Cytuj |rozdział = Powiat tarnowski; Gmina Żabno |tytuł = Wykaz obiektów wpisanych do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy |data = luty 2022 |data dostępu = 2022-09-30 |opublikowany = Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Krakowie |url = https://www.wuoz.malopolska.pl/rejestrzabytkow/ |język = pl |dostęp = o}}</ref>:
* [[Kościół Ducha Świętego w Żabnie|Kościół pw. Ducha Świętego]]
* [[Kościół Ducha Świętego w Żabnie|Kościół pw. Ducha Świętego]], otoczenie, drzewostan, wieża bramna;
* [[Cmentarz wojenny nr 253 – Żabno]]
* [[Cmentarz wojenny nr 253 – Żabno|cmentarz wojenny nr 253]];
* [[Cmentarz żydowski w Żabnie]]
* [[Cmentarz żydowski w Żabnie|cmentarz żydowski]], ul. Kościuszki.


== Gospodarka ==
== Gospodarka ==
Linia 79: Linia 82:
Przez Żabno przebiegają drogi wojewódzkie [[Droga wojewódzka nr 973|nr 973]] oraz [[Droga wojewódzka nr 975|nr 975]].
Przez Żabno przebiegają drogi wojewódzkie [[Droga wojewódzka nr 973|nr 973]] oraz [[Droga wojewódzka nr 975|nr 975]].


W Żabnie znajduje się nieczynna dla ruchu pasażerskiego [[Żabno (stacja kolejowa)|stacja kolejowa]]. Przechodzi przez nią zbudowana w 1906 r. linia kolejowa [[Tarnów (stacja kolejowa)|Tarnów]] – [[Szczucin koło Tarnowa|Szczucin]], czyli tzw. [[Linia kolejowa nr 115|Szczucinka]]. Od 2000 roku po linii nie kursują rozkładowe pociągi pasażerskie<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Dawid Drwal |tytuł = 115 lat temu „Szczucinka” połączyła Powiśle z Tarnowem [ZDJĘCIA] |data = 2021-10-14 |data dostępu = 2022-09-30 |opublikowany = TEMI - Twoje Media Informacyjne |url = https://www.temi.pl/tarnow/historie-tarnowskie/115-lat-temu-szczucinka-polaczyla-powisle-z-tarnowem/ |język = pl}}</ref>. Współcześnie stacja w Żabnie jest ostatnim miejscem do którego mogą dojechać pociągi na linii kolejowej nr 115. Obecnie na żabieńską stację sporadycznie przyjeżdżają pociągi towarowe<ref name=":0" />, a w latach 2019–2022 na żabieńskiej stacji pojawiły się [[Pociąg retro|pasażerskie pociągi retro]] organizowane m.in. w ramach projektu „Małopolskie Szlaki Turystyki Kolejowej”<ref>{{Cytuj |tytuł = Fotogaleria: Parowozem z Tarnowa do Żabna {{!}} Małopolskie Szlaki Turystyki Kolejowej |data dostępu = 2020-10-13 |opublikowany = kolejegalicyjskie.pl |url = http://kolejegalicyjskie.pl/fotogaleria-parowozem-z-tarnowa-do-zabna/}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Pociągiem Retro na „Szczucince” z Tarnowa do Żabna (zdjęcia) |data dostępu = 2020-10-13 |opublikowany = www.rynek-kolejowy.pl |url = https://www.rynek-kolejowy.pl/wiadomosci/pociagiem-retro-na-szczucince-z-tarnowa-do-zabna-zdjecia-93807.html |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Paweł Chwał |tytuł = Tarnów. Sentymentalna podróż pociągiem retro do Tuchowa i Żabna. W weekend zabytkowy skład będzie kursował po torach w regionie |data = 2022-09-06 |data dostępu = 2022-09-30 |opublikowany = Tarnów Nasze Miasto |url = https://tarnow.naszemiasto.pl/tarnow-sentymentalna-podroz-pociagiem-retro-do-tuchowa-i/ar/c1-8982605 |język = pl}}</ref>.
W Żabnie znajduje się nieczynna dla ruchu pasażerskiego [[Żabno (stacja kolejowa)|stacja kolejowa]]. Przechodzi przez nią zbudowana w 1906 r. linia kolejowa [[Tarnów (stacja kolejowa)|Tarnów]] – [[Szczucin koło Tarnowa|Szczucin]], czyli tzw. [[Linia kolejowa nr 115|Szczucinka]]. Od 2000 roku po linii nie kursują rozkładowe pociągi pasażerskie<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Dawid Drwal |tytuł = 115 lat temu „Szczucinka” połączyła Powiśle z Tarnowem [ZDJĘCIA] |data = 2021-10-14 |data dostępu = 2022-09-30 |opublikowany = TEMI - Twoje Media Informacyjne |url = https://www.temi.pl/tarnow/historie-tarnowskie/115-lat-temu-szczucinka-polaczyla-powisle-z-tarnowem/ |język = pl}}</ref>. Współcześnie stacja w Żabnie jest ostatnim miejscem do którego mogą dojechać pociągi na linii kolejowej nr 115. Obecnie na żabnieńską stację sporadycznie przyjeżdżają pociągi towarowe<ref name=":0" />, a w latach 2019–2022 na żabnieńskiej stacji pojawiły się [[Pociąg retro|pasażerskie pociągi retro]] organizowane m.in. w ramach projektu „Małopolskie Szlaki Turystyki Kolejowej”<ref>{{Cytuj |tytuł = Fotogaleria: Parowozem z Tarnowa do Żabna {{!}} Małopolskie Szlaki Turystyki Kolejowej |data dostępu = 2020-10-13 |opublikowany = kolejegalicyjskie.pl |url = http://kolejegalicyjskie.pl/fotogaleria-parowozem-z-tarnowa-do-zabna/}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Pociągiem Retro na „Szczucince” z Tarnowa do Żabna (zdjęcia) |data dostępu = 2020-10-13 |opublikowany = www.rynek-kolejowy.pl |url = https://www.rynek-kolejowy.pl/wiadomosci/pociagiem-retro-na-szczucince-z-tarnowa-do-zabna-zdjecia-93807.html |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Paweł Chwał |tytuł = Tarnów. Sentymentalna podróż pociągiem retro do Tuchowa i Żabna. W weekend zabytkowy skład będzie kursował po torach w regionie |data = 2022-09-06 |data dostępu = 2022-09-30 |opublikowany = Tarnów Nasze Miasto |url = https://tarnow.naszemiasto.pl/tarnow-sentymentalna-podroz-pociagiem-retro-do-tuchowa-i/ar/c1-8982605 |język = pl}}</ref>.


== Media ==
== Media ==
Linia 96: Linia 99:


== Sport ==
== Sport ==
W Żabnie działa klub piłkarski [[MLKS Polan Żabno|Polan Żabno]], którego najwyższym osiągnięciem jest udział w rozgrywkach [[IV liga polska w piłce nożnej|IV ligi polskiej w piłce nożnej]]<ref>{{Cytuj |url = http://mlkspolanzabno.futbolowo.pl/ |tytuł = Oficjalny serwis MLKS Polan Żabno |archiwum = https://web.archive.org/web/20170105180737/http://mlkspolanzabno.futbolowo.pl/ |zarchiwizowano = 2017-01-05}}</ref>.
W Żabnie działa klub piłkarski MLKS Żabno, którego najwyższym osiągnięciem jest udział w rozgrywkach [[IV liga polska w piłce nożnej|IV ligi polskiej w piłce nożnej]]<ref>{{Cytuj |url = http://mlkspolanzabno.futbolowo.pl/ |tytuł = Oficjalny serwis MLKS Polan Żabno |archiwum = https://web.archive.org/web/20170105180737/http://mlkspolanzabno.futbolowo.pl/ |zarchiwizowano = 2017-01-05}}</ref>, natomiast w sezonie 2023/2024 występuje w [[Klasa okręgowa (grupa tarnowska II)|klasie okręgowej, gr. Tarnów II]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Skarb - MLKS Żabno |data dostępu = 2024-06-16 |opublikowany = www.90minut.pl |url = http://www.90minut.pl/skarb.php?id_sezon=83&id_klub=193}}</ref>.


== Współpraca międzynarodowa ==
== Współpraca międzynarodowa ==
Linia 107: Linia 110:
== Przypisy ==
== Przypisy ==
<references>
<references>
<ref name="SgKP">{{cytuj stronę |url = http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIV/717 |tytuł = Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich t. XIV, hasło „Żabno” |opublikowany = nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego |data = 1880 |strony = 717 |data dostępu = 2018-03-24}}</ref>
<ref name="SgKP">{{cytuj stronę |url = http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIV/717 |tytuł = Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich t. XIV, hasło „Żabno” |opublikowany = nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego |data = 1880 |strony = 717 |data dostępu = 2018-03-24}}</ref><ref name=":rejestr">{{Cytuj |url = https://www.wuoz.malopolska.pl/wp-content/uploads/2023/07/Rejestr-zabytk%C3%B3w-powiaty-lipiec-2023.pdf |tytuł = Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy |opublikowany = wuoz.malopolska.pl |data dostępu = 2024-01-01}}</ref>
</references>
</references>


Linia 118: Linia 121:


{{Miasta województwa małopolskiego}}
{{Miasta województwa małopolskiego}}
{{Żabno}}
{{Gmina Żabno}}
{{Gmina Żabno}}
{{Powiat tarnowski}}
{{Powiat tarnowski}}

Aktualna wersja na dzień 13:36, 16 cze 2024

Żabno
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Fontanna na rynku w Żabnie
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

tarnowski

Gmina

Żabno

Prawa miejskie

sprzed 1385 do 1905, odzyskane w 1934

Burmistrz

Tomasz Kijowski (2024)

Powierzchnia

11,13 km²

Wysokość

183 m n.p.m.

Populacja (31.12.2019)
• liczba ludności
• gęstość


4200[1]
377,4 os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 14

Kod pocztowy

33-240

Tablice rejestracyjne

KTA

Położenie na mapie gminy Żabno
Mapa konturowa gminy Żabno, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Żabno”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Żabno”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Żabno”
Położenie na mapie powiatu tarnowskiego
Mapa konturowa powiatu tarnowskiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Żabno”
Ziemia50°07′58″N 20°53′07″E/50,132778 20,885278
TERC (TERYT)

1216154

SIMC

0982641

Urząd miejski
ul. Jagiełły 1
33-240 Żabno
Strona internetowa

Żabnomiasto w powiecie tarnowskim (woj. małopolskie) położone na prawym brzegu Dunajca. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Żabno.

Powierzchnia Żabna wynosi 11,13 km², według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. miasto liczyło 4200 mieszkańców[1].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Władysław, król polski, nadaje prawo niemieckie miastom: Książ, Żabno i Brzeg wraz z przyległymi wioskami (1400)
Kościół parafialny pw. Świętego Ducha w Żabnie. Na pierwszym planie zdjęcia widać zadbaną zieleń i białą wieżę kościoła. Obok budowli rośnie kilka dużych drzew.
Kościół par. pw. Świętego Ducha
Zdjęcie przedstawia zniszczony, wyłożony betonowymi płytami peron stacji kolejowej w Żabnie, poniżej jego krawędzi, po prawej i lewej stronie widać tory. Po prawej stronie zdjęcia można zobaczyć wysokie krzaki i młode drzewka. W tle widać zniszczony ceglany budynek, rampę kolejową i dziką zieleń.
Stacja kolejowa w Żabnie (2022)
Zdjęcie przedstawia Ratusz miejski w Żabnie. Budynek ratusza pomalowany jest na biało. W bryle budowli widać kilka okien oraz drzwi umiejscowione na środku. Na dachu znajduje się niewielka wieżyczka z zegarem. Obok ratusza rośnie kilka drzew, a w tle widać inne budynki.
Ratusz w Żabnie (2022)
Rynek w Żabnie, widok od południa

Miejscowość początkowo była niewielką osadą. Najstarsza pisana wzmianka o Żabnie pochodzi z 1274 roku, w tym roku książę Bolesław Wstydliwy nadał miejscowość rycerzowi Świętosławowi z rodu Gryfitów[2]. Prawa miejskie Żabno uzyskało przed 1385 rokiem[3]. W 1400 roku król polski Władysław Jagiełło nadał miastu prawo niemieckie.

Miejscowość wymienia w latach 1470–1480 Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis wymieniając dziedzica Jana Rabsztyńskiego z Kraśnika, który odziedziczył ją po matce. Miasto miało wówczas 12 łanów mieszczańskich, łan wójtowski oraz folwark szlachecki z dworem[3].

Od XV wieku następuje rozwój rzemiosła. Żabno ze względu na swoje położenie komunikacyjne, stało się miejscem jarmarków. Prawo do nich miasto otrzymało w 1487 roku, a ich tradycja przetrwała do dziś. W XV wieku w mieście znajdowały się dwa kościoły, pw. Świętego Ducha i pw. Świętego Krzyża. Obecnie w mieście istnieje jedna parafia rzymskokatolicka pod wezwaniem Ducha Świętego, należąca do dekanatu Żabno, diecezji tarnowskiej[4].

Miasto było wielokrotnie niszczone, w 1501 roku zostało spalone przez Tatarów, a w 1655 roku przez Szwedów i przez wojska Rakoczego.

Po rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w zaborze austriackim. W 1799 roku prawie całe miasto strawił pożar. W XIX-wiecznym Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego miejscowość wymieniona jest w powiecie tarnowskim w Galicji. Według austriackiego spisu powszechnego pod koniec XIX wieku we wsi było 178 domów, w których mieszkało 1341 mieszkańców w tym 656 mężczyzn i 685 kobiet. W miasteczku mieszkało wtedy 669 katolików oraz 672 izraelitów[3]. W miejscowości znajdowała się 6-klasowa szkoła ludowa, urząd podatkowy i pocztowy[3].

Miasto utraciło prawa miejskie w 1909 roku, a odzyskało je w 1934 roku już po odzyskaniu niepodległości przez Polskę[5].

Podczas okupacji hitlerowskiej, w maju 1942 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 800 Żydów. We wrześniu 1942 roku zostali wywiezieni do getta w Tarnowie[6].

W kwietniu 1943 roku opodal miasta doszło do starcia oddziału „Stacha” Gwardii Ludowej z Niemcami i granatową policją. Zginęło kilkunastu gwardzistów[7]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa tarnowskiego.

17 stycznia 1945 roku do Żabna wkroczyły oddziały przez oddziały Armii Czerwonej. Dwudziestu żołnierzy poległych w walkach zostało pochowanych w zbiorowej mogile na cmentarzu. W 1948 roku na mogile ustawiono pomnik[8].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[9].

Gospodarka[edytuj | edytuj kod]

W XIX wieku ludność trudniła się przeważnie rolnictwem oraz handlem. Pierwszym zakładem przemysłowym w Żabnie była cegielnia uruchomiona w 1905 roku. Obecnie Żabno jest ośrodkiem usługowym, z drobnym przemysłem m.in. metalowym i przetwórczym (przetwórstwo warzyw). Na terenie miasta znajdują się również dwie fabryki świeczek.

Związani z miejscowością[edytuj | edytuj kod]

W Żabnie urodził się pisarz Adolf Rudnicki[10][11].

W Żabnie często bywał Stanisław Wyspiański, w miejscowym kościele znajdują się witraże według jego projektu[12][13].

Transport[edytuj | edytuj kod]

Przez Żabno przebiegają drogi wojewódzkie nr 973 oraz nr 975.

W Żabnie znajduje się nieczynna dla ruchu pasażerskiego stacja kolejowa. Przechodzi przez nią zbudowana w 1906 r. linia kolejowa TarnówSzczucin, czyli tzw. Szczucinka. Od 2000 roku po linii nie kursują rozkładowe pociągi pasażerskie[14]. Współcześnie stacja w Żabnie jest ostatnim miejscem do którego mogą dojechać pociągi na linii kolejowej nr 115. Obecnie na żabnieńską stację sporadycznie przyjeżdżają pociągi towarowe[14], a w latach 2019–2022 na żabnieńskiej stacji pojawiły się pasażerskie pociągi retro organizowane m.in. w ramach projektu „Małopolskie Szlaki Turystyki Kolejowej”[15][16][17].

Media[edytuj | edytuj kod]

  • Nowa Gazeta Żabnieńska

Edukacja[edytuj | edytuj kod]

  • Szkoła Podstawowa im. Stanisława Wyspiańskiego
  • Zespół Szkół Ponadpodstawowych im. ks. Janusza St. Pasierba
  • Przedszkole Publiczne
  • Niepubliczne Przedszkole ''Smerfna Chata”

Demografia[edytuj | edytuj kod]

31 grudnia 2016 roku Żabno zamieszkiwało 4230 osób, w tym 2170 kobiet i 2060 mężczyzn. Średni wiek mieszkańców miasta wynosi 40,8 lat. Żabno ma dodatni przyrost naturalny (3,3 na tysiąc mieszkańców).

  • Piramida wieku mieszkańców Żabna w 2014 roku[18].


Sport[edytuj | edytuj kod]

W Żabnie działa klub piłkarski MLKS Żabno, którego najwyższym osiągnięciem jest udział w rozgrywkach IV ligi polskiej w piłce nożnej[19], natomiast w sezonie 2023/2024 występuje w klasie okręgowej, gr. Tarnów II[20].

Współpraca międzynarodowa[edytuj | edytuj kod]

Miasta i gminy partnerskie: Niemcy Bad Berka[21]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-31].
  2. Historia miejscowości Żabno [online], www.sztetl.org.pl [dostęp 2017-05-28] (pol.).
  3. a b c d Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich t. XIV, hasło „Żabno”. nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1880. s. 717. [dostęp 2018-03-24].
  4. Witamy na stronie startowej [online] [dostęp 2017-01-05] [zarchiwizowane z adresu 2017-03-21].
  5. Oficjalny portal internetowy miasta i gminy Żabno – Historia Żabna [online], zabno.pl [dostęp 2020-07-09] (pol.).
  6. Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part A, s. 597.
  7. Józef Bolesław Garas „Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942 – 1945” Wydawnictwo MON 1971 str. 365.
  8. Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa „Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945”, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 735
  9. Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2024-01-01].
  10. Author’s Name, e-Kurier Dąbrowski – niezależny portal internetowy » Blog Archive » Adolf Rudnicki [online] [dostęp 2020-05-25] (ang.).
  11. Żydowski Instytut Historyczny [online], www.jhi.pl [dostęp 2020-05-25] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-08].
  12. Oficjalny portal internetowy miasta i gminy Żabno – Aktualności [online], www.zabno.pl [dostęp 2020-05-25].
  13. Biografia w kamienie wpisana [online], kwiatek.krakow.pl [dostęp 2020-05-25].
  14. a b Dawid Drwal, 115 lat temu „Szczucinka” połączyła Powiśle z Tarnowem [ZDJĘCIA] [online], TEMI - Twoje Media Informacyjne, 14 października 2021 [dostęp 2022-09-30] (pol.).
  15. Fotogaleria: Parowozem z Tarnowa do Żabna | Małopolskie Szlaki Turystyki Kolejowej [online], kolejegalicyjskie.pl [dostęp 2020-10-13].
  16. Pociągiem Retro na „Szczucince” z Tarnowa do Żabna (zdjęcia) [online], www.rynek-kolejowy.pl [dostęp 2020-10-13] (pol.).
  17. Paweł Chwał, Tarnów. Sentymentalna podróż pociągiem retro do Tuchowa i Żabna. W weekend zabytkowy skład będzie kursował po torach w regionie [online], Tarnów Nasze Miasto, 6 września 2022 [dostęp 2022-09-30] (pol.).
  18. Żabno w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-10], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  19. Oficjalny serwis MLKS Polan Żabno [online] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-05].
  20. Skarb - MLKS Żabno [online], www.90minut.pl [dostęp 2024-06-16].
  21. Trzeciego października nasz zachodni sąsiad obchodził dwudziestą piątą rocznicę Zjednoczenia – 2015-10-12 na str. www.zabno.pl.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]