Gubernia (ros. губерния) – jednostka podziału administracyjnego wyższego szczebla w Imperium Rosyjskim[1], w tym i w krajach będących w jej składzie m.in.: w Wielkim Księstwie Finlandii i Królestwie Polskim.

Podział administracyjny Imperium Rosyjskiego w 1708 r.
Podział administracyjny Imperium Rosyjskiego w 1914 r.
Zachodnie gubernie Rosji w 1917 r.

Jednostka administracyjna została wprowadzona przez cara Piotra I. Na gubernie podzielone były również ziemie zabrane – terytoria Rzeczypospolitej wcielone do Imperium Rosyjskiego w wyniku rozbiorów Polski (1772–1795). Po klęsce powstania listopadowego w Królestwie Polskim w ramach rusyfikacji ustroju dotychczasowych osiem województw zostało w 1837 zastąpione przez gubernie. Gubernie zniesione zostały po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w listopadzie 1918. Na terytorium RFSRR i ZSRR istniały do 1929, gdy zostały zastąpione przez obwody.

tzw. Królestwo Kongresowe 1815–1830

Gubernią zarządzał gubernator mianowany przez cara. Gubernie były niekiedy zgrupowane w generał-gubernatorstwa (Królestwo Polskie np. tworzyło jako całość generał-gubernatorstwo warszawskie złożone z 10 guberni). Na ziemiach zabranych funkcjonowały: generał-gubernatorstwo kijowskie i generał-gubernatorstwo litewskie. Niższymi jednostkami podziału administracyjnego były: gmina, powiat i obwód (zniesiony w wyniku kolejnych reform administracyjnych).

Podział Królestwa Polskiego (Kraju Nadwiślańskiego) na gubernie z 1914 roku:

Podział Królestwa Polskiego na gubernie i powiaty (1907)
  1. warszawska
  2. płocka
  3. kielecka
  4. radomska
  5. piotrkowska
  6. kaliska
  7. suwalska
  8. łomżyńska
  9. lubelska
  10. chełmska (utworzona w 1912 roku ze wschodniej części guberni siedleckiej i lubelskiej, następnie wcielona do generał-gubernatorstwa kijowskiego)

Gubernie na terenach Rzeczypospolitej wcielonych przez Imperium Rosyjskie w wyniku rozbiorów 1772–1795 (Ziemie zabrane) (stan na 1914):

Generał-gubernatorstwo wileńskie
Generał-gubernatorstwo kijowskie

Gubernie

edytuj

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. gubernia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-02-11].